Mo $78
Woensdag $7 Augustus S9$4
38e Jaargang
Os Hingen ran Laserna.
Bitalastó.
ffiansnlaiui.
FEUILLETOM.
A
Drukkers-Exploitanten
OOSTERBAAM LE C01NTRE GOES
Bureaux: Lange Vorststraat 6870, Goes
Tel.: Redactie no. II; Administratie no. 58
Postrekening No. 36000.
Bijkantoor ,te Mjddelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259
ve Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG-
A b on n e me n t s p r i'j s
Per 3 maanden, franco per post, f3.—
Losse nummersf0.95
Prijs der Advertentiën:
1—4 regels f 1.20, elke regel meer 30 ct
Bjj abonnement belangrijke korting.
GODSDIENST PRIVAATZAAK.
De twee grondpijlers van de Sociaal-
Democratie, liet Historisch moterialisme
en de leer van den Klassenstrijd zijn.
zooals wij m vorige nummers aantoon
den, met het Christendom in lijnrechten
strijd.
Hier gaapt een niet te overbruggen
klove.
Hier moet een keuze worden gedaan.
'Of het een, o£ het ander.
De Socialisten, voorzoover ze althans
over deze vraagstukken nadenken, gevoe
len dit ook zeer goed.
Maar het is voor hen geen reden
om hunne propaganda in de kringen
der Christelijke arbeiders te staken.
De aan het Marxistische stelsel ontleen
de bezwaren, zoo redeneeren zij, zouden
eenigen grond hebben, indien wij van
hen die onze banier wenschen te vol
gen een soort geloofsbelijdenis eischten.
Indien wij vorderden dat zij met deze
grondstellingen van de Sociaal-Democra-
.tie hunne instemming betuigden.
Maar dat is immers niet het geval?
Wij zetten onze poorten wagewiid
open; en ieder, van welk geloof of van
welke richting pok, is bij ons welkom.
Laat men, zoo men dit wenscht, Chris
ten zijn in hemelsche zaken, niemand zal
daartegen bezwaar maken, als men dan
ina.ar socialist is in aardsche zaken.
- Ieder moet zelf weten wat hii wil
gelooven. Godsdienst is privaatzaak. Het
is een zaak van ieders persoonlijke over
tuiging.
Het is vooral met dit woord dat men
tracht de Christelijke arbéiders in slaap te
wiegen en daarom is het noodig ook aan
deze leuze eenige aandacht te schenken.
Wat bedoelt men eigenlijk met deze
leuze?
De .Socialisten hebben liet ons niet
moeilijk gemaakt hierover te oordeelen.
De uitgesproken bedoeling was eenvou-
dig een lokmiddel te hebben om hen
die nog aan den godsdienst vasthouden
en deswege bezwaar maken Soc. Demo
craat te worden, naar het roode kamp
te kunnen overhalen.
Toen Liebknecht op den partijdag' te
Halle op het behoud van deze leuze
aandrong yerklaarde hij woordelijk: Ieder
die agitatorisch werkzaam is geweest zal
moeten weten, dat dit punt van ons
program uitnemende diensten heeft bewe
zen en wij zouden ongetwijfeld een onge
hoorde dwaasheid begaan, indien wii dit
veranderen wilden. Buiten vooral kun
nen we met de meeste vrucht werkzaam
zijn, indien we den Godsdienst buiten
spel laten."
Den "Godsdienst buiten spel late.n, maar
alleen met de bedoeling om op dis
wijze zieltjes voor de partij te kunnen
winnen.
Op hetzelfde congres verklaarde de
zelfde spreker: „Ieder die denken geleerd
heeft., weet dat Godsdienst en weten
schap onverzoenlijke tegenstellingen zijn.
Onze partij is een partij van wetenschap;
de wetenschap staat vijandig tegenover
de religie.
En hij voegde hieraan nog toe: „De
religie kunnen wij alleen daardoor te
lijf gaan, dat wij cje godsdienst van den
individu kalmpjes godsdienst laten, maar
hem wetenschap bijbrengen, de school
moet tegen de kerk gemobiliseerd wor
den, de schoolmeester tegen den pastoor
goede opvoeding maakt dat er geen re
ligie meer Is.
In denzelfden geest sprak enkele laren
geleden een der andere socialistische
voormannen in Duitschland.
„De beantwoording van de vraag, zoo
zeide hijof religie voor ons privaatzaak
is, laat zich niet met een eenvoudig
ja of neen beantwoorden. Ze is liet
slechts in 'dien zin, dat de S.Ü.A.P.
als partij, zonder religie is.
Maar ze is het niet in dien zin, dat
het ons onverschillig zou wezen of de
godsdienst haar den geest der massa
beheerschenden invloed zal behouden.
In dien zin is voor de S. Di. de gods
dienst niets minder dan privaatzaak. Het
moet voor haar, ook al is het
niet in het partijprogram uitgesproken,
partijzaak wezen om deze voor het
zedelijk en geestelijk leven
v a n li et volk verderfelijken in
vloed der religie, met alle
kracht tegen te werken. Dit is
noodig in het belang van de partij, jn het
belang van waarheid en vrijheid.
Dat is duidelijke taal.
Maar een taal die ook bij de S. D:. A.
P. in ons land weerklank vindt.
Godsdienst privaatzaak.
Maar altijd en overal waar de Christelij
ke beginselen in het geding komen vinden
wij de Sociaal-Democraten tegenover
ons.
Godsdienst privaatzaak. Ook belijdende
'Christenen zijn vyelkom in het roode
leger, zeer zeker, als zij het dan maai'
voor lief nemen dat men met de hun
heilige beginselen op de meest gruwelijke
wijze spot.
Enkele jaren geleden lieeft een Franscli
minister de beruchte woorden gesproken:
„"Wij hebben den menschelijken geest ont
rukt aan den godsdienst. Wanneer een
proletariër vermoeid van zijn arbeid de
knieën boog, hebben wij hom opgericht
en hem gezegd, dat achter de wolken
niets te vinden is, dan droombeel-
d e n. Gezamenlijk hebben wij de lichten
des hemels gedoofd en zij zullen niet
meer ontstoken worden."
En wat schreef toen Het Volk. liet
officieele orgaan van de S. Dj. A. P..
waarin plaats heet te zijn ook voor Ohris-
tenen: „Natuurlijk is er geen socialisti
sche partii ter wereld, die niet ver
heugd zou zijn als in haar eigen
land vanwege de Regeering der
gelijke woorden worden gesproken."
Ziedaar de lokkende leuze in de prac-
tijk.
Maar ook al was dat niet het geval,
al werd met pijnlijke nauwgezetheid -ge
waakt om de gevoelens van de belijdende
Christenen te ontzien, dan nog zou hel
woord j,Godsdienst privaatzaak" een be-
driegelijke leuze zijn, een uitspraak in
strijd met het wezen van den Godsdienst.
Wat we in een volgend artikel nader
hopen aan te toonen.
26).
Eindelijk was hij zo© gelukkig de tou
wen op het scherp eener bijl te- krijgen
en zaagjde ze langzamerhand door, ech
ter niet zonder de uiterste krachtsin
spanning, daar hij het heele lichaam be
wegen moest, aangezien zijn handen op
den rug gebonden waren. Hij zag dan
zijn handen vrij, al waren ze ook 'ge
kneusd en gezwollen Diit gaf hem moed
^ni voort te gaan, hetgeen hem weinig
moeite kostte, daar het gereedschap in de
schuur uitmuntend te gebruiken was. Nu
kwan» echter het gevaarlijkste nog aan.
Zijn eerste werk was, de touwen, die
nier en daar aan den muur hing, te ver
zamelen en aan elkander te binden; daar-
na Dij: op een ladder naar het dak,
en langp daksparren voortklautsrend,
hij. thans de voor hean zoo wel-
e opening. z,jj bood juist ruimte ge-
°m (*oor *-e wringen. Zijn
n T waren gescheurd, zijn gelaat
*Lt n ^gereten. Toch ging alles
wn ,maar stiet hij: met den voet
j. Pannen naar beneden, die in
stekken op den g'rond viel. Ont-
g scheen dus onvermijdelijk. „Ik
Bij dit lichtzinnig en eenzijdig-politiek
gedoe steekt wel scherp af het ernstig
standpunt, door onderscheidene eerwaar
dige colleges en personen ten.' aanzien
der wetswijzigingen ingenomen.
Meer dan één Kamer van "Koophandel
en daaronder de Rotterdam sclie
kwam al aanstonds als haar oordeel uit
spreken, dat tegenstand tegen dit wets
ontwerp allerminst geboden was.
De Nijverheidsraad bracht een voor
minister Colijn niet ongunstig rapport uit.
In een serie lezenswaardige artikelen,
opgenomen in „Economisch-Statistische
Berichten", toonde oud-minister Treub
helder aan, hoe hij geenszins vijandig
staat tegenover dit wetsontwerp.
Duidelijk wordt door hem betoogd, hoe
hier „geen principieele verandering jn
onze handelspolitiek wordt voorgesteld".
Laten de dogmatische Vrijhandelaars
zich dit openhartige woord van den hoog
leeraar voor gezegd houden.
Waar een erkend vrijhandelaar en an
dere gezaghebbende lichamen met hem
openlijk verklaren, 'dat geen koerswijziging
in onze handelspolitiek wordt gezocht, is
er geen reden om toch te doen „alsof".
Doet men dit wel, dan laadt men den
schijn op zich andere oogmerken te heb
ben.
Doen alsof.
De actie, tegen het ontwerp-Tarieifwet
gevoerd, hoe krachtig ook ingezet en hoe
listig ook begonnen, vermag maar niet
genoeg vat te krijgen in geestverwante
kringen.
Meer en meer wordt duidelijk, hoe ach
ter deze agitatie werkt een grillig spel
van politieke manoeuvres.
Onomwonden gaf dan ook de heer
Marchant te kennen, dat de Tariefwet
moest zjjn de inzet voor den politieken
strijd van 1925.
„Colijn zou vallen, zooals Harte en
Kolkman zijn gestruikeld!"
ben verloren", zeide de arme jongen,
en reeds kwam de gedachte bij hem op
zijn plan op te geven en naar zijn stroo-
leger terug te keeren, om in stilte den
marteldood af te wachten. Echter, dit
begreep hij ook, dat, als hij nu terug
keerde, bet in den morgen onmogelijk zou
zijn, nogmaals een ontvluchting te be
proeven, en dat de doorgezaagde touwen
heim toch zouden verraden, en zijn kwel
lingen aanmerkelijk verergeren. Wjat zou
bij doen? Benige ©ogenblikken bedacht
hij zich; maar toen zijn peinzing in een
stil gebed was overgegaan, gevoelde hij
zich sterk om te volharden, en het touw
om 'een der stevige gebindten slaande,
liet hij zich naar beneden glijden. Daar
stond hij weder onder Gods vrijen hemel;
de schildwacht sliep,nog; niemand had
hem ontdekt.
Niemand? Ja toch iemand. Iemand, dien
hij thans het allerminst op deze plaats
verwachtte, was daar en had al zijin
"bewegingen gadegeslagen van het oogen-
blik ai, dat hij zijn hoofd uit het dak
gestoken had. Nauwelijks had hij met den
voet den grond aangeraakt, of uit een
venster in zijn nabijheid vernam onze
vluchteling een gedempte stem. Berst
sloieg hem de schrik om het hart; maar
den man, die hem „Herbert Vinson, Her
bert Vindon!" toegefluisterd had, herken
de hij het volgende oogenblik.
De Volkenbond.
Buitengewone belangstelling heerscht
onder de volken voor de bijeenkomst van
den Volkenbond, die dit jaar op 1 Sep
tember te Genève vergadert. Men voelt
met name te Londen, dat de eerste stap
'tot den werkelijken Europeeschen vrede
gedaan is op de onlangs aldaar gehouden
conferentie en men verwacht dat in de
zelfde richting te Genève zal worden
voortgegaan. De aanstaande vergadering
van den Volkenbond wordt voor de be
langrijkste gehouden, die tot dusver heeft
plaats gehad. De voornaamste deelnemers
aan de Londensche conferentie hebben
allen getuigd dat er een nieuwe geest
heerscht op het gebied van de internatio
nale betrekkingen. Deze zal misschien de
vergadering helpen om eenige middelen
te bereiken voor het verminderen van het
oorlogsgevaar in dier mate dat de volke
ren zich veilig .genoeg voelen om tot
e,en beperking der bewapening over te
gaan.
Voor de eerste maal trekken de vraag
stukken van de veiligheid en de ontwa
pening, die op het program van den Vol
kenbond voorkomen sinds zijn oprichting
de bijzondere aandacht van iederen Euro
peeschen staat. Bijna alle geven blijk van
■hun belangstelling door hun vertegenwoor
diging te Genève te versterken. Mac Do
nald en Herriot hebben in dit opzicht
den toon aangegeven door te besluiten' in
persoon te gaan; en indien Mussolini niet
zelf te Genève komt is dat niet, omdat
hij de gebeurtenissen onderschat. Hij
zendt Salandra en Schazer en Scialowa,
.'beiden vroegere ministers van buitenland-
sclie zaken, om hem te vervangen. Ily-
mans, de Belgische minister van buiten-
landsche zaken, zal als voorzitter optre
den. Nederland, Tsjecho-Slowakije, Zuid-
Slavië, Polen en Roemenië zenden ook
hun ministers van buitenlandsche zaken.
Hongarije wordt vertegenwoordigd door
zijn premier graaf Bethlen met twee van
zijn collega's; Seipel, de Oostenrijksche
„Züjt gij het, die daar spreekt, heilige
vader?" fluisterde Herbert terug.
„Ja, ik ben het, antwoordde de stem;
„ik kwam hier om u te helpen, maar
uw moed is mijn hulp reeds voorgeko
men
„Bat mag, zoo wezen", zeide Herbert,
„maar ©en geliefde vriend bevindt zich
'nog binnen deze muren, hij is evenals ik
gevangen genomen, en zal nu het slacht
offer worden van Wreede pijniging, te
wreeder wellicht omdat ik ontvlucht ben."
„Laat uw gevangen vriend aan mij
over," was het antwoord; „zorg slechts
voor uw eigen veiligheid. Vaarwel, vaar
wel mijn zoon! verwijl hier niet langer,
elk oogenblik dat gij toeft, kan u doo-
delijk worden."
Hierop snelde Herbert naar het nabii-
zijnde bosch, en hij het aanbreken van
den dag bevond hij zich buiten het bereik
zijner vervolgers.
HOOFDSTUK VI.
De onbekende bemiddelaar.
De morgenschemering vond Herberts
bewaker nog in diepen slaap gedoken.
„Gij maakt het u wel gemakkelijk lui
aard," riep de officier, die de hem af
lossende wacht vergezelde, toen hij bij
Alart Besson gekomen was. „Gij zoudt
kanselier, zal er waarschijnlijk nu ook
zijn, terwijl dc socialisten Branting (Zwe
den) en Nansen (Noorwegen) tot de Scan
dinavische afgevaardigden behooren.
Hongersnood.
Volgens berichten uit Charkoff en mid
den-Rusland is het in verschillende plaat-
'sen van de Oekraine en de Krim tot ern
stige onlusten gekomen, daar de sovjet
autoriteiten verzuimd hebben, den be
loofden steun te brengen tegen den hon
gersnood, welke zich reeds doet gevoelen.
Volkscommissarissen en communisti
sche agenten werden door de wanhopige»
bevolking aangevallen; roode troepen wor
den gezonden, om hen te beschermen. De
toestand is nog verergerd door de zeer
^ongunstige berichten uit de gouvernemen
ten Archangelsk en Wologda, .waar de
boeren hun woningen verlaten met ach
terlating zelfs van hun bezittingen.
Korte Berichten.
De Parijsche gemeenteraad zal 7
Sept. een gedenkteeken doen onthullen
op de plaats waar de Duitsche opmarsch
werd gestuit door de in taxi's aangevoerde
troepen van Gallieni, die Von Kluck in
den rechterflank vielen.
Een nieuw handelsverdrag tusschen
Italië en Duitschland wordt voorbereid.
Te Sofia (hoofdstad van Bulgarije)
is Michael Dasjin, de secretaris van de
'arbeiderspartij, door een onbekenden
moordenaar doodgeschoten. Men denkt
'aan een politieken moord. Dasjin was
een fel tegenstander van de regeering.
Te Benaventura (Canada) is de eer-
tete-minister, King, ternauwernood aan den
dood ontsnapt, toen de tribune, vanwaar
'hij een openluchtbijeenkomst zou toespre
ken, instortte. Hij bleek niet ernstig be
zeerd.
De regeering der republiek Australië
£hoofdslad Melbourne) heeft tegen den
veekoning Sir Sidney Kidman een vervol
ging ingesteld orn hem te dwingen de
som van 156 duizend pond sterling (twee
miljoen gulden!) achterstallige grondbe
lasting te betalen.
- Op het station Rosenheim (Duitsch
land) is een persoon gearresteerd, die zich
als communistische koerier ontpopte. Men
heeft politiek materiaal over de commu
nistische beweging op hem gevonden.
Herriot ontving een zeer vriend-
scbappelijken brief van Mac Donald met
betrekking van beider reis naar Genève.
Rijkskanselier Marx heeft in den
rijksdag verklaard, dat Duitschland de
overeenkomst van Londen in elk gcWal
Zaterdag zal onderteekenen.
Vooral in België schijnen maatregelen te
■worden genomen om tol een snellere ont
ruiming van het Roergebied over te gaan.
De Fransche kamer heeft vannacht
het verdrag van Lausanne met 410 tegen
171 stemmen geratificeerd.
In do Engelsche textielindustrie is
lusschen werkgevers en werknemers over
eenstemming bereikt.
Frankrijk heeft in een nota aan den
volkenbond zijn standpunt over het ont-
werp-verdrag van wederkeerigen bijstand
bekend gemaakt.
Japan wordt met een epidemie be
dreigd. Gedurende de laatste 14 dagen
deden zich 2500 gevallen van slaapziekte
voor, waarvan 900 met doodelijken af
loop.
pnur«in mi» iniimiwwuiinii wicww—
uw plichtverzuim met uw leven kunnen,
boeten, wanneer grendels en sloten, kluis
ters en boeien dezen nacht de ketters
niet beter bewaard hebben dan gij."
„Ha," riep de soldaat eensklaps op
springende, „wanneer ieder'e schildwacht
in Frankrijk en Savoye zoo trouw op
zijn post bleef als ik."
„Dan zouden de krijgsgevangenen," her
nam .de officier, „alle reden hebben zich
geluk te wenschen met, de beste kans om
te ontvluchten."
„Gij doet mij onrecht," antwoordde de
ander. „Slechts vijf minuten heb ik ge
sluimerd, en gij kunt aan mijn waggelen
den gang, mijn ingezonken oogen, en de
moeite, waarmede deze armen het ge
wicht van het musket dragen, zien."
„Dat gij uw zinnen bij het drinkgelag
van dezen nacht verloren hebt, en dat
om uw bloed weder in geregelden gang
te brengen, deze zweep haar werking
doen moet, of nog beter dit afhangende
touw voor uw hals passen zou," zoo vulde
de officier Alarts redeneering aan. „Maar,"
vervolgde hij, „wat is dat? Hier is iets
vreemds gebeurd. Ik hoorde dezen nacht
geen regen of storm, hoe komen die dak
pannen verbrijzeld?" Zijn stem ging eens
klaps van den schertsenden toon in dien
van onrustigen toorn over, toen hij be
sloot: „Kom aan, schurk, laat ons, daar
ik vrees dat niet alles in orde zal zijn,
Kloven in de handen, eczeem, dauw
worm en alle jeukende huidkwalen wor
den spoedig bedwongen door Foster's
Zalf. Inderdaad een probaat geneesmiddel.
Per tube f 1. (5)
In Engelsch-Indië heerscht de cho
lera. In enkele dagen stierven er 3500
personen aan deze ziekte.
In verband met hun aanvallen op
de carabinieri te Napels Zondag 1.1. is de
gelieele afdeeling van de fascistische ha
venmilitie, o. w. 5 officieren en 56 man,
gearresteerd. Twee officieren die ontkwa
men worden nog gezocht.
Er is een aanslag gepleegd op den
sneltrein BoedapestBoekarest. De aan
slag mislukte. (Eenige rails werden door
de ontploffing vernield en eenige wagons
derailleerden. Er zijn echter geen slacht
offers.
De Fransche senaat heeft met 204
tegen 40 stemmen zijn vertrouwen in de
regeering, terzake van de door haar te
Londen gesloten overeenkomst, aange
nomen.
In verband met de epidemische vee
ziekten, welke in verschillende deelen
van Polen heersclien, heeft het comité
voor de te Warschau tijdens de eerst
volgende jaarbeurs te houden landbouw
tentoonstelling den veefokkers in Neder
land, Zwitserland en Beieren, die aan de
tentoonstelling deel zouden nemen, be
richt, dat de veetentoonstelling (onder
deel van de landbouwtentoonstelling) al
daar niet doorgaat.
Te Johannesburg zijn de ondergrond-
sche arbeiders in de goudmijn Geiden-
huis in staking gegaan wegens geschil
over 'de contractprijzen.
Rufus Dawes, een broeder van Char
les Dawes, is te Chicago aangekomen op
reis naar Europa, waar hij zal medewer
ken om het Dawesplan tot uitvoer te
brengen. I 1
De onzekerheid, die te New York
thans weer bestaat of het Dawesplan tot
uitvoering zal komen is oorzaak dat men
'in bankierskringen grooter terughoudend
heid ten opzichte van de Duitsche cre-
dietplannen in acht neemt. De stemming
is weer tamelijk pessimistisch.
Duitsche go<edcren voor
En geland-
Ter aanvulling van de reeds eerder
bekend gemaakte overeenkomst tusschen
de Diuitsnche en Britsche regeeringen om
op een nader te bepalen datum de .,,Rer
paration Act" met de daaraan verbon
den invoerrechten van 26 pet op Dluit-
sche goederen bij invoer in Engeland
weder in werking te stellen, deelt de Ned.
Kamer van Koophandel voor Duitsch
land mede, dat haar gebleken is, dat
van Nederland afkomstige goederen, ook
al zijn deze geheel of gedeeltelijk van
Diuitschen oorsprong, vrij van deze in
voerrechten zullen zijn, mits zij uit Ne
derland afgezonden zijn en afkomstig van
een zich in Nederland, bevindenden voor
raad, terwijl bovendien moet vaststaan,
dat, toen deze goederen .van Jliuitschland
naar Nederland vervoerd werden, Enge
land niet de eindbestemming was.
Uit het Eldorado.
Zaterdag is in het Oostzaner Tuindorp
eens zien, hoe uw gevangene het maakt,
en of hij tot den tocht gereed is."
De deur werd geopend en de officier
met zïjn manschappen traden de schuur
binnen. Zij vonden de grootste stilte; de
stukken touw, waarmede de gevangene
gebonden was geweest, lagen op den
grond; zijn ketenen kon men vinden op
het stroo, waarop hij gelegen had, terwijl
de ladder nog tegen den muur stond en
den weg aanwees, langs welken hij ont
komen was. Men mocht raden hoe, maar
dat de ketter ontsnapt was, was zeker.
De officier stampte op den grond; zijn
hart bonsde van verontwaardiging. Zij
was te groot om die in woorden lucht te
geven; maar hij greep naar zijn dolk en
zijn oogen gaven genoegzaam te kermen,
dat hij gereed stond den ontrouwen wach
ter ne'der te stooten. „Neen," riep hij'
na eenige oogenblikken van sprakeloos
heid, terwijl zijn hand den dolle losliet,
„dat zou een te eerlijke dood zijn voor
zulk een booswicht als gij. De brandstapel,
die nu beroofd is van het lichaam van
dien ketter, zal het uwe ter vergoeding
hebben, en uw hoofd zal dezen nacht
worden ten toon gesteld naast de hoof
den der Satanskinderen boven de poor
ten van Pignerol."
(Wdrdt vervolgd).
