Maandag 19 November 1913 38e Jaargang*
No 43
AART DE MESMAAKERE
Buitenland. s
Binnenland.
BOKMA DE BOER s PEEKOFFIE
;0E BUSSCHIETER VAN MIDDELBURG.
ONMISBAAR BIJ DE KOFFIE
De Zeeuw
Drukkers-Exploitanten
OOSTERBAAN LE C01NTRE GOES
Bureaux: Lange Vorststraat 68—70, Goes
Tel Redactie no. 11; Administratie no. 58
Postrekening No. 36000.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259
De Rijksmiddelen.
Het is een moeilijke tijd op economisch
gebied., geen wonder dan ook, dat liet
pessimisme in vele kringen een bedenke-
lijken aanhang krijgt. Met name maakt
men zich bezorgd over de financieele
positie van 't land, een meening, die zich
nog dezer dagen leek te versterken dooi
de stijging van den dollar, al was deze
<lan ook grootendeels aan andere oor
zaken toe te schrijven.
Dat in dit verband al dadelijk groote
belangstelling uitgaat niet. alleen naar de
uitgaven, doch vooral ook naar de in
komsten, zooals deze tot uitdrukking
komen in den staat der Rijksmiddelen, is
heel begrijpelijk, evenals de aanvankelijk
mismoedige stemming waarmede men de
resultaten over October beziet. Het to
taal dor inkomsten toch bedroeg f36
inillioen, tegen niet minder dan f47.8
millioen in October 1922. Een teruggang
dus met niet minder dan bijna f 12 mil
lioen. Wij moeten echter hierbij niet uit
het oog verliezen, hoe October 1922 een
■extra hooge uitkomst gaf en dus het ver
schil niet alleen aan de zijde van 1923
te zoeken is. Beschouwen wij nog 't to
taal over de afgeloopen 10 maanden van
't jaar, dan zien wij voor 1923 een totaal
van f354.7 milh'oen, voor 1922 f380.5
millioen. 'Evenzeer dus een nadeelig ver
schil. Echter zoowel over October als
over de eerste 10 maanden wordt de
raming overschreden resp. met f2.3
millioen en f 16.9 millioen.
Wanneer wij den staat der ontvangsten
nu nog even in detail beschouwen, dan
zien wij dat de daling grootendeels op
rekening komt van een tweetal posten:
de inkomstenbelasting die van f 13.2 mil
lioen .tot f7.8 millioen terugliep en de
dividend- en tantième-belasting, die van
E 4.6 millioen tot f 0.9 millioen daalde.
Hierbij mag niet uit het oog verloren
worden, dat de avonturen van den Post
cheque- en Girodienst hun invloed op de
•Opbrengst van 'teerste middel wel gehad
zullen hebben. De dividend- en tantième-
belasting, lager dan het vorig jaar, be
hoeft niemand, die de malaise in het
zakenleven kent, te verwonderen. Dat de
opbrengst over September zooveel hooger
was, is een gevolg van de aanslagen van
>de Koninklijke, een buitenkansje voor .de
schatkist, dat nu eenmaal niet eiken dag
terugkomt. t
Ook, de successierechten konden dit
maal, evenals de dividend- en tantième
belasting, de raming niet halen.
De andere posten geven geen groote
verschillen te zien. De personeele be
lasting maakte een hoogterecord met f 3.2
millioen. De vermogensbelasting doet het
minder fraai, zoodat men over het geheel
met -een "derde bij het vorig jaar ten ach
ter blijft, en ook zelfs de raming niet
gehaald wordt.
Wat de accijnzen betreft, de suiker-
1 accijns blijft met zijn f 2.8 millioen een
half millioen beneden de raming. De ge
distilleerd accijns blijft aanhoudend be
neden de raming en beneden het vorig
jaar, een verschijnsel, waaruit ten duide
lijkste blijkt, dat de tegenwoordige ac
cijns wellicht uit anderen hoofde te ver
dedigen valt, doch uit fiscaal oogpunt
'nadeelig is. Een gedeelte van wat men
hier verloor, kon worden teruggevonden
op het gestegen bierverbruik. De tabaks
accijns blijft beneden de raming. De zegel
en registratierechten hebben geen onbe
vredigende resultaten gehad, vooral in
vergelijking met de vorige maanden van
loppende jaar. Een beetje gunstiger
FEUILLETON.
Een vernaai tijdens het beleg van
Middelburg door de Watergeuzen.
(1572—1574).
door CHR. HONDIUS.
(Auteursrecht voorbehouden.)
-33).
Inmiddels was de boodschapper van
Boisot teruggekeerd en het antwoord
luidde, .dat de marskramer mocht binnen
komen en zich naar de Geuzenvloot be
geven om zijn brief te bezorgen.
Na afscheid te hebben'genomen, richt
te Ellewouts 2jijn schreden naar de ha
ven daair zal hij wel te weten komen
op welk schip zich Leijnse bevindt.
In ,,'s Lands welvaren", een welbe
kende taveerne op de kade, treedt hij bin
nen en neemt plaats op een schabel, na
zijn mars te hebben afgegespt.
Marskramers waren ten allen tijde ge
wilde ...gasten. Zij toch vingen op hun
tochten allerlei nieuws op en alras vindt
hij zich omringd door eenige matrozen
van de Geuzenvloot.
Weinig moeite kostte 't hem, om -'t ge-
spiek op Jasper Leijnse te brengen.
verschiet voor het economisch leven wel
licht? zoo vraagt de Msb. Deze kleine
opleving wordt nader gedemonstreerd
door de invoerrechten, het statistiekrecht
en de loodsgelden. De eerste brengen
zelfs 1'125.000 meer dan verleden jaar op.
Och, zoo'n beetje „inflatie"
Over deze gevaarlijke en misleidende
uitlating van Troelstra, zei onze leider,
de heer H. Colijn, in zijn rede te Amster
dam het volgende:
„Met hoe weinig ernst een man als
Troelstra dit vraagstuk behandelt, moge
blijken uit de uitdrukking, die hij hier in
deze stad gebruikte: „Och, een beetje
inflatie is zoo org niet". Welnu, laat mij
nu dit zeggenEen beetje inflatie van
daag, beteekent een beetje meer inflatie
morgen en nog een beetje meer overmor
gen. En eenmaal op den weg naar bene-
dep, is het onmogelijk om halt te houden,
vooral voor een land, dat, zooals Neder
land, veel van het buitenland betrekken
moet.
Er zijn ook huismoeders in ons midden
en hen kan met een enkel voorbeeld de
zaak duidelijk gemaakt worden.
Gesteld men moet in Amerika iets koo-
pen voor 100 Dollar. Wanneer de gulden
zijn volle loopkracht heeft behouden,
heeft men f 2oï) noodig, om daarmee 100
Dollar te voldoen, maar wanneer nu die
gulden in waarde verliest, in koopkracht
teruggaat, zoodat ge om die 100 Dollar
te voldoen niet f 250 maar f 350 moet
uitbetalen, dan begrijpt ge toch wel, ieder
voor zich, dat ge, als ge hier thans iets
koopt voor f 2.50, ge straks voor hetzelfde
f 3.50 hebt neer te tellen, en als dan het
aantal - guldens dat ge ontvangt niet is
toegenomen, dan beteekent. dit een ern
stige verlaging van inkomen, al denkt
ge dat dit inkomen gelijk gebleven is.
En nu bedenke men, dat Nederland
b.v. zijn graan voornamelijk ontvangt uit
Amerika. Nog voor geen volle 3 maanden
brengt Nederland zelf voort. Voor 9 maan
den moeten we ons brood uit het bui
tenland koopen. En al ware het alleen
daarom, dan zou de raad van Mr Troel-
slra reeds verderfelijk zijn."
Onze lezers zullen zeker minister Co-
lijn dankbaar zijn voor deze eenvoudige
en duidelijke uiteenzetting van liet in
flatie-vraagstuk.
Cijfer-gegoochel.
Men kent. de minne wijze, waarop tij
dens de anli-vlootwet-actie van linksche
zijde gewerkt is met misleidende cijfers.
Minister Colijn zei er liet volgende van
te Amsterdam:
„Wat zoudt ge zeggen in het volgende
geval? Gesteld or moet hier een predi
kant worden beroepen op een tractement
van 6000 gulden per jaar. Gesteld ver
der, rlnt. deze predikant 20 jaar lang de
gemeente dienen zou. Wat zoudt ge dan
antwoorden, wanneer een broeder kwam,
die zei: dat is veel te duur! Want be
denkt dat die predikant ons f 120.000 kost
n.l. 20 jaar lang f 6000. Zoudt ge hem
dan niet onder het oog brengen, dat dat
er niets toe doet hoe groot dat eindcijfer
is, maar dat de vraag is: wat hij u jaar
lijks kost? 1
Zoo heeft men nu gewerkt inzake de
Vlootwet. Men sprak van f300 millioen,
maar men liet buiten beschouwing den
tijd waarover die f 300 millioen verdeeld
moesten worden. Men heeft zelfs ge
noemd een milliard. Toen heb ik in de
Kamer geantwoordWaarom noemt men
„Jasper Leijnse", ja dien kennen we;
„nog pas geleden was hij hier", zeide!
een der varensgezellen'. „Wacht slechts
eenige oogenblikken, hij kan nog niet ver
weg zijn; ik zal dit. even onderzoeken."
En na korten tijd Leerde hij terug in
gezelschap van een matroos, dien hij als
Jasper Leijnse voorstelde.
„Ik heb een boodschap aan u", zeide
Ellewouts en meteen stelde hij hem den
brief zijns vaders ter hand.
Na de lezing waren heiden al spoedig
in een druk gesprek, dat echter slechts
fluisterend gevoerd werd en waarvan we
alleen 't laatste gesprokene verstaan.
,,'t Is een stout plan, maar als 't ge
lukt, kunnen de gevolgen groot zijn.
Maar hoe kan ik u met den heer Boisot
in aanraking brengen?"
„Daartoe heb ik een middel", zeide
Ellewouts; „toon hem dit perkament en
hij zal mij zeker toegang verleenen".
„Ik zal 't beproeven", zeide Leijnse,
en vertrok.
In stille gepeinzen zat Ellewouts voor
't venster der gelagkamer.
Wielk een verschil hier te Vlissingen en
te Middelburg hier alles vroolijk en
bedrijvig - daar doodsche en sombere
stilte; hier vrijheid, daar tyrannie.
O mocht 't- hem gelukken, zijh plan te
volvoeren
niet 2000 millioen of 3000 millioen en
als ge begint bij Tromp en de Ruyter,
en telt alles hij elkaar op, wat Nederland
sinds den aanvang der 17e eeuw aan
de Vloot heeft uitgegeven, dan krijgt ge
een nog grooter cijfer."
Crisis in de Entente?
Die verhouding tusschen de Eingelsche
en Fransche regeeringen is zeer ernstig
geworden. In politieke kringen te Parijs
heerscht ontstemming over het feit, dat
de Raad van gezanten verdaagd is zonder
een beslissing te nemen. De Engelsehe
gezant vroeg uitstel, igi de hoop, dat er
een gemeenschappelijke formule zal ge
vonden worden ten aanzien van 'de kwestie
van den terugkeer van den kroonprins en
de militaire controle in Diuitschland. De
Fransche regeering dringt op zoo weinig
mogelijk vertraging aan en stelt voor, een
gemeenschappelijk ultimatum aan Duitsch-
land te zenden, waarin met onmiddellijke
toepassing van sancties wordt gedreigd.
Vernomen wordt, dat, indien de Engelsehe
regeering hierop niet ingaat, België en
Frankrijk zijn overeengekomen, onafhan
kelijk een ultimatum te zenden.
Van verschillende zijden heeft men reeds
beweerd, dat de Franschen wenschen, dat
de Geallieerden Hamburg zouden bezetten,
als sanctie voor den terugkeervan den
kroonprins naar Duitschland en het verzet
van X'uitschlancl tegen de hervatting van
de militaire controle. Voor het geval, dat
de Geallieerden op' deze voorstellen niet
willen ingaan (en Engeland wil er blijkbaar
niets, althans niet veel, van weten) zou de
Fransche regeering afzonderlijk tot sanc
ties willen overgaan.
De plannen die het schier waanzinnige
Frankrijk overweegt zijn: De versterking
van de bezetting van Roer en Rijnland
door de uitbreiding van het Fransche toe
zicht tot spoorwegcentra buiten 'het be
zette gebied en het spoorwegknooppunt
ten Oosten van Frankfort, dat het Noor
den met het Zuiden van Duitschland ver
bindt, zou bezet kunnen worden.
Het gaat naar Frankrijks zin blijkbaar
met Diuitschland nog niet snel genoeg naai
den ondergang. Men wil nog graag een
duwtje geven.
Inmiddels heeft Poincaré weer een van
z'n beruchte redevoeringen gehouden. „Na
de overwinning en de enderteekening van
het vredesverdrag, waarvan wij de vruch
ten niet willen verliezen, hebben de Fran
schen slechts één program: een nationale
politiek van wederopbouw, schadevergoe
ding; en Veiligheid.
Het zijn niet de laatste gebeurtenissen
die ons tot zwakheid tegenover Eiuitschland
zullen stemmen, of die ons de bezetting
van^ de Roer zullen doen betreuren. Wij
moe'ten ons ondertussohen gelukkig achten,
om lieden het voornaamste mijhbekkën en
de groote wapenfabrieken van onze vroe
gere vijanden jn handen te hebben, die
op dit ooigenblik de prooi zijn van de
nationalistische hartstochten en die bij
gedachten aan een revanche-oorlog toe
staan. Die tijd der concessies is voorbij.
Het verdrag zal worden uitgevoerd, goed
schiks of kwaadschiks. Aan Diuitschland
den tijd en de middelen laten om een nieu
wen aanval voor te bereiden, zou een mis
daad zijn jegens het nageslacht. Wij zul
len die misdaad niet begaan".
Uit Duitschland.
Tengevolge van het ernstige gebrek
dat een groot gedeelte van de bevolking
Maar daar nadert Leijnse.
„Kom mede, kameraad; uw perkament
Schijnt de kracht te bezitten, om alle deu
ren voor u te openen: de bevelhebber
wil u te woord staan".
Na eenige oogenblikken bevindt hij zich
in de nabijheid van Jonker van Boisoit,
wien hij1 'z:ijn plan voorlegt.
Natuurlijk kan deze hem niet dadelijk
antwoorden, maar hij gaf -hem de belofte,
deze zaak met heer Junius, bevelhebber
van Veere, te bespreken en verzocht El
lewouts, de volgende week terug te komen.
't Wias een warme dag geweest, den len
Juli 1573.
Geen wonder, dat tegen den avond de
bewoners van Middelburg verkoeling zoch
ten buiten hun woningen, onder de luifels
of op de straat.
Veel liever zou men zich buiten de
stad, in de heerlijke natuur hebben ver
kwikt, maar helaas, de stadspoorten waren
gesloten, niemand mocht de stad verlaten
zonder bijzondere vergunning en nauw
keurig hield de poortwacht toezicht, dat
dit verbod niet werd overtreden.
Ook de bewakers zelf hebben het som
bere poortgebouw verlaten en ook zij' zoe
ken verkoeling in de buitenlucht en dcoden
hun ledige uren door onderlinge gesprek
ken.
lijdt, was het Vrijdag zeer onrustig in
Dusseldorl'f en moesten de Fransche troe
pen met bajonetten op liet geweer en
machinegeweren uitrukken, hetgeen in
weken niet was noodig geweest. Gedu
rende den nacht is alle verkeer in de
stad verboden. Da Fransche patrouilles
drijven de menschen, die zich in de stra
ten verzamelen, uiteen.
Ook in Essen en de voorsteden van
deze stad kwam het. tot onlusten en plun
deringen. Te Borbeck vielen bij een bot
sing tusschen politie en betoogers drie
gewonden. Het station Katernberg Nord
is herhaaldelijk door plunderaars bezocht,
die 10 wagons levensmiddelen soldaat
maakten en een wagon met. een verhuis-
boedel leegstalen.
Te Buer hadden groote samenscho
lingen plaats, die een dreigende hou
ding aannamen. Zwaar gewapende Bel
gische patrouilles trokken door de stra
ten, ook pantserauto's en wielrijders wer
den opgeroepen.
Te Neusalz a. d. Oder zijn, nadat
de onderhandelingen tusschen de slagers
en het gemeentebestuur over verlaging
van den vleeschprijs op niets waren uit-
geloopen, de slagerswinkels, alsmede eeni
ge confectiemagazijnen door werkeloozen
geplunderd, waarbij zeven personen ge
wond zijn, waaronder twee zeer ernstig.
De Franschen houden voortdurend be
sprekingen met verschillende leiders der
Rijnlandsche partijen, waarvan het doel
moet zijn, de bevolking' voor de sepa
ratisten te winnen.
De gevechten in het Zevengebergte tus
schen separatisten en anti-separatisten
duren voort. Er zijn reeds acht dooden
en zeslig gewonden.
De toestand in den Palts wordt steeds
erger. De separatisten hebben den opper-
regeeringsraad Jacob uit Ludwigshafen
weggevoerd, zonder dat men weet waar
heen. In een regeeringsgebouw te Spiers
worden voortdurend lieden geworven, die
door een Franschen arts worden gekeurd.
Men vermoedt dat deze 'aanwerving 'ge
schiedt om zoo. de kern "van een Troe
penmacht te vormen. Het schijnt er de
separatisten om te doen te zijn een einde
aan het geordende Duitsche bestuur le
maken.
De stemming onder de bevolking is van
dien aard, dat er geen enkele belangstel
ling bestaat: voor de gebeurtenissen van
den dag.
De terugkeer van den ex-kroonprins
naar Duitschland heeft weinig indruk ge
maakt. Terwijl de raad van ambassadeurs
de mogelijkheid bespreekt van een herstel
der monarchie in Duitschland en de dan
te treffen maatregelen, verhongert de be
volking in het Rijnland.
Korte berichten.
In de Berliner Volkszeitun» stelt cle
gewezen kapitein Faber de vraag waarom
het rijik .nog steeds aan generaal Luden-
dorff een zeer hoog pensioen blijft uit
betalen hoewel voldoende bewezen is dat
de generaal zich aan hoogverraad heeft
schuldig gemaakt.
De Zuid-Slavische regeering heeft
opdracht gegeven tot den bouw van een
brug over den Donaii tusschen 'Belgrado
en Pancevo. Deze brug zal naar lengte
en constructie gewicht de grootste van
geheel Europa worden. Het totaal gewicht
zal ongeveer 30.000 ton bedragen. De.
bouw geschiedt op rekening van de Duit
sche vergoedingsleveranties.
De Zeit, het orgaan van de Duitsche
volkspartij deelt mede dat het kabinet.
Maar één hunner zit afgezonderd van
Zijn krijgsmakkers in diepe gepeinzen ter
neder.
En als we nader treden, koant deze ons
niet onbekend voor.
Ja, werkelijk, hij is 't: Aart de Mesmaa-
ker
Maar hij ziet er niet opgewekt uit, een
ernstige trek Jigt op zijn gelaat en ter
wijl zijne makkers wedijveren in het uiten
van kwinkslagen, die hen telkens in een
gullen lach doen uitbarsten, staart Aart!
somber voor zich.
Dit moet ons niet verwonderen als we
weten, waarmede zijn geest thans bezig
is.
Wat is er veel gebeurd, sinds we hem
eenige dagen geleden in gezelschap van
den marskramer hebben aangetroffen.
Hij heeft zich eindelijk naar Middelburg
begeven.
O, 't kostte hem heel wa.t om afscheid
te nemen van het gezin, waarin hij zoo
veel vriendschap heeft genoten.
Tot de stad toegelaten en voor den
bevelhebber gebracht, moest hij natuurlijk"
verslag doen van zij'n ziekte en herstelling
en 't kostte hem zwaren strijd om trouw
te veinzen aan de zaak, die hij in zijn
hart verfoeide.
En daarna de ontmoeting in 't gezin van
Geerts.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.
Losse nummers f0.05
Prijs der Advertentiën:
14 regels f 1.20, elke regel meer 30 ct„
Bij abonnement belangrijke korting
Stresemann in den Rijksdag de kwestie
van vertrouwen zal stellen. Indien blijkt
dat do meerderheid geen vertrouwen meer
in deze regecring stelt, zal de rijkskan
selier met machtiging van president
Ebert, den Rijksdag ontbinden.
Dr Wirth, de gewezen Duitsche
rijkskanselier, is ernstig ziek. Hij heeft
een hartaandoening.
De Crisis.
Van doorgaans gqed ingelichte zijide
verneemt het Hbld., dat de stappen, tot
lieden door mr dr D. A. P. N. 'Kooien:
in de richting der oplossing van de re-
geeringscrisis gedaan, zich hebben be
paald tot het pogen, de drie groepert
der rechterzijde tot elkaar te brengen.
Na met mgr. Nolens de mogelijkheden te
hebben nagegaan die de opdracht van
H. M. tot een kabinetsformatie kunnen
begunstigen, heeft de heer Kooien ge
confereerd met in den Haag gevestigde
leiders der Christelijk-Historische en Anti-
Revolutionaire fracties. Deze besprekin
gen. die nog zullen worden voortgezet,
hebben uiteraard slechts een voorlaopig
karakter, maar tot nu toe wiardt in Pro-
testantsch-rechtsche kringen aan het wel
slagen van clr Kooien getwijfeld. De Anti-
R evolutionaire Kamerleden geen en
kele daarvan uitgezonderd - voelen niet
veel voor de vernieuwing der rechtsche
coalitie. Het Kamerlid mr J. A. de Wilde,
hoofdredacteur van de „N. Haagsche
Crt.", maakt zich van die gezindheid
der A. R. leden van de Tweede Kamer
de tolk door in dat blad te verklaren,
dat de tijd voor de partij' is gékoimeri
om weder kracht te zoeken in haai' iso
lement.
Ook het Kamerlid mr E. Beumer heeft
op1 een vergadering te Utrecht verklaard,
dat als de heer Kooien Kabinetsforma
teur wordt hij wist op dit oogenblik
dus van het inderdaad verleenen van de
opdracht aan mr. Kooien nog niet af
daaruit blijkt, dat de adviezen, die
aan de Kroon gegeven zijn, in meerder
heid bedoelen, de verantwoordelijkheid
weg te doezelen. De antirevolutionairen
zijn niet bereid daaraan mee te werken.
Zij zullen niet met de R. K. kunnen
meewerken, tenzij er van die zijde waar
borgen gegeven zijn, dat iets dergelijks
(d.w.z. 'de Vlootwethistorie) niet weer ge
beurt.
Minister Go lijn.
In de Standaard lezen we, dat minister
Colijn heeft toegezegd, na de oplossing
der crisis zijn eerste spreekbeurt te
Utrecht te zullen houden. Wij hopien, dat
ook Zeeland bij die spireekheurtentournée
niet zal vergeten worden en dat ons
Zeeuwsch Prov, Comité of onze Centrales
in dezen actief zullen zijn.
Burgerwachten in actie.
In verband met den toestand aan de
'overzijde der Limburgsch-Duitsche grens
en het dagelijks toenemen van het aantal
bedelende Duitschers in de grensdorpen
wordt er des nachts doqr vele Limburg-
't Was maar |oed, dat de marskramer
hén had voorbereid op 't wederzien van
hem, dien men dood waande.
Maar 't scheen, of hij niet meer de
zelfde was geen vroolijke lach kleurde
zijn aangezicht 't was of een adem
des doods daarover was uitgespreid, zoo
somber stonden zijne trekken.
Neen, zóó had men zich den herstelde
niet voorgesteld.
Vooral B.arte leed onder deze koele hou
ding en Zij bevroedde alras, dat daarvoor
een oorzaak bestond, een geheim, dat zij
niet verklaren kon.
En zoo was 't.
Hij wil zijn vrienden geen deelgenooten
maken van 't plan, dat er gesmeed werd
hij wil hen niet medesleuren in zijn val
indien mislukking mocht volgen alleen
wil hij' dan de gevolgen dragen.
'0, wait gaat er thans in zijn gemoed
om, want heden zal de daad volvoerd
worden, waarvan zijn toekomstig jvel of
'wee afhankelijk is.
Alles heeft hij met Ellewouts in diepe
geheimhouding voorbereid.
Deze heeft zich verzekerd van eenige
gelijkgezinden, nadat de Geuzenbevelheh-
bers van Vlissingen en Veere zijn plan
hebben goedgekeurd.
(Wordt vervolgd).
NVM.A BOKMA DE BOER A° 1Ö01 LEEUWARDEN
