Mo 298
Vrijdag 19 September 1924
38e Jaargang
EERSTE BLAD»
FEUILLET<m
1
Stolen-Generaal.
LEIDENS BELEG EU ONTZET,
Buitenland.
rr
CROKbWWÏ
Kloosterb &l®em
Binnenland.
Dit mummer bestaat uit twee bladen
1574-1924,
He6t Gij pijn ijl
rug en lendenen
verdrijft de pijn
Drukkers-Exploitanten
0OSTERBAAN LE COIMTRE GOES
Bureaux: Lange Vorststraat 68—70, Goes
Tel.: Redactie no. II; Administratie no. 58
Postrekening No. 36000.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259
Ve Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.-
Losse nummers
f (L05
Prijs der Advertentiën:
1—4 regels f 1.20, elke regel meer 30 ot,
Bij abonnement belangrijke korting.
jumiwaiM» r.r re r ttm vowviui ia
„Bartiméus".
'Met vriendelijken dank de navolgende
gifben ontvangen:
Uit Goes: dhr F. v. B." f2.50, dhr J.
ft. f2.50, mevr. G. f5, J. H. D., Breda,
iö, Geref. Meisjesvereeniging to Borssele
flO, mej. Joh. H. te Borssele f.3, N. N.,
Breskeas, f 10, Clir. School te Heinkens-
zand f 5.05.
Aanbevelend, J. DONNER Sr.
Goes, 19 Sept. 1924.
n—«IIIW—cmu—i—i—
Eerste Kamer.
De Eerste Kamer heeft gisteren een
deel van den morgen zoek gemaakt met
de beraadslagingen over het adres van
antwoord op de Troonrede. Het begon
met een verklaring van mevrouw Pothuis
—Smit, dat de S.' D|. A. P. tegen het
adres van antwoord was, omdat zö er
met ontzetting van had kennis genomen,
dat in de Troonrede een nieuwe Vloot
wet wordt aangekondigd. Hetgeen de heer
Haazevoet, lid van de commissie voor liet
ontwerpen van hot adres zeer terecht
deed opmerken, dat er in het ontvverp-
adres geen sprake is van' eenige waar
deering van den inhoud dezer aankon
diging. De Kamer betuigt alleen dank
aan H. M. voor Hare mededeeling. Meer
niet.
Hetzelfde werd geantwoord aan mr de
Veer, die over de passage viel, waarin de
Kamer zich dankbaar betoont voor de
mededeeling, dat, wanneer met onver
zwakten ijver naar verdere bezuiniging
wordt gestreefd, de voor het herstel van
de volkswelvaart onmisbare voorwaarden
kunnen worden geschapen.
Mr de Veer achtte de bezuiniging een
noodzakelijk kwaad, dat veel van wat
ons lief is, aantast. Daarom kon hij
er moeilijk dankbaar voor zijn. Dhrn.
d© Gyselaar en. Blomjous antwoordden:
„Of de Kamer de inhoud der mededeeling
aangenaam of minder aangenaam vindt,
wordt in deze zinsnede niet uitgedrukt:
zij zegt alleen: Majesteit, wij danken U
voor de mededeeling! Louter een be
leefdheidsvorm dus."
Toch bleken nog 13 van de 39 aan
wezige senatoren het eens met de op
vatting van den heer de Veer n.l. de
Vrijzinnig-Democraten, de socialisten en
de R. K. heeren Jansen en de Jong.
Tweede Kamer.
De zitting van gisteren begon met een
speechje van den herbenoemden voorzit
ter Kooien. Daarna werd het nieuwe
Kamerlid de heer Weijkamp (S. D. A. P.)
geïnstalleerd als opvolger van wijlen den
heer Hugenholtz. We hebben dus nu in
de Kamer een Weijkamp en een W;eit-
kamp. Vervolgens werden de leden der
verschillende begrotingscommissies be
noemd.
Benoemd worden tot leden die met den
voorzitter der Kamer zullen uitmaken
de commissie voor de huishoudelijke aan
gelegenheden, de aftredende leden Dres-
Onderstaande ontleenen wij aan de
„Nieuwe Leidsche Courant" (het gaat
over den 350en gedenkdag van Leidens
ontzet)
Dagboek.
Getrocken uyt die cleyne oude geschre
ven chronyck Boecxkens enz.
Anno 1574.
Den 21en Augusti inder nacht, soo
is binnen der stadt Leyden gecomen een
Bode, die van Stadtswege uytgesonden
geweest was ende hij bracht mondelinge
tijdinge dat de dijeken (hier voor van
verrnaent) aireede doorgesteecken waren,
ende dat het water stont tot aende Lant-
scheydinge, dat sonder twijfel mette hulpe
ydes alderhoochsten de Stadt seer haest
ontset soude werden; door welcke tydin-
ge de Burgeren grootelicx getroost ende
gesterekt wierden.
Zware tijden braken aan voor de- be
woners van het belegerde Leiden. Men
had uitgerekend het drie maanden te kun
nen uithouden, n.l. twee op brood en de
derde met armoe. Die derde maand was
nu haast om en nog daagde er geen ont
zet.
Eind Juli had er zooals wij reeds za
gen beschrijving van het koren plaats ge
had. (Hierbij was gebleken, dat er nog
sclhuijs en v. d. Voort v. Zijp, tot lede»
der gemengde commissie voor de steno
grafie do aftredende leden Schokking, v.
Vuuren en Marchant.
Tot voorzitters der afdeelingen werden
benoemd Marchant, Schokking, Rutgers,
Nolens en v. Sasse van IJsselt, en tot
tweede voorzitters de heeren Schaper,
De .Monté Verloren, Bomans, De Wilde
en Dluymaer van Twist.
Besloten werd op 30 September en vol
gende dagen in de afdeelingen de Staats-
begrooting voor .1925 te doen onderzoe
ken.
Niet zioo vlug ging het met bet. an
dere voorstel van den voorzitter o.m Don
derdag 9 October in openbare vergade
ring bijeen te komen en dan na een lange
reeks kleinere wetsontwerpen en conclu
sies op verslagen de ïariefwet in open
bare discussie te nemen.
Links bepleitte uitstel van de behande
ling der Tariefwet, blijkbaar om van
uitstel afstel te maken. De heer Dressel-
huijs vond den tijd van voorbereiding
nog altijd' maar te kort on wilde de
openbare behandeling tot na de begroo
ting uitstellen. Handel en industrie moes
ten volgens hem ruime gelegenheid heb
ben om' zich thans ook over de voor
gestelde wijzigingen te kunnen uitspreken.
Wat de tijd van voorbereiding en bc-
studeering der gewijzigde tariefsvoorstel-
len betreft, rekende de voorzitter echter
voor, dat men vermoedelijk niet vóór 14
October met de openbare behandeling
der Tariefswet zou beginnen.
Die heeren Schaper, Oud en v. Rhve-
steijn wilden de Tariefwet maar heele-
maal van de agenda van dit zittingsjaar
afvoeren. De kiezers moesten zich
eerst over zoo'n principieele kwestie uit
spreken, heette he't. Er is volgens deze
heeren geld genoeg in kas bij den Staat.
Bij de stemming leden de voorstellen
van de heeren Dtesselhuijs en Schaper
hetzelfde échec; beide werden met 51
tegen 32 stemmen verworpen (zuiver
rechts-links).
Ernstige toestand in China.
Men verwacht elk oogenblik de ineen
storting van de troepen van Tsjekiang,
die Sjangaï verdedigen. Het le en 2e
leger van Tsjekiang zijn reeds 'aan het
muiten geslagen. Er loopt een gerucht,
dat de troepen uit Kiangsoe de linie van
Tsjekiang bij Iliing hebben verbroken en
dat Hangtsjou ontruimd is. Dit nieuws
heeft te Sjangaï grooten schrik veroor
zaakt. De buitenlandsche vrijwilligers zijn
gemobiliseerd.
Een officieel© mededeeling zegt, dat de
opmarsch van de Mantsjoerijsche troepen
tegen Peking in vollen gang is en dat de
regeering met grooten spoed troepen uit
zendt om den inval terug te werpen.
De opstand in Georgië.
Volgens te Londen via Riga ontvangen
berichten zou de opstand in Georgië ge
heel zijn onderdrukt. Naar het schijnt,
was deze opstand feitelijk door de sovjet-
regeering zelf in het werk gesteld om op
die wijze er achter te komen, wie ter
plaatse de leiders van het nationalisme
waren, dat uit Parijs wordt bestuurd. De
110 last (1 last 27 mud) koren bin
nen de vesting aanwezig was.
Maar hiervan moesten iederen dag ge
voed worden 'pl.m. 12600 menschen, ver
deeld over 17 verschillende „Bonnen ofte
Quartieren der Stadt" (wij zouden zeggen
in wijken).
Bat de stad met dit getal inwoners het
nog zoo lang heeft uitgehouden moet zijn
oorzaak vinden in het feit, dat zij aanvan
kelijk nog rijkelijk van vee, paarden en
koeien, is voorzien geweest. In de weilan
den gelegen tusschen de schansen en
stadswal bleven de runderen aanvankelijk
rustig grazen, onder het gebulder van 't
geschut. (Ned. Hist. Hooft.)
Het vleesch was echter slechts voor de
meer gegoeden te bekomenden vrij spoe
dig ook voor hen niet meer te verkrijgen.
Alzoo vijanden buiten en de honger van
binnen.
Het voornemen van den Prins werd door
velen, die eerst, uit vrees van voor glipper
te worden aangezien, hadden gezwegen,
nu openlijk bespot. In het bijzonder, oh-
der de Katholieken onder de bevolking,
die op pardon van Spaansche zijde reken
den bij eventueele overgave (Gesch. Ned.
Volk, Blok) traden degenen op die schim
pende zeiden: „Gaet nu op den Toren,
ghij Geuskens, ende siet het Maeswater
teghemoet." Daar kwam dan nog bij dat
de staten van Holland niet van zich lieten
liooren zoodat de belegerden den Prins
schreven: „dat het hun hooghlijk wonder
de, dat zij, als gansch vergeeten, nooit
schrijven van de staaten, hunne bondtge-
nooten, vernoomen hadden; daar 'tnoch-
rvN&WKAfHTejs
woantR.vv.rr,
MOUAfta
Moskou sche regeering schijnt in dit op
zicht zeer goed te zijn geslaagd, aan
gezien zoo goed als alle leiders in haar
handen zijn gevallen.
De legalie van Georgië te Parijs meldt,
dat de bolschewiki zich meester hebben
gemaakt van den hoofdspoorweg in Geor
gië en van de steden, welke er aan ge
legen zijn.
Los van Rome.
Sinds hel einde van den wereldoorlog
is in het Tsjechische land religieus alles
in beweging; en met name de Roomsch-
Katholieke kerk brengt daarbij de offers.
Men weet, de Los-van-Rome-bewegiup
gelijk die in vroeger jaren in Oostenrijk
zoo geweldig diep ingreep, had toen on
der de Tsjechen weinig aanhang. 'tWas
onder de Habsburgers voor 's Tsjechische
volk al te gevaarlijk daaraan rnee le
doen. Dioch 'twerd reeds vroeger vóór
den oorlog voorspeld, dat als de Tsje
chen eenmaal in beweging zouden ko
men, 't dan bij hen nog dieper doortrek
ken zou dan in Oostenrijk.
Terwijl er in 1910 6.475.835 Room
sehen waren, bedroeg hun getal in 1921
5.216.180 en hun verlies alzoo 1.259.655
(is 19,5 pet.). Het getal Evangelisclien
was in 1910 177.832, in 1921 246.114 met
alzoo een winst van 39 pet. Die Tsjecho-
Slowaaksche kerk telt 437.377 leden. Het
aantal Joden is 79.777 (1910 85.826 alzoo
een verlies van 7 pet.). IIcl aantal „be-
lijdenisloozen", in 1910 11.204, bedroeg
in 1921 658.084: deze komen thans op de
2e plaats en beslaan niet minder dan
plm. 10 pet. der bevolking, 't Valt op-
hoe ontzaglijk veel onderwijzers zich hier
onder bevinden, namelijk 30 pet. van het
totaal onderwijzerscorps.
Korte Berichten.
Uit de gevangenis te Zweibrücksn
zijn van de politieke gevangenen nit het
Roerdistrict 25 personen door de Fran-
schen vrijgelaten. Hieronder bevindt zich
de landbouwleeraar Georges, die wegens
beschadiging van een spoorlijn eerst ter
dood en vervolgens tot levenslange tucht
huisstraf was veroordeeld. Ook uit de
gevangenis te Aken zijn eenige personen
die ter zake van hetzelfde feit levens
lang Waren veroordeeld, in vrijheid ge
steld.
De communisten in YVeenen zijn
niet tevreden, dat de metaalarbeiders-
staking bijgelegd is en gaan voort de ar
beiders op te hitsen en tot voortzetting
van de staking aan te zetten. Een hon
derdtal communisten hebben getracht het
groote Arljoiderstehuis, waar de vakver-
tans tot groote verquikking hunner ge
meente dienen kon.
Evenwel eer deze brief verzonden werd
ontvingen zij het bericht in den aanhef
dezes vermeld, waarbij hun hoop versterkt
werd bij het vernemen van het wassen van
het water.
Den 22en isser een placcaet ghelesen,
opte vier houcken van de Stadt, hoe dat
de Spaensche Capiteynen gesworen had
den waert datse in Leyden quamen, niet
een Kind en souden laten leven. Op ten.
29en Augusti hebben de staten van Hol
land het schrijven der Stadt Leyden be-
antwoort.
Ook bij den Spanjaard begon men ge
noeg te krijgen van het wroeten als kik
kers in de klei. En als het weer in Augus
tus 1574 zoo geweest is als het 350 jaar
later was zullen ze zeker geen plezier ge
had hebben van hun kampeertocht in de
modderige schansen. Velen zullen er,
evenals Alva, zijn gaan lijden aan jicht,
vandaar hun bittere stemming tegenover
de belegerden, die toch de oorzaak waren
van het lange wachten, welke stemming
zij geuit zullen hebben door naar de mu
ren te roepen, dat als zij in de stad moch
ten komen geen kind het leveu zou gelaten
worden. Wel een reden voor het dappere
Leidsche volk om te volharden tot het
einde en groote reden voor de bede, af
gedrukt op een der noodmunten „Godt be
hoede Leyden."
Aangenaam werden zjfl opgewekt door
het schrijven van de Staten van Hol
land.
lenigingen der metaalarbeiders vergader
den, te bestormen. Er had een heftig
handgemeen plaats tusschen socialisten
en communisten.
Verleden nacht zijn fascisten met ge
weld binnengedrongen in de kantoren
van de maximalistische partij te Rome-
en hebben er alles vernield.
Het aantal arbeiders, dat bij de ramp
i» de mijn-Schleswig te Dortmund is
omgekomen is thans gestegen tot negen.
Er liggen nog twee zwaar gewonden in
het ziekenhuis, hun. toestand is zeer
ernstig.
Bij de instorting van een muur
in de mijn Booth bij Duisburg zijn vijf
mijnwerkers doodelijk gekwetst. Van twee
andere gewonden ligt er één heel slecht.
De Bulgaarsche regeering heeft voor
voor het geheele land den uitzonderings
toestand afgekondigd; alle politieke ver
grijpen worden met de doodstraf be
dreigd.
Men heeft te Boedapest thans uit
Duitschland het bewijs ontvangen., dat
Sclmlze, die van den moord op Erzberger
werd verdacht, werkelijk identiek is met
Foerster. Nu dit vaststaat, zal de Hongaar
se] ie justitie onmiddellijk na vervulling
der nóodige formaliteiten overgaan tot de
uitlevering van Schnlze-Foerster aan de
Duitsche overheid
fn den nacht van .'.4 op 5 October
zal in België de wintertijd worden in
gevoerd.
Volgens de bladen zullen van 1
December af de telefoontarieven in
Duitschland met gemiddeld. 30 pet. wor
den verlaagd.
Naar uit Hannover Wordt gemeld,
heeft de politie tot dusverre 22 moorden
van den massamoordenaar Haarmann
met zekerheid geconstateerd.
Blijf daarmee toch niet loopen. Akker's
Kloosterbalsem zal Uw pijn onmiddellijk
tot bedaren brengen, U snel behaaglijke
verlichting, kalmte en rust bezorgen.
Hoe het buitenland over ons
wordt ingelicht.
Het 8 Uhr Abendblatt geeft eiken dag
een sensationeel artikel op de eerste
bladzijde en dit heet deze maal: Een mui
terij in het Nederlandsche leger. Het blad
vertelt, dat in de laatste dagen in ver
schillende steden ernstige muiterijen heb
ben plaats gehad. Te Breda hebben 4000
ma ndienst geweigerd; wat tot een bloe
dig gevecht met de militaire politie heeft
geleid, tijdens hetwelk een aantal officie
ren en agenten der militaire politie wer
den gewond. Het blad weet voorts te
Dieze brief, onderteek-end door: Otto
van Eg'mont, Duyvenvoorde, Geraert van
Nispen, D.uyst, Willem Jansz., Heems-
kerek, Willem van Loo, Cornells Wou-
tersz, Cornelis Vinck Aertsx en Adriaen
Allartsz van Ilekenduynen hield het vol
gende in.
„Sy waren seer verwondert van het
ghevoeien dat die van Leyden van hun
hadden; want. Gott ende alle de wereld
was gbeluvghe van de sorghviildicheit
die sy voor hun üroeghen, al en costen
sy dat voor alle man niet lajeten blijeken
om redenDe schaede daer sy soo menigh
duysent menschen door het water in
brochten, gaf sulex ghenoech te kennen:
Hadden daer om een teecken van onghe-
hoorde ghetrouwicheit gjhetoont, daer tot
den ©ynde der werelt toe afg'hesproken
sal worden. Ende soo sy willen volherdan,
ghelijck sy tot noch toe hebben ghedaen,
sy tmog'hèn wel versekert zijn, dat sy
'tgheheele land, hem selven, ende al
datter in is liever sullen laeten bederven
dan heur verlaten: Want sy costen wel
verstaen, Leyden verlost zijnde, was Iiol-
landt, voor- die tyt verlost: D|at sy niet
en hadden gneschreven was om dat sy
heur gherust (vertrouwen) hadden op rijn-
der Vorstelijcke Genades Blieven. De Bo
de soude hun, mondelinghe, de apparaten
(toebereidselen) vertellen, die hij g'hesien
hadèe.
Die bezorgers van dezen brief hadden
aan de Deutsche vrienden beloofd hun
behouden overkomst te berichten door
vuurtetkens en schieten.
Zelfonderzoek.
Ontwaakt gij 's ynorgens met pijn in
ilen rug? Hebt gij donkere ^wellington on
der de «ogen.? Zijn de enkels en handen
gezwollen? Is de urine- bewolkt, zanderig
of brandend? Geschiedt de loozing te
Vaak of te weinig? Zij'n uw ledematen
beverig en rheumatisch, vooral bij ruw
en vochtig weer? Deel uw rag zeer als
giji bukt of opstaat?
Hoedt u bijtijds; laat Poster's- Rug
pijn Nieren Pillen een nierziekte voor
komen; spoedige behandeling is het eeni
ge betrouwbare voorbehoedmiddel.
[Verwaarloozing kweekt a.1 te dikwijls
blaasontsteking', waterzucht, rheumatïek,
steenvorming en urinezuur-vergiftiging.
Hoewel Poster's Pillen zelfs bij1 deze late
re verwikkelingen baten, is het verstan
diger om dit speciaal niergeneesmiddel tot
voorkoming van nierziekte te gebruiken.
[Verkrijgbaar in apotheken en drogist
zaken a f 1,75 per flacon (geel etiket met
zwarten opdruk). (25)
vertellen, dat versterkingen naar Breda
zijn gezonden, doch voegt er evenwel
aan toe, dat de Ned. regeering het. be
sluit heeft genomen geen bijzondere maat
regelen te treffen. Het 8 Uhr Abendblatt
is het eenige Berlijnsche blad, dat de
incidenten ter sprake brengt.
De Blue Band-stempel.
Naar .do Maasb. verneemt, zal wegens
de zeer principieele kwestie, welke aan
de zaak in haar geheelen omvang tem
grondslag ligt, door de betrokken over
heid geen beslissing genomen worden over
al dan niet handhaving van de handeling
om de postzegels op brieven enz. onbruik
baar te maken door middel van een re
clamestempel, alvorens een rechtelijke
beslissing nader voor den Staat een richti
snoer zal kunnen zijn voor een verder te
volgen gedragslijn. De rechter zal dus
eerst uitspraak moeten doen.
„De Vaderlander".
„De Tribune" deelt mee, dat de hoofd
redacteur van het nieuwe aktualisten-
orgaan „De Vaderlander", W. Lubberink,
enkele jaren terug ijverig in communis
tisch water hengelde en o.a. voor „De
Tribune" schreef.
Opslokken van gemeenten.
Het afsnijden en opslokken van ga.ii-
sche gemeenten en deelen van gemeenten
met honderden en duizenden inwoners,
door nabijliggende, zich uitbreidende ste
den, gaat nog maar steeds voort, zegt
„Fr. Diagblad" en Minister Buys vindt
daar nog maar altijd behagen in. Ons
land is voor hem een kerfblok. Hij snijdt
en deelt en knipt en naait als 'n kleer
maker in 't laken.
Nu heeft D;en Haag weer honger. Maat
alle omliggende gemeenten zijn niet zoo
zoet als Loosduinen indertijd, dat zei:
Eet me maar op met huid1 en haar!
Rijswijk denkt er anders over. We la
zen 'tvolgende bericht:
„Het anti-annexatie-comité, samenge
steld uit afgevaardigden van alle kies
verenigingen, behalve van de afdee-
ling Rijswijk der S. D. A. P., heeft
een adres gezonden aan den Minister
van Binnenl. Zaken en aan Ged. State*
van Zuid-Holland, waarin nadrukkelijk
D|it geschiedde dan ookOp den toren
van de „Hoochlandtsche Kerck werd met
lanteernen giheviert" terwijl van dn Hoo-
gewnertspoort met twee groote stukken ge
schut geschoten werd in het vijandelijke
leger te Leiderdorp.
Opten 30en Augusti zijn de vijanden
in groote getale ghecomen buy ten de
Reynshurgher Poorte, omtrent de steen-
plaetse van Clans van Lunenburch, te
weten by de Galge ende hebben daer een
stereke schansse gemaeckt ende oipgjhe-
worpeni
Tijdens het beleg hadden telkens klei
ne uitvallen plaats met het doel zoo mo
gelijk den verstikkenden schansengordel
hier of daar te doorbreken. In de rich
ting van het Galgenwater werden de uit
vallende vendels gesteund door een vaar
tuig, dat gepantserd tegen musketkogels
bewapend met licht geschut en .door zes
of acht personen geroeid werd. Zoo iets
als do „ijzeren schans" bij den aanval
op Biosbnysenschansen.
Met dit schip hebben de Leidenaars
aan den vijand zeer veel afbreuk gedaan.
Om verder optreden van (leze -gewapen
de boot te verhinderen werd door den vij
and ter hoogte van „Wernink's beton-
fabriek", waar in vroeger jaren de galg
stond, (vandaar GaJgweg) een schans op
geworpen. Zij werd versterkt door met
aaide gevulde schanskorven en bewapend
met geschut. In een nacht stond de schans
bewapend en bezet daar, zonde rdat van
uit Leiden een poging kon worden aan
gewend om zulks te beletten.
