Donderdag 2October 1994
39e Jaargang
io 2
FEUILLETON.
WQIDERLIJK GELEID.
Bb-ukker«-Exp!oitan{M
1TERBAAN «L LE COINTRE
««ES
',aux: Lange' Vorststraat 68—70, Sees
Radactie no. II; Administratie ne. SS
Postrekening No. 36060.
Bijkantoor te Middelburg:
fa F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. ne. 2S9
De Zeeuw
VER80HIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per .3 maanden, franco per post, f3.—
Lesse nummersf0.05
Prlje der Advertentiën:
1—4 regels 11.20, elke regel meer 38 cL
Bij abonnement belangrijke korting.
:BAT VAN EMBDEN—SNIJDERS.
;t betoog van Prof. v. Etnbdsn komt
net volgende neer:
oorlog der toekomst is ©en gasoor-
kn hij kan daarom geen lands verde-
dg, doch enkel levensvernietiging hee-
tetij een nieuwen oorlog gaat derhalve
oïlarid onherroepelijk verloven, wan-
tuhet nog bewapend is, bij' ontwape-
tiiis de ondergang alleen te voorko-
ni'Dlit is zoo, omdat de gasoorlog voor
eoszins succesvolle toepassing ver
eis een overwicht in de lucht en ter
zeVerder breekt de gasoorlog volko-
mitnet alle oorlogvoering van het ver-
lec Die bestrijders der ontwapening
prs dan ook over den gasoorlog heen
of en dien nog liever ter zijde. Spr
vk daarom van den teg enstander be-
sllantwoord op de vraag, wat men.
teg den gasoorlog denkt te doen, hoe
afv mogelijk is. Met herinnering aan
393tan men deze dringende, alles be-
slifide vraag niet beantwoorden, want
alkialogie tusschen 1914 en den' oor-
Jog 'r toekomst ontbreekt. Spr brengt
9 cnischo moeilijkheden ter sprake en
vra daarop een afdoend antwoord.
iB'erdediging is volgens hem, lantls-
veftiging.
een preventieve (voorkomende)
wéig der bewapening gelooft hij1 niets.
Ook' preventieve weermacht vernietigt
ziclt. Bewapening tot verdediging is
eetnssen neus, want voor goede ver
dedig moet de weermacht meestal of-
fens (aanvallend) worden gebruikt. Mo-
dejibewapening trekt het oorlogsgevaar
in |js, want elke bewapening Ls een
tób van vrees, verdachtmaking en be-
dréig.
ildgenootschappen kunnen alleen
kwadoen en gevaarlijk zijn. Het bond-
ger.<chap van den een maakt den au-
der -.omatisch tot vijand.
Boog van generaal Snijders.
Hoetoog van Generaal Snijders komt
iu'lifcort hierop neer:
D<g as oorlog acht spr minder on-
menelijfc en wreed dan de moderne
wap< reeds van vóór 1914- Uit sta.tisr
tiekevan den gasoorlog in den vereld-
oorlctoónt spr die mindere wreedheid
en mschvernieling aan. De eerste, vree-
selijkgasnitwerking in den oorlog 1914
tot ,18 werd veroorzaakt door de vol
kome verrassing en onvoorbereidheid
van a tegenstander. Volgens spr zijn de
afweuiddelen op het oogenbiik volko
men 'vredigend. Noodlottig is het gas
slechvoor die partij, die verzuimde zich
op d< afweer voor te bereiden. Het gas
is iohisver evenmin oppermachtig; als
eenjgnder oorlogswapen. Ondeskundige
oveWving bracht zijn tegenstander er
toef crlei onzinnige beweringen over
de Woes ting van heele steden bi een
paar n, een Fransche luchtvloot van
200|0-t000 vliegtuigen, enz., welke be-
werinn geheel uit de lucht gegrepen zijn
Norland zal nooit aanvallen. Meege
sleept© worden in den oorlog acht hij
het eige. gevaar voor ons land. Gebeurt
dit,o zal de vijand zeker niet zijn
hcofdrcht tegen Nederland keeren, maar
tegen ;?n hoofdvijand. Met f 15 millioen
acht s- ons land in de lucht te verdedi
gen, sjnend op ervaring uit den wereld
oorlog
Walvoor den gasoorlog geldt, geldt
°°k >or den bactöriënoorlog/
moei mok dan werkelijkheid. Trouwens
M dn wereldoorlog is dit duivelschei
middëniet beproefd. Spr twijfelt aan de
uitvóeiaarheid; nog daargelaten, da,t het
Teröiie,()iseerien van het vijandelijke le-
gier 'g»)te gevaren voor het eigen leger
flïofc. jih meebrengt.
ö&Jrjk was het troep je, broers en zus-
Ier, been en omringden zij moeder
«n doling, gij streelden en liefkoosden
hun ^poppetje op alle mogelijke wijzen
zoodal moeder hen afweren moest.
""loud ook zooveel van hem", zeide
Karcl.jQ <lrukte den kleine in zijn armen.
*4$ noeder liet hem begaan, en hij
rond wielend in zijn armen
"^hertje is zijn bijzondere lieveling",
nierklt (|e moefler glimlachend op, „de
giwfcti^n de kleinste".
hte |jjer bleef met het hoofd in de
'and en nam, met de oogen op
üen ?«ud gevestigd, nergens doel aan.
Sophie 'knikte en beweerde, dat
01 01Nien kleine nog dikwijls jaloezie
Mu>n. f
|ahem"" dacht Reek. „Hoe meer
y+) h'ïïrne schepsels bemerken, dat zoo'n
nergens bruikbaar voor is, hoe
11IlS? zij zich om hem zullen bekomme
rde r
no* beta het Ijefst geweest zfu.
Spr besluit, dat nóch in gasoorlog, nóch
in luchtoorlog eenige aanleiding kan wor
den gevonden, om aan onze weerbaarheid
haar waarde als preventief wapen te
ontnemen, mits ook land- en zeemacht
deugdelijk op den chemisehen oorlog wor
den voorbereid en onze luchtverdediging
wordt georganiseerd.
Spr acht de preventieve waarde van
onze weermacht in 1914191S met de
feiten bewezen- Spr verwijt v. E. en zijn
medestanders, dat zij het leger stelsel
matig verwaarloosden, tot zij in 1914
in doodelijken angst geraakten, onbeperk
te credieten toestonden, maar toen was
't te laat en kon zelfs tegen de
grofste betaling 't aller no odig-
ste niet meer verkregen wor
den.
Bewapening biedt ons de grootst mo
gelijke kans van veiligheid, want in de
conflicten tusschen de grooten zal de
goed-georganiseerdc krijgsmacht van een
onzijdigen Staat den doorslag leunnen ger
von Wij zijh in staat dit offer op te
brengen
vv'eerloos Nederland moet ïn den oor
log worden meegesleept wegens onze
eigenaardige ligging op den vleugel van
\het Fransch-Belgische Rijnfront. Bij onze
weerloosheid zal de bedreigde partiji ge
noodzaakt zijn uit zelfbehoud ons tot
eigen dekking te nemen, zijn vijand zal
hetzelfde deel hebben om dat te beletten
en wij worden het tooneel van hun wor
steling. Onze ontwapening zou hij de groo-
te mogendheden en België bedenking, zoo
r.iet verzet ontmoeten. Heeft bovendien
niet onze regeering in 1919 de verdedi
ging van Limburg beloofd? De Belgen
zouden gelijk hebben, als zij Limburg be
zetten, wanneer wij; het niet kunnen ver
dedigen.
Spr begrijpt niet het vertrouwen van
zijn tegenstander 'in het -internationaal
Recht, terwijl hij dit tegelijk tot een ver
nietiging van vrouwen en kinderen als
een vanzelfsprekendheid in staat acht.
Het gaat echter niet alleen om ons be
lang bij de handhaving van het recht,
jmaar ook om onzen plicht, daaraan mee
te helpen. Dien plicht te handhaven, trots
offer en lijden, acht spr betere propagan
da, dan die, welke speculeert op men-
schelijke lafheid en egoïsme. D|it laatste
is verderfelijk.
Tegen vliegaanvalle-n is veel af
weer mogelijk. Bij 26 nachtelijke aanval
len der Diuitschers op Parijs met eska,-
ders van 60 tot 70 vliegtuigen, bereikten
maar ruim 4 pet de stad.
Diaarna heeft prof. Van Bmbden g&-
antwoord. Plaatsgebrek noodzaakt ons,
verslag hiervan achterwege te laten; waar
in trouwens niets weerlegd is. Losse be
weringen, scheeve voorstellingen on een
berispelijk slot, berispelijk, omdat er mis
bruik in gemaakt werd van Gods Naam.
j Daarna zou generaal Snijders aan het
word komen. Dpch, gelijk wij gisteren al
meldden, hij werd uitgejouwd, en zelfs
schold men hem voor schurk. Het was
verachtelijk. Eu dan durfde de voorzit
ter mr Werker nog besluiten: „dat
men alle reden (had) over dezen
avond tevreden te zijn". Zeer terecht
stelde het bestuur der vereeniging „Ons
Leger" luide zijn meening hier tegenover
dat "t optreden der Pacifisten (Vrede
stichters!) onder de slappe toelating van
den tevreden heer Werker een „schanr
daal" was geweest en dok diens eigen
tevredenheid „schande" was.
De vrijzinnig-democraten hebben zich
dien avond in erge mate geblameerd.
Het geheele doopfeest was hem niet naar
den zin ofschoon hij de koffie en het
wittebrood niet kwaad vond. Waartoe
zulk een drukte om dien Eenarm? In
een paleis zou hij misschien op zijn
plaats zijn; hier echter niet.
Zoo peinsde de vader voort.
Dit; kamer had een zonderling aanzien.
Zij was woonkamer, slaapkamer, keuken,
waschlokaal, alles tegelijk, en van al die
bestemmingen waren er de sporen te zien.
Hei is de vloek der groote steden, dat
de woningen er zoo duur zijn. Menigmaal
huizen in één vertrek verschillende ge
zinnen bij elkander. Op het platteland
weten de armen niet, hoe rijk zij in ver
gelijking met de stedelingen zijn.
Zuster Sophie had met haar vriende
lijke hand het zwartberookte en muffe
ver-trek een weinig opgeknapt. Het is on
gelooflijk hoeveel verandering dat geven
kan. Ee'n liefderijk hart maakt een be
kwame hand. Die kamer zag er heden
werkelijk bewoonbaar uit. Alle onnoo-
dige uxngen waren weggeruimd of bedekt
geworden. Met de bedden was dit even
wel niet mogelijk. Doch met de helder
gcwasschen lakens daarover, zagen zij
er niet onooglijk uit, en de orde op
dc-n vloer en aan de wanden, de koffieta
Nog één opmerking. Prof. Van Bmbden
heeft in zijn repliek o.a. gezegd:
„Alle ministers van oorlog, behalve Al-
ting v. Geusau, zijn ten val gebracht,
omdat ze te weinig vroegen.
Men mag dus de politici niet de schuld
geven van slechte legerzorg".
Door de gespatieerde woorden stroomt
een zee van onwaarheid. Dlit is met de
feiten aan te toonen.
Bezoeken van op Zondag geopende
landbouwtentoonstellingen.
Die houding, die de Christen-boeren en
-tuinders hebben aan te nemen tegen op
Zondag geopende tentoonstellingen levert
meermalen moeilijkheden op.
Dat zij 's Zondags niet naar de expo
sitie gaan, staat vast.
Maar hoe te doen met inzendingen
of met het bezoek op andere dagen?
In het voorlaatste nummer van „Die
Reformatie" gaf Ds K Fernhojt op die
vragen dit van levenswijsheid getuigende
antwoord:
„Een onzer lezers vraagt m'n oordeel
over hc-t geoorloofde van het bezoeken
«ener tentoonstelling in zijn geval
geldt het een landbouwtentoonstelling
die ook- op den Dag des Hoeren geopend
is.
Deze vraag is stellig niet één der
moeilijkste, die er ten opzichte van on
ze verhouding als geloovigen tegenover
hel wereldleven kunnen rijzen. Want het
is met geen mogelijkheid in te zien, in
welk opzicht het bezoeken van dergelijk
een tentoonstelling, die op zichzelve niet
ongeoorloofd is, op een van de werk
dagen der week, in strijd zou zijn met
Gods Wioord. D:e eenige regel, die ons
in dergelijke gevallen in den vyeg zou
kunnen treden is die van Et- 5:11: „Hebt
geen gemeenschap met de onvruchtbare
werken der duisternis".
Dpch hij eenig nadenken, mopt net,
dunkt me, ook onzen vrager wel duide
lijk zijn, dat die hier in geen enkel op
zicht van toepassing is.
Ilij' verbiedt alleen elke handeling of
gedraging, waardoor men gemeenschap
z"iu krijgen aan-, d.w.z. in meerdere of
mindere mate, rechtstreeks of indirect,
mede-verantwoordelijk zou worden voor
wat ons schuldig zou stellen voor God.
En zulk een verantwoordelijkheid ont
staat er in het onderhavige geval stellig
niet.
Iets anders zou 'tzijin, als men zit
ting nam in het Gonitté of Bestuur van
zulk een tentoonstelling, of als men er
exposeerde, zonder de macht om eigen
inzending op den Dag des Heeren aan
de expositie te onttrekken.
In 't laatste geval zou men dan zeer
jstellig méé-aansprakelijk zijn voor het mis
bruiken van den Zondag; en in het eerste
er zich nauwelijks door publiek protest
tegen kunnen vrijwaren.
Maar een bezoek op een der werkda,-
gen geeft aan de ontheiliging van 's Ilee
ren Dag part noch deel.
Ware het anders wij. Christenen,
zouden geen dag en geen uur een geede
consciëntie kunnen bouden.
We zouden nooit gebruik kunnen ma
ken van trein of tram of van welk open
baar vervoermiddel ook, dat des Zon
dags niet stilstaat. We zouden in geen
restauratie mogen birmenloopen en in
geen winkels mogen koopen, die des Zon
dags niet sluiten. Eu hoe talloos veel
'gevallen van denzelfden aard zouden er
nog méér te noemen zijn.
Me dunkt, deze en andere oonsekwen-
dies, die hier uit den regel der onthouding
zouden volgen, zullen voldoende zijh om
fel, de zindelijk gekleede doopmoeder,
de vroiolijke, opgewonden kindergezichten,
maakten de kamer, waarin anders aller
lei rammel en vuil te zien was, vrien
delijk en feestelijk.
De diacones der gemeente, zuster So
phie, stond er voor hekend, dat zij in
harten en huizen zonneschijn wist te
tooveren.
Plotseling stond de kleine Marie naast
haar en legde haar gevouwen handen op
haar arm.
„Het moest altijd Woutertjes doopdag
zijn", fluisterde het kind, „en gij altjjd
bij ons bljjven!"
Zuster Sophie lachte eens- „Wie weet,
welke heerlijke feestdagen Wouter u nog
bereiden zal".
„Dat geloof ik ook", barstte de doop-
vad.er nu los, die zich niet langer be
dwingen kon; „zoo'n Eenarm, die niets
verdienen kan! Ons kapitaal zit in onze
handen!"
„Maar R,eck!"
„Wij hebben genoeg gezonde monden
open te houden. Men denkt dan: zij zul
len met hun bruikbare armen ook
maal iets verdienen, dat wj hei waLfflC"
keiijker krijgen. Jlaar zoo'n ap& zwaar
„R«ck, weet ge wel, dat -
onzen vrager te overtuigen, dat enkel
het feit, dat ze -ook op Zondag geopend
is, voor een Christen nog geen „verboden
toegang" plaatst aan den ingang eener
tentoonstelling". („Platteland")
De Tarief wet.
In ons no. van 22 September hebben
wij ons beroepen op den heer Maas, lib.,
voorzitter van het Verbond van Neder-
landsche Fabrilcantenvereenigingen, om te
bewijzen, dat 'tniet waar is, dat belem
mering van buitenlandschen invoer, en
verhooging van invoerrecht de waren duur
maakt. Althans op dit oogenbiik, dewijl,
zoo sprak hij, naar. wij destijds aan de
„N- Rott. Crt" ontleenden, x„er omstan
digheden bestaan, die zeer gunstig zijn
voor de kans, dat het buitenland die rech
ten zal betalen, tengevolge van het feit,
dat 'buitenlandsche producenten, die hun
artikelen willen exporteeren, hier, zelfs
na aanneming van het aanhangige ont
werp, meestal veel lagere talbarrièrer
vinden, dan hun artikelen bij invoer in
'andere landen moeten overwinnen".
Spr toonde dit met voorbeelden nader
aan.
Daar wij die voorbeelden verzuimden te
noemen, willen wij op een enkele thans
de aandacht vestigen. Zoodra, aldus spr,
zoodra er een buitenlandsche fabrikant
is, die 8 pet goedkoop er fabriceert dan de
Nederlandsohe fabrikant, (en dank zij on
ze sociale wetten, is dat zeer denkbaar)
zit er in het invoerrecht voor den Ne-
derlandschen fabrikant totaal geen kans
op voordeel meer, is er das ook geen
sprake meer van, dat door het invoer
recht de prijs van het artikel zou stij
gen. Een interessant bewijs voor de mo
gelijkheid van prijsdaling door
invoering van een zeer hoog in
voerrecht levert de sigaretten
industrie. Die huidige ongekend groo
te consumptie van sigaretten wordt sinds
de invoering van het nieuwe recht van
40 pet bijna uitsluitend voorzien uit bin-
nenlandsche productie, en nooit waren
de prijzen lager dan thans.
Sterk verhoogd invoerrecht op sigaret
ten maakt de sigaretten ten onzent g o e d-
kooper.
Het invoerrecht op schoenen heeft de
schoenen niet duurder gemaakt, eer
goedkooper.
België heeft veel hooger tarief dan wij.
Toch is er het leven niet duurder dan
ten onzent.
Waar is het intellect der natie?
„De Nederlander" geeft het antwoord
met twej aanhalingen uit da geschriften
van twee groote mannen uit de vorige
eeuw, twee mannen, die in menigerlei op
zicht eikaars tegenvoeters zijn; doch in
het antwoord op bovengenoemde vraag
vrij eenstemmig bleken.
De antwoorden: zie ze hier.
„MjOn moet de feiten niet alleen waar-
deeren naar hun innerlijk gewicht; de
waarde, door de volksmeening er
aan gehecht, weegt mede". FRUIN-
„Stel het volk niet te laag; het is
de slaperigheid en onkunde der meer
ontwikkelden, waarin het groote ge
vaar ligt". GROEN.
Socialistisch beheer niet altijd goed
koop.
Dat is te Rotterdam gebleken, toen de
wethouder H e ij k o o p den toon aangaf
in de woningbouwquaestie. Ook te Zaan
dam toen de familie D u y s er de meer
derheid had. Het wordt te Amsterdam van
bezondigt. Wie heeft hem maar één
arm gegeven? Wie heeft hem u tot een
vader gegeven? Wie ander-s dan Godl Wilt
gij u dan tegen God verzetten? en nog
wel heden, op den heerlijken doopdag,
nu God uw kind nog in het bijzonder als
Zijn kind heeft aangenomen? Weet gij
ook wel, dat zulke Ideinen zoo goed als
majesteiten zijn? Hun engelen zien altjjd
het aangezicht hans Vaders in dan He
mel".
De doopvader durfde hier niets tegen
inbrengen of met haar twisten, om zich
niet slechter voor te doen, dan hij vol
gens zijn meening was. Na een korte stil
te achtte hij het toch wenscbelijlk, zich te
rechtvaardigen
„Menschen als wij kunnen niet levem
als de rijken", begon hij weer. „Wie
ons niet werken kan, doet heter,-
maar dadelijk den aftocht -'2yn, dan
zal zulk een schepsel a" lilin zweet den
oan van de ande*-"
keet te krib»*" ook een arbeid met het
„Etr iteck. Daarmede kan men zich
hrv- door de wereld helpen. Vele duizen-
die volstrekt geen vcgmogen hebben,
weten met hoofdwerk behoorlijk hun
brsed I» verdienen, misschien beter dan
sommige zijden gevreesd, indien, naar
kenners beweren, de wethouder De Mi
randa zijn plan volvoert om veel bloem
uit 't buitenland in voorraad te betrek
ken. En het is nu weer te Apeldoorn
gezien, waar de socialist. Van Trigt
als wethouder van sociale zaken door
den antirevolutionair Goskes vervangen
is, inet 't gevolg dat onder 't bestuur van
dezen laatste in de eerste acht maanden
van 1924 de kosten van den dienst van
sociale zaken met inbegrip van de kosten
voor de ontginning f180.000 minder wa
ren dan over de eerste acht maande»
van 1923 toen de heer v. Trigt nog wet
houder van sociale zaken was.
Wanneer men het geval Amsterdam uit
zondert, hetwelk nog mee kan vallen,
heeft men hier drie gevallen van niel
meevallend sociaal-democratisch beheer.
Het geval Amsterdam zullen wij een»
achteraan zien. De Bakkerscourant met
name is lang niet gerust.
Toekomstmuziek en Kiezersvangst poli
tiek.
Dat is de indruk dien men krijgt bjj
de lezing van hetgeen de vrijzinnig-demo
craten bezig zijn te doen in zake den
ontwapening seisch
Een liberaal blad „Het Vaderland"
maakt deze opmerking. Zijn politieke
hoofdredacteur de heer Roodhuijze»
schrijft aan hun adres:
Wij zien niet veel heil, nu de poli
tiek zich van de quaestie meester
heeft gemaakt; nu de S. D. A. P. en de
V. D. de algeheele ontwapening tot
verkiezingsleuze gaan make»
voor 1925, en daarbij de onderlinge
naijver, wie daardoor de meeste kie
zers zal vangen, reeds voor den dag
is gekomen.
Wij zijn toch van oordeel dat wal
Prof. van Embden wil, ook in het ge
lukkigste geval, slechts toekomst
muziek zal wezen. En dat voor een
zeer ver verwijderde toekomst. Wij zou
den willen vragen, of het aangaat een
ideaal, dat niet voor directe verwezen
lijking vatbaar is, als verkiezings
leuze te gebruiken, en vooral als dal
door een partij gedaan wordt als de
Vrijzinnig-democratische, die
de verkiezingen van 1922 inging met
een lang niet goedkoop legerpro-
gram en den eisch van een oor
logsvloot voor Indië. Waarbjf
niet moet vergeten worden, dat een
politieke partij zich heeft te plaatsen
op den grondslag van de werkelijk
heid, en die is, dat slechts wat g e-
1 e i d e 1 ij k verkregen wordt, van blij-
venden aard is.
Hierin is zeer veel waars:
„Ook de maatschappij is een levend
ding, waarin Bet heden het logisch ge
volg van het gisteren- is, zooals het mor
gen zulks van het heden zal wezen-"
Het zou de moeite loonen eens na te
gaan de verschillende stembusprogram»
door den vrijzinnig-democratischeu Bond
in den loop der jaren den kiezers voor
gehouden.
Aan deze partij heeft steeds ontbroken
de vaste lijn, gevolg misschien wel va*
haar overgroot aantal bekwame officieren
in verhouding tot haar beperkt aantal
geoefende soldaten. De bekwaamste
staatsheden behoorden tot haar partij
Heinecken, Muller, Treub; Drucker, Bos,
Van Deventer; Veegens, Kerdijk, Hartogh;
om van de levenden niet te spreken. E*
zoo droeg ieder nieuw program het stem
pel van dengene, die dat jaar de primus
onder deze groote mannen was.
gij met uwe armen. God heeft den arbeid
verdeeld; en weet gij dan, of de kleine
Wlomter het misschien niet na verloop
van tijd met zijin hoofd tot iets brengen
zal?"
„Ik kan hem ook niet helpen", gromde
de vader.
Diaar stond Karei voor hem, met zij*
lieveling in zijn armen.
„Vader", sprak hij vriendelijk, „ik wil
voor hem zorgen! Mag ik?" Zijn oorren
schitterden, zijn wangen br:mditov\
blijdschap. Er lag niets lieWe
oneerbiedigs m den
zoek. Veeleer W^hie gezegd had,
klonk, was niet verder
Tnet oor van den doopvader bin-
irbligedrongien. Doch dit verzoek trof zijn
hart.
Hij sloeg met de vuist iop de tafel.
„Ik ben er óók nog; hij behoeft niet te
verhongeren, daar hen ik voor!" riep
hij, zijn plotselinge ontroering verbergend
en met zijn mouw zijn oogen af wiss eh end.
„Hij is ons lief kind", zeide de doop
moeder, den kleine weder bij zich ne
mend.
(Wprdt vervolgd).
r
