wïr.iam
No »88
Maandag 8 September 1924
38c Jaargang
Buitenland.
De ballingen van Lncerna.
Binnenland.
FEUILLETON.
Drukkers-Exploitanten
OOSTERBAAN LE COINTRE GOES
Bureaux: Lange Vorststraat 6870, Goes
Te!.: Redactie no. It; Administratie no. 58
Postrekening No. 36000.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259
De vergadering van den Volkenbond.
Men vraagt onwillekeurig: wat is daar
nu in Genève bereikt? s
Na de discussies over bet ontwape-
nings- en veiligheidsvraagstuk kan men
nu deze gevolgtrekkingen maken.
Ten eerste de gedachte der verplichte
internationale rechtspraak heeft een on
verwacht spoedige overwinning behaald,
al kon Herriot arbitrage en veiligheid nog
niet van elkander onderscheiden. Ten
•tweede het criterium van een aanvals
oorlog zal in de toekomst eenvoudig en
duidelijk zijn. Herriot heeft zich met Mac
Donald's uitleg vereenigd, dat een staat,
die weigert het geschil aan arbitrage te
onderwerpen, als aanvaller moet worden
'beschouwd. Ten derde een groote inter
nationale ontwapenings-conferenfie zal
binnen niet te langen tijd tot stand komen.
Ook heeft Herriot zich gunstig uitge
laten over het toetreden van Duitschland
lot den Volkenbond.
Hel incident te Brussel.
Uit het onderzoek inzake het Brusselscli
anti-Viaamsch incident van Woensdag
avond blijkt meer en meer, nu ook ge
tuigen liet zijn komen bevestigen, dat
Remy De Man de revolverschoten heeft
gelost in staat van wettige zelfverdedi
ging. Verschillende personen hebben aan
den rechter van instructie verklaard, dat
zij door de fascisten afgeranseld werden
alleen, omdat zij het waagden, Vlaamscli
te spreken. Morgen zal De Man voor de
raadkamer verschijnen, die zal beslissen,
of zijn arrestatie al dan niet bekrachtigd
moet worden. De Man heeft als zijn ver
dediger aangewezen het gewezen Kamer
lid der frontpartij Mr H. Borginon.
Maquet, het slachtoffer der incidenten
van Woensdag, werd Zaterdag begraven.
Hoewel zijn ouders uitdrukkelijk gevraagd
hadden de begrafenis in alle stilte te doen
plaats hebben, hebben de fascistische ele
menten der hoofdstad er op in het oog
vallende wijze bij gemanifesteerd. Zij zon
den een krans met het opschrift: aan;
onzen vriend Maquet, slachtoffer der ac
tivisten. Verder waren zij in oen groep
met vaandel in den lijkstoet aanwezig.
Slechts één lijkrede werd uitgesproken,
nl. door een stadsbediende, chef van de
bureaux, waar Maquet werkzaam was.
Ook deze had liet over „activistische mis
daden", enz. Alles verliep verder zonder
incidenten.
De proefvlucht van een Zeppelin.
Met prachtig zomerweer heeft de voor
Amerika bestemde Zeppelin Zaterdag zijn
tweeden proeftocht over Zuid-Duitschland
met succes volbracht. Er waren ongeveer
80 genoodigden aan boord, waaronder ver
scheidene Amerilcaansche deskundigen en
journalisten. Er werden eei;st eenige ma
noeuvres boven het meer van Constrnz
uitgevoerd, wanrna koers gezet werd naar
München, dat in een uur en drie kwartier
bereikt werd. Hot schip kruiste goruimen
tijd boven de stad en wierp ook eenige
zakken post uit. Morgen wordt het boven
Berlijn verwacht, tijdens een 36-uren-
(ochi over Noord-Duitsehlarid en Scan
dinavië.
De strijd in Marokko.
In Madrid heerscht groote spanning,
daar men nog niet weet, of Primo de
Rivera werkelijk een ontruiming van Ma
rokko zal pogen door te zetten of dat hij
een geweldige macht op de been zal bren
gen om voor een tijd lang een definitieve
34).
De Catinat legde, rood van schaamte,
het commando neder, dat door de Feu-
quières werd overgenomen. De gedunde
legioenen veroorloofden zich slechts een
korte rust: op Paascliavond, den lOen
van Bloeimaand, werd opnieuw de trom
pet gestoken. De Franschen en Savoyaar-
den zwoeren met opgeheven zwaarden,
dat zij niet zouden rusten vóór hun staal
rookte van het bloed dier vervloekte sa
tanskinderen! Woedend stormden zij de
brug over, rukten als losgelaten roofdie
ren het dorp binnen, vernielden het in
een oogwenk, en richtten in der haast
uit de puinhoopen een borstwering op,
waarachter zij voor het vuur der beleger
den veilig waren. Telkens weder een
nieuwe borstwering van takkebossen op
richtende^, en dat wel vóór de voorgaande,
naderden zij langzaam de sterkte, tot zij
haar zoo dicht waren genaderd, dat hun
geroep door de belegerden kon worden
verstaan. „Geeft u over, verraders! Geeft
u over, misschien dat het lot, hetwelk
u wacht, daardoor nog een weinig wordt
verzacht 1" zoo werd hun van tijd tot tijd
beslissing in de Spaansche zóne to for-
ceeren. Naar verluidt, zullen de ro
eraten der eerstvolgende jaren thans
reeds worden opgeroepen. Markies de Es-
tella heeft echter de verwachting uitge
sproken, dat 1 Januari a.s- de situatie in
Marokko weer normaal zal zijn.
Omtrent de operatics wordt momenteel
geen nader nieuws gemeld. De sectoren
van Tetoeau, Sheshoean en de Wad Law
blijven de grootste zorg baren, hoewel ook
uit andere deelen van de Spaansche zone
aanvallen en botsingen worden gerappor
teerd vooral ten Noorden van Te toean.
Men verkeert ook in het onzekere, welke
houding de stammen in Anjer a en de
'Tangerzone zullen aannemen. Deze st.am-
Imen hebben zich gedurende de laatste
twee jaren rustig gehouden, doch de jon
gere leden dezer volken, die in den mo
dernen ..wapenhandel geoefend zijn, ver
langen zeer om hun geoefendheid te
toonen.
Vrijdag werd uit Madrid gemeld: Na
afloop van den ministerraad bevestigde
Primo de Rivera, daHiij met, drie andere
leden van het directoire een bezoek aan
Marokko zal brengen. Deze reis beteekent
evenwel niet, zeide hij, dat de toestand
verergerd is. De bedoeling van het direc
toire is, zich persoonlijk van de situatie
ftp de hoogte te stellen.
Een bericht uit Tanger meldt, dat de
toestand der Spanjaarden in Marokko ern
stig blijft. De uitgezonden versterkings
troepen zijn dapper en gewillig genoeg,
doch niet voldoende gehard voor den zeer
moeilijken en gevaarlijken strijd tegen den
vijand, dien zij in Marokko vinden. Boven
dien stuit het transport telkens op moei
lijkheden en heerscht bij de troepen ma
laria.
Een aanslag op een president.
Toen Vrijdag de president der Poolscbe
republiek, Wojciechowski, na de opening
der Lcmberger Jaarbeurs naar liet stad
huis reed, werd uit de menigte een gra
naat naar de auto van den president!
geslingerd. Er volgde slechts een zwakke
ontploffing. Noch de president noch
iemand van zijn gevolg werden gewond.
Eeri persoon, die bij den aanslag was be
trokken, werd gearresteerd, twee anderen
wisten te ontkomen. De gearresteerde is
een in Weenen studeerende jonge man,
de zoon van een glazenmaker in Romberg.
De president begaf zich na den mislukten
aanslag naar het stadhuis, levendig dooi
de menigte toegejuicht.
De Prins van Wales in Amerika.
Tijdens de polowedstrijden hij New York
drongen de menschen zoo dicht bij den
prins van Wales op, dat hij zich twee
maal genoodzaakt zag de spelen te ver
laten en in een auto te ontsnappen. Den
eersten keer sprong hij over de rails,
wandelde naar een hoekvan het veld en
zette zich daar ergens neer. Een vrouw
met een sterken veldkijker ontdekte hem
échter. Den tweeden keer ging hij tusschen
de chauffeurs zitten. Hij zat daar zeer
lang. Niet zoodra zag de prins, dat hij
alweer ontdekt was, of hij sprong weg!
De New-Yorksehe politie heeft het aantal
detectieven, dat den prins van Wales be
waakt, versterkt, daar de Engelsche con
sul een brief met bedreigingen voor het
leven van den prins ontvangen heeft. Men
meent, dat deze brief het werk van een
krankzinnige is.
De burgeroorlog in China.
't Is weer mis in China, het land der
burgeroorlogen. Reeds meer dan een week
Wordt er weer flink gevochten. De twee
toegesnauwd door een bulderendè spreek
trompet. „Denkt gij, duivelsgebroed, dat gij
nog langer in uw opstand zult kunnen
volharden tegenover de vereende macht
van Frankrijk en Savoye? Geeft u over,
of gij zult het u beklagen, dit zweren wij
hij ons allerheiligst geloof 1"
Al deze bedreigingen maakten echter
niet den minsten indruk op hen, die ge
voelden, dat God zich hun zaak had
aangetrokken, en de Feuquières ziende,
dat op deze wijze het beleg niet vor
derde maar alleen tijd en amunitie wer
den verspild, sloeg een anderen weg in.
Hij bezette de Guigenevert, een heuvel,
die zich aan de andere zijde der vallei
verhief, en besloot daar batterijen op te
richten met de kanonnen van Pignerol.
De witte vlag werd opgerold en in haar
plaats ontplooide zich de roode banier,
als het zinnebeeld van een vastbesloten
bloedbad.
Daar vernam Ferdinand in zijn toren
de tijding, dat ettelijke stukken geschut
Pignerol den volgenden dag zouden ver
laten om op de hoogte van Guigenevert
te worden geplant, ten einde zijn geloofs-
genooten uit hun sterkte te verdrijven.
Hoe onervaren hij in oorlogszaken ook
ware, toch begreep hij maar al te goed,
dat de verschansingen cler Balsille te
Toechocns, Loe Joeng Sjang van Tse Kiang
en Tsi Joean van Kiangsoe, die elkaar op
het oogonblik beoorlogen, zijn de mili
taire machthebbers van provincies waarin
•respectievelijk '22 en 33 millioen Cliinee-
zen leven. Hun legers mogen geschat wor
den, voor Tse Kiang op 32.000 en voor
Kiangsoe op 40.000 man. De legers in
China zijn over het algemeen slecht bewa
pend met Mannlicher, Mauser, Jnpansche
en Russische geweren, benevens een Chi-
neesch maaksel dat een mengsel is van
alle genoemde soorten. Meestal beschik
ken de legers over een kern, die wel goed
bewapend is, ïrret 75 m.M. Krupp veld
geschut (in China gegoten), .machinegewe
ren, enz., maar verder bestaan de troepen
dan uit gewerendragers, die over veel
patronen beschikken, waarmede zij naar
hartelust kunnen paffen. Dat aantal sol
daten kan naar goedvinden worden uit
gebreid, door ronselen en werven (zooals
ook nu weer gebeurt), zoolang maar de
Toechoens voldoende geweren en patroon-
tasschen verstrekken en soldij kunnen be
talen.
De Chineesche arsenalen maken in
groote hoeveelheden machinegeweren van
allerlei soort, patronen en geweren, bene
vens ook wat licht veldgeschut. De kust-
artillerie heeft over het geheel weinig om
hel lijf en bestaat meestal uit 24 c.M.
geschut van Krupp, dat 35 jaar oud is,
hoewel goed onderhouden. De vloot is
voorts oud, onbeteekenend. maar mot
goede zeelui bemand.
De ontruiming van bezet gebied.
Volgens een roededeeling van Fransche
zijde zal de Dortmund-zöne tegen 20 Octo
ber ontruimd zijn. De „Indépendance"
('weet te berichten, dat aan de zware ar
tillerie, de tanks en de vliegers reeds
hevel gegeven is tot den afmarsch, de in
fanterie maakt de noodige toebereidselen
voor hetzelfde doel.
Vrijdag zijn de verkcersbelemmeringen
tusschen het bezette en het onbezette
gebied opgeheven en Zaterdag reeds heeft
'de Wiesbadensche industrie en handels
kamer een oproep tot alle Duitschers ge
richt, om gezamenlijk op ie bouwen, wat
door het Poincaristisch regime vernield
werd. leder kan daartoe medewerken, o.a.
ook door zijn herfst- of wintervaeantio in
het bezette gebied te komen doorbrengen
en daardoor de schade eenigszins te ver
goeden, die de afwezigheid van vreemde-
lingbozoek gedurende een paar jaar in
deze strook veroorzaakt heeft.
De schuld aa,n den oorlog.
De premiers van Engeland, Frankrijk
en België te Genève hebben een schrijven
ontvangen van den Duitschen rijkskanse
lier, waarin deze hun mededeelt, dat hij
zich genoodzaakt ziet, in verband met
uitlatingen op de Volkenbondeonferentie,
onverwijld over te gaan tot. publicatie
van een rijksproclamatie, waarin plechtig
de~ verantwoordelijkheid van Duitschland
aan den grooten wereldoorlog wordt af
gewezen. Herriot, de Fransche premier,
heeft onmiddellijk daarop den Franschen
gezant te Berlijn opdracht gegeven, de
Duitsche regeering te wijzen op den slech
ten indruk, welken een dergelijke procla
matie zou teweeg brengen en tevens, voor
zoover Frankrijk aangaat, alle voorbehoud
te maken wat betreft de gevolgen, welke
uit een zoodanigen stap van Duitschland
zouden kunnen voortvloeien.
Naar verluidt, heeft ook Mac Donald
een krachtig protest doen uitbrengen te
gen de plannen der Duitsche regeering
inzake de ontkenning van Duitschknds
schuld aan den oorlog.
gen deze kracht niet bestand waren, en
dat d en ballingen een zekere dood
wachtte. Men kan zich voorstellen met
welke gewaarwordingen hij door het tra
lievenster luisterde naar het getrappel
der artilleriepaarden en het dreunen der
zware wielen van het geschut, dat naar
de vallei van St. Martino werd gebracht.
Zijn oog volgde den optocht 'tot de laat
ste man den hoek van Val-Peroza om
geslagen had.
Drie dagen later werd onder trompet
geschal aangekondigd, dat al wie getuige
wilde zijn van den dood der ketters, den
volgenden morgen te Pignerol moest ko
men. Een menigte nieuwsgierigen, ge
trouwe volgelingen van Rome, kwamen
op deze aankondiging binnen de muren
der stad. Terwijl Ferdinand zich in zijn
bed onrustig heen en weder wierp, en
niet afliet God om .uitkomst te smeeken,
weergalmden de straten van luidruchtig
vermaak, en reeds werden feesten en
vreugdebedrijven beraamd om het ver
wachte treurspel op te vroolijken, en Ro
bles overwinning te vieren. Reeds vroeg
tijdig was ieder vensterraam den volgen
den ochtend met toeschouwers gevuld, ,en
zelfs de daken dienden tot zitplaatsen,
voor de nieuwsgierige menigte. Ieder
scheen begeerig om de eerste te zijn, die
Korte berichten.
Na de ontruiming van het Roer
gebied zal de militaire diensttijd in Bel
gië met 2 maanden worden verkort.
Het gemeentebestuur van Berlijn
deelt mede, dat de prijzen van eleclriciteit,
gas en water waarschijnlijk reeds in de
maand October zullen worden verlaagd,
aangezien ook de kolenprijzen verlaagd
zijn en een nieuwe verlaging der spoor
wegtarieven is aangekondigd.
De Pleisse is op verscheidene plaat
sen ver buiten haar oevers getreden. De
overstrooming heeft in Duitschland aan
zienlijke schade veroorzaakt. Op sommige
plaatsen staat het water vier meter hoog.
Uit verschillende streken van
Duitschland, Hessen, Pommeren, Altmark,
komen berichten, dat de oogst door de
aanhoudende regens zwaar geleden heeft.
Uit Christiania wordt gemeld, dat
Amundsen, de man der Noordpoolexpedi
ties, failliet is verklaard. Dit is geschied
op zijn eigen verzoek, omdat de uitgaven
zijner expeditie de beschikbare gelden
overtroffen.
Toen generaal Oegoutte uit Parijs
•naar het Roergebied terugkeerde, had een
ongeluk met zijn auto plaats. De auto
sloeg om, waarbij de chauffeur werd ge
dood, doch de generaal zelf bleef onge
deerd.
Er worden pogingen aangewend om
de penny-bootjes die vroeger op de
Theems voeren en vooral in het zachtere
jaargetijde zeer veel passagiers van en
naar de city brachten, weder in eere te
herstellen'. Men hoopt zoodoende de drukte
op de verschillende omnihuslijnen en
stadsspoorwegen te verminderen. Het plan
•is tusschen Hammersmits on Woolwich
bootjes te laten varen, die op 25 verschil
lende punten langs de rivier aanleggen.
De rijkstentoonstelling te Wembley
(Eng.) zal pas op 31 October sluiten als
(vroegste en op 11 November als laatste
datum. De juiste dag is nog niet vast
gesteld, aangezien er groot verschil van
meening bestaat, of de viering van den
wapenstilstandsdag al dan niet op Wem
bley zal plaats hebben. Er is evenmin
nog een beslissing genomen omtrent een
eventueele heropening der tentoonstelling
in het volgend jaar.
Hittler wordt waarschijnlijk 1 Octo
ber in vrijheid gesteld, na 6 maanden in
de gevangenis doorgebracht, te hebben.
fn den nacht van Vrijdag op Zater
dag hebben dronken burgers te Ludwigs-
hav'en een Marokkaanschen soldaat ge
dood. Ir^, het verder verloop van het ge
vecht werd ook nog een Duitschor neer
gestoken.
In verschillende districten van Geor
gië is do bevolking tegen de sovjets op
gestaan en heeft de regeeringsambtenaren
verjaagd. Er wordt gevochten in de om
streken van Tiflis, waar de arbeiders in
staking zijn gegaan. De sovjet-autoritei
ten treffen bloedige represaille-maatrege
len tegen de stakers en degenen, die met
dezen sympathiseeren.
Di e post-reclame v oo r
„Briue Band".
Hoe prijzenwaard het ook is, dat de
Directie der Posterijen het tekort op de
zen dienst wil wegwerken, het middel
den langverbeiden optocht zou zien en de
tijding van hun aankomst aan zijn mede-
genooten kon brengen. Eindelijk:
daar kwamen zij.
•Vóór de zon haar middaghoogte be
reikt had, werd men in de verte een
stofwolk gewaar, die zich langzaam voort
bewoog in de richting van Peroza, en
weldra bemerkte men aan het schitteren
der zwaarden en helmen, dat hun bloed
dorstige verwachtingen niet zouden, te
leurgesteld worden. „Zij komen! Zij ko
men!" weerklonk het van straat tot straat,
van venster tot venster, van dak tot dak!
De hamers der werklieden, die bezig wa
ren de schavotten op te richten, werden
op deze mededeeling sneller bewogen
schier ademloos verwachtte ieder het vol
gend oogenblik.
Minstens één hart was er in Pignerol,
dat met geheel andere gedachten ver-
yuld was dan de groote menigte. Fer
dinand Arnaud ontving de tijding van de
'nadering der overwinnaars met droefheid,
ja. maar toch met de kalme zekerheid,
de verheven geestkracht en de volkomen
'overgegevenheid aan 's Vaders wil, die
het kind Gods, dat gelooft en bidt, in
zulke beslissende oogenblikken kenmerkt.
Hij dacht aan de smarten en folteringen
van zijn arme medebroeders, en stortte
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs;
Per 3 maanden, franco per post, f 3.
Losse nummersf0.05
Prijs der Advertentie n:
14 regels f 1.20, elke regel meer 30 ct.
Bij abonnement belangrijke korting.
I W ~f - T
dat zij nu gekozen heeft, kan toch niet
door den beugel. Laat ze voor Blue
Band reclame maken op postwagens, in
postkantoren niets tegen maar niet
op onze poststukken. Mr van Sprang
schrijft dan ook o.i. terecht in de N.
R. Ct.:
Die overeenkomst getroffen tusschen
den Staat der Nederlanden en den fa
brikant van Blue Band, komt mij in allo
bescheidenheid voor te zijn in strijd met
de wet, de openbare orde en de goede
zeden.
Wanneer de Staat op hem toebehooren-
de postwagens Miss-Blanche-sigaretten
wenscht te adverteeren moet hij dat zelf
weten, maar hij mist dunkt mij ten eenen-
male het recht de aan de post toever
trouwde brieven, die hem geen oogen
blik in eigendom toebehooren, van recla;
me te voorzien. Evenmin als men een
aan mij toebehoorende schultiug tegen
mijn wil voor reclamedoeleinden mag ge
bruiken, mag men mijn brieven voor
zien van teekens, die met het postbe
drijf niets te maken hebben. Dit klemt
nog te meer, waar mij ingevolge het be
paalde bij art. 2 der Postwet geen ander
middel openstaat mijn brieven te vervoe
ren dan door tusschenkomst van den
Staat.
Nu is deze eigendom'schennis tegenovei
het meerendeel der brievenverzenders vrij
inrelevant; ile meesten zullen het een
beetje gek vinden en er verder niet over
denken.
Neemt echter eens de casuspositie die
licht kan voorkomen, dat een geheel
onthouder dagelijks op zijn brieven recla
me's voor groote bierbrouwerijen aan
treft en dus tegen zijn wil datgene, wat
hij steeds bestrijdt, helpt propagec-ren. Der
gelijke consekwenlies zullen zich sieilig
.voordoen, als men op den ingeslagen weg
voortgaat. Eu tegenover de concurrenten
van Blue Band neemt deze schennis een
'zeer ernstig karakter aan. De staat be
looft hier, zijn postbedrijf uitoefenend,
hun reclamedrukwerken! vooir een groot
deel van hun werking. I
Ik acht het ook niet twijfelachtig, of
•de staat zal met meerdere acties wegens-
schending van eigendomsrecht aangeval-
Hen worden. Het wil mij zelfs voorkomen,
dat in deze do president in kort geding
bevoegd is, den Staat op straffe van een
boete te verbieden met verdere oigen-
dornsschennis voort te gaan.
De thee is onnoodig duur.
De „Daily Herald" schrijft:
Thee-maatschappijen maken goede za
ken! Thee-drinkers kijken triest. Het eer
ste verklaart, het tweede. Voor den ver
bruiker stijgen de prijzen snel, één thee-
maatschappij is volgens de berichten „on-
geloofelijk rijk". Zij zeggen, dat de thee
zoo duur wordt omdat de wereld zooveel
meer thee drinkt. Maar ze zeggen er niet
bij, dat de aanplant stelselmatig beperkt
wordt. In 1918/'19 bemerkte de India Tea
Association tot haar schrik, dal te veel
thee werd aangeplant. Dat verschrikkelijke
mocht niet meer gebeuren, en de op
brengst werd tot twee derden terugge
bracht. Thee werd schaarsch en de prij
zen liepen op. Trek dus geen verwonderd
gezicht te vernemen, dat de Schotsche
Thee-Trust dit jaar bijna zeventig pro
cent van zijn kapitaal heeft gemaakt. Het
dividend wordt waarschijnlijk vijftig pro-
tranen; maar ook aan hun martelaars
kroon, en zag met pngerimpeld voorhoofd
en fonkelende blikken hemelwaarts. Hoe
gelukkig zou hij geweest zjjn, nu zijn
dierbaren vriend nog aan zijn zijde te
hebben; zijn Herbert, die hem verstond,
die hoewel van stouter natuur, niet min
der teeder kon gevoelen, en hoewel van
meer onafgebroken vertrouwen, ook zijn.
twijfelingen had. Nu w,as hij alleen, om
toeschouwer van den marteldood van het
laatste restje der dappere overwinnaars
te zijn, om hun laatste bede mede te
bidden, hun taatsten traan mede te wee
nen! Alleen! Neen, met den medelijden
den Hoogeprioster, die hun tranen telde
en hun zuchten woog. Neen, niet alleen
was Ferdinand; hij gevoelde het, en dit
gevoel gaf hem kracht om even naar buiten
te zien, naar den hoogen weg, waar langs
de overwinnaars met hun gevangenen na
derden. Daar zag hij ze, den langen trein'
van krijgers en kanonnen en wagens. Hij
luisterde. Wat was dat? Waarom hield
het volk plotseling op met razen? Waar
om was hun oorverdoovend getier nu
veranderd in sombere stilte? Wat mom
pelde, wat fluisterde men? Was dit alles
de voorbode van het vreeselijk schouw
spel eener slachting op zoo groote schaalt
(Wordt vervolgd).
