V> 53
Vrijdag 30 November 11)23
38? Jaargang
Buitenland.
Binnenland.
Drukkers-Exploitanten
OOSTERBAAN LE COINTRE GOES
Bureaux: Lange Vorststraat 6870, Goes
Tel.: Redactie no. 11; Administratie no. 58
Postrekening No. 36000.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.
Losse nummersf0.05
Prijs der Advertentiën:
1—4 regels f 1.20, elke regel meer 30 at
Bij abonnement belangrijke korting.
HET ACCOORD.
Uit de verschillende mededeelingen van
verschillende persorganen en stemmen
van de naast betrokkenen uitgegaan mag
het besluit getrokken worden dat de mis
lukking van de pogingen van dr Kooien
niet te wijten is aan de Chr.-Historische
Kamerclub, dal de antirevolutionaire partij
bereid bevonden is tot hartelijke saam-
werking, mits aan drie door haar ge
stelde voorwaarden zou zijn voldaan, en
dat het afgetreden rechtsche Kabinet geen
blaam tereft, als zou het ook maar in
een enkel opzicht in zijn plicht zijn tekort
geschoten. Dit laatste wordt door de re
dactie van „Het Handelsblad", die deze
beschuldiging had geuit, ten volle erkend.
En wat de drie door onze partij gestelde
voorwaarden aangaat, die zullen publiek
eigendom worden, en dan zal ook uit deze
blijken, dat zij op geen mindere dan deze
een accoord voor nieuwe samenwerking
zou hebben kunnen aangaan. Do fout
blijft dan ook bij de Roomsche Kamerclub,
die bij de stemming over de Vlootwet
uiteengespat is, en daardoor de mogelijk
heid van liet voortbestaan der samen
werking van de drie rechtsche Kamer-
groepen afsneed.
De minister-president mr Ruys heeft
dan ook de situatie best begrepen, hij
had volkomen gelijk met zijn waarschu
wing van te voren, dat met den val van
dit Kabinet, tengevolge van de verwerping
van de Vlootwet, de mogelijkheid tot sa
menstelling van een nieuw rechtsch par
lementair Kabinet uitgesloten moest wor
den geacht.
Reeds deze waarschuwing Van den
minister-president vóór de verwerping van
de Vlootwet bewijst voldoende, dat het
niet de antirevolutionairen zijn, die aan
de totstandkoming van een rechtsch Ka
binet in den weg gestaan hebben. Zij
hebben dit trouwens al van te voren wel
anders bewezen, toen zij 'bij het heengaan
van minister de Geer het Kabinet uit
de groote moeilijkheid hebben gered door
hun leider den heer Colijn af te staan.
Kon de antirevolutionaire partij meer doen
dan dat? Verzwakte zij haar eigen positie
in de Kamer daardoor niet?
Wij wezen al vroeger op de overeen
komstigheid van sommige feiten nu en
in 1891. Toen in 1890 ten gevolge der
verwerping van de begrooting van Kolo
niën minister Keuchenius uit het recht
sche Kabinet-Mackay kwam te vallen, was
het insgelijks de antirevolutionaire partij,
die. haren leider, den besten en bekwaam -
sten verdediger van het Kabinet, den heer
De SavornmYohman, aan het Kabinet af
stond. Ook toen verzwakte zij, dit doende,
haar positie als Kamerclub niet weinig.
De opoffering werd door een deel der'
Roomsche partij beantwoord met verbre
king der saamwerking, waarvan in het
volgende jaar de val van het Kabinet ge
volg was. Zonder nu hiermee te willen
zeggen dat dit alleen de oorzaak vaft zijn
val is geweest, mag het groote aandeel
dat de Roomsche partij daaraan had, toch
wel vaststaan, te meer dewijl haar oppo-
silie destijds ging tegen haar grooten
bouwmeester dr Schaepman, en haar
hoogst bekwamen" geestverwant den toen-
maligen minister van Oorlog Bergansius
ter wille van diens Legerwet met den
Persoonlijken Dienstplicht. En ook nu
weer stond de A.-R. partij haar invloed
rijksten vertegenwoordiger af om het Ka
binet uit zijn moeilijke positie te redden,
en was het weer de Roomsche partij,
die haar geestverwanten minister ten
spijt, en ondanks diens ernstige waar
schuwing, en de nog ernstiger waarschu
wing van den minister van Buitenlandsche
Zaken, door den afval der tien dit Kabinet
ten val bracht. i
Mocht dit nu zoo maar met wat zwam
er over passeeren?
V ij hebben reeds meermalen gezegdde
antirevolutionaire partij vordert van nie
mand een schuldbekentenis. Maar zij mag
toch wel vragen, alvorens in steunbie-
ding aan een nieuw rechtsch Kabinet te
treden, dat men in zee ga op wederzijds
wèï gestipuleerd accoord.
Wij hebben reeds in ons nommer van
2J Oct. doen uitkomen dat de nood der
tijden de drie rechtsche partijen nog wel
meermalen zal doen samengaan. En ook
nu zou samenstemming gewenscht ge
weest zijn, en zij had ook kunnen gevon
den worden indien maar de oorzaak van
de breuk goed voor allen duidelijk was
geweest; voor allen, doch meest voor hen
die haar veroorzaakten. Dan ware de
breuk herstelbaar gebleken, want het is
zoo juist wat wij in een Roomsch blad
lazen; „een breuk is zoolang onherstel
baar als men de breuk breuk laat", en wij
voegen er bijals men de breuk negeert
of, erger nog, ontkent.
En dit laatste nu geschiedt in een deel
der Roomsche pers, nog wel door Room
sche staatslieden. Zoo door het Kamerlid
Michielsen, een der tien, die door aan
halingen uit Roomsche en liberale bladen
zijn eigen meening tracht te staven dat
door het uitstel-votum der Kamer op 7
April 1922 (de motie-Oud), in zake de
Vlootwet, hij een vrijbrief had om nu
tegen de Vlootwet te zijn. Zoo ook de
heer Van Schaik, hel denkend hoofd dei-
tien, die de meening toegedaan was dat
de afspraak der partijen niet meer de
Vlootwet gold, sedert haar beoordeeling
aan een commissie was opgedragen, en
voorts dat de Vlootwet nota béne was
tegen liet landsbelang.
En dat schrijft deze zelfde heer die
vooropstelt, dat in bet werkprogram van
het Kabinet ook de behandeling van liet
ontwerp-Vlootwet „zeer concreet en zon
der voorbehoud" was opgenomen.
Doch het is waar ook: de heer v.
Schaik achtte zich van het accoord ont
slagen, omdat de heer De Geer afgetreden
was ter oorzake van de Vlootwet.
Houden deze drie meeningen van den
bekwamen leider zijner groep in de R.-K.
staatspartij steek?
Dat de Vlootwet door een commissie
zou worden onderzocht?
Immers neen; want deze commissie
(Patijn e. a.) had de noodzakelijkheid dier
wet zonder voorbehoud erkend, een en
kele hunner verschilde slechts met zijn
medeleden in zake het tijdstip barer uit
voering.
Dat de lieer De Geer was heengegaan?
Immers neen; want het Kabinet, dat
eenparig voor die wet was en het door
haar gekozen tijdstip van uitvoering hand
haafde, was er toch nog.
Dat de Vlootwet inging tegen het lands
belang?
Immers neen; hij vertelt toch zelf in
„De Maasbode" van 23 Nov.„Een der
leden maakte bij de bespreking van het
werkprogram 'in een fractievergadering
van 1922 eenig voorbehoud ten^ aanzien
der Vlootwet". En dat hij zelf dit niet
was, blijkt wel uit zijn toevoeging: „Deze
reserve scheen mij onnoodig en over
dreven voorzichtig en dus overbodig".
Bovendien, waar hij ten gevolge van ver
anderd inzicht wegens verergering „van
economische en financiëele omstandig
heden" nu tegen de Vlootwet moest zijn,
had hij dit eerder behooren kenbaar te
maken; allicht toch ware door samen-
spreking met hem en de zijnen, die de
zelfde fout begingen, de catastrophe van
26 October te bezweren geweest.
Deze fouten zjjn feiten, die hadden
behooren te worden erkend. En de anti
revolutionaire partij had volkomen recht
op deze erkenning aan te dringen. Daar
om, wanneer vroeger of later de quaestie
der samenwerking weer aan de orde komt,
zij er niet alleen een accoord, gelijk dit
er in 1922 was, maar dan sta ook de
beteekenis van zoodanig accoord vast voor
alle drie de partijen, en worde door wie er
niét mee accoord kan gaan (want iedere
wèl gemotiveerde overtuiging is ons hei
lig!) dit van den beginne duidelijk en
onomwonden uitgesproken. Eerst zóó
komt er weer vertrouwen, en met haar de
'mogelijkheid van hernieuwde samenwer
king.
Eerder niet!
Naschrift.
Wij lezen in de bladen dat de heer v.
Schaik in een kiezersvergadering heeft
'gehandhaafd zijn meening dat de stem
van de „tien" tegen de Vlootwet geen
fout is geweest. Dus'ook zijn eigen hou
ding niet, gelijk hij die in zijn artikel
in De Maasbode teekende? Laat een van
de „twee-en-twintig" hem dit dan eens
anders zeggen.
De Haagsche Briefschrijver van „De
Tijd" trok uit mr v. Schaiks schrijven de
(volgende conclusies:
1. dat de heer Van Schaik een zeer
nauw verband legt tusschen zijn hou
ding tegenover de Vlootwet en het finan
cieel plan-Colijn, hetwelk van andere zijde
tevoren met zekere verontwaardiging werd
ontkend;
2. dat hij in tegenstelling met het
communiqué met geen woord zinspeelt
op eenige mededeeling, officieuze of an
dere, aan de regeering en de beide an
dere onderteekenaars van de wijziging,
die naar zijn meening door het plan-Colijn
en de verhouding tusschen Regeering en
partijen was ontstaan;
3. dat bij zijn opvatting van het ac
coord aan de goede trouw waarvan bij
een hoogstaand man als de heer Van
Schaik geen denkbaar oogenblik mag wor
den getwijfeld hij, de scherpzinnige
jurist, bezwaar had moeten maken tegen
de onderteekening van de overeenkomst
mede in zijn naam, door den voorzitter
der club, omdat deze vastlegging door
onderteekening in strijd was met het ka
rakter van het accoord, zooals hij dat zag
en dus noodzakelijk de mede-onderteeke
naars, de formateur en de beide voorzit
ters der andere clubs moest misleiden;
4. dat een vast accoord als bepleit
door hen, die daarop de mogelijkheid van
het herstel der coalitie en het optreden
van een ander parlementair rechtsch Ka
binet grondden, bij de opvatting omtrent
een accoord van den heer Van Schaik
is uilgesloten.
Men lette vooral op de vierde conclusie.
Zoo oordeelt nu een Katholiek.
En zou men het dan van Roomsche
zijde onzen mannen kwalijk nemen dat,
zoolang omtrent de beteekenis van een
accoord scheevc opvattingen als hierbo
ven door ons gesignaleerd gangbaar zijn,
zij niet zonder door hen voorop gestelde
voorwaarden tot de belofte van steun-
bieding, namelijk als partij, aan een even
tueel nieuw rechtsch Kabinet bereid zijn?
Nieuwjaarswenschen.
Wij zijn al sedert jaren gewoon tegen
Nieuwejaar onzeu lezers op het hart te
binden dat zij toch zullen ophouden met
malkaar op Nieuwjaar kaartje of ansicht
(of brief) maar vooral de eerstgenoemde
te zenden. Breke men toch met die malle
gewoonte, die de post. (vooral onzen wak
keren bestellers) menig onaangenaam
oogenblik bezorgt. Maar onze opmer
king schijnt weinig te baten. Maar nu
hebben wij een bondgenoot gekregen
en dat kan helpen! in dr Gunning, die
in Pniël onderstaand vriendelijk stukje
schreef- Vinde dan nu z ij n goed woord
een goede plaats, opdat althans, om te
beginnen, lvet malkaar doen bezorgen van
die nietszeggende kaartjes eindelijk eens
ophoude.
Niemand leze in de volgende regelen
iets onvriendelijks, maar iets heel ern
stigs, dat allen maar eens moeten over
wegen.
De tijd nadert weer, dat wij tien- of
honderdtallen van kaartjes, gedrukte wen-
schen en brieven gaan verzenden of van
de zuchtende postbodes in ontvangst zul
len nemen. Ik vraag mij af: steekt daan
heel veel wezenlijks in al die „hartelijke"
gelulcwcnschen en al die „oprechte" lieil-
en zegenbeden? En als gij eens enkele uit
voeriger nieuwjaarsbrieven krijgt, moet ge
die eens aandachtig en een beetje critisch
lezen! Dan zult gij kunnen opmerken, dat
de feliciterende scribent u vaak dingen
toewenscht, die hij heel goed weet dat
gij niet bezit, zoodat gij er óf een lesje
voor uzelf óf een lesje omtrent hemzelf
•f«o. onbewuste zcu'crhiefc over zijn eigen
persoon) aan ontkenen kunt. Maar een
wezenlijke brief, een rustige alleenspraak
tusschen twee bevriende harten, wordt
maar hoogst zelden in den Nieuwjaarstijd
geschreven.
Daarom feliciteer ik ook mijn bekenden
en vrienden in dezen lijd zoo mirt moge
lijk. Wat beteekenen ook eigenlijk al onze
gelukwenschen? Een Christen heeft wat
beters te doen clan al die vormelijke heil-
en zegenbeden per brief of drukwerk rond
te sturen de voorbidding voor ande
ren, de stille, hartelijke voorbede, dat zou
de beste uitdrukking van onze nieuw
jaarsgroeten zijn! Maar dan geen frazen,
dan geen goeclkoope (en toch altijd veel
te dure!) vormelijkheid, maar een stuk
werkelijkheid, een werkelijk Lusschentre-
den bij God voor hen, die wij liefhebben
en op. het hart dragen. Als wij dat voor
elkander doen, kunnen wij die Nieuw
jaarsbrieven en -kaarten best missen, en
waarlijk dan zal dit geen vruchteloos
werk zijn, nóch voor onze vrienden,
nóch voor ons zeiven, want God
hoort het gebed Zijner kinderen en
de gezegende ziel zal vetgemaakt worden.
De verhooging van het briefport heeft
al een beetje meegewerkt om den onzin-
nig-grooten stroom dezer traditioneele ge
woonte wat te beperken, maar de omgang
met den Heer is gelukkig niet duurder
geworden, en hij kost slechts een wei-
nigje liefde en overgave. Laat ons dus in
het Nieuwe jaar voor elkander bidden om
nieuwe kracht van Boven, en zij het een
biddend volk, dat de grens "des nieuwen
tijdkrings in 's Heeren kracht overschrijdt!
41
De bewapening van Duitschland.
In Engeland is reeds geruimen tijd
geleden de aandacht gevestigd oph'et
zeer opmerkelijke feit, da,t Duitsch-
land in den loop van dit jaar meer
ka,toen en koper in de Vereenigdo
Staten heeft gekocht djan eenig an
der- land. Enkele dagen geleden ves
tigde men Van Fransche zijde te Lon
den de aandacht op het feit, dat ka
toen en koper van de allerbelang
rijkste grondstoffen zijn voor de oor
logsindustrie. En nu' komt, om de
angst nog grooter te maken, Reuter
een aJarmeerend bericht publiceeren,
diat een aantal militaire clausules van
het verdrag van Versailles niet tot
bevrediging der geallieerden door
Duitschland zijn uitgevoerd. Het is
n.l. bekend, da t de oefening-.van man
schappen voortdurend plaats heeft.
Voor het overige gelooft men in krin
gen welke goed met de positie van
Duitschland bekend zijn, dat dit land
thans niet bij machte zal zijn, de
groote aantallen manschiapp'en, welke
zijn geoefend, te wapenen met vol
doende geschut, daar de Franscheii
het voornaamste industriegebied be
zet houden. Intusschen is echter be
leend geworden, dal nauwe relaties
tusschen Krupp en Rusland en ook
Zweden bestaan. Men gelooft tevens,
dat de geweerproductie in Th'urin-
gen krachtig voortgaal.
Ziezoo, da,'s weer een nachtmerrie
voor Marianne.
De Regeeringscrisis in Duitschland.
Nu Stegerwakl de opdracht tot
vorming van een kabinet heeft moe
ten afwijzen, heeft president Ebert
den centrumsafgevaardigde Marx uit-
genoodigd een nieuw kabinet samen
te stellen. Deze heeft de opdracht
aanvaard en hoopt in staat te zijn
een kabinet uit de verschillende mid
denpartijen bijeen te brengen. Men
achi het waarschijnlijk, dat van het
oude kabinet, Stresemann zou aan
blijven voor buitenlandsche zaken,
Gessier voor landsverdediging, Braun
voor arbeid, terwijl ook wellicht de
minister voor de bezette gebieden ge
handhaafd zou blijven evenals von
Kanitz voor volksvoeding. Het mini
sterie van Marx zou blijkbaar geen
vaste meerderheid achter zich' neb
ben, doch op wisselende meerderhe
den moeten steunen.
t-
Korte berichten.
Ten einde het aantal ambtena
ren zoo spoedig mogelijk te vermin
deren, heeft de Duitsche rijksminis
ter van financiën verschillende- rijks-
depiartementen uilgenoodigd alle ge
huwde vrouwen zoo spoedig mogelijk
te ontslaan. Zij zullen niet d'oof an
dere vrouwen, dus ook niet door on
gehuwde, mogen worden Vervangen.
Het aantal werkloozen te Dus-
seldoip is met 20.000 verminderd,
tengevolge van hel hervatten \ran het
werk bij de R'heinstahl. Verscheidene
mijnen en cokesovens hervatten het
wérk.
Men verneemt uit Konslantino-
pel, dat er een moordaanslag heeft
plaats gehad op Kemal pasja en zijn
echtgenoote door middel van vebgif
in hun voedsel. Alleen door spoe-
digê geneeskundige hulp konden bei
den worden gered.
De Parijschte politie Is een be
langrijke cocaïne-smdkkelaffarre op
bet spoor gekomen. Een groot aan
tal Parijsche drogisten err apothekers
zou in de zaak betrokken zijn. Tal
rijke recepten zijn in beslag geno
men.
De Italiaansdhe regeering heeft
afgevaardigden naar Berlijn gezonden,
om met de Duitsche regeering en de
Duitsche industrie over de levering
van grondstoffen en halffabrikaten te
onderhandelen.
Inbrekers hebben een diefstal
gepleegd in den tempel van Boeddha
te Petersburg. In deze kerk' hebben
de dieven een schrijn vernield en een
der grootste diamanten in Rusland,
een juweel van 40 karaats van het
voorhoofd van het Boeddha-beeld
meegenomen. Het totaal verlies be
draagt bijna 150.000 gulden.
De stad Aken is door de hooge
Rijnlandcommissie beboet tot het be
talen Van 22.000 francs aan den se
paratist Leo Deckers, wegens scha
de toegebracht aan diens woning bij
de anti-separatistische relletjes.
In het onbezette gebied ,v'an
Duitschland bedroeg bet aantal werk
loozen, die ondersteuning genieten, op
17 dezer 1.250.000 tegen 943.000 op
1 November. Voor de arbeiders, die
gedeeltelijk werken, waren deze ge
tallen resp. 1.772.000 en 1.703.000.
Het aantal werkloozen in het bezet
te gebied wordt nog steeds op 2
millioen geschat.
De vereeniging van artsen van
Duitschland met zetel te Leipzig be
sloot te staken en bepaalde, dat hare
leden vanaf 1 Dec. beslist niet meer
zullen bijdragen voor de ziekenfond
sen.
Volgens berichten uit Athena
zou de Grieksdhe koninklijke familie
voornemens zijn, vóór dé a,.s. ver
kiezingen Griekenland1 te verlaten, en
een toevlucht zoeken in Roemenië.
Hoedt U bijtijds.
Kou, tocht, griep, koorts, enz. veroor
zaken tal van nieraandoeningen. De nie
ren moeten dan den bijstand missen van
de andere bloedreinigende organen- de
huidporiën, longen en ingewanden. Bij de
dubbele inspanning en vaak verwaarloosd,
is het- geen wonder, dat de nieren het
afleggen. Dan is het tijd om een nier-
geneesmiddel te gebruiken om de nieren
op te wekken en te versterken.
Spoedig gebruik van Foster's Rugpijn
Nieren Pillen kan .ernstige gevolgen als
rheumatiek, ischias, spit, blaasontsteking,
nierzand, nierwaterzucht, niersteen voor
komen.
Doe wat gij kunt om uw levenskracht
op peil te houden, oefen uw ledematen en
spieren, en zorg, voor ëen goede bloeds
omloop. Leef op verstandige wijze.
Foster's Pillen geven betrouwbare hulp.
Ziij werken alleen op de nieren en blaas
maar dit doen zij goed en terdege.
Verkrijgbaar in apotheken en drogist
zaken a fl,75 per doos. 26
Nieuw ba,nkbiljet.
Er is een nieuw bankbiljet van
140; bet is ami die van f25 gelijk;
alleen staat er in het midden van.
den bovenkant een andere kop. En
dan is hier alles groen, met aan den
achterkant geel erdoor, wat licht-rood
is, althans op den voorkant, der bil
jetten van f25. De kleur maakt de
biljetten van f40 iets rustiger voor
de beschouwing. Ze zijn van hetzelf
de papier als de nieuwe biljetten Van,
25 gulden.
Zondagsrust.
Het comité voor Zondagsrust van
de Christelijke organisaties in publie-
ken en semi-publieken dienst in Ne
derland heeft gisteren in Den Haag
vergaderd. Mei leedwezen constateer
de men dat de dienstuitbreiding op'
den Zondag bij het spoor- en tram-
wegbedrijf, "de 'posterijen (plastchèque-
en girodienst) en rijksbelastingen (in
klaringen) bedenkelijke afmetingen
aanneemt. Uit financiëele overwegin
gen hebben dé betrokken ministers-
talrijke ontheffingen van wettelijke be
palingen verleend. Het bij die diensten
betrokken personeel ondervindt daar
van groot moreel nadeel. Pogingen
zullen worden aangewend, een en
ander te beperken.
Voor de bakkers.
Van de Uitgevers A, W. Spiering
Zoon te Groningen ontvingen wij
het eerste nommer vq.n „Het Bak
kersbedrijf' Technisch Orgaan voor
de Brood-, Koek- en Beschuitbakke
rij. Aan de redactie werken alle balk-
k'erijleeraren van hét „Station voor
Bakkerij en Maalderij" te Wageningen
mede. Inhoud zoowél als uiterlijk zijn,
goed verzorgd. De inhoud is voor
bakkérs zeker leerzaam.
Allerlei.
Naar uit politieke kringen verno-'
men wordt, hééft Jhr Mr Beelaerts
van Blokland, die de formatie van
een extra-parlementair kabinet in be
raad 'heeft genomen, besprekingen ge
voerd met de voormannen der recht
sche partijen.
Stukken voor de Provinciale Staten.
De waterleiding in Zeeuwsch-
Ylaandcren.
Door den heer Wallien waren aan Ged.
Staten een drietal vragen gesteld en wel
ten eerste, of het waar is, wat leidende
personen beweren, dat het tot standkomen
der waterleiding volgens het bestaande
plan in Zeeuwsch-Vlaanderen in 1925 ver
zekerd is? Volgens courantenberichten heb
ben de gemeenten Eede, S-t Kruis, Aar
denburg, Cadzand, Nieuwvliet, Groede,
Zuidzande, Schoondijke en Hoofdplaat be
sloten, niet aan te sluiten; heeft Breskens
nog' geen besluit genomen en is ook de
deelname in Zeeuwsch-Vlaanderen-Oost
niet algemeen. Déze vraag deed dhr Wal
lien in verband met een toezeglging van
het lid van Ged. Staten mr Dieleman in
de eerste afdeeling in de zomerzittihig.
waarbij hij als vaststaand verzekerde, dat
dit plan niet door zou ga an als meerdere
gemeenten niet wilden medewerken en voor
een nieuw plan wederom de toestemming
der Staten voor het verleenen van een
risico-garantie noodig zou zijn.
Ee tweede vraag luidde, of de door
Ged. Staten aan 'de gemeenten, die be
sloten, niet toe te treden (o.a. aan de
gemeente Groede) gerichte circulaire,
waardoor deze zaak wederom in de ge
meenteraden moet worden behandeld, de
bedoeling had deze gemeente alsnog tot
toetreding te bewegen?
