No 30
Woensdag 14 November ltlSi3
38e Jaargang
BiiiteManl
AART IfE MESiAAKER,
Binnenland.
A
FEUILLETON.
DE BUSSCHIETER VAN MIDDELBURG.
A
Drukkers-Exploitanten
OOSTERBAAN LE COINTRE GOES
Bureaux: Lange Vorststraat 68—70, Goes
Tel.: Redactie no. II; Administratie no. 58
Postrekening No. 36000.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259
'De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.—
Losse nummers
f 0.05
Prijs der Advertentiën:
14 regels fl.20, elke regel meer 30 et.
Bij abonnement belangrijke korting.
BMBKUMDI WdMRKraMSUUnUC
Jantje huilt.
Ter linkerzijde deed de laatste weken
meer dan eens de geestigheid opgeld, dat
er tweeërlei Colijn zou zijn: Colijn die
lacht en Colijn die huil t.
De huilende Colijn was dan de onder
teekenaar der Millioenennota, die de toe
komst van 's lands financiën zoo donker
inzag, terwijl de lachende Colijn dezelfde
persoon was, maar dan als verdediger der
Vlootwet, in welke qualiteit hij de uitgave
verdedigde van sommen, die ten behoeve
der landsverdediging noodzakelijk waren.
Het onjuiste van deze zoo vernuftig
uitgedachte tegenstelling is reeds vol
doende aangetoond en bewezen is, dat
hier geen contradictie bestaat, doch een
samenwerking- van factoren te bespeuren
is, die heel goed vereenigbaar zijn.
Hoe geestig ook bedoeld, het „Colijn
qui rit et Colijn qui pleure" werd ten
onrechte aangeheven.
De gebeurtenissen die volgden hebben
evenwel het bewijs geleverd, dat deze
zegswijze zeer wel in verband is te bren
gen met onze parlementaire geschiedenis
der laatste weken en dan met het oog
op de zoo sterk gewijzigde houding, door
•de partijen ter linker zijde aangenomen.
Toen de uitslag van de stemming over
het ontwerp-Vlootwet bekend werd, was
de verrassing bij links zoo ongekend groot,
dat men zelfs de grenzen van zijn' poli
tiek fatsoen te buiten ging en in de ver
gadering luide zijn bijval betuigde: Links
dat lacht!
Maar reeds spoedig begon de blijdschap
te bekoelen en toen de roes geweken was,
kwam men tot het nuchtere besef, dat
■een voor land en volk allernoodlottigste
gebeurtenis had plaats gehad, zoodat den
zelfden dag nog het liberale Handelsblad
schreef
„In alle opzichten dus, voor de de
fensie, voor de financiën, voor onze
politiek, is de dag van heden een dies
ater te achten."
Hier was dus de lachende linkerzijde
verkeerd in een links dat huilt! Niet
Colijn, maar de heeren der overzijde her
innerden in hun gedragingen aan het
lachende en huilende Jantje.
Niet onaardig.
Verwacht had mogen worden, dat na
de eendrachtig gevoerde „hetze" tegen
de Vlootwet, na het heengaan van het
ministerie-Ruys, de linkerzijde met de
dissidenten van rechts den moed zouden
hebben gehad, om uit het gebeurde de.
consequentie te trekken.
Niets van dit alles is echter waar.
Zoodra de uitspraak der Kamer, die aan
duidelijkheid niets te wenschén overig liet,
ruchtbaar was geworden, maakte al wat
aan dit snood bedrijf deelnam, zich op om
het schrikbeeld van de nu dreigende re-
geeringstaak weg te drijven.
De heer Marchant wist met zeldzaam
aangetroffen vrijmoedigheid de rechterzij
de aan te zeggen dat thans de vorming
van een nieuw ministerie weer op haar
■weg lag. Desnoods zou bij de vorming
van een nieuw ministerie uit sociaal-
•democraten, vrijzinnig-democraten en ka
tholieke democraten zijn partij deelneem
ster zijn, maar in elk ander geval bleef
men toeschouwer.
De heer Troelstra bracht na zijn wel
waf al te vrijgevige beloften bij de Vloot
wetdebatten nu den eisch van Kamer
ontbinding jer sprake en zou, om te be
ginnen, zelf in geen geval in het nieuwe
Kabinet zitting nemen.
Een vernaai tijdens het beleg van
Middelburg door de Watergeuzen.
(1572—1574).
door CHR. HONDIUS.
(Auteursrecht voorbehouden.)
29).
Als 't bekend wordt, dat hij nog in leven
is, zal hij als deserteur worden beschouwd,
tenzij hij zich ten spoedigste bij de Span
jaarden aanmeldt.
Zeker, dan kan hij zijn bezoeken in het
schippersgezm weder hervatten, maar dan
loopt hij tevens gevaar andermaal tegen
z-ijn landgenooten ..te moeten vechten.
fin voegt hij zich bij dezen, want hier
.te blijven is op den duur ook niet mogev
lijk, dan blijft Middelburg voor hem ge
sloten en ziet hij; Rarte misschien nimmer
meer terug.
Zoo doorkruisen allerlei gedachten zijn
"rein, tot hij vermoeid insluimert
Daar wordt'het hek van de boerderij
Seopend en een marskramer betreedt de
'aan, die naar het woonhuis voert.
Vrouw Jansz opent de deur op zijn
A"'., - i; - V
66
En een bekend liberaal orgaan ging
zelfs zoover om, toen „De Standaard"
het uitsprak dat naar constitutioneel-
parlementaire zede op den heer Troelstra
de plicht rustte om tot vorming van een
Kabinet te geraken, te spreken van „poli
tiek spel".
Een en ander leidt onwillekeurig tot
de overpeinzing, dat er bij het aftreden
en bij de formatie van een Kabinet twee
erlei taak waarneembaar is, waarvan elk
der samenwerkende groepen er een voor
haar rekening heeft te nemen.
Links is het dat, ongeacht de ge
volgen, eén rechtsch Kabinet tot heen
gaan noopt
En dan rust onmiddellijk op rechts
de onafwijsbare plicht om zich beschik
baar te stellen voor de vorming van een
nieuw Ministerie, opdat men ter lin
kerzijde zijn afbraakplannen voortzetten
kan.
Niet onaardig!
Draait Poincaré wat bij?
Een blijkbaar officieuse mededeeling
van Havas verklaart, dat de Fransche
regeering de mislukking der door Amerika
voorgestelde conferentie ernstig betreurt.
Daarom zal Poincaré het plan om een
onderzoek naar Daitschlands betaal-
kracht te cloen instellen, zelf weer op
vatten, want hij wil volstrekt niet Weige
ren met Diuitschland te onderhandelen,
nu het lijdelijk verzet is gestaakt. Barthou
heeft opdracht, in de Commissie van
Herstel de benoeming van een commissie
van onderzoek voor te stellen. Dieze zal
bestaan uit afgevaardigden cler geallieerde
landen met deskundigen, die niet enkele
Diuitschers, doch oOk neutralen kunnen
raadplegen. Zij zal ook bevoegdheid heb
ben, tot het jaar 1930 uitstel van be
taling te verleenen, indien blijkt, dat
Duitschland ook hij behoorlijke heffing-
van belasting en terugvoering van de
in 't buitenland geplaatste kapitalen, niet
in staat is te betalen.
De commissie van herstel heeft in
middels op- voorstel van den. (Franschen)
voorzitter met algemeene stemmen be
sloten het verzoek van Duitschland om
Duitsche afgevaardigden te hooren in te
Willigen. De commissie besloot vervol
gens, eveneens op voorstel van den voor
zitter, om na het hoojren van de Duit-
schars He wenschelijfcheid te bësplreken
kloppen, deze legt zijn mars af en toont
haar verschillende voorwerpen van huis-
houdelijken aard.
Maar als hij zijn waren op vrij luiden
toon aanprijst, wenkt de boerin hem, om
niet zoo hard te spréken, hem wijzend
op den slapende kranke, die zich dicht in
hunne nabijheid bevindt.
Maar nauwelijks heeft de marskramer
■den jongeling aanschouwd, of hij treedt
een paar pas terug van verbazing: hij'
heeft in den kranke zijn ouden bekende,
reeds lang dood ge woonden Aart de Mes-
maa'ker herkend.
'En als wij den koopman nauwkeurig
bekijken, komt hij ook ons niet onbekend
voor; we hebben hem meer ontmoet
nu wordt 't ons duidelijk: de marskramer
is de zoetelaar, met wien de Mesmaaker
kort voor den tocht naar Zoutelande een
onderhoud had, Ellewouts de gewezen her
bergier uit „Die vergulde Helm".
Maar vrouw Jansz beduidt hem, geen
geluid te ma'ken; fluisterend vertelt ze
hem, hoe de kranke heeft geleden en de
rust :des slaaps nog niet ontberen kan.
En nu wenkt zij.-hem, het vertrek wat
verder binnen te treden en vertelt hem,
wat er met den lijder is gebeurd en op
welke wijze hij in hun huis 'is gèk'om'en.
Maar zij, is voorzichtig ,in hare woor
den immers ze weet niet, of zij' den
marskramer vertrouwen kan en zij vreest
van het benoemen van een commissie
van deskundigen om haar gegevens te
verschaffen over de draagkracht van
Duitschland voor de jaren 1924, '25
en '26.
Uit \V ashington wordt echter gemeld
Hoewel de Vereen. Staten bereid blijï-
ven te helpen bij dé oplossing van het
vergoed ingsvraagstuk, acht Cooilidge de
jongste stap in die richting voorgoed
afgedaan. De Ver. Staten zouden echter
naar 's presidenten meening niet deel
kunnen nemen aan het vergoedingson-
derzoek, voorgesteld dooi- Poincaré, om
dezelfde reden, waarom zij1 deelneming
aan het door Engeland voorgestelde on
derzoek afslaan, n.l. omdat de regeering
het onnut acht eenig onderzoek in te
stelten waarvan de omvang beperkt zou
zijn
Korte berichten.
In het Lagerhuis is gisteren door
alle partijleiders een treffende hulde ge
bracht aan de nagedachtenis van Bonar
Law. Baldwin, zijn diensten prijzend, zei-
de dat hij evenzeer zijn leven voor het
land gelaten had als wanneer dit aan het
front was geschied. Hij was het verlies
van zijn vrouw en zijn twee zoons tjjdens
den oorlog nooit te boven gekomen. Hoe
zwaar zijn taak ook was, klagen deed hij
nooit. Hij was de beminnelijkste, aan
trekkelijkste en innemendste man, die men
denken kan.
Dé vijfde verjaardag van de repu
bliek in Oostenrijk is in het heele land
feestelijk herdacht. Te Weenen is een
parade gehouden, welke veel publiek qg-
trokken heeft.
Te Wanne heeft een vechtpartij
plaats gehad tusschen Duitschers en
Fransch spoorwegpersoneel, waarbij 3
Franschen gewond zijn. Te Gelsenkirchen
hebben de Fransche troepen op verzoek
van het gemeentebestuur een optocht van
2000 werkloozen uiteengejaagd.
De spoorwegstaking behoort thans
in geheel Polen tot het verleden.
De minister van spoorwegen in Po
len heeft besloten met 1 December de
passagierstarieven met 100" percent, de
goederentarieven met 200 percent te ver-
hoogen.
Bij een botsing tusschen separatis
ten en hun tegenstanders te Adenau in
het district Koblentz zijn drie menschen
gedood en acht gewond. In verschillende
dorpjes in de Palts is de Rijnlandsche
republiek uitgeroepen.
Aart in gevaar te brengen.
Maar al ras blijkt, dat ook de koopman
deernis heeft met den kranke en nu wordt
het gesprek vrijer en openhartig bespre
ken beiden het lot van hun vriend.
.Wat zal er met hem gebeuren als hij
straks geheel hersteld is?
Teruggaan naar het Spaansche leger?
Maar dit heeft ze reeds bemerkt, dat
hij daartoe niet zoo gemakkelijk zal be
sluiten.
E.n hier blijven kan hij niet; 'de omwo
nenden zouden hem a'l licht naar zijn her
komst vragen; zijn spraak' zou hem open
baar maken en zoo dreigde gevaar van
beide zijden.
In gedachten verzonken bewaarde Elle
wouts eenigen tijd het stilzwijgen tot hij
eindelijk opstond en zeide: „Ik hoop spoe
dig terug te komen en onzen vriend een
«middel aan de hand te doen om liem te
hulp te komen, ik zal mijn plannen met
hem bespreken, zoodra hij hersteld is.
Bereid hem op,.mijd komst voor.
Geloof mij1, er zal spoedig verandering
'komen: de ellende in de stad klimt met
den 'dag en de Geuzen treden steeds dries
ter op.
't Heeft weing* gescheeld of ze hebben
een paar wéken geleden Rammek'ens ver
overd en als dit kasteel eenmaal in hunne
macht is, kan de stad 't onmogelijk' lang
houden".
Ondanks de drukkersstaking te Ber
lijn welke zich nog dreigt uit te brei
den zal de Duitsche regeering toch
haar plan kunnen uitvoeren, om a.s. Don
derdag haar arbeiders en beambten in
rentemarken uit te betalen.
De ontbinding van het Britsch par
lement is op 16 November a.s. yastge-
steld. De nieuwe verkiezingen zullen 6
December plaats hebben.
De extremistische elementen in de
Fransche mijnwerkersfecteratie besloten
voor 15 November de algemeene mijn-
werkerss taking af te kondigen.
De invoering der goudprijzen op de
spoorwegen heeft in Duitschland onhoud
bare toestanden doen ontstaan. De arbei
dende bevolking, die loon in papiermarken
ontvangt, is veelal niet in staat een week
kaart te koopen, daar deze evenveel kost
als hun weekloon de week te voren heeft
bedragen.
De sociaal-democratische fractie te
Dusseldorf heeft aan het gemeentebe
stuur voorgesteld, het zes jaar geleden
aan generaal Ludendorff verleende eere
burgerschap van de stad Dusseldorf in
te trekken, daar hij naar de meening
der yoorstellers in verband met zijn hou
ding in den Münchener Putsch deze eer
niet meer waardig is. Om dezelfde re
den wordt verder voorgesteld, den naam
„Ludendorffstrasse" te veranderen in
„Strasse der Republik" en tevens' ook
aan de „Ludendorff-Schule" dezen naam
te ontnemen.
Nederland en België.
De Brusselscihe correspondent van
de Matin seinde aan zijn blad, dat
de Belgische regeering voornemens
zou zijn stappen te doen bij' de ge
allieerden ten einde een conferentie
te zien bijeenroepen, waiar de herzie
ning der tractalen van 1839 en vooral
het regime van de monding van de
Schelde zouden worden 'besproken.
Gok zou België vrije doorvaart
eiscben voor zijne oorlogsvloot, zoo
wel in vredes- als in oorlogstijd. Van
officiëele Belgische zijde wordt echter
verzekerd, dat het bericht in het Fran
sche blad allen grond mist. De Belgi
sche regeering heeft zich den laats ten
tijd met de Scheldekwestie niet bezig
gehouden. In regeeringskringen is
„Ja", zeide vrouw Jansz: „we hebben
daarvan iets vernomen, maar vertel mij,
wat ge daarvan weet, want 't rechte van de
zaak is ons niet bekend".
„In de laatste dagen van Maart hebben
de Vlissingers met een paar honderd man
beproefd, het kasteel te verrassen; ze had-
cien hunne lonten in rietpijpen gestoken
en met zwartgeverfde stormladders trok
ken ze naar het kasteel en zochten ónge-
merkt de wallen te beklimmen, maar de
schildwachten, hen gewaar wordend, maak
ten alarm en noodzaakten hen met ver
lies van enkele mannen in alterijl af te
trekken.
Maar gelukkiger was hun aanval op
't kasteel van WesDSouburg, dat nog al
tijd in handen der Spanjaarden was voor
zoover het niet was verbrand.
Met behulp van versterking uit Veere
en Zierikzee, werd Zondag 12 April een
aaanval ondernomen.
Van 's oehternds vier uur af wedr het
gedurende drie uur beschoten.
Wel kwamen hulpbenden uit Middelburg
om ''t kasteel te ontzetten, maar 't-gelukte
den Geuzen deze met verlies tot wijken te
brengen.
's Maandags keerden deze' Spanjaarden
terug, maar zagen zich genoodzaakt zich
over te geven, waarna de bezetting van
't kasteel ziich op voorwaarde van vrijen
aftocht, zich eveneens overgaf en naar
men trouwens die meening toegedaan,
da,t het te berde brengen van dit
vraagstuk, nu de internationale toe
stand ingewikkelder is dan ooit, abso
luut ongewensciht zou zijn.
B ij z. Vrijwillige Landstorm.
Een Commissie uit den Bijzonderen
Vrijwilligen .Landstorm heeft gisteren
aan den heer L. F. Dtiymaer van
Twist, voorzitter der Nationale Land
storm Commissie en lid vian de Twee
de Kamer der Staten.-Gener.aal een
huldeblijk aangeboden voor den velen
arbeid, welke door hem aan de op
richting en uitbreiding v|an het Insti
tuut in" de vijf ia,ren van zijn bestaan
is ten koste gelegd Het geschenk be
stond uit een door den beeldhouwer
Aug. Falise- ontworpen bronzen sta
tuette met oorkonde.
22000 m e n s c h e n o p dl e k e i e n.
Als de bedreiging der T'wentscihe
Textielwetkgevers met een uitsluiting
over dev geheele linie zal ziin uit-
gevoerd, dan zullen in Twente
en den Gelderschen Achterhoek niet
minder dan pl.m. 22000 textielarbei
ders bij dit conflict betrokken worden.
Van de 22000 textielarbeiders in
Twente zijn niet minder dan pl.m.
12000 ongeorganiseerd.
De Katholieke Vakbeweging vraagt
reeds krachtige medewerking in hjun
kring om steun. Dit. jaar heeft de
R. K. Vakcentrale reeds meer dan
f 60.000 uitgekeerd aan staking en uit
sluiting. Dat kan dus wat worden.
De ex - k ei z,e r.
De Berlijnsche correspondent van
het Hbld. meldt: „Het bericht van
Frahsche en Belgische bladen, dat de
Duitsche regeering ook den ex-k'eizer
een pas voor den terugkeer naar
Duitschland zou hebben verstrekt, is,
naar wij Van offiöiëele zijde verne
men, vólkomen uit de lucht gegre
pen".
De ex-Kroon prins.
De openbare meenmg in Frankrijk
is, dat het Duitsclhë Rijk door de
vlucht van den Kroonprins ontegen
zeggelijk een Verantwoordelijkheid te
dragen krijgt. Deze todh staat op de
lijst der oorlogsmisdadigers, wier be
straffing door de geallieerden wordt
geëisclht. Nederland h'ad tot dusver
de uitlevering van den Kroonprins
geweigerd omdat deze wegens een po
litiek delict werd vervolgd.
Daarentegen moet de Kroonprins
thans, nu hij op Diuitsqh gebied is
teruggekeerd, door Duitschland wor
den uitgeleverd. Art. 228 van het
verdrag is in dit opzicht niet te weer
leggen. Hieruit volgt, dat de gealli
eerden de uitlevering of anders de
uitzetting van den ex-kroonprins kun
nen eischen. Wordt die dan gewei
gerd, dan kunnen de geallieerden sanc
ties toepassen.
Het Engelsdhe blad de Times heeft
over deze kwestie een bezadigd arti
kel. Het blad acht de door de gebeur
tenis gewekte opgewondenheid over
dreven en wijst er op], dat Nederland
tegenover de geallieerden geen ver
antwoordelijkheid op zich nam om
den prins in verzekerde bewaking te
honden, en Acht hét deswege onge
lukkig, dat de geallieerden het noo-
dig vonden om, blijkbaar op Britsch
initiatief, een plechtig beroep' m Den
Middelburg1 aftrok.
Er kwam nu een vendel Geuzen uit
Veere in bezetting, dat echter de vol
gende week het slot weer verliet na 'dit
in brand te hebben gestoken".
„Ja, dat hebben wij gezien", zeide vrouw
Janse; „op grooten afstand waren de vlam
men zichtbaar en gedurende eenige dagen
duurde deze brand voort.
Wij vreesden zeer, toen het gebulder
van bet geschut ons in de ooren klonk
en herinnerde aan de doorgestane ellende
bij onze vlucht in November".
„Ge ziet V' zeide Ellewouts, „de Span
jaarden worden steeds verder achteruit
gedrongen en wanneer er niet spoedig
hulp tot ontzet opdaagt, kan Middelburg
't onmogelijk langer houden.
Maar d'Avila maakt zich gereed om de
stad te ontzetten; de Geuzen weten dit
echter en zullen lien den toegang met
alle kracht betwisten.
Maar laat ik nu vertrekken; spoedig
hoop ik .weder te hoimen. Zeg Aart, dat
ge een ouden vriend van hem gesproken
hebt, die hem eens spoedig hoopt te be
zoeken".
Hierna gespte hij zijn mars aan de
schouders en vertrok in alle stilte na van
vrouw Jansz met een hartelijken hand
druk afscheid te hebben genomen.
(Wordt vervolgd).