PAX
Mo $06
Maandag 29 September 1924
38e Jaargang
LINOLEUM
WAS
Buitenland.
Binnenland.
li in Froyinole.
Dirukkers-Exploiiantin
0OSTEBBAAN LE COINTRE 60ES
Bureaux: Lange Vorststraat 68—70, Gees
Tel.: Retfaetieno. 11; Administratie n». 58
Postrekening No. 36000.
Bijkantoor te Middelburg:
firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. n». 259
DeZeeuw
Hongarije, door een ooggetuige.
Burgemeester Verhorst, die eenige da
ge» daar geweest is, zond, nauwelijks
ra* daar teruggekeerd, ons uit Wissen-
kevke het volgende
Nu de actie voor het naar Holland
doen komen van Hongaarsche kinderen
wordt voortgezet en Prof. Kallef in ver
band daarmede weder verschillende ge
meenten zal bezoeken, acht ik het niet on
dienstig de indrukken weer te geven die
ik op mijn reis door Hongarije heb op
gedaan.
Ik ben daar tien dagen geweest en
hoewel dat op zichzelf niel lang genoeg
is om een volledig inzicht te krijgen in de
verhoudingen daar te lande, ben ik toch
in de .gelegenheid gesteld geworden be
langrijke gegevens te verzamelen en heb
ik vele vooraanstaande personen ont
moet door wier mededeelingen ik mij
«enigszins een betrouwbaar beeld héb
kunne* vormen van den béstaanden toe
stand.
Bij. de eerste kennismaking met dat
land en volk voelt men al dadelijk dat
voor ee* goede beoordeeling een dieper
doordringen in de levensomstandigheden
va» deze menschen noodig ïs en dat
de indruk 'dien men bij eerste instantie
ontvangt, onzuiver is. In de steden, en
vooral in Budapest, is oppervlakkig van
verval of armoede niet veel te bespeuren.
Men ziet er de gewone straatarmoede
die men in onze groote steden ook aan
treft, maar overigens gaat de massa goed
gekleed en bij de dames ontbreekt het
aan sierlijke toiletten niet. De winkels
bieden een rijke keus van artikelen aan
tegen prijzen, die, omgerekend in onze
munt, niet veel de hier geldende prijzen
te boven gaan. Men heeft zich dan ook
volledig bij die groote getallen aange
past en betaalt even gemakkelijk 10.000
kronen voor een tramritje als wij een
kwartje. Ook in do café's en in de
publieke vermakelijkheden bemerkt men
niet dat de menschen zich beperken moe
ten i* hun uitgaven, want deze worden
druk bezocht .en in den nacht van 'Zondag
op Maandag, dien ik aldaar doorbracht,
moest ik mijn venster sluiten om niet
langer door het lawaai dat van het na
burige kermisterrein opsteeg ih mijn slaap
te worden gestoord.
Zoo oppervlakkig bezien gaat dus ooFc
daar te lande het leven der menschen
zijn gewonen gang en wanneer men als
vreemdeling, maar vooral als Hollander,
zijn bevreemding daarover te kennen
geeft, .dan ontvangt men ten antwoord:
„Wij zijn een trotsch volk en demons tree-
ren onze armoede niet". Vooral het intel-
lecte deel der bevolking is van deze
mentaliteit. In die kringen wordt ge
leidelijk verkocht wat tot de huiselijke
luxe behoort om zich daarvoor te kunnen
aanschaffen datgene wat noodig is om
zich behoorlijk naar buiten te kannen
vertoonen en de joden maken daarvan
gretig gebruik om koopjes te halen. Om
die reden zijn de joden daar zeer ge
haat ea de uitdagende houding die zij
over 't algemeen .tegenover de menschen
aannemen is zelfs voor een buitenstaan
der aeer hinderlijk. Komt men dus in die
kringe* dan ontdekt men veel verkapte
armoede vooral onder de hoogere amb
tenarenstand. Zij die in dienst der re
geering zijn ontvangen hun jaarwedde
niet ken volle in geld maai' ten deele
ook in kleeding en levensmiddelen waar
bij een maatstaf is aangelegd die volstrekt
niet beantwoordt aan de behoeften.
Hier wordt dus een uitputtingssysteem
gevolgd dat bij nog langen duur op een
totale instorting moet uitloopen en men
erkent dat dan ook volmondig en hoopt
op betere tijden. Ook de huizen maken
een grootschen indruk, maar wanneer
men »e van naderbij beziet en binnen
treedt, dan ontmoet men ongekende wo
ningtoestanden. Vooral op dat gebied is
een aeer sterk afdalende lijn te consta-
teeroa en naast de paleizen die mij ge
toond zijn, vol van schittering en pracht,
heb ik aarden woningen bezocht die elk
oogenblik dreigen in te storten en waar
van er dan ook al onkelen teaen den
grond lagen, en die men hier voor var
kenshok zou 'bestemmen. En in die wo
ningen huisden groote gezinnen waar
onder verscheidene oorlogsweduwen.
I» de gezinnen van den werkenden
stand komt de armoede meer aan den
dag, ia dien zin dat men zich tegenover
den vreemdeling niet maskeert. D;e loo-
nen zijn niet in verhouding tot de duur
te e* de werkloosheid is zeer groot,
o.a. ook om reden men zoo weinig jno-
gelijk laat doen. Zoo zijn b.v. de huizen
zoodanig verveloos dat 'oreral het naakte
hout zichtbaar is; wat stuk is wordt niet
hersteld. Zoo bezocht ik een familie, die
huisde op de vierde etage van zoo'n
kazerne-woning. E« was een lift maar die
was mede pemimen tjjd stuk en ik
moest twaalf trappen beklimmen om ho
ven te komen.
De naam „Holland" bezit in Hongarije
de kracht van een tooverwoord, want op
het hooren van dien naam worden alle
deuren ontsloten en wordt men op de
meest hoffelijke wijze ontvangen, onver
schillig in welken kring men komt, zoodat
■mij zelfs de toegang tot het Parlements-,
gebouw verleend werd, terwijl anderen
een weigering ontvingen, omdat er zitting
was. Allerwegen staat men er.met groote
dankbaarheid verbaasd over dat men
hier wil voortgaan hun kinderen op te
nemen, waarbij ik Wel heb meenen op te
merken dat er families zijn die gaarne
een kind naar Holland zouden willen
vragen of die geen kans zien daarvoor
in aanmerking te komen. Ook zijn er
zooals altijd, bevoorrechten.
'Het. is inij ook duidelijk geworden,
Waarom het is voorgekomen dat Hong.
kinderen, toen zij pas bij ons waren,
niet wilden eten, 'iets wat de pleegouders
niet konden begrijpen, want dat wordt
verklaarbaar wanneer men met (le Hon
gaarsche keukens kennis maakt. Niet al
leen de wijze van bereiding der spijzen
wijkt geheel af van de onze, maar men
brengt daar spijzen op tafel die wij in
't geheel niet kennen en waaraan men
gewennen moet. D:e lieve familie waar ik
logeerde, heeft in dat opzicht op pile
mogelijke wijzen getracht het voor mij
dragelijk te maken, maar telkens moest ik
toch weder vragen: wat is dat?
Ik heb tweemaal een godsdienstoefe
ning bijgewoond. De inhoud van de preek
werd mij later weergegeven, maar aange
naam was hef de Psalmen te kunnen
meezingen, al waren het andere bewoor
dingen. Ook de Gereformeerde Kerk daar
te lande maakt een zeer zwaren tiid
door en die kerk ondervindt nu al het
geestelijk en materieel nadeel van het
feit dat gij altijd op Staatskas geleefd
heeft, want nu de Staat haar in den
steek laat moet aan de leden het begrip
worden bijgebracht dat zij verplicht zijn
voor eigen onderhoud te zorgen, en dat
kost, vooral onder de tegenwoordige om
standigheden, veel moeite. Bovendien vor
men zij een groote minderheid, want
de bevolking die thans 8.000.000 be
draagt, bestaat voor slechts 21 pet. uit
Gereformeerden, terwijl 63 pet. Katholiek
zijn, 6 pet. Luthersch en 6 pet. Joodsch.
D|e kanker, die aan dat volksbestaan
knaagt is de regeling die na den oorlog
getroffen is en die aan Hongarije de
beste deelen ontnomen heeft. Daarover
leeft in de harten van alle Hongaren een
wrok die in Woord en lied levendig „ge
houden wordt en die, bij zulke harts
tochtelijke naturen, eenmaal de brandstof
leveren zal voor een nieuwen oorlog.
Want dat schijnt wel de traditie van dit
volk ie zijn dat het altijd getiranni
seerd moet worden en dat heeft ook
een stempel gezet op .het karakter van
dat volk, dat door zijn violen en a\ in
halen klagen kar» als geen ander. O ik
heb daar wonderschoone muziek gehoord,
die een stemming opwekt geheel afwij
kend van het gewone en die de ziel van
het volk vertolkt.
De tegenstelling tusschen stad en plat
teland is zeer .groot, evenals die van
burger en. boer. Op het land leeft men
nog als in de vorige eeuw. Daar rijdt
men nog met de ossenwagen langs onge
baande wegen, zoodat auto of fiets er
onbruikbaar zijn. Ook de bewerking van
het land gesGhiedt op achterlijke wijze
en ook de zeden en gewoonten zijn oud.
Dat alles geeft aan het leven op het
land iets gemoedelijks dat men hier niet
meer kent. De vrouwen zijn zeer vaardig
in het maken van nuttige en fraaie
handwerken en waar de landbouw de
belangrijkste bron van inkomst voor het
land vorrnt, daar is in den laatsten tijd
het streven gericht op steun aan den
landbouw door beter onderricht. Vooral
de vrouwen leggen peel energie aan den
dag. Want nu linnen en wollen stoffen
door invoer van over de grenzen en de
duurte niet te betalen zijn, hebben zii
zich weder aan het weefgetouw gezet
en dat ondanks het vele werk, waarmede
de Hong. huisvrouwen reeds zijn belast,
waar veel dat hier ter deur uitgaat, daar
in huis wordt gedaan.
Het is een volk, dat Waard is ge
steund te' worden in zijn ernstige pogin
gen om er weder bovenop te komen,
want er is ook een geestelijk ontwaken
merkbaar, duidelijk waarneembaar voor
ieder die de dingen niet door een Hol
land sch en bril beziet, want dan is er op dat
gebied nog veel dat bevreemding wekt;
een Hongaarsche Calvinist en een Hol-
landsche dito zijn nu eenmaal niet van
d'ezelfde snit en men moet ook niet
van onze zijde trachten ze aan elkaar
gelijk te maken want dat loopt uit op
mislukking en teleurstelling. Maar er is
een gevoel van schuld over het afdwalen
van God e* Zjjn Woord en «en aoeke*
om weder in het rechte spoor te komen.
Ook heeft hetgeen hier voor de Hong.
kinderen is gedaan de erkenning gewekt
van het bestaan van een geestelijken
band en menig gebed voor hst welzijn
van Holland stijgt ten hemel. Met inacht
neming van de behoeften in eigen omge
ving, doet men waarlijk een goed werk
met ook defce actie zooveel mogelijk te
steunen.
M. J. Verhorst.
Wissenkerke, Sept. 1924.
CADËAUX
voor ledige doezen
De aardverschuiving le Someo.
Over de aardverschuiving, welke in het
dorp Someo, in het Maggia-dal (Italië)
heeft plaats gehad, worden nog de vol
gende bijzonderheden gemeld
Verscheidene boeren, die gevlucht wa
ren, toen het onheil plaats greep, kwamen
op de Massia-brug aan, juist toen deze
door het water werd weggerukt. Een
vrouw en haar zoon verdronken. Gelijk
men weet., zijn er in 't geheel een 15-tal
dooden. Een 20-tai huizen zijn vernield.
Het station is geheel verwoest en stukken
spoorweg-materiaal werden in het Lago
Maggiore gevonden.
Gelijk men weet, brak er tegelijkertijd
eer. onweer over de streek van Locarno
los. De stad is van drinkwater beroofd,
tengevolge van het breken der waterlei
dingsbuizen.
De burgeroorlog in China.
Op bevel van den opstandigen gouver
neur van Shanghai is een aantal spion
nen, waaronder vrouwen, doodgeschoten.
Naar verklaard werd, waren zij in de na
bijheid van het arsenaal aangetroffen.
Ieder uur wordt een bombardement van
het front van de rebellen verwacht, daar
de generaals van de troepen dei' regee
ring tc Peldng met elkaar wedijveren om
zoo spoedig mogelijk Shanghai te berei
ken in de hoop de eerste te zijn om den
tegenstand van den gouverneur te breken
en aldus zijn opvolger te worden.
Nieuwe opstand in Brazilië.
Volgens berichten uit Buenos Ayres is
de revolutionnaire beweging in Brazilië
opnieuw begonnen. Officieren,die over
een zekeren aanhang beschikken, hebben
in Parana een onafhankelijken staat ge
proclameerd, dien zij den naam Brazilonia
willen geven. Het manifest waarbij het
proclameeren der nieuwe republiek plaats
had, is geteekend door 4 generaals en
eenige kolonels. De nieuwe staat omvat
het Zuidelijk deel van Matto Grosso en
een deel van Parana. De regeeringstroe-
pen, door den gouverneur van Parana uit
gezonden, zijn door de opstandelingen ver
slagen en moesten in Zuidelijke richting
vluchten. Men verwacht, dat het groote
moeite zal kosten, den nieuwen opstand
te dempen.
De Zeppelin-tocht.
'tWas Vrijdag 'druk te Berlijn. Die Zep-
peling zou in 't luchtruim verschijnen.
Reeds vroegtijdig had zich een tamelijk,
gtaote menschenmenigfe naar het vlieg
veld begeven, waarboven het luchtschip
verwacht werd. Re nevel hinderde aan
vankelijk het luchtschip in zijn bewegin
gen.' De zon brak eindelijk door en 't schip
was duidelijk zichtbaar. Boven 't vliegveld
was duidelijk het .belsignaal waar te ne-
imen. waarop de motoren achteruit draai
den en langzaam daalde de kolos tot op
50 M- hoogte en wierp daar een zak met
mail uit. Daarna steeg het schip weer op
een kruiste korten tijd boven de hoofd
stad, door duizenden geestdriftig toege^-
juicht, met zakdoeken en hoedgezwaai
begroet- Het schip werd zoodanig met
draadlooze telegrammen overstroomd, dat
de Marconisten om medelijden moesten
vragen. Uit Friedrichshafen wordt ge
meld, dat de motoren, en het geheele
samenstel van de Zeppelin zich op den
zwaren tocht over Diaitscliland uitstekend
gehouden hebben. Men gaat nu beginnen
het schip voor den overtocht naar Ame
rika klaar te maken. Het zal van de
binnenkomende weerberichten afhangen,
wanneer de vaart over den oceaan zal
beginnen.
IV.an alle bladen, die den tocht behan
delen, schijnt alleen hgt „Berl. Tagchï"
iets van het weemoedige der vertooning
la voelen, want dit bezoek van het lucht
schip is levens eea afscheid. DuitsehJand
dal Zeppelin ndtrond, bonnen ea va
ren deed, mag op dit gebied niet langer
werkzaam blijven. De vrede van Versail
les staat vooruitgang op dit gebied niet
toe. Diuitsehland moet zijn schip aan
Amerika uitleveren en ziet zijn carrière
op het gebied van bestuurbare lucht
schepen daarmede gesloten.
Korte berichten.
Volgens officieele inlichtingen uit
Marokko zetten de Spaansche troepen hun
opmarsch onder gunstige omstandigheden
en met geringe verliezen voort. De be
richten luiden zeer gunstig.
De koning van België bracht Vrij
dag een bezoek aan Mac Donald, met
wien hij de thee gebruikte. Hij trad de
ambtswoning van den premier binnen en
verliet deze weder, zonder dat de me
nigte, die zich in dezen tijd van druk
vreemdelingenbezoek meestal in Dow-
ningstreet bevindt, hem herkende.
In den avond van den 25en zijn Al-
baneesche henden over de Servische grens
getrokken ten Noorden van Skoetari, al
waar zij vele dorpen plunderden. De be
volking bood tegenstand, waarop de ben
den tenslotte terugtrokken, doch niet zon
der eerst zich van twee vrouwen te heb
ben meester gemaakt, die als gijzelaars
werden weggevoerd.
Te Dusseldoirp, dat de sterkst be
zette stad is, beginnen de Franschen
thans ook hun troepen te verminderen.
Tot dusver zijn reeds 600 particuliere
woningen vrijgekomen.
Naar „de Roel" verneemt, is onder
de matrozen der Oostzee-vloot en het
garnizoen van Kronstad een organisatie
ontdekt, welke zich bezig hield met anti-
bolsj'cwistisohe propaganda in het leger
en op de vloot en met de voorbereiding
van een opstand tegen het sovjetgezag.
Het complot is aan het licht gekomen,
door verraad. Talrijke arrestaties moe
ten hebben plaats gehad.
Het buurtverkeer op de
Spoorwegen.
.JSIaar het U. D. vernam, werpt het insti
tuut van het buurtverkeer op de Neder-
landsche Spoorwegen niet die resulta
ten af, welke men bij de invoering ervau
verwacht heeft. Men weet, dat de prijs
van de kaartjes buurtverkeer het drie
vierde deel bedraagt van den normalen
prijs. Om dus de cijfers van de opbrengst
vap het vervoer hiet te Üoen dalen,
zullèn op de trajecten, waarop buurt
verkeer is ingevoerd, 4/3 maai zooveel
reizigers moeten worden vervoerd, als
vóór de invoering van het buurtverkeer,
dus 1/3 meer. D|it nu is qp de meeste
van de ongeveer 40 baanvakken, waarop
buurtverkeer geldend is, niet het .geval.
Desondanks bewegen zich de cijfers
van het personen- zoowel als van het goe
derenvervoer zich in stijgende lijn. Daar
op heeft alleen een uitzondering gemaakt
de maand Augustus van dit jaar, die niet
aan de gestelde verwachtingen iieeft vol
daan .Men wijt dit voornamelijk aan het
slechte zomerweer, dat veel dagjes-
menschen heeft .weerhouden om naar
huiten te gaan. Het gewone yacantiever-
roer is normaal geweest, maar juist het
contingent dagjesmenschen is minder ge
weest dan in de overeenkomstige maan
den van het vorige jaar.
Doet nog geen aardappelen op.
Waar gevraagd Werd, of het mogelijk
is thans reeds aardappelen voor winter-
opslag op te doen, meent het bestuur
der Amsterd. Federatie van Aardappelen
handelaren goed te doen met er on te
wijzen, dat opslag van aardappelen thans
en in de e.v. weken ten zeerste af te
raden is, omdat dit tot teleurstelling moet
leiden, wijl door den laten oogst en hst
voorkomen van ziekte, de aardappelen
vooralsnog niet voor langdurige hewa
ring geschikt zijn.
Bezoldiging Ministers.
Thans is in druk verschenen het Staats
blad no. 441 A, waarin de bezoldiging van
de Ministers, hoofden der Departementen
van Algemeen Bestuur, met ingang van 1
Jan. 1925 wordt vastgesteld op f 15.000
's jaars. In de ontwerp-begrooting voor
1925 kwam deze verlaging, waartoe dooi
den Ministerraad is besloten, reeds tot
uiting. De bezoldiging bedraagt thans of
ficieel f18.000; inmiddels werd reeds
door de Ministers 10 pet. hiervan terug
gestort.
Pizemiën bij verkoopimge»
e» verpachtingen.
Het tjjdstip van inwerkingtreding va*
de Wet van 28 Juli 1924 houdende re
geling omtrent hel dragen der kosten
van openbare verpachtingen en het uitlo-
T« rsm premie* bij1 openbare verkoopin-
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Ahotinementsprij»:
Fer .3 maanden, franco per post, f3.
Losse nummersf0.05
Prijs der Advertentiën:
1—4 regels f 1.20, elke regel meer 30 ct.
Bij abonnement belangrijke korting.
IIw! eerste taak 's morgens zij zorg
te dragen voor goede ontlasting. Tenzij
dit geregeld geschiedt, krijgt gij Jiinder
van hoofdpijn, gedruktheid, maagpijn, on
zuiver bloed, enz. Foster's Maagpillan ge
nezen verstopping, regelen de lever, maag
en ingewanden, en versterken zoodoende
ufw geheele gestel.
Prijs per flacon van vijftig versui-
kerde pillen f 0.65in apotheken en dro
gistzaken. (11)
gen en verpachtingen, is bepaald op 1
Januari 1925.
D c ambtenarensalarissen.
Naar het „Centrum" uit zeer goed»
bron zegt te vernemen, ligt het in het
voornemen der Regeering om in de eerste
helft van 1925 opnieuw een herziening
der ambtenarensalarissen te overwege*
indien en voor zoover de verbetering
in de' opbrengst der Rijksmiddelen, welk»
de laatste maanden is ingetreden, rsm
blijVenden aard zal blijken te zijn.
Verder was aanvankelijk bepaald, dat
de maximum-verlaging voor gehuwden e*
kostwinners op 1 Januari 1925 krachtens
het nieuwe Salarisbesluit ten hoogste li
pet. zou bedragen. Ook hieromtrent be
staat, naar het blad werd medegedeeld,
nog geen volstrekte zekerheid'. De moge
lijkheid behoeft niet uitgesloten te wor
den geacht dat de toestand der Rijks
financiën alsdan zoodanig zal zijn, dat
op dat tijdstip met een maximum-verla
ging van 10 pet. kan worden volstaan.
Rijksbureau voor dri nkwa ter-
voorziening.
Verschenen is het beknopt verslag om
trent de werkzaamheid van het Rijksbu
reau voor drinkwatervoorziening in het
jaar 1923.
Het volgende is er aan ontleend:
In 1923 voleindigde het Rijksbureau
voor Drinkwatervoorziening zijn tweed»
lustrum.
Van de met Rijkssteun tot stand Ge
brachte en onder toezicht van het Rijk
in aanbouw zijnde waterleidingen kwam
die voor Tholen, die de zeven gemeente*
van dit eiland voorziet, benevens een
deel der Noordbrabantsche gemeente Hal
steren, gereed. De bouw van de water
leiding voor „Noord-West-Brabant" (24
gemeenten) vorderde belangrijk.
Moest versterking van kapitaal en bij
drage in de rentebetaling achterwege blij
ven, de Regeering bleek nog wel gene
gen op andere minder bezwarende wjjze
het totstandkomen van groepswaterlei-
dingen te blijven bevorderen, en wel
door het 'verleenen van een z.g.risico-
garantie. Deze steunvorm, waarvan als
eerste de Zuid-Bevelandsche Waterleiding
profiteerde, en die daarna ook aan eeni
ge andere ten deel viel, bestaat hierin,
dat door den staat rentelooze voorschot
ten tot een bepaald' maximum worde*
toegezegd voor het geval te eeniger tjjd
het betrokken waterleidingbedrijf tege*
alle verwachting jn niet meer in staat
mocht zijn om een voldoende uitkee-
ring aan de deelnemende gemeente(n)
te doen, opdat deze rente en aflossing
der ten behoeve van de deelneming aa*-
gegane leeningen kunnen(n) betalen.
Die eventueel te verstrekken voorschot
ten behoeven dan eerst later, wanneer
het bedrijf geheel op krachten is ge
komen, te worden terugbetaald.
Voor de Waterleiding van Zeeuw'sch-
Vlaanderen zegde de Regeering in de»,
loop van het verslagjaar toe, te zijner
tijd het totstandkomen van een risico
garantie-wet te zullen bevorderen, mits
de provincie Zeeland voor de helft der
van Staatswege toe te zeggen voorschot
ten in de garantie zoiu deelnemen; eea
daartoe strekkend besluit van Provin-
ciale Staten kwam in de Zomerzitting
tot stand. Een groot aantal gemeenten
in Zeeuwsch-Vlaanderen besloot daarop
in den loop van 1923 tot een eventueel
qp te richten vennootschap toe te treden,
dank zii vooral den bovenaangegeve*
steun, dank zij ook ongetwijfeld de krach
tige propaganda vanwege het Z.-Vlaam-
sche Waterleiding-Comité.
Vliesfngen. D;e loonsverlaging
aan „De Schelde". In de Vrijdag
avond gehouden ledenvergadering van de
afdeelingen Vlissingen, Middelbug& tb©!
Souburg van den Chris'telijken
werkersbond in N^eda^
hoofdbestuurder, dhr^ gehoudeI1 coafe,
rentiJ1 met directeur van den Metaal-
hond te Amsterdam over de loonsverla-
mi'g aan „Die Schelde". Mededeeling werd
gedaan van de voorstellen door de ver-
Schillende organisaties gedaan. D© Dhr.
Metoalbewerkorsbond was bij zijn stand
punt gebleven van, zjj het noode, f ct.
