m 258
Maandag 4 Augustus 19314
S8e Jaargang
Buitenland.
da y schoen
KMA CREME
Bianenland.
li te Frotlnete.
Drukkers-Exploitanten
DOSTE F5BAAN LE COINTRE GOES
Bureaux: Lange Vorststraat 68—70, Goes
Tel.: Redactie no. 11; Administratie no. 58
Postrekening No. 3S000.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.
Losse nummersf0.05
Prijs der Advertentiën:
14 regels 1.20, elke regel meer 39 ct
Bij abonnement belangrijke korting.
BERICHT.
In verband met het Koninklijk bezoek
aan Zuid-Beveland zal ons Blad Donder
dag a.s. vroeger dan gewoonlijk ver
schijnen. Berichten en advertentiën, welke
«ia 10 uur v.m. inkomen, kunnen dien
dag niet meer worden opgenomen.
Het Jubilé.
En zoo is dan de dag aangebroken,
waarop Middelburg en gansch
'Zeeland gedachtenis zullen vieren van
den overgang der hoofdstad aan den
Prins van Oranje, nadat reeds in Februari
dezes jaars dit feit in herinnering is ge
bracht.
Op geheel eenige wijze zal ditmaal
deze historische gebeurtenis worden ge
vierd. Een openluchtspel zal in beeld
brengen het lijden en den strijd der Mid
delburgers, maar niet minder de vreugde
der verlossing, zich openbarend in het
blijde weerzien der teruggekeerde bal
lingen uit Engeland, door vonnissen van
den Raad van beroerte ten doode ver-
Wezen of met eeuwige ballingschap be
dreigd met verbeurte van goederen, maar
nu als vrije burgers teruggekeerd en
ïn eexe hersteld door den Prins van
Or an j e.
Vooral dit gedeelte van het spel be
looft het meest indrukwekkende te zijn,
te meer nu dit plaats vindt in tegen
woordigheid van onze geliefde Koningin
en H. D. familie, nadat gansch Zeeland
ïn een schitterende betooging
zijn gehechtheid aan het Huis van
Oranje beeft betoond.
Nimmer werd Middelburgs overgang
op zoo grootsche wijze herdacht, nu ge
heel de provincie daarvan getuige is.
Want niet slechts voor Middelburg,
maar voor geheel Zeeland "is deze
gebeurtenis van de grootste beteekenis
geweest.
Ware Middelburg niet in handen van
den Prins gevallen, waren dus de Geu
zen onder Boisot bij Reimerswaal ver
slagen geworden, dan zouden ook Vlis-
singen en Veere en geheel Walcheren
'wederom in de macht van de Spanjaarden
gekomen zijn.
Met de godsdienstvrijheid ware 't dan
gedaan geweest; de macht der Zeeuwsche
piraten ware dan gebroken geworden;
gansch Zeeland, ook Zierikzee, zou Due
d'Alf in handen zijn gevallen.
Ook voor den stand der zaken in Hol
land ware dit zeer noodlottig geweest,
omdat het belegerde Leiden niet op de
hulp der Zeeuwsche watergeuzen had
kunnen rekenen.
Er kan hierop niet genoeg worden ge
wezen: hierin ligt het groote gewicht van
Middelburgs overgang, waarvan in de ge
schiedenisboeken toch slechts ter
loops gewag gemaakt wordt.
Maar de Prins verstond de hooge
waarde van het bezit van Walcheren niet
[minder dan A1 v a. Reiden zetten alles
op 't spel om het bezit daarvan, zoodat
de laatste niet minder dan 12 m i 11 i o e n
gulden offerde om het te bemachtigen.
Trouwens, reeds in 1567 was door Jan
van Marnix, heer van Toulouse, de broe
der van Marnix van St. Aldegonde, in
vereeniging met Brederode het hooge be
hang van het bezit van Walcheren inge
zien en in geheim verbond met den Mid-
delburgschen oud-baljuw Pieter Haeck en
vele moedige Middelburgers werd een
'aanslag op Walcheren ondernomen en ge
tracht zich van Rammekens meester te
inaken. Maar helaas, de onderneming mis
lukte; de landvoogdes Margaretha was
[hun vóór .geweest en had gezorgd dat
feen Spaansche troepenmacht zich in de
nabijheid van het kasteel bevond.
Jan van Marnix, waarschijnlijk ook Pie
ter Haeck, sneuvelden in een slag bij
An struweel bij Antwerpen.
Het ging hun als Herman de Ruyter
op Loevestein in 1570: de tijd was "nog
niet rijp voor algemeenen volksopstand;
de tirannie van Due d'Alf moest nog
drukkender, het lijden nog zwaar
der worden.
Meer dan eenige stad heeft Middelburg
in de jaren van 1567 tot 1574 geleden,
toen zoovele vonnissen door den bloed
raad zijn geveld tegen allen, die ver
dacht werden van deelgenootschap aan
den aanslag van Pieter Haeck of be
schuldigd werden van ketterij.
Velen hadden een goed heenkomen ge
vonden in het gastvrije Norwich in Enge-
maar toch werden van de achter
geblevenen in Middelburg nog meerderen
en vure verwezen en daarom mogen in
eze dagen wel in herinnering worden
gebracht de namen van Adri.aan Cor-
v-fr, t?SZ' Maaike n Jan se, Weduwe
rails Laureijs, Aalke Janse,
van Simon Dierikx, die ah
den 3' °nS j schrikbewind van Alva
vuurdood ondergingen.
We kunnen ons de vreugde voorstellen
van velen, die gedurende de hitte van
de vervolging tijdens het beleg om ver
lossing hadden gebeden, toen zij na de
komst van Oranje ook vele bannelingen
terug zagen.
Want dat, niettegenstaande den druk
van de Spaanschgezinde overheid, toch
nog pogingen wérden aangewend om zich
te verzetten, blijkt duidelijk uit verschil
lende maatregelen van Wet en Raad te
gen de makers, stellers, zaaiers en uit
gevers of „verspreiders van geprente
brieven, papieren en biljetten, waarin de
burgers tot verzet en ongehoorzaamheid
aan Alva worden aangespoord".
Wanneer nu straks duizenden Zeeuwen
op 't Molenwater te Middelburg samen-
stroomen om opnieuw „houw en trouw" te
zweren aan ons geliefd Vorstenhuis, dan
'mogen zij zich herinneren het lijden en
den strijd der voorvaderen en de vreugde
hunner bevrijding onder 's Heeren bestel
hun door Prins Willem van Oranje ge
schonken, waardoor vrijheid van gods
dienst werd gewaarborgd.
En als onder de betoogers, naar wij
hopen, ook velen een bezoek brengen aan
de tentoonstelling van platen, bescheiden,
(munten en gedenkpenningen, op Middel
burgs beleg betrekking hebbende, dan her-
innere het opschrift op een der nood
munten
Toen ick was gesleghen
Was Middelburgh beleghen
Zoodat het volck at van hongersweghen
Peerden, honden, huyden door noot
Katten, ratten en lijnzaatwafelen voor
broot,
;hun het lijden der Middelburgers en hun
dankbaarheid voor de verlossing, die zich
ook hierin uitsprak, dat zij de torenklok
ken afstonden om daarvan geschut te
doen gieten ten einde het belegerde Lei
den te hulp te komen.
Dezelfde dankbaarheid vervulle ons al
ler harten bij het bedenken van de ze
geningen die ons volk door 's Heeren
'gunst geniet onder de regeering onzer
Vredesvorstin Koningin W ilh el-
mi n a van Oranje.
CHR. HONDIUS.
De Londensche conferentie.
De overeenstemming, welke op de inter-
gealliëerde conferentie bereikt is, wordt
als volledig beschouwd en in de kringen
der delegaties is men hoogst voldaan.
Ramsay Mac Donald, wiens politiek
op de meeste punten gezegevierd heeft,
gaf uiting aan zijn vreugde, door Her-
riot de hand te reiken, terwijl hij uitriep
„Nu zijn wij het allen eens. Veroorloof
mij thans een uitnoodiging aan de Duit-
schers te zenden!"
Kolonel Logan, de Amerikaansche ver
tegenwoordiger, noemde 'de zitting van
Zaterdag het grootste succes van alle
geallieerde bijeenkomsten sinds het ver
drag van Versailles.
En Herriot, de Fransche premier, leg
de aan den bijzonderen correspondent
van Havas de volgende verklaringen af:
„Ik ben volkomen voldaan over de
eindelijk bereikte overeenstemming. Alle
moeilijkheden, welke in de toekomst zul
len ontstaan tusschen het Duitsche rijk
en de gealliëerden, zullen aan arbitrage
worden onderworpen. Zoo zal het herstel
probleem aan de politiek onttrokken wor
den; voor de oplossing ervan kan zulks
niet anders dan goed zijn, want die zal
voortaan op een positieven en practischen
grondslag steunen."
Te Berlijn is men echter niet erg te
vreden over den gang van zaken te Lon
den. Eerstens begint men zich gekwetst
te gevoelen over de wijze, waarop met
de uitnoodiging naar Londen te komen,
gesold wordt. Deze uitnoodiging begint
haar karakter van invitatie meer .en meer
te verliezen en in gelijke mate het uiter
lijk te krijgen van een bevel, dat de
president van de rechtbank uitspreekt,
wanneer hij een schuldige voor zich daagt.
Het is dan ook te verwachten, dat
de Duitsche regeering het aan haar pres
tige verschuldigd zal achten, niet op het
eerste sein hals over kop te vertrekken
maar een dag of twee te nemen, om
kalm haar toebereidselen te treffen.
Blijkbaar beschouwt men de overkomst
der Duitschers geheel en al als een on-
beteekenende bijzaak en verwacht men.
dat zij op alles ja en amen zullen zeg
gen. Hierop is echter weinig kans.
Volgens de „Zeit" is met de moge
lijkheid te rekenen, dat de Duitsche de
legatie omvangrijke tegenvoorstellen ter
tafel zal brengen. Zij zal de noodza
kelijkheid, om de economische ontrui
ming van de Roer tot 15 October uit
te stellen, in twijfel trekken. Voorts zal
zij niet berusten in de handhaving van
3000 man vreemd spoorwegpersoneel.
Dian valt er nog heel wat te praten over
de leveringen in natura en in contanten
en zal de delegatie niet toestaan, dat
op dit gewichtig punt van het D'awes-
rapport afgeweken wordt.
Men is dus te Londen nog niet klaar,
als men tenminste niet een soort dwang
bevel aan Duitschland wil overhandigen,
maar werkelijk wil onderhandelen.
Korte Berichten.
De politie te Berlijn had gisteren
alle door de communisten te houden bij
eenkomsten verboden.
In verband met de herdenkings
plechtigheid' voor de Duitsche slacht
offers van den wereldoorlog stond het
verkeer te Berlijn gisteren om 12 uur
twee minuten stil.
Naar de Rheinisch Westfahlisclie
Zeitung verneemt vreest men in het Wup-
perdal groote onlusten. De communisten
zijn, blijkens gevonden documenten voor
nemens het Wupperdal tot uitgangspunt
van een groote actie te maken. Mochten
zij dat plan uitvoeren, dan zullen bui
tengewoon hevige botsingen niet uitblij
ven daar de nationalistische bonden zich
tot tegenstand opmaken.
De Dni verneemt, dat in het gedeelte
van het Wolgagebied, waar de oogst dit
jaar vrijwel mislukt is, tot overmaat van
ramp ook een cholera-epidemie is uit
gebroken. Volgens hetzelfde blad heeft de
ontevredenheid van de bevolking thans
dén vorm aangenomen van een verbit
tering tegen de communisten.
De vlieger Volkmar, die Vrijdagmid
dag reclamebiljetten over Hannover uit
strooide, is bij een gedwongen landing
verongelukt. Hij was op slag dood.
Forensen belasting.
Zooals bekend is, werden de beslissin
gen, die de Kroon in hoogste instantie
ham op de bezwaarschriften inzake de
forensen belasting, tot dusverre behandeld
en voorbereid aan het Departement van
Binnenlandsche zaken en Landbouw. Naar
de „Msb." vemeeemt, zullen voortaan
deze bezwaarschriften en andere vallen
de onder art. 265 i Gemeentewet, aan het
Departement van Financien worden be
handeld. De minister van Financien zou
meerdere opvattingen over de tegenwoor
dige toepassing dar forensenbelasting niet
deelen, zoodat de mogelijkheid bestaat,
dat binnen kort in deze belastingzaken
andere beslissingen zullen vallen.
ffiaar blijven onze groenten?
Blijkens het Juni-overzicht van den uit
voer van groenten, fruit en aardapplelen,
is er een stijging waar te nemen van 200
procent, vergeleken bij het vorige jaar
Juni.
In Juni 1923 werd uitgevoerd voor
een bedrag van f2.241 880, in Juni '24
voor f 6.892.000, een stijging alzoo van
f4.650,120 Duitschland gebruikte kolos
sale massa's, 85 pet van de bloemkool,
75 pet van de sla, 60 pet der tomaten,
92 pet der komkommers, 65 pet der vroege
aardappelen, 60 pet van de peen, 50
pet van de kersen, 80 pfet van de aard
beien en 40 pet der kruisbessen vonden
hun weg naar Duitschland.
Die export naar Engeland daalde be
langrijk en die naar Scandinavië even
zoo. Het uitvoercijfer naar Duitschland
bedroeg In Juni f 5.318-000, meer dan 77
procent van het totaal. In Juni 1923 be
droeg. de levering aan Duitschland
slechts f 1.327.000- In tuinbouwbladen
wordt er op aangedrongen, om, trots de
zen grooten export naar Duitschland, dien
naar andere landen niet te verwaarloozen.
temeer, doordat de toestand nog onze
ker is. Er heerscht in de tuinders en ex-
porteurskringen de oplvatting, dat Duitsch
land min of meer boven zijn kracht koopt.
De rijwielbelasting.
Met ingang van 1 Aug. behoort elk
rijwiel voorzien te zijin van het bekende
koperen plaatje, ten bewijze, dat de rij-
wielbelasting is betaald. Br is echter
geen sprake van, dat de betaling dezer
belasting nu zoo ongeveer algemeen heeft
plaats gehad. Nog ettelijke duizenden ped
delaars rijden nog zonder de koperen ver
siering aan het stuur. Op den weg komt
uien deze bij tientallen tegen en in groo
te rijwielbewaarplaatsen enz. staan vele
rijwielen, wier eigenaars nog in gebreke
zijn gebleven de belasting te voldoen.
Of al deze nalatigen door de belasting-
controleurs want de politiebeambten
hebben aan belastingcontrole geen bood
schap kunnen worden achterhaald?
Er is uitdrukkelijk bekend gemaakt, dat
eerst na 31 Augustus tegen ontduikers;
der belasting strafrechterlijk zal worden
opgetreden; voor dien datum wordt nog
gewaarschuwd, dat het belastingpilaatje
moet worden aangebracht.
Allerlei.
De heer J. J. Reijnders, door het cen
traal stembureau benoemd tot lid van
de Tweede kamer in de vacature-Hu-
genholtz, zal deze benoeming niet aan
vaarden. Opvolger is thans de heer B.
J. J. Wij'kamp, lid van Ged. Staten van
Utrecht.
Bij de dezer dagen gehouden proefrit
ten door de ©lectriseh© treinen op het
baanvak Den Haag-Leiden, heeft een der
'motorwagens een groot deel van de bo
venleiding vernield, zoodat men de proef
ritten heeft moeten staken.
Eenige damesleden van de vereeniging
Zeelandia te D|en Haag, zullen binnen
eenige dagen een inzameling houden hij
de leden van Zeelandia, ten bate voor
de nagelaten betrekkingen van de bij' de
ramp van 18 Juli j.l. omgekomen vis-
sehers uit Vlissingen enArnemuiden.
Vreemdelingenverkeer. Door
den voorzitter van de A. N- V- V., prof.
Treub, zijn benoemd in een commissie,
welke de mogelijkheid zal onderzoeken
een andere vacantieregeling in Neder
land te treffen, dhrn mr M. J. van der
Flier te 's Gravenhage, C. F- Zeiler te
Beigen aan Zee en G. Houtekaaner te
Kloetinge (bij Goes).
Midden Augustus zal het zangkoor
„De Zuid-Bevelanders" onder leiding van
dhr G. Houtekamer uit Kloetinge in cos-
tuum een Zeeuwsche prop'agandatocht
door het Noorden van ons land maken.
Allereerst wordt een uitvoerig gegeven
te Bergen aan Zee en vandaar wordt over
gestoken naar Friesland, waar te begin
nen met Leeuwarden in een zestal Fri.es-
sche steden de Zeeuwen zullen concertee
ren. Die gansch© tournee zal acht dagen
duren.
Tégen werkt ij dverlenging1.
Dioor den Alg. Ned. Metaalbewerkersbond
en den Ghr. Metaalbewerkersbond zijn te
Vlissingen, Middelburg en Souburg pro-
testvergiaderingen gehouden tegen het plan
van de directie van de Kon. Mij1 „Dis
Schelde" te Vlissingen om den werktijd
te verlengen van 48 tot 56 uur en be
houd van hetzelfde loon. Waar reeds eer
der verlagingen zijn voorgesteld, zou dit
totaal 32 pet loonsverlaging beteekenen
'Als de meening van de sprekers kwam
vooral naar voren, dat de arbeiders zich
meer moeten organiseeren, dan zal de
directie niet zoo makkelijk met zulke plan
nen komen.
Reserve-le-luitenant S. J. Koert, van
het 14e reg. infanterie, is uit-0ost-ln-
dië teruggekeerd.
Goedkoope trein. Zooals in
dit nr wordt geannonceerd, rijdt Woens
dag 13 dezer een goedkoope trein van
eenige Zeeuwsche stations naar Dordt
en Rotterdam. Een mooie gelegenheid
voor lien, die niet over een ruime beurs
beschikken en Rotterdam eens willen
bezien of familie aldaar willen bezoeken.
Men leze de annonce en vrage "inlichtin
gen aan de stations.
Bij Kon. Besluit is aan den reserve-
le-luitenant H. P. M. Hendrikse, van het
14e reg. inf. op het daartoe door hem
gedaan verzoek, een eervol ontslag als
zoodanig verleend uit den militairen
dienst.
Middelburg. In verband met de feest
dagen van deze week meenen wij goed
te doen met nog, op enkele zaken te wij
zen, die niet alleen voer de Middelbur
gers, maar ook voor hen, die onze stad
die dagen in groeten, getale komen be'
zoeken en in sommige gevallen zelfs voor
hen speciaal van belang zijn.
In het algemeen willen wij er op wijzen
dat bij dergelijke feesten dikwijls personen
uit andere deelen van het land met min
der goede bedoelingen naar de feeststad
komen en in dit verband waarschuwen
wij tegen zakkenrollers en derge
lijke oneerlijke menschen, waardoor het
ook af te raden is rijwielen, auto's ol
andere voertuigen hier of daar onbeheerd
te plaatsen. Een ieder zal goed doen te
zorgen, dat zijn rijwiel behoorlijk wordt
opgeborgen en dit mede, omdat de groo
te drukte het rijden in de stad vrijwel on
mogelijk zal maken, en vele straten tijdens
de tochten van de Koningin en des mid
dags ook tijdens de historische optocht
voor het rijverkeer zijn afgesloten. Bij die
optocht worden wel niet, zooals bijt het
doortrekken van de Koninklijke stoet de
Wees liever verstandig dan spijtig;
waarom niet heden een flacon Foster's
Maagpillen gekocht? Dit geneesmiddel
wekt de lever op, regelt de vloeiing der
gal, draagt zorg voor goede spijsvertering
en houdt de ingewanden werkzaam. Dit
beduidt reiner bloed, betere zenuwen en
een helderder hoofd. Prijs per flacon van
vijftig versuikerde pillen f 0.65; in apo
theken en drogistzaken. (10)
straten afgesloten, maar toch is het rij
verkeer en het zich ophouden met voer
tuigen in de door te trekken straten ver
boden. Voor hen, die per tram, autobus
of boot onze stad bezoeken, geldt, dat zij
bij die voertuigen, als zij1 vertrekken wil
len queue zullen moeten maken, waaraan
de politie streng de hand zal houden.
Dtringen geeft niets en kan alleen aan
leiding zijn voor ongelukken.
Voor allen geldt, dus ook voor voet
gangers, dat men in die dagen zich er
aan zal moeten houden, de rechter
kant van straat of plein te ne
me n en steeds voor elkaar rechts te hou
den, ook dit kan slechts bevorderlijk zijö
,aan het voorkomen van ongelukken. Ook
zal een ieder goed doen, zich naar de
bevelen van de politie te gedragen, welke
bevelen alleen worden gegeven in het
belang van den goeden gang van zaken.
Nog een paar bijzondere opmerkingen
willen wij als slot laten volgen. Die eer
ste geldt voor de bezoiekers van het open
luchtspel. Als dit spel is afgeloopen, zul
len zij zich over de stad willen versprei
den en kunnen dit het best doen door de
Markt te verlaten door de Gravenstraat
(de stiaat bij het bureau van het Vreem
delingenverkeer en het manufacturen-ma-
ga zijn van dhr Rivière) om zich door de
Zusterstraat of langs de Hoogstraat te
begeven naar dat deel der stad, waar
even later de Historische optocht zal
passeeren. De laatste opmerking geldt
hen, die des avonds het vuurwerk wil
len bezoeken mot een rijtuig of auto. Dies
avonds zal het Molenwater alleen mogen
worden opgereden van de zijde der Koe-
poortstraat en alleen mogen verlaten'wor
den langs de Korte Heerengracht. De po
litie nam dezen maatregel om het ver-
beer in een richting te leiden en ook
daardoor ongelukken te voorkomen.
Goes. Bijzonder groot was Zaterdag
de belangstelling en deelneming bii de
teraardebestelling van het stoffelijk over
schot van den op zoo droeve wijze om
het leven gekomen J. J. de Jonge Nz.
Zoowel bij het sterfhuis als op de be
graafplaats waren zeer velen aanwezig.
Het lijk werd grafwaarts gedragen door
oud-leden en leden der Geref. Jongel.
Vereen. Op de baar lagen drie kransen:
een van de buurtvereeniging Wijngaard
straat, een van de cliëntèle in Bouwplan
II en een van Mevr. v. d. VeldeSmit
Aan het geopende graf sprak ds R. J.
v. d. Veen een enkel woord. Z.EerW.
wees er op, dat op de vele bange vra
gen, die bij dit graf in ons opkomen,
slechts Eén antwoord geven kan. Maar
die Eene, God de Heere, zwijgt in dit
leven. Hij geeft geen rekenschap van
Zijn daden. Hij wil, dat wij gelooven
zullen: wat Hij doet is heilig en goed.
Daarom de hand op den mond en de
vragen onderdrukt. Wij hebben op te
zien naar Boven en het te belijden: „hei
lig zijn o God, Uw Wegen".
Maar hier mag ook een troostwoord
gesproken worden. Aan de weduwe is
haar man als het ware ontroofd. Doch
de Heere slaat en Hij heelt ook. Hij
gedenke de weduwe en de bejaarde
ouders en sterke hen.
De overledene was een eigenaardige,
beminde persoonlijkheid. Vandaar de
groote ontsteltenis en dat medeleven van
heel de burgerij. Alle stadgenooten heb
ben deernis met de zoo zwaar beproef
de familie.
Dit graf predikt echter ook de broos
heid en vergankelijkheid van het leven.
Wat gaan we rustig over de Wegen, maar
hoevele gevaren bedreigen ons 1
Moge hij, die van ons weggerukt werd,
het leven daarboven, waar geen verdriet
en zorg gekend wordt, deelachtig zijn.
De Heere gebiede Zijn zegen over dit
sterven, opdat "Velen, die zorgeloos zijn,
wakker mogen schrikken.
De broeder van den overledene bracht
hierna dank voor de zoo groote deelne
ming. Nadat velen nog een laatsten blik
in het graf geworpen hadden, verlieten
de honderden belangstellenden, diep on
der den indruk, de begraafplaats.
De toestand van zuster Sophie is
naar wij vernemen, ongeveer dezelfde.
Er valt iets meer bewustzijn te consta-
teeren. Ook mag de patiënt iets meer
bezoek hebben. De doktoren geven ech
ter geen hoop op volledig herstel, zoodatl
zij niet meer tot haar; arbeid zal kunneni
terugkeerea. i -
