No 34
Donderdag 8 November 19S3
38e Jaargang
AART DE MESMAAKER,
Buitenland.
Bmaenlaml.
FEUILLETON.
DE BUSSCHIETER VAN MIDDELBURC.
Qrukkers-Exploitanten
OOSTERBAAN LE COINTRE GOES
Bureaux: Lange Vorstslraat 68—70, Goes
Tel.: Redactie no. 11; Administratie no. 58
Postrekening No. 36000.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259
Walcheren voorop!
Wij vernemen met genoegen, dat men
in Walcheren gereed is om de kiezers
voor te lichten omtrent het gebeurde
in de Tweede Kamer, een gebeurtenis
"die zoovele hoofden en harten vervult,
en waarover men tot nog toe in Zeeland
niets in openbare vergaderingen mocht
vernemen.
Zuid-Holland was er al terstond bij
geweest.
Te Rotterdam sprak de heer Schouten,
te 's Gravenhage deden dit inr Rutgers en
mr de Wilde.
Zeeland komt derhalve, weer achteraan.
Gelukkig kunnen wij nu melden, dat
Twee wakkere antirevolutionairen de hee-
ren J. W. van 't Hof£ te Sint Laurens
en P. G. Laernoes te Vlissingen zich
beschikbaar hebben gesteld om voor de
kiesvqreenigingen op Walcheren, doch
ook daarbuiten op te treden, en op een
voudige wijze aan alle belangstellenden
nu eens te vertellen, hoe het met die
afstemming der Vlootwet gegaan is, en
.wat er aan vast zit.
Deze beide jonge mannen hebben be
scheiden gewacht o£ ouderen zouden
voorgaan. Nu dit niet is geschied meenen
zij niet langer te mogen wachten.
Wij vermelden dit met ingenomenheid;
en Wij wekken alle plaatselijke kiesver-
eenigingen op zich met een van genoemde
heeren in verbinding te stellen.
De heer Van 't,JIo!f zal spreken over:
.„Waar het om gaat?" de heer Laer
noes (Walstraat Vlissingen') over „Wat
nu?" Laatstgenoemde is secretaris van
■het Provinciaal Comité, eerstgenoemd©
is voorzitter van de A.-R. Kiesvereeniging
te Sint Laurens. Zegt het voort!
Aan wie de opdracht?
Menigeen onzer vraagt zich af of het
nu juist mr Troelstra moet zijn aan wien
de opdracht voor de samenstelling van
een nieuw ministerie in de eerste plaats
toekomt.
Wij merken hiertegen op, dat dit berust
bij de Kroon, zoodat hetgeen de pers
.zegt, althans tot op zekere hoogte, een
spreken in den wind is.
Eii 'het zal wel niet noodig zijn er
,aan toe te voegen dat het ons een oor
zaak van smart zal zijn, wanneer wij een
rninisterie-Troelstra, hetzij met of zonder
dezen held van den dag, krijgen moesten.
Maar de zaak staat zóó.
Er is een constitutioneele roeping en
parlementaire zede, die hier het eerste
woord hebben te spreken; het is nu een
maal eisch van constitutioneel staats
recht dat de staatsman onder wiens lei
ding een heel kabinet ten val werd ge
bracht met de vorming van een nieuw
kabinet wordt belast; en 't is de parle
mentaire zede, die op een dergelijke be
slissing rekent.
Zoo is 't sinds 1848 altijd ten onzent
geweest. Zoo traden op: in 1849 Thor-
becke wegens botsing tusschen 't kabinet-
de Kempenaer en de Kamer; in 1858 Ro-
cbussen wegens verwerping van belas-
tingontwerpen van het ministerie v. d.
Brugghen; in I860 Van Znylen wegens
verwerping van spoorwegen-ontwerpen
van het ministerie-Rochussen door de
Eerste Kamer; in 1862 Thorbécke wegens
©en votum van wantrouwen der Tweede
Kamer tegen het ministerie-Van Zuylen;
in 1868 Van Bosse wegens verwerping
eener begrooting van het kabinet Heems
kerk; ip 1872 de .Vries wegens afstem
ming der belasting-wetsontwerpen van het
Een vernaai tijdens het beleg van
Middelburg door de Watergeuzen.
(1572—1574).
door CHR. HONDIUS.
(Auteursrecht voorbehouden.)
24).
Op een tweeden tocht derwaarts, nu
voorzien va.n twee veldstukken, werd Goes
door hem opgeëischt, maar zijtr vordering
werd afgewezen en hij zag zich met ge
schut van de wallen der Spaansehgezinde
overheid begroet, zoodat hij .genoodzaakt
werd naar Walcheren terug te keeren.
Bioor dezen tegenstand vergrimd, wei
gerde Vlissingen hem binnen te laten,
waarom hij zich met zijn manschappen,
Wialen en Engelschen; naai- Zoutelande be
gaf en zich aldaar aan'den voet der dui
nen nedersloeg, maar door Zijn slechte
krijgstucht veroorzaakte hij den landbou
wer heel wat overlast.
Het was op' éen der laatste dagen van
de maand Juli, dat zich twee personen
aan het kamp van Tseraerts aanmeldden
en toegang verzochten tot den bevelhebber,
rhinisterie-Thorbecke; in 1874 J. Heems
kerk wegens afstemming der censuswet
van liet kabinet-de Vries; in 1883 de
zelfde na de weigering door de Tweede
Kamer tot het in behandeling nemen van
Kieswetvoorstellen; in 1894 Roëll na den
val van het kabinet-Tak, wegens misluk
king van diens kieswetsontwerp; in 1908
mr Th. Heemskerk bij de ineenstorting
van het kabinet-de Meester na verwerping
der begrooting van den minister van
oorlog.
En in al die gevallen, 1883 uitgezon
derd, was de leider der oppositie de
kabinetsformateur geweest. Nu de Vloot
wet is afgestemd, behoort derhalve weer,
op constitutioneele gronden, mr Troelstra,
de leider der oppositie, kabinetsformateur
te worden.
Natuurlijk kan deze weigeren, doch dan
zullen andere leiders der oppositie, b.v.
de stafofficieren die onder genoemden
rooden generaal naar voren gekomen zijn,
nu ook weer op hun beurt naar voren
moeten komen.
Zoo is, zeiden wij, de weg.
Doch, gelijk wij zeiden, de beslissing
berust bij de Kroon.
Laat ons geduldig afwachten; laten
onze Kiesvereenigingen waken; laten alle
geloovigen biddende blijven, dat de Heere,
wiens Voorzienigheid ook over deze din
gen gaat, alles zoo besture dat hetgeen
door de vijanden ten kwade werd ge
ducht, zich ten goede moge keeren, en
het vaderland ten zegen moge zijn; en
dat Hij de Koningin de wijsheid geve om
een opdracht te doen, die Hem verheer
lijkt en ons volk voor den oeconomischen
en staatkundigen ondergang behoedt.
En men bedenke daarbij dat wij
stemmen hier in met „De Nederlander" in:
„Een kabinet te vormen, dat een paar
(maanden achter de groene tafel 'para
deert, is een klein kunstje. Maar een
kabinet te vormen, dat kracht heeft en
kracht houdt, om ons volk veilig door de
branding te helpen en sterk te maken
voor de toekomst, dat is een zeer moei
lijke opgave. Men zij voorzichtig met het
snellijk geven van advies."
De houding van Frankrijk.
Naar Van bevoegde zijde wordt gemeld
weet de regeering der Vereenigde Staten
niet precies, wat Poincaré bedoelt met
het voorstel een onderzoek in te stellen
naar Duitsclilands „tegenwoordige"
capaciteit tot de herstelbetalingen. De
Fransche gezant, Jusserand, heeft der
halve naar Parijs getelegrafeerd om een
nauwkeurige toelichting, waarop in Was
hington met spanning wordt gewacht.
De door Amerika gemaakte opmerking,
dat een onderzoek naar Duitsclilands be
talingscapaciteit niet volledig kan zijn, in
dien het zich niet tot de Duitsche depo
sito's in geallieerde en neutrale landen
uitstrekt, trekt natuurlijk Frankrijk meer
aan. Zelfs indien de conferentie niet mocht
doorgaan, zou toch het denkbeeld, het
Duitsche kapitaal op Engelsclie, Ameri-
kaansclie en Nederlaudsche banken en
ondernemingen onder controle -stellen,
door Poincaré ernstig overwogen worden.
Fransche deskundigen hebben lot in de
kleinste onderdeelen rapport uitgebracht
over de wijze, waarop de Duitsche kapita
listen liun goud naar het buitenland bren
gen, waar liet veilig ligt zoowel voor de
wien zij een gewichtige tijding hadden te
boodschappen.
Natuurlijk werd de toegang niet zoo
gemakkelijk verleend; eerst moerten zij
verklaren, wie zij waren en van waar zij
kwamen.
Wanneer we onbemerkt konden toeluis-
eren, zouden we vernomen hebben, dat
deze beiden zoetelaars waren uit het
Spaansche leger te Middelburg.
Maar al ras ontwaren we, dat beide
personen ons niet geheel onbekend ziijn
en als een dan ook zijn naam, Pasquier
Ellewouts, heeft opgegeven, dan herinne
ren we ons den waard uit „Dien gouden
Helm" buiten de Vlissingsche poort.
De belegering van Middelburg heeft ech
ter zijn maatschappelijken toestand.geheel
veranderd; op last van de Magistraat zijn
alle huizen in de onmiddellijke omgeving
der stadspoorten gesloopt, om den vij
anden de gelegenheid te benemen zich
daar te nestelen en zoodoende werd de
waard dakloos.
Om in zijn onderhoud "te voorzien, be
sloot hij, in gezelschap van zijn knedht,
'twerk van zoetelaar ter hand te nemen;
hij was aan den omgang met allerlei
vreemd volk gewoon en 't kostte hem wei
nig moeite den soldaten zijn brandewijn
te verknopen.
En zoo kan men hen aan den morgen
van een dier dagen in de nabijheid der
eischen der Duitsche regeering als voor
die der overwinnaars.
Nieuwe maairegelen in Duitschland.
De moeilijkheden der voedselvoorzie
ning hebben er toe geleid, dat de Duit
sche regeering maatregelen heeft geno
men om in het bezit van buitenlandsche
wissels te komen. Een deel van den Duit
se hen suikeroogst zal worden uitge
voerd, waarbij er voor zal worden zorg
gedragen, dat aan de behoefte van
Duitschland zelf niet te kort wordt ge
daan.
Een andere, maatregel is de uitgifte
eener nieuwe goudleening, welke zal wor
den uitgegeven tot een bedrag van 300
millioen goudmark en de inwisseling der
papiermark dienen. Er is voor gezorgd, dat
de rentemark stellig uiterlijk 15 Nov. in
omloop kan komen en dat tegen dat tijd
stip ook de bankbiljettenpers wordt stop
gezet. Eerst dan zal men kunnen vast
stellen tot welke hoogte er papiermarken
in .omloop zijn en daarna kan eerst de
omrekeningskoers worden vastgesteld. De
aankondiging dezer maatregelen heeft er
naar het oordeel in officieele kringen
reeds toe bijgedragen, dat te Amsterdam
de koers verbeterd is. De rijksbegrooting
voor 1924 zal in goudmarken worden
berekend. (Hbld.).
Korte berichten.
William Sir Coburn, de secre
taris van den „Keizer" der Klu-
K1 ux- K 1 an, Simmons, is teAtlan
ta in Georgia door Ph. S. Frox,
hoofdredacteur van Night Harok het
officieele orgaan van de Klu-Klux-
Klan, vermoord. Frox zodhlt Coburn
in zijn kantoor op en na, eenige woor
denwisseling loste hij 5 revolverscho
ten op Coburn, in tegenwoordigheid
van 10 typisten en een andere vrouw,
die niet 'in staat waren tusschen bei
den te komen.
Naar de Engelsche bladen uit
Dublin melden neemt de honger
staking snél af. Alleen de leiders
volharden in de weigering om voed
sel te gebruiken. Het aantal honger
stakers bedraagt nog ruim 500.
De drankwet-autoriteiten hebben
aan de kust van Florida wederom
een Engelsche hulpschoener, welke
3900 kisten drank voor een bedrag
van 900.000 gulden wilde smokkelen
in beslag genomen. De kapitein
en de zes leden der bemanning wer
den gearresteerd.
De Duitsche kanselier Strese-
mann heeft met vertegenwoordigers
van de Duitsch Nationale volkspartij
een onderhoud gehad over den po-
litieken toestand. De partij blijft op
haar standpunt geen zitting te nemen
in het kabinet. Wel is zij bereid,
voor zoover dit mogelijk is, met de
regeering mede te werken.
De achteruitgang van de .geld
waarde geeft in het Roergebied aan
leiding tot nieuwe m o e i 1 ij k h e -
den. De winkels te Essen zijn bij
voorbeeld voor het meerendeel ge
sloten en hebben ten deele ook niets
meer te verkoopen. De winkels kun
nen n.l. hun voorraden vaak niet aan
vullen, daar de fabrikanten in ver
band met de geldomstandigheden den
verkoop gestaakt hebben.
- T e Be r 1 ij n is gisteren alles
rustig gebleven. Ér is niet geplunderd
en enkele joodsche kooplieden waiag-
Vlissingische poert vinden in gesprek met
Aart de Mesmaaker, die zich bezig hield
met koorden van lussen te voorzien.
,,'tls een vreemd werk, dat ge daar
a.an de hand hebt", zeide Ellewouts; „me
■dunkt, 't lijken wel stroppen, die ge ver-
va.ardigt".
„Ge raadt 'tmaar al te goed", ant
woordde de Mesmaaker, „zoover is het
thans gekomen, dat ik beulswerk moet
verrichten".
„En wat heeft men daarmee voor?"
vroeg Ellewouts.
„Ik kan 't niet zeggen, maar 'tlaat zich
wel gissen.
(Wie moeten morgen opmarcheeren naar
Zoutelande om de Geuzen te overvallen
en zoo zeker waant men zich van de
overwinning, dat ieder soldaat van een
strop voorzien wordt, om de vijanden on
middellijk op te knootpen".
„Maar dit schreit ten hemel" zeide Elle
wouts, „en zou den Géuzen daarvan niets
bekend zijn?"
„Ik denk 't niet".
Ellewouts dacht- aan de vele visschers-
en varensgezellen, die vroeger zijn her
berg bezochten en thans onder de Geuzen
vlag te Vlissingen dienden en in zijn
'verbeelding zag hij hunne lijken reeds
aan de. boomen bengelen.
„Maar dat zal niet gebeuren", zeide El
lewouts.
,den hel weer hun winkels te openen.
Bij de plunderingen zijn in het geheel
driehonderd personen gearresteerd.
Dinsdagmiddag heeft er te Kra-
kau een opstootje plaats gehad
dat groote afmetingen aannam. Er zijn
25 personen gedood, 49 ernstig en
29 licht gewond.
De wilde m i 11 i o en enda,n s.
Aan „De Werkgever", orgaan der
Ned. Vereeniging van Werkgevers en
ontleen en wij de volgende spreken-
van het Centraal Industrieel Verbond,
de cijfers betreffende uitgaven voor
de woningpolitiek en de arbeiders-
zorg gedurende de laatste 10 a 12
jaren
A. Woningpolitiek des Rijks.
1913 f 13.660.000.—
1914 18.513.000.—
1915 24.010.000.—
1916 20.705.000.—
1917 54.362.000.—
1918 80.598.000.—
1919 169.166.000.—
1920 271.575.000.—
1921 384.447.000.—
1922 142.549.000.—
1923 125.000.000.—
1924 35.100.000.—
Hierbij is aangeteekend:
„De gegevens van deze vijfde on-
derafdeeling zijn ontleend aan opga
ven van het Rijkswoningoollege tot
en' met 1920 en over 1921 a,an de
Staatscourant. De door ons geraad
pleegde Jaarcijfers gaan op dit punt
niet verder, zciodat over de jaren 1922
en 1923 geen volkomen zuiver getal
kan worden gegeven. Uit de begroo-
tingsstukken' voor 1.924 nemen wij
echter de mededeeling over, dat tot
1 Januari 1924 een som van rond
698.600.000 gulden alleen aan voor
schotten voor woningbouw met pre
mie zal zijn uitgegeven."
B. Arbeiderszorg des Rijks.
Arbeiders- Arbeiders- Werkloos-
bescherming verzekering lieidsverze-
kering, enz.
1913 f 382.000 f 1.998.000 f 8.000
1914 367.000 12.071.000 1.009.000
1915 363.000 12.611.000 1.414.000
1916 391.000 12.561.000 426.000
1917 493.000 12.438.000 282.000
1918 684.000 12.733.000 528.000
1919 601.000 18.773.000 3.476.000
1920 1.087.000 „44.213.000 „16.972.000
1921 1.142.000 45.480.000 17.891.000
1922 1.231.000 45.986.000 „15.917.000
1923 1.157.000 41.219.000 6.998.000
1924 „1.011.000 „21.171.000 5.890.000
Naast deze R ij k s uitgaven voor
werkloosheidsverzekering en arbeids
bemiddeling loopen voorts nog die van
de gemeenten. En de werkloosheids-
uitkeeringen door organisaties, welke
van f 386.753 in 1913, zijn opgeloo-
pen tot f 9.774.592 in' 1920 en
f 15.508.466 in 1922.
Ten aanzien van de arbeidersbe
scherming en arbeidersverzekering
vinden wij aangeteekend
„De klimmende lijn in de uitgaven
voor arbeidersbescherming vindt een
verklaring in verhoogde uitgaven, van
1919 op 1920 vooral, ingevolge de
Arbeidswet, Veiligheidswet en Stuwa
doorswet. De sterk verhoogde uitgar
ven van 1913 en. 1914 voor de ar-
„En wat wilt ge clan?" vroeg de Mes
maaker.
„Laat dat maar aan mij over; beter dat
'één valt, dan dat zoovele brave lieden
het leven moeten missen".
Met deze woorden verwijderde hij zich
en .ging ter poort uit, waarbij hij van
de zijde der poortwacht, als oude bekende
geen bezwaar ondervond.
„Gelukkig", zuchtte Aart de Mesmaa
ker, „kon ik slechts doen wat gij voor
mens Zijt; ja, ik weet 'twel, er zijn meer
deren dan ik, die de dwingelandij moede
zijn en die nreei' moed toonen dan ik".
In gezelschap van zijn trouwen knecht,
wien hij' zijn plan had medegedeeld, spoed
de Ellewouts zich langs de kortste en
stilste landwegen naar 'Zoutelande en zoo
vonden we hem in gesprek met een der
machthebbende Geuzensoldaten.
Al ras bevindt hij zich in de tent van
den Bevelhebber en deelde hem het
plan van de Spanjaarden mede.
Het eerlijke gelaat en. üe rondborstige
houding van den zoetelaar boezemde Tse
raerts vertrouwen in, te meer, daar Elle
wouts zich bereid verklaarde zich gevan
gen te geven tot zoolang de aanslag niet
was uitgevoerd.
En in den avond van den volgenden dag
trekt een leger soldaten, groot 200 man
Spa njaarden en Walen uit Middelburg,
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f 3.
Losse nummersf 0.05
Prijs der Advertentiën:
14 regels f 1.20, elke regel meer 30 ch
Bij abonnement belangrijke korting.
beidersverzekering zijn een gevolg v,an
de nlvaJiditeitswet, van 1919 op
1920 een gevolg inzonderheid van de
Ouderdomswet. De teruggang van
1922 op 1923 wordt, behalve door
toevallige uitkomsten, voornamelijk!
veroorzaakt door de wet van 21 April
1922 tot wijziging van de wet op de
Rijksverzekeringsbank, waardoor be
langrijke bedragen niet meer ten laste
van den Staat komen".
Overigens spreken deze cijfers voor
zichzelven. (Handelsblad)
Cijfers, die voor zichzelf spreken.
Jammer, dat de eenige man. mis
schien, die ook hier verbetering kam
doen intreden, met het rechtsche ka
binet mede van de baan is geknikkerd
geworden
Wat m r M a r c h a n t wil.
In de gisterenavond gehouden openbare
vergadering der Amsterdamsche Vrijz.-
Eem. vereeniging, heeft- mr Marchant be
toogd, dat de vrljz.-democraten een regee-
ringscombinatie met de Katholieken en
soc.-democraten wensclien op een bepaald
program. Een nieuwe staatkundige for
matie hebben de vrijz.-democraten altijd
gewild, maar dan moet de coalitie gebro
ken zijn. Blijkt een nieuwe partijformatie
onmogelijk, dan is voor de vrijz.-demo
craten onthouding plicht.
Het standpunt der A. R>.-f r a c t i e.
Naar men aan de „Tel." verzekert» zou
de A. R- Kamerfractie in haar verga
dering van Einsdagmiddag, zich na lang
durige besprekingen vereenigd hebben met
de zienswijze van den heer Colijn, dat de
A.R. zich voorloopig niet tot deelneming
aan de Regeering moeten bereidverklaren.
In parlementaire kringen grondt men hier
op het vermoeden, dat de crisis een lang
durig verloop zal hebben en de Kamers
nauwelijks dit jaar met den begrootings-
arbeid een aanvang zouden kunnen maken.
(Wij plaatsen dit bericht onder het
grootst mogelijke voorbehoud. Het is toch
niet aan te nemen, dat een A.R. Kamer
lid de „Telegraaf" zou 'hebben ingelicht?
En de besprekingen waren geheim. Of
hadden de muren van het Kamergebouw
ooren?)
De verlenging van het
schoenenwetje.
De Tweede Kamer is thans bijeen
geroepen tegen Woensdag 14 dezer.
In die vergadering zal mededeeling
worden gedaan van het besluit vair
de Centrale Sectie om het door den
heer Fleskens ingediend wetsvoor
stel tot verlenging vati den geldig
heidsduur van het Schoenenwetje
dadelijk na afloop van deze verga
dering in de afdeelingen te doen on
derzoeken.
D e g i r o -d i e n s t.
Het gerucht liep, dat er binnen en
kele maanden een groot aantal Van
het personeel (men sprak van 500
personen) van den Postchèque- en Gi
rodienst zou worden ontslagen. Om
trent de juistheid van dit bericht on
dervraagd, deelde de tegenwoordige
directeur v;an den P. en G.-dienst
mede, dat er van ontslag van perso
neel geen sprake is; in tegendeel, met
man en macht wordt er aan ont
warring van den dienst gewerkt, waar
mee men voorloopig nog de handen
vol heeft. Op het oogenblik zijn nog
Arnemuiden en Goes samengebracht, on
der, Beauvoir de Langevielepoort uit in de
richting van. Zoutelande.
Allen zijn voorzien niet alleen van kruit
en lood, maar o&k van 'koorden, om de
gevangen Geuzen zonder pardon op te
knoopen er ze,u geen kwartier wor
den gegeven.
Behoedzaam wordt de tocht voortgezet
in den duisteren nacht; men hoopt de
vijand te verschalken, als ze in. diepe
rust zijn verzonken.
Een kleine voorhoede sluipt in alle stilte
voort om de buitenposten te overvallen
en de wachten af te maken en zoodoende
den "toegang tot 'tkamp open te stellen.
Daar naderen twee Spaansche soldeniers
met doove lonten maar met 't zwaard in
de vuist, op handen en voeten kruipen zij
voort om den niets vermoedenden sphild-
wacht 'zonder geraas een dootdelijkeii
zwaardslag toe te brengen, maar op "het
zelfde oogenblik voelen zij zich van ach
teren aangegrepen en terneer geveld.
Zoo geschiedde 'top alle wachtposten.
Overal hadden de Geuzen zich in hin
derlaag gelegd.
Slechts één enkele Spanjaard gelukte
't den kreet „Verraad!" te laten hooren
om op hetzelfde oogenblik doodelijk ge
troffen ter aarde te storten.
(Wordt vervolgd).
