Ingezonden Stukken.
leden jaar van de Kolfbaan een buiten
zaal is gemaakt; maar nog belangrijk groo-
ter dan toen. Bet comité heeft na ern
stige overweging besloten te voldoen aan
den aandrang van verschillende exposan
ten en van vele bezoekers om ook nu weer
Oud-Middelburg te doen opbouwen, waar
mede reeds een aanvang is gemaakt. Het
verschil met verleden jaar zal echter zijn,
dat voor een bezoek van het oude Markt
plein niet opnieuw entrée zal moeten wor
den betaald. Toch zal ook nu weer voor
de noodige attracties worden zorg ge
dragen.
En wat nu de inzendingen betreft. Reeds
zijn geheel uitverkocht de plaatsen in de
grcote zaal met het tooneel en de rook
kamer, terwijl ook in de kleine zaal reeds
heel wat ruimte is verhuurd, evenals in
de buitenzaal en de ^veranda's. Ook meer
dere der huisjes op Ouud-Middelburg zijn
reeds weer, ten deele door dezelfde fir
ma's van verleden jaar, in beslag genomen
voer de dagen der tentoonstelling, die ge
opend wordt op Dinsdag 27 Mei en ge
opend zal blijven tot en met 5 Juni met
uitzondering van Zondag 1 Juni.
Wij kregen inzage van de inschrijvings
biljetten en konden daaruit zien, dat zeer
groote firma's flinke standen huuurden
en dat er groote verscheidenheid van ar
tikelen zal worden geëxposeerd.
Café in Nieu w-G o e s. In het
in den Goesschen gemeenteraad aan de
orde komende verzoek om in een onzer
woonwijken een verlofsinrichting te doen
verrijzen, meenen wij aanleiding te vin
den, op het nu volgende de aandacht te
moeten vestigen.
Spangen behoort tot de wijken, die
door den Rotterdamschen gemeenteraad
«drooggelegd" zijn; er mogen geen ver
gunningen verleend worden.
In deze wijk zijn door B. en W. 7 ver
loven verleend, en wellicht zouden er
meer vgjgen, als gevolg van de groote
leemte in de Drankwet, die wel do ver
gunningen vrij sterk beperkt, doch de
verloven geheel vrij laat. De Rotterdam-
sche drankbestrijders, van oordeel, dat
de „drooglegging" op deze wijze voor
een groot deel te niet werd gedaan, be
sloten een proefstemming te doen hou
den onder de bewoners. Zij togen aan
het werk, huis aan huis een krant bezor
gend, waarin de zaak werd uiteen gezet,
met aanbevelingen o. a. van Suze Groene-
<Vveg en ds James, met de noodige stem
biljetten voor alle meerderjarigen, die in
de week, daarop volgend, ingevuld, weer
werden opgehaald. Van de 6000 uitge
reikte stembiljetten zijn er. 4311 terug
gekomen met als resultaat 413 blanco,
73 van onwaarde, zoodat in totaal uit
gebracht zijn 3825 geldige stemmen. Van
deze waren 380 of 9,9 pet. voor on
bepaalde toelating (dus nog geen 10 pet),
744 of 19i/2 pet. voor beperkte toelating,
2701 of 70,6 pet. tegen de toelating.
Hiermede zal voor hét gemeentebestuur
in den uitslag dezer stemming stellig oen
aanwijzing liggen, dat de bevolking der
nieuwe wijken op verlofinrichtingen niet
Zoo bijster gecharmeerd is, en wij ver
trouwen, dat een verzoek om de leemte
der D.W. in den hoven aangegeven zin
aan te vullen in dezen uitslag-een krach-
tigen steun zal vinden.
Wij willen hier nog aan toevoegen, dat
wij bovenstaande ontleenen aan „de
Blauwe Vaan", het orgaan der socialis
tische drankbestrijders en «lat de beide
Goessche soc.-dem. Raadsleden in de vo-
rige vergadering blijkbaar een andere mee
ning waren toegedaan. Zij bleken niet
tegen een dergelijke verlofsinrichting te
zijn. Ze loopen dus straks de kans, als
ze bij hun meening blijven, op hun plicht
te worden gewezen door hun partij-
genooten. Hetzelfde overkwam indertijd
de heeren de Die en Blaas, toen deze
tegen een tapverbod stemden!
Werkverschaffing. Het Be
stuur van den *Ned. Chr. Landarb. Bond
had een conferentie met B. en W. van
Oud-Vossemeer om de mogelijkheid te
bespreken van gemeentelijke werkver
schaffing. In deze gemeente heerscht elk
jaar nog al een groote en langdurige
werkloosheid onder de arbeiders, zoodat
hulp van de gemeente, nadat men uit
getrokken is, niet kan uitblijven. Gewe
zen werd dan ook op de verplichting;
die het gemeentebestuur heeft om de be
hulpzame hand te bieden. Ook B. en W.
stemden dit toe, doch voelden de groote
moeilijkheid in dezen om werk, dat voor
uitvoering in aanmerking kwam, te vinden.
Resultaat van deze conferentie was, dat
B en W. zullen overwegen een voorstel,
om een vergadering samen te roepan van
de besturen der polders, waterschappen
en van de werkgevers, om met dezen een
bespreking te hebben om te komen tot
uitvoering van werken die onder hun ge
bied ressorteeren, desnoods met steun
van de gemeente. Voorts is ook over
weging toegezegd, mocht het niet geluk
ken vwerk te vinden, een steunregeling
toe te passen.
Een onderzoek zal nog ingesteld wor
den of er misschien arbeiders kunnen
geplaatst worden bij de grondwerken die
-uitgevoerd worden bij de vergrooting van
de haven van Antwerpen.
Een nader onderzoek bracht aan het
licht, dgjt er bij dit werk in België maar
zeer weinig grondwerkers kunnen ge
plaatst worden. Er werken thans een 30-
tal uit Bergon-op-Zoom, waarmede men
groote moeilijkheden heeft gehad, omre
den men zelf voor huisvesting moet zor
gen, wat eindelijk voor dezen is gelukt.
Bovendien moet er een toeslag gegeven
worden op de loonen van minstens f6
per week. Dit aantal zou in 't voorjaar
misschien uitgebreid kunnen worden tot
hoogstens 200, welke dan weer over alle
gemeenten procentsgewijze verdeeld moe
ten worden, die aangesloten zijn. bjj de
Districts-Arbeidsbeurs te Bergen op
Zoom. Dat zou voor Oud-Vossemeer be-
teekenen misschien plaatsing van een 10-
tal arbeidskrachten in 't voorjaar, waar
voor dan ook nog voor huisvesting aldaar
moet gezorgd worden. Hier ligt (lus de
uitkomst niet voor deze gemeente.
Het polderbestuur van Walcheren
deelt mede, dat de hooge waterstand op
het eiland het niet toelaat zooals andere
jaren, de sluizen in het belang van de
schaatsenrijders te sluiten, maar dat deze
juist thans moeten worden opengezet.
Aan de telefoniste C. Lefevre te Vlis-
singen is met ingang van 1 Maart a.s.
eervol ontslag verleend.
Middelburg. De buurtcommissie voor de
Lange en Korte Burg heeft er zich niet
bij neergelegd, dat de door haar aan
gekochte lantaarn, onverlicht boven de
gewone lantaarn zou blijven hangen en
kreeg enkele dagen geleden bericht, dat,
bij wijze van proef, de jubileumlantaarn
zou worden verlicht. Gisteren is de ver
lichting aangebracht en o.i. voldoet zij
vrijwel aan de verwachtingen der comm.
Ee wapens op de glazen zijn nu ook des
avonds te onderscheiden, terwijl de ver
lichting van de straat er niet noemens
waardig onder lijdt.
Men vraagt zich dan ook nogmaals af,
waarom van 3e zijde der autoriteiten" de
ze zaak is tegengewerkt.
Goes. Gemeentebelasting voor
1924. De financieele commissie geeft aan
het slot van haar rapport betreffende de
gemeente-begrooting voor 1924 een staat,
vermeldende den druk der gemeentelijke
belasting naar het inkomen alhier.
Bij beschouwing der daarin vermelde
cijfers is aan B. p>n W. alsnog gebleken,
dal de commissie eenige vergissingen
heeft begaan en zij meenen, dat dat ver
schil tusschen de door de commissie ge:
geven cijfers en de werkelijke wel vin
zoodanig belang is, dat zij er de aandacht
van den Raad op behooren te vestigen.
Volgens de commissie betaalt een be
lastingplichtige met twee kinderen van
een jaarlijksch inkomen van f 10.000 we
gens gemeentebelasting f732.96; dit moet
zijn f 688.80. Van een inkomen van
f15.000 moet door een in dezelfde om
standigheden verkeerend persoon wor
den betaald f 1240.80 en niet f2013.30.
Van een inkomen van f 20.000 wordt be
taald f 1792.80 en niet f 3117.60. Dat ove
rigens de druk van de gemeentelijke in
komstenbelasting alhier over 1923-'24
over het algemeen niet veel verschilt van
die van den lioofdelijken omslag over
1914, bewijst het volgende staatje:
Zuiver Betaalde belasting door een
inkomen belastingplichtige met twee
kinderen.
1914 1923-'24
f 1000 f 19.89 f 7.20
- 2000 - 60.77 - 53.40
- 3000 - 104.09 - 100.20
- 4000 - 15260 - 150.72
- 5000 - 212.— - 212.52
- 600Ö - 281.22 - 286.32
-10000 - 571.70 - 688.80
-15000 - 9.25.95 -1240.80
•-20000 -1280.20 -1792.80
(Wij beschikken momenteel niet over
de cijfers, maar vermoeden, dat toch de
totale opbrengst der gemeentelijke be
lasting in 1914 veel geringer was dan
ze in 1924 zal zijn, m. a. w. dat de bur
gerij in haar geheel veel meer belasting
moet betalen dan 10 jaar geleden. Red. Z.)
Vlissingen. Voor een 14-tal dagen wist
een schippersknecht te Rotterdam val-
schelijk op den naam van zijn vader van
een ingezetene aldaar f 200 los te krijgen.
Toen het bedrog uitkwam, werd de po
litie in den arm genomen. Deze vroeg
de aanhouding van den schippersknecht
te Rotterdam. De politie heeft aan dit
verzoek voldaan. Op 75 cent na had hij
het wederrechtelijk verkregen geld geheel
verboemeld. Na beëindiging zijner zaak
zal hij aan de justitie te Middelburg wor
den overgeleverd. (VI. C.)
Naar de VI. Crt. verneemt, is er op
het bureau van gemeentewerken niet in
gebroken, doch werd daar een som geld
vermist. Ook op een der bureaux ter
secretarie werd geld vermist. De politie
heeft de zaak in handen, doch weigert
daarover inlichtingen te verstrekken.
Wemeldinge. Over het jaar 1923, werd
op de 2 weegbruggen, in exploitatie bij
de Maatschappij weegbrug „De bonzijbrug"
alhier gewogen resp. op brug I en II de
volgende artikelen: 87.202 en 1.182.734
K.G. aardappelen; 25.126 en 37.868 K G.
hooi en stroo; 375.092 en 1.474.135 K.G. 'j
diversen; 788.084 en 2.990.971 K.G. sui-
kerbuiten; op brug II: 2.491.125 K.G. j
pulp en 4 en 15 stuks vee.
lerseke. Bij den bakker van der Have
is van de binnenplaats naast de bakkerij
een rijwiel ontheemd. D'ader(s) onbekend.
De politie heeft de zaak in handen.
Kapelle. Op de in het veilingsgebouw ge
houden eïndles van den verpakkingscursus
alhier, werden de hoogste punten bij het
verpakken van fruit behaald door de hee
ren: A. de Puit en J. Hermes, beiden met
90 punten. Aan de heeren J. Burger Bz.
P. v. d, Kreeke, A. de Jager en J. La-
vooy werd een diploma met lof uitgereikt.
16 heeren ontvingen een diploma met
vrucht, één kon wegens te laag punten-
cijfer geen diploma gegeven worden. Als
juryleden traden op de Rijkstuinbouw-
consulent voor Zeeland dhr v. d. Plassche,
Jobs Oele en L. Willeboer. Ook het be
stuur van de veilingsvereen. was bij deze
gelegenheid tegenwoordig. Dioor dhr Jac. j
Glerum waren 50 kisten goudreïnetten be
schikbaar gesteld voor verpakking. De
Jury lette le op vastheid van verpakking,
2e, stijl der verpakking, 3e, ronding en
hoogte, 4e, regelmaat en totaal aanzien
en 5e, op tijd.
Colljnsplaat. De Maandag gehouden vol
tallige raadszitting werd door den voorz.
met de gebruikelijke Nieuwjaarstoespraak
geopend. Van Géd. Staten was ingekomen
het besluit, waarbij de jaarwedde der wet
houders is bepaald op 135 gld., alzoo f25
minder dan in de begrooting is uitgetrok
ken. Aan dr Welters werd wegens vertrek
uit deze gemeente, eervol ontslag verleend
als gemeentegeneesheer. Die instructie voor
den gemeentegeneesheer werd op enkelè
punten aangevuld, en vervolgens met alg.
st. tot gemeentegeneesheer benoemd dhr
L. P. Maas, arts te Kortgene. Daar de
goedkeuring der gemeentefcegrooting 1924
door Ged. Staten afhankelijk werd gesteld
van enkele daarin aan te brengen wijzigin
gen van ondergeschikt .belang, werd op
voorstel van B. en Wi. besloten aan dat
verzoek te voldoen. Door J. Douw was
een adres aan den Raad gericht, waarin
werd verzocht te willen medewerken, dat
aan zijn zoon, voor verleende hulp bij de
gedeeltelijke vernieuwing van het buiten-
net van het electrisch bedrijf, een billijke
belooning wordt uitgekeerd. B. «en W.
stelden voor die belooning te bepalen op
f 25. Dhr De Regt vraagt, of dat bedrag
voldoende is. gelet op het tijdsverloop in
het adres genoemd, dat de hulp verleend
werd, terwijl dhr. Potappel er zijn afkeu
ring over uitspreekt, dat het College niet
reeds uit eigen beweging heeft voorge
steld een billijke belboning te geven. Na
dat wethouder Ridder nog eenige nadere
toelichting had verstrekt, werd op voor
stel van dhr Haringman besloten aan adres
sant voor de verleende hulp f 40 toe te
kennen. Bij de rondvraag dringt dhr Flipse
er bij het college op aan, om in samen
werking met de Kerkvoogdij er toe te
komen, dat langs de aan particulieren
verkochte gedeelten der gedempte Kerk-
gracht, een in de kom der gemeente pas
sende afheining wordt geplaatst en vraagt
tevens, of de thans in aanbouw zijnde auto
garage in de aangegeven rooilijn staat.
De voorz. zegt, dat voor dien bouw geen
vergdnning is gevraagd en een rooilijn
ter plaatse niet is aangegeven, 'doch het
College met de gemaakte opmerkingen
rekening zal hóuden. Dhr Verburg ver
zoekt de modderpoel achter de kerk te
verharden met grind, waarop weth. Rid
der te kennen geeft, dat op het moment
geen grind beschikbaar is.
Oostkiapelle. Maandagavond kwamen de
leden van het Varkensfonds in algemeene
vergadering bijeen. D'e voorz., A. Abra
hamse, wenschte, dat 1924 voor de leden
van „Helpt elkander" een gunstig jaar
mocht zijn. De secr. gaf zijn jaarverslag-
kort weer, de vereen, telt 75 leden. Ee
Penn. heeft in 1923 veel moeten uitbe
talen, voor door ziekte geslachte en deerde
varkens, evenwel is er nog eei| bedrag
van ,f 465,76 in kas. Besloten is, dat
voortaan elk lid verplicht is al zijn var
kens schriftelijk aan' te geven bij
den secr. met vermelding van den inkoop
prijs. De secr. en de penn. zullen voort
aan voor hun arbeid betaald worden, f 15
voor den secr. en f 10 voor den penn. De
aftr. bestuursleden L. de Voogd en J.
Kooman werden herkozen, J. Geldof Jz.
wenschte niet meer in aanmerking te ko
men. In zijn plaats is gekozen J. Roelse.
Tholen. De -windrichting der laatste da
gen dreef het ijs der Schelde in de Een
dracht, zoodat daar veel drijfijs kwam. De
veerpont moest Zondagavond uit de
vaart genomen worden. Blijft de wind de
zelfde en houdt de vorst aan, dan zal
ook de overvaart per roeiboot veel belem
mering krijgen.
Ned. Herv. Kerk.
Aangenomen naar Axel door G. P. A.
Ruysch van Dugteren, em.-pred. te Lei
derdorp. (De vader van ds Ruysch van
Dugteren was eveneens van 1888 tot 1890
predikant te Axel.)
Geref. Kerken.
Beroepen te Westergeest J. Lugtiglieid i
te Uithuizermeeden; te Joure J. Voer
man te Warns.
Bedankt voor Ooltgensplaat door W. H.
Bouwman te Lopik.
Chr. Ger. Kerk.
Bedankt voor Bunschoten door S. v. d.
Molen te Zierikzee.
Dr J. H. Gunning Jr. Dr .J. II.
Gunning J.Hz. te Serooskerke wijdt in
Pniël eenige woorden aan zijn vader,
wiens trekken hij aldus teekent:
Allereerst denk ik dan aan de helder
heid van zijn oordeel. Hij had een instinc- j
tief gevoel voor de waarheid. Vaak drukte j
hij dal gevoel onbeholpen uit; hij kon j
soms geweldig omslachtig zijn en in zijn
wensch toch vooral niet te kwetsen, en
het zoo beleefd mogelijk te zeggen als hij
iemand tegenspreken moest, werd hij
vaak benauwend onbegrijpelijk. Maar of
hij zuiver gevoelde wat er scheef en ver-
keerd in het door hem afgekeurde was! j
Niet zonder een onmiskenbaren bij smaak
van humor kon hij het dwaze, het on- j
gerijmde, het verkeerde van menige stel- i
ling accenlueeren, doch altijd met groote
urbaniteit en met een liefde, die voor
niets zóó bevreesd was als den tegen
stander te wonden. Maar als hij eenmaal
de leugen, de onwaarachtigheid vlak vóór
zich zag, kon hij wel eens vlijm scherpt
wezen.
Maar zijn doorgaande stemming was
toch: diepe smart over de beseffeloosheid
en de oppervlakkigheid der menigte, de
smart van een priesterlijk denkend en
mede-gevoelend herder. Hij leefde met
zijn zijd in zulke wijde horizonten, en
ach, hóe beperkt en hoe klein was de
blik der lieden, in wier midden hij meestal
verkeeren moest! Het Koninkrijk Gods,
de Toekomst des Heeren, de majesteit des
Drieeenigen Gods dat waren de mid
delpunten van zijn denken en bidden, en
ach, dan kwamen ze hem dag aan dag
met collecte-lijsten, met recommandaties
bij een begrafenis- of sigarenfabriek-
directeur, met confessioneele of ethische
tobberijen aan boord! De éénheid dei-
Kerk, het Lichaam van Christus, was zijp
voortdurende aanbiddende overpeinzing,
maar zijn"twistende kerkeraadsleden, zijn
partijzuchtige gemeentedogmatisten brach
ten hem telkens van zijn Montblanc in
de atmosfeer van gootwater en moeras
lucht.
Wal was toch het geheim van den
vrede, dien deze man altijd met zich me
debracht? Ik weet dat zelf nog heel goed
uit eigen herinnering, en ik heb bet hon
derd malen door anderen hooren be
vestigen „waar uw vader binnentrad,
daar rees terstond de toon van het ge
sprek, daar konden laster en kleinzielig
heid het niet uithouden." Ik weet geen
andere verklaring dan de alles beheer-
schende macht van zijn geloof. Welspre
kend was hij maar hoogst zelden, de
zinnen liepen vaak niet vlot, hij worstelde
menigmaal zichtbaar met zijn gedachten
en toch boeide hij onmiddellijk en
blijvend. Men voelde instinctmatig: die
man wandelt met God en hij bewijst ons
de werkelijkheid der hoögere wereld. Hij
had vele, warme vrienden, maar zij ble
ven toch allen min of meer op een eer
biedigen afstand van hem. Zij voelden
in hem de nabijheid Gods.
En toch, hoe was hij overtuigd van
eigen onwaardigheid en onreinheid! Hoe
kon hij de gemeenschappelijke schuld en
verdoemelijkheid voor God uitspreken,
zóó dat men met zekerheid gevoelde dat
hij zich den grootste der zondaren achtte;
en toch nooit was er iets gemaakts, iets
gezocht-dierbaars, iets overdrevens in zijn
verootmoediging. Het was alles zoo echt,
en juist, flat hield zoovelen op een af
stand van hen: want zijn niet de meeste
christenen mom-dragers?
Zijn geloof rustte geheel en al op de
Schrift. Ik ken geen tweeden vaderland-
schen theoloog, die zóó in zijn Bijbel
thuis was en zóó uit zijn Bijbel leefde
als deze man, die levenslang beschuldigd
is den Bijbel te verminken, te verzwakken
en te vervalschen. Bijbelsch te denken
dat beteekende voor hem echter niet:
de verbale inspiratie te verdedigen, of te
schetteren tegen tekstcritiek of dergelijke
goedkoope rechtzinnigheidsproefjes me-r
te vertoonen, maar te rekenen met zijn
God in alles. Zoo vaak ik aan mijn vader
denk, denk ik aan hét woord van Elia:
vden God voor wiens aangezicht ik sta."
Daarom was hem iedere preek iets ont
zaglijks, en hii. die alles van zijn kinderen
verdragen kon, zoodat hij de diepzinnige
vertoogen voor zijn „Blikken" schrijven
kon terwijl wij met onvermijdelijk lawaai
op zijn studeerkamer langs hem heen
ravotten, bleef Zondags vóór de preek
alléén en verlangde dan dat er in buis
zoo min mogelijk gedruisch werd verno
men. Vóór hij den kansel betrad, had
hij met zijn God geworsteld, en hij, die
weldra als een adelaar zijn hoorders mee
zou nemen naar ongekende hoogten, had
vooraf als een worm voor zijn Zender
ter aarde gelegen. '(Slot volgt.)
Voor 350 jaren. Op 28 Februari
e.k. hoopt de Ned. Herv. Gemeente te
Middelburg in een bijzondere godsdienst
oefening het feit te herdenken, dat voor
350 jaren waarschijnlijk op denzelfden
datum na den overgang der stad aan
den Prins van Oranje, voor het eerst een
hervormde godsdienstoefening werd ge
houden. Deze eerste godsdienstoefening
de eerste in een daartoe door de
stadsregeering afgestaan kerkgebouw
had plaats in de St. Pieterskerk, ook
wel de NoordMonster of Oude Kerk ge
noemd. Deze en de eerstvolgende samen
komsten werden geleid door de predikan
ten van de reeds twee jaren vroeger ge
vormde classis van Walcheren, waaronder
Baselis en Gerobulus van Vlissingen en
van Miggrode uit Veere met name worden
genoemd.
De overgang van Middelburg was spoe
dig heinde en ver bekend, en het is
geen wonder, dat velen, die eenige jaren
te voren om des geloofs wille de stad
hadden moeten verlaten, zich haastten,
om naar hun oude woonplaats terug te
keeren. Onder hen bevond zich ook Ge-
lein Jansz. de Hoorne, „ordinaire mi
nister der Kercke Christi te Middelburg
van over 15 jaere."
Waarschijnlijk reeds op Zondag 7
Maart trad hij weer voor de eerste maal
op. Den volgenden dag kwam hij met
zijn broeder Jan de Hoorne, MatthyS
Janssen Goudsmit, Pieter Janse van Solt,
en Lieven Jacobsz. van Stanck als voor-
loopige kerkeraad in een der kapellen
onder het orgel van de St. Pieterskerk
bijeen. Op 16 Juli had de eerste open
bare belijdenis des geloofs plaats; op 18
Juli werd het eerste avondmaal na het
overgaan der stad door 350 lidmaten ge
vierd. Korten tijd daarna had de ver
kiezing van negen gewone ouderlingen
plaats. De Middelburgsche Hervormde
Gemeente was gevestigd.
Met de reformatie begint een nieuw
tijdperk in de geschiedenis, een tijdperk
met een sterk uitgesproken eigen karak
ter. Het toestaan der vrije uitoefening
van den hervormden godsdienst in een
streek of plaats beteekent voor die streek
of plaats het aanbreken van een nieuwe
cultuurperiode.
Geweldig was de geestdrift, waarmee
de predikers van liet nieuwe geloof heb
ben getuigd. Geweldig ook het enthousi
asme onder de breede scharen, die de
Zuidelijke Nederlanden verlieten, om in
ons land gelegenheid te vinden, God te
dienen naar de behoeften van hun hart.
Mie meenen mocht den groei van het
calvinisme uit materieele oorzaken te
kunnen verklaren, die toont maar weinig
van den geest dier groote tijden begrepen
te hebben. Zonder het „heilige zich ge
roepen weten" was het calvinisme nooit
zulk een groote qultuurfactor geworden.
Het is hier niet de plaats, in nadere
bijzonderheden te treden omtrent de
godsdienstige waarde van de reformatie;
noch de plaats, uitvoerig haar beteeke-
nis na te gaan voor onze moderne cul
tuur. Maar één punt mag toch wel na
drukkelijk naar voren gebracht.
Da Costa heeft gezongen „van het
nieuwe geloof, dat eiken dwang ten spijt,
consientien heeft geschokt, consientien
heeft bevrijd! Aan het woord reformatie
is hel woord vrijheid verbonden. Deze
vrijheid is beperkt geweest, zeer zeker.
„Maar kon een godsdienstige tolerantie,
die elk geloof als het hoogste goed ook
van andersdenkenden leert eerbiedigen,
verwacht worden vam hen, die nog met
verbeten woede of bittere smart rouw
droegen over tallooze landgenooten,
naastbestaanden, beminde bloedverwan
ten, zonder genade omgebracht?" Het
heeft niet ontbroken aan daden van bit
tere onverdraagzaamheid, maar noch de
nieuwe regeering, noch de uit het bloed
der martelaren geboren kerk, hebben het
voornemen tot wedervergelding gekoes
terd. Niemand werd gedwongen zijn ge
loof te verzaken. Men kan de gebeurte
nissen van toen niet meten met den maat
staf van dezen tijd.
In de dagen der reformatie zijn de
kiemen gelegd voor een ontwikkeling van
vrijheidsbegrippen, die de glorie van ons
Nederlandsche volk hebben uitgemaakt.
Met gevoelens van dankbaarheid en be
wondering kunnen wij op 28 Februari
herdenken, wat door een generatie van
helden op het laatst der zestiende eeuw
ook in onze naaste omgeving is tot stand
gebra cht.
De Middelburgsche Hervormde Ge
meente heeft zeker behoord tot de be
langrijkste van ons vaderland. Zij heeft
onder haar voorgangers mannen geteld,
die niet alleen door hun woord, maar
vooral ook door hun geschriften, een ge-"
weldigen invloed hebben uitgeoefend op
de geestelijke ontwikkeling van ons volk.
Wij herinneren hier slechts aan een Fran-
ciscus Gomarus, aan een Herman Fauke-
flus, aan een Willem Teellinck, aan een
Bernardus Smytegelt.
In een kleine tentoonstelling zullen
hun belangrijkste geschriften worden bij
eengebracht. Zij zullen een beeld geven
van het geestelijk leven in onze stad ge
durende ongeveer twee en een halve
eeuw. Velen zullen bij die gelegenheid
ook een blik slaan op het handschrift
van den eersten dienaar der gemeente,
Gelein Jansz. de Hoorne, zooals het ons
in de oudste kerkeraadsnotulen is be
waard. (M. C.)
immir, jüMuwmjwiin—III wil 11 "hwm
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie.)
Geachte Redactie!
Met, zekere verbazing heb ik, ais
altijd de gebeurtenissen volgende der
gemeente Wolfaartsdijk, het raadsver-
slag gelezen van 24 Dec. j.l. Daarin
wordt, geschreven, dat Ged. Staten
worden beïnvloed door derden, de
raad wordt beïnvloed door derden,
kortom alles wordt daar beheerscht
door de groote „men". Nu wil i'k!
niet ingaan op [het motief of een
nieuw raadhuis noodig is of niet, dit
is mij onbekend, wel zou ik huiveren
om in dezen tijd daarvoor gelden te
voteeren. Mijn bedoeling is echter om
den heer N. (V.-B.) even te wijzen
op verkeerde uitdrukkingen aan het
adres der Chr. partijen, aangaande
het aangenomen voorstel om de raads
vergaderingen të openen met gebed.
Hij heeft meermalen gezegd, dat in
den raad. partijverhoudingen zijn ont
staan, waar het vroeger vrede was.
Mag ik hem even in herinnering bren
gen het raadsverslag van 11 Septem
ber 1.911, waar de Chr. voorzitter vaai
't Burgerlijk Armbestuur, die 20 ja
ren lang de gemeente diende, door
de toenmaals liberale partij aan den
dijk werd gezet met 5 van de 7 stem
men, omdat deze altijd positief voor
z'n beginsel opkwam op alle terrein
des levens. .Is de heer N. vergeten,
dat al wat Christelijk heette, toen
werd genegeerd? Was dit toen geen
partijstrijd of partij trekken van
de onmacht der tegenpartij? Nu de
verhoudingen echter omgekeerd zijn
moet de heer N. het zich, ook laten
welgevallen, dat de Chr. partijen den
toon aangeven. I11 1911 werd de Chr.
partij niet geteld, nu heeft het libe
ralisme afgedaan.
Nu komt de Chr. partij ook met
eischen en wil in den raad het ambts
gebed, waarvoor menig positief chris
ten zal danken. De heer N. haa.lt
teksten aan hoe men niet moet bid
den. Om zich daarmede te verdedigen
is al heel zwak, omdat er net zoo
veel teksten zijn hoe men w e I moet
bidden. Of is' het om uit te laten
komen, dat onze partijen geveinsden
en drijvers zijn? Dan stel ik daar
tegenover, dat wij als christenen ons
licht hebben te laten schijnen en niet
verbergen onder een korenmaat. Wij
erkennen de Overheid als Gods die
nares en waar de raad de Overheid
1
eener gemeente
plicht zich aller<
Hem, in Wiens
gezag en bij Wh
regeert. Onze
zekle tot Pilatus
over mij hebbe
boven niet geg'
erkende, daarmet
God is, hetwell
herhaalt o.a. ir
heer N. al vraiaj
in 't, gebed en
schiedt of niet,
niets af. Juist v
gebed wordt vo<
.5 leden, die met
zien dit gebed
bidden in oprecl
zal daar zeker
waar twee of
vergaderd zijn.
den, spreekt d<
vertooning zal z
ning van den
meer vertooning
als ik in 1911
christelijk voord
kelijke zaken te
gen in den raa
als Democraat. I
nen en den M;
geschreven„h
varen, want d
scheen 't velei
schijnt". Dit klat
geweest van dez
den raad. De
heeft bewezen, d
frasen gediend
Wolfaartsdijk ws
Ook de houdir
hist.) begrip il
hist, man heeft
te vervullen doo
steijnen, ook om
dersehrijft de st
Unie. Dat hij Go
lig vindt om in
Zijn Naam te gebr
een zich schame
lijdenis. Alle vei
ook met debat,
geopend, ofschoi
andere partijen
Laat de heer N.
en stegen ingaan
waar de stadsz
wordt gebeden,
gen, 1 midden one
ten, daar wordt v
weggedragen. Het
gadering in de
heer N. is God
heilig. Kerstfeest
toen Hij puist
vleesch voor
v oor de pari
de zondaren.
V. somtijds mensc
wie zich Mijner
de menschen. di
schamen voor Mij'
partij wat en gene
sitief principieel v
dat is eisoh, ooi
partij, waar u to
u in 't college ve
positief partij ha
voorsteller niet 1
ven aan te klopt
van den Vrijheid;
de Rechtschè Ra:
nen in daden, dat
de gemeente blijve
beginselen getróu\
tisch als het voor
zijn; alles toetsen
lijk beginsel. Dan
geering zegen uit
Dankend voor
s-Hage, 4 Jan.
Geachte Redacli
Mogen wij een
in uw blad vragen
letteren
Met volle insten
ingezonden stuk v
en behoeft deze
nadere toelichting
zien, dat dhr d. R.
man is.
Het was echter
bezuiniging aan te
lende punten, daa,
genoeg georiënteer
ieder weet, dat ir
nigd moet worden
om ten zeerste
prae-advies van B
ren schijnen zich
te stellenlaat de
betalen. Zelfs de
gen schijnt te ont
«e burgerij heeft
den (althans volge
de winsten gema
heeft het ons getrc
ieder punt, als h
hebben van de han
doelen hier van
door jle financiëel
gesteld. De belastir
zoo hoog, dat mi
niet speciaal in Gc
zijn, zal hebben te
licht een verplaats
zuiniging zal geven
tijd wenschelij'k is.
U, Mijnheer de E
voor de plaatsruin
*net ,/ie meeste hc
Firma
Goes, 8 Januari
