No 1 Woensdag i October 1©! 39e Jaargang D»-ukkers-Exp!oitanf8n OOSTERBAAN LE COINTRE SOES Bureaux: Lange Vorsistraat 6870, Goes Tel.: Redactie no. 11; Administratie no. 58 Postrekening No. 36000. Bijkantoor te Middelburg: Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259 Oen Haag tijdens het beleg van Leiden. Onder dit opschrift geeft dhr J. J. Moerman in „Het Vaderland" onderstaan de herinneringen ter gelegenheid van den 350sten herinneringsdag van Leidens Ont zet. „Vrijdaechs den 30en October anno 1573 zijin do Spangaerden in Den Hag© gecomen", vindt men opgeteekend in het keurboek van den toenmaligen secreta- ris van Dien Haag- Na liet échec vóór Alkmaar trokken de Spaansche troepen onder Valdez op naar Leiden. Binnen enkele weken was de Sleutelstad omsingeld. Aan Romero was opgedragen Bpn Haag to bezetten. Bij de nadering van den vijand trok de Geuzenbezetting, onder be vel van Mamix van St Aldegonde zich op het foil van Maaslandsluis terug. Ook dit ford werd door de Spanjaarden ge nomen, die Mainix als gevangene mede voerden. Weldra nam Valdez binnen Den Haag het bevel van Romero over. Die veldheer nam zijn intrek op het Binnenhol'. Reeds in die dagen bood Dien Haag het schouwspel*van een onlvolkte plaats. Veel Hagenaars hadden de vlucht maar Delft genomen, in karren of schuiten met zich voerende, wat inderhaast gered kon wor den. Deze uittocht nu.was Valdez een groo- te ergernis. Zijn-streven was, de rebellen order bet gezag des konings terug te brengen Daartoe vaardigde hij reads den len November een proclamatie uit, waarin hij bekend maakte, dat het de wil van den „Oonincklijken Majesteyt" niet was, dat zijn onderdanen kwalijk behandeld werden en dat de „aengebooren goeder tieren heyt" des konings pardon verze kerde aan allen, die binnen een bepaalden tijd in hun woonplaats terugkeerden. Het vertrouwen in die goedertierenheid was bij de uitgewekenen niet gro,ot. Dit blijkt uit bet feit, dat Valdez nog jn dezelfde maand tweemaal zijn verzekeringen her haalde. Minder dan de veldheer zullen de Spaan sche soldaten zich om den onwil der uitgewekenen bekommerd hebben. De krijgsknechten toch vonden in de leegstaande huizen een uitstekend kwar tier. Hun waardeering wisten zij echter niet beter te toonen dan door te rooven en te plunderen naar hartelust. Voedsel, me talen, hout, tot deuren, ramen en ven sters, ja meubelen toe, alles was van hun gading. En steeds vonden ze wel lieden, die •het geroofde van hen kochten. Dioor strenge bepalingen trachtte Valdez den overmoed der krijgers tegen te gaan. Zoo werd ieder, die zich langer aan het plun deren der huizen schuldig maakte, met openbare gecseling bedreigd. Wié het waagdo in het Bosch hoornen te kappen, dien zou de rechterhand worden afge hakt. liet gelukte echter Valdez niet met deze dreigementen het kwaad te beteu gelen. Daarvoor was de geest onder zijn door wanbetaling ontevreden, soldaten te slecht. Naast den moedwil der soldeniers kwa men nog andere rampen de ongelukkige bevolking treffen. Weldra ontstond er 'gebrek aan zelfs de allemoodigste levensr middelen. Zoo bleef de aanvoer van ko ren ver beneden de behoefte. Opko'open van groote voorraden, wat wij uit den óistributietijd als „hamsteren" kennen, stille handel tegénn ongehoorde, woekerprijzen, het achterhouden van grondstoffen door leveranciers in verband toet de gestelde maximumprijzen, waren nu aan de orde van den dag. Dat hierbij de mindere man, wiens koop kracht toch al zoo gering was, in de eerste plaats de dupe werd, ligt voor de hand. Was de nood dus zoo hoog gestegen, schier onhoudbaar werd de toestand, toen, mede als gevolg van de ongeloofelijke vervuiling van woningen en straten, be smettelijke ziekten uitbraken. Eindelijk, na een lijden van ruim vier maanden, scheen de verlossing nabij'. Op jhet bericht van den inval van Lodewij'k van Nassau in Limburg, brak Valdez op, teneinde zich naar het Zuiden te spoeden. Len Haag herademde. De Prins van Oranje, die te Delft ver toefde, nam onmiddellijk maatregelen om de orde in het geteisterde dorp te her stellen. r Een eerste eisch was, dat D|en Haag gereinigd werd. Daartoe werden de boe ren uit de naaste omgeving met kar en paard opgecommandeerd. Spoedig bleek, dat dezen den arbeid onmogelijk of kon den en zoo zag de Overheid zich ge noodzaakt om ook de bóeren uit Rijswijk, 'Voorburg, Wassenaar en Loosduinen op te roepen. r Ook de voedselvoorziening, werd gere geld en zoo werd het leven in het dorp langzamerhand weer eenigs/.ins in de oude voegen gebracht. Maar de rust .was van korten duur. Men weet, hoe Valdez geheel onverwacht "te tweeden male het beleg Voor Leiden sloeg. Den 26en Mei naderde een 'Spaansche macht onder Louis .Gaytan over Voor burg Den Haa.g. Hier lag slechts één vendel Geuzen, on der bevel van kapitein Ruyckavei'. De wakkere Ruyckaver deed .wat hij kon. In een dapper gevecht bij de Geestbrug hield hij den vijand lang genoeg op, om aan veel Hagenaars gelegenheid te geven ■om in schil iten en wagens naar Dlelft to vluchten. De achterblijvend en, meest Katholieken haastten zich om de Spanjaarden, die inmiddels het Binnenhof betrokken had den, van het noodige te voorzien „too rnende"' zoo zegt een geschiedschrijver - „quansuys teeckenen van blijiscappe van de cornsle cfer Spaengiaerden, ten eynde zij oock beter getracteert souden mogen worden van deselve". Het tijidpc-rk van het tweede beleg' van Leiden bracht voor de Hagenaars oen herhaling van den jammer gedurende het eerste beleg. Hongersnood en pest, armoede, vernie ling en de overmoed der muitzieke troe pen, in één woord, een nameloos lijden was het lot van hen, die uit vrijen wil of noodgedwongen in Den Hage waren gebleven. Ho,c Den Haag er in die dagen aan toe was, blijkt uit de beschrijving van den bekenden tijdgenoot en historieschrij ver Pieter Bos. Dieze vertelt, hoe hij twee jaar na liet vertrek der Spanjaarden D'en Haag bezocht, en hangt dan het voigend tafereel van het beproefde dorp op: De straten, zoo zegt hij, waren ,,mit gras bewassen, van veele heerlijke en schoon© huysen waren deuren, vensteren, solderen, en al 'thoutwerek verbrant, in de beste en cierlijekste cameren hadden de paerden ende beesten haere legers ge had!,; bet ijserwerek, anckers ende an ders was uytte huyssen gerooft, sodat men sonde gemeent hebben, dat de huy sen niet en mochten staende blijven ende seer weinig inwoónders waeren daer ge bleven". Zoo ging dan voor Den Haag de zomer van 1574 voorbij, de bangste, die het dorp ooit heeft beleefd. In bel laatst van September wera op derin-een-zee-berschapen velden van Rijn land, op de dijken, kaden en schansen de heroïsche strijd gestreden, dien Hol land nooit vergeten zal. De Hagenaars hoorden dat krijgsrumoer Zij zagen, hoe vele Spanjaarden „met groo- ter menichte van de schuyten doot en veel gewont'' van de kampplaats binnen bun dorp gevoerd werden. Dien 2en Octo ber waren zij getuigen van Valdez' in tocht. A^aldez, die zijn positie te Zoeter- woude opgevende, voor het onweerstaan baar geweld van water en Geuzen samen over Voorschoten een goed heenkomen had gezocht. En ze begrepen, dat het -einde naderde. Tot op dien gedenkwaardigen 3on Oc tober de blijde mare door Holland ging, dat de strijd was volstreden, dat Leiden was verlost. Die Spaansche troepen, uie op Den Haag waren teruggetrokken, begaven zich weldra naar het Westland, dat ze ge durende zeven weken plunderend afliepen. Ook Valdez hield zich daar eenigen fijd op. Nog eenmaal keerde hij in Dien Haag terug, zonder macht over d? muitende soldaten. Den 29en November trokken <re Spaansche troepen onder een zelf gekozen bevelhebber uit deze streken weg, Valdez als gevangene medevoerend. Dten Haag was voor goed van het Spaansche geweld verlost. De burgeroorlog in China. Omtrent den slag bij Shanghai, wordt gemeld, dat deze met groote verbittering is gevoerd. Alle moderne wapenen wer den daarbij gebruikt en talrijke vliegtui gen namen aan. de operaties deel. Het offensief van de Kiangsoe-troepen duurde den geheelen dag voort. De troe pen van Tsjang Tso Lin handhaafden zich in hunne stellingen. De verdedigers van Shanghai wendden bet gevaar van een doorbraak af, door uit een gevaarlijke po sitie terug te trekken. Te Shanghai zijn 400 gewonden aangekomen en men ver wacht nog meer "transporten van ge wonden. Engeland en Z.-Afrika. Thomas, verklaarde bij zijn terugkeer in Engeland aan de journalisten, dat bij buitengewoon tevreden was over de re sultaten van zijn reis in Zuid-Afrika. Ik ben, zeide Thomas, bijzonder ver heugd te weten, dat de verandering van regeering in Zuid-Afrika in geen enkel opzicht afbreuk heeft gedaan aan de loyaliteit van deze Unie. De kwestie eener afscheiding van het rijk zal niet meer worden opgeworpen, en ik aarzel niet te zeggen, dat dit vraagstuk niet alleen voorgoed dood is, doch reeds lang dood is geweest. Het is een heerlijk gezicht te zien, welk een geest van verstandhouding er heerscht tusschen het Britsche en het Nederiandsche element aldaar. Van alle kanten heb ik hiervan de overtuigende bewijzen gezibn' Thomas voegde eraan toe, dat er geen twijfel bestond, dat, als de prins van Wales in Zuid-Afrika kwam, zoowel de regeering als het volk hein geestdriftig zullen ontvangen. Korte berichten. De voor Amerika bestemde Zeppelin neemt 300 vaten benzine mee, ieder van 300 liter, wegende 25,000 K.G. en 1500 K.G. smeerolie voor de motoren. Van den eersten October af worden de prijzen van gas, electriciteit en water te Berlijn lager tengevolge van de verla ging der arbeidsloonen. Te New-York is plotseling overleden aan de gevolgen van een aandoening van liet bloedvaatstelsel de heer Elliot C.Ba con, een der jongste leden der firma J. P. Morgan en Co. Hij was slechts 36 jaar en de doodsoorzaak, embolie in de her senen, is bij menscben van dien leeftijd ongewoon. Bij de ontruiming van een feestter rein Te Munchen is het Zondagavond .tot een kloppartij met de politie gekomen, waarbij drie agenten en acht burgers le vensgevaarlijk gewond zijn. In bet proces tegen de Wurtembergsche communisten zijn de tien beklaagden veroordeeld tot gevangenisstraffen van ten hoogste 31/2 jaar. Na afloop van een bijeenkomst, ge organiseerd ter viering van het feit, dat 60 jaar geleden de socialistische interna tionale werd gesticht, hadden demon straties in de stralen van Boekarest plaats. Daarbij kwam het tot onlusten tusschen de manifestanten en de politie. Er hadden eenige arrestaties plaats. Geen duurtetos-slag. In een gisteren te Utrecht gehouden bijeenkomst van de directie der Neder iandsche Spoorwegen met de vertegen woordigers van de vijf groote vakorgani saties, deelde de directie naar aanlei ding van het verzoek van den R. K. Bond St. Raphael en den Prot. Ghr. Boml om wegens de weer duurdere levensom standigheden een duurte-toeslag aan liet personeel toe te kennen mede, dat daar van niets kan komen. Wat de financieel® uitkomsten betreft gaat het thans redelijk doch de eisch van den Minister, dat do exploitatie over 1925 kloppend moet zijn, laat het verleenen van een duur te-bijslag in de toekomst niet toe. 'D; e a m b t e n a a r s s a 1 a r i s se n. Naar aanleiding van geruchten over plannen van de regeering, o-m in de eer ste helft van 1925 een verhooging dor ambtenaarssalarissen te overwegen, in dien de verbetering in de opbrengst der rijksmiddelen blijft voortduren, verneemt de „Tel." van bevoegde zijde, dat om trent een dergelijk voornemen der re geering niets bekend is. D|at per 1 Oct. voor gehuwden en ongehuwde kostwin ners niet 5 pet doch slechts 2V2 pet van het salaris afgetrokken zal worden, is onjuist. Een schade postvanf 65000. Naar etc „Msb." verneemt, zou het be sluit, om geen reclame op poststempels meer toe te laten een schadepost van f 65-000 beteekenen. Op de begroeting der Posterijen en telegrafie Vas onder inkomsien een bate geraamd van f200-000 voor reclames. Warlneer de reclame op de poststempels niet door gaat, zal dit. bedrag moeten worden ver minderd tot f 135-000. Suriname. Die „Surinamer" meldt: Naar wij van ingelichte zijde vernemen beeft Z-Esc. de Gouverneur in Nederland geen succes mogen boeken met zijn onder handelingen met de regeering. Van Re- gee rings zijde valt er niet te rekenen op een extra steun boven bet subsidie en Tfel in verband met den slechten finan- cieelen toestand, waarin het Moederland zelf verkeert. Ook bij particulieren werd er tot dusver geen resultaat verkregen, ofschoon er van hun zijde een zekere welwillendheid werd ondervonden. Rumoerig o n t w a p e n i n g s d e b a t. In de groote zaal van den Dierentuin te 's-Gravenhage heeft gisterenavond het openbaar debat plaats gehad tusschen den gep generaal C. J. Snijders, oud- opperbevelhebber van land- en zeemacht, en prof. dr D. van Embden, lid van de Eerste Kamer der Staten-Generaal, over: „Ontwapening of verdediging". De belangstelling was enorm. Boven dien werden de speeches ook per radio overgebracht. Prof. v. Embden bestreed vooral het gebruik van giftgassen in den oorlog en voerde het pleit voor ontwape ning. Generaal Snijders betoogde, dat ook Nederland in de noodzakelijkheid kanver- keeren, dat het giftgassen moet gebrui ken, wil bet niet door een overmacht onder den voet worden geloopen. Ook de luchtstrijdmacht dient bij ons, als kleine natie, juist perfect in orde te zijn. Overigens heeft deze bijeenkomst weer eens. geleerd, dat men 't van debat- avonden niet hebben moet. De gemoede ren waren er erg opgewonden enzal men ooit op deze vergaderingen iemand overtuigen Het slot van den avond was, naar de Tel. meldt, zeer rumoerig. Blijkbaar wa ren er zeer vele anti-militairisten in de zaal. Dat zijn van die menschen, die zeggen tegen het geweld te zijn, maar die nooit nalaten, den tegenstander het spreken onmogelijk te maken. Ook gis teren was dat weer zoo. Toen generaal Snijders sprak, klonk geroep van: „Daar meen je niets van". Ook andere inter rupties weerklonken. Gefluit en gejoel wisselden de rode op verschillende pun ten af. moet orde onder uw democratische koeien houden", riep een voorstander van den generaal tot den voorzitter tijdens een rumoerig moment. „Er is geen leiding", schreeuwden an deren. Prof. v. Embden moest herhaal delijk opstaan om te trachten den schreeu wers 'tzwijgen op te leggen. De verschil lende in de zaal aanwezige rechercheurs stonden tegenover het lawaai machteloos. Toen generaal Snijders tot zijn slot som kwam, knetterde het van uitroepen als: Sijinen zal wel betalen" en: „Moeten er nog meer millioenen komen", afgewis seld door: „Stilte, tochl" van den voor zitter. Toen generaal Snijders zou repliceeren, ontstond een heidensch kabaal. Velen der aanwezigen stonden op om weg te gaan, waardoor het onmogelijk was voor den spreker zich verstaanbaar te maken. Onder oorverdoovend lawaai gaf de ge neraal zijn poging tot repliek op, maakte een buiging voor den voorzitter, en ver dween. De voorzitter Trachtte zich nog ver staanbaar te maken, doch tevergeefs. Een gedeelte van het publiek begon de Inter nationale aan te heffen en „De wapens neer". Geestverwanten van generaal Snij ders snelden op het podium en scholden de vergadering uit voor een tuchtelooze bende. De adjudant van den minister van Oor log, Jhr Roëll, die ook op het podium stond, kwam in een heftig dispuut met een tegenstander, die zich interrupties had veroorloofd tijdens de rede van ge neraal Snijders, welke woordenwisseling bijna in een vechtpartij ontaardde. Geluk kig werden de heeren gescheiden. Onder groot tumult ging de vergadering ten slotte uiteen. Goede leiding aan zulk een massa- vergadering te geven, is wel onmogelijk gebleken. En voor het gebrek aan bescha ving bij anti-militairisten is weer het zooveelste bewijs geleverd'. Door Ged. StatenA benoemd tot schatter der aki aarde van gronden gelegen in deiucr.n.in. Vlietepolde.r, dhr I. P. v. "Veele te Oolijnsplaat. Dj 'r k t ij d v e r 1 en gi n g op „u e Sen Dioor de directie van de Kon. Maa-, „de Schelde" is het vol gende aari 1 ar werklieden door aanplak king bekend gemaakt: Ingaande met de week van 5 October zal een loonsverlaging van 7,5 pet. wór den ingevoerd met de afronding zooals die gewoonlijk geschiedt, terwijl de ta rieven ook met 7,5 pet. zullen worden verlaagd en de werktijd is bepaald op 52 uren. Met het bestuur van de arbei dersvertegenwoordiging van „dë Schelde" is .overeengekomen dat de werktijd ver deeld zal worden als volgtvan 's mor gens 7—12 uur en 's middags van 1% VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG. Abonnementsprijs; Per 3 maanden, franco pér post, f3.— Losse nummersf 0.06 Prijs der Advertentie n: 14 regeis f 1.20, elke regel meer 30 cL Bij abonnement belangrijke korting. De ondraaglijke jeuk en pijn van aam- befen worden onmiddellijk verzacht door aanwending van Foster's Zalf. Inderdaad een probaat geneesmiddel. Per doosf 1.75; per tube f 1. (5) tot 61/4, terwijl 's Zaterdags gewerkt zal Worden van 711 Va. Voor de 4 uur die meer wórdt gewerkt dan 48 uur zal 25 pet. worden vergoed. Hiervoor komen in aanmerking de uren te werken van Maandag tot en met Dionderdag.. Voor het uur dat langer gewerkt wordt op Vrij dag wordt geen 25 pet. betaald, daar ge rekend wordt dit het uur te zijn, dat 's Zaterdags minder wordt gewerkt. Middelburg. Het muziekseizoen heeft het dit jaar al zeer slecht met het weder gietroffen, maar van de laatste muziek uitvoering op het Molenwater zou men kunnen zeggen: „Eind goed, al goed", want het was gisteren werkelijk zacht we der, en velen hadden dan oiok nog een zitplaatsje genomen en honderden ston den met aandacht de laatste nummers van dit seizoen aan te hooren. Het Mid- tlelburgseh muziekkorps gaat dus nu weer de winterperiode in, welke bestaat uit de wekelijlksche repetitie, om den volgenden zomer weei' evenals nu, aan zoovelen aangename uren te bezorgen. Wij weten, dat het aantal stadgenooten, die de uitvoeringen waardeeren, zeer groot is, maar ook, dat het aantal, die daarvan blijk geven door jaarlijkschen, financieelen steun aan het korps, nog veel te gering is. Moge het aantal contri buanten voor 1925 zoo vermeerderen, dat het bestuur verlost worden van de finan- tieele zorgen, waarmede het thans te kampen heeft Laat men bedenken, dat vele kleinen een groote maken. Maandag hield de afd. Middelburg van den Alg. Ned. Ghr. Ambtenaarsbond alhier een ledenvergadering'. D'e voorz. dhr D;. 11. Loodewijk, wees o.a. op het verheugende feit, dat sinds de laatste vergadering het lecLonaantal bijna was -verdubbeld. Hij wekte allen op, oin de propagjandia met kracht voort te zetten. D|hr L. Vermeulen, Bondssecretaris te 's Gravenhage, bracht uitvoerig verslag over de door het 'Hoofdbestuur gevoerde actie, en bracht het ontwerp bezoldigings besluit, dat in de pers was gepubliceerd, tersprake, waarop een zeer geanimeerde discussie volgde. Wemeidinge. Woensdagavond werd de 85-jarige G. H. alhier nabij zijn woning door een fietsrijder uit Kattendijke aange reden met het ongelukkig gevolg dat de man door de omwonenden bewusteloos moest worden binnen gedragen, waar hö spoedig bijkwam, en klaagde over pijn in nek en schouders, bovendien had hij een wonde aan zijn voorhoofd. Naar men verneemt heeft de fietsrijder, genaamd de V., geen schuld. Rilland. Den 30en Sept. deed de post bode A. de Ruijscher zijn laatsten dienst, daar hij met 1 Oct. met pensioen den postdienst verlaat. Dies avonds werd hii en zijn vrou'w: ten gemeentehuize uitge- noodigd, waar de gemeenteraad hem na mens de geheele gemeente zou huldigen. De burgemeester sprak den heer de Ruijs- scher hartelijk toe, prees hem voor zijn trouwen dienst, welke hij 21 jaar te Rit- them heeft vervuld. Namens de ingezete nen werd aan de Ruijsscher en zijn vrouw elk een prachtige ruststoel aange boden. Nog spraken Us 0. Sundermeij- er en dhr B. J. de Meij, die ook de nauwgezetheid en de welwillendheid van dhr de Ruijsscher in 't licht stelden. Deze dankte ook namens zijn vrouw voor de gesproken woorden en de aangeboden geschenken, die dankbaar werden aan vaard. Goes. Met de Staatsert van 29 Sept. zijn verzonden afdrukken van de akten betreffende de 'N-V. A. Hollander's Ma- nuf a cturcnhandel alhier. Schore. Benoemd tot weger aan de Schorebrüg Johs Dronkers alhier. De be noemde is reeds in functie getreden,, 0 «ft VOV1IJU».- AO 1.VOUÖ AAA ALllAVnA'ü ï^-CtoJ.'V^U'Vr.l terseke. Gok de WE die de Raad aan de '"c-~ Ulv 'U.O Ja did Cl icticU.1 UO vj was geheel voltallig^"' vraagt dhr ,A> c gen oystieve.r vr^aciJ'e,r post*-' §i,& Bij de Scjheele op, cfat dezTVitoT' n "le!*kt dJlr éri stelt daarom vn.-n V lllef; haeft tori te staan. dhr pi, pZen B°sl niet warm deze snhto);„ VA m verdedfet—- zijnde voor tf'' h'J m/xnt> als het eenige inkomen^^ ÜeZ6 niet ontberen km? en f .«bsotout wiist "om« a V vereemgiüg he- waard ebtanco Biidf to?8 sinp f Mr* 1, pobt rente en aflos Ph Tn V? en hhnma stoat, zou dlu Eom gaarne zien, dat er werd uito- zien, om goedkooper geld te Wen. Hij gelooft, dat 6lij pet te veel is en denkt

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1924 | | pagina 1