Mo 83
Woensdag 7 November 1M
38e Jaargang
Buitenland.
Binnenland.
Qrukkers-Exploitanten
OOSTERBAAN LE COINTRE GOES
Bureaux: Lange Vorststraat 158—70, Goes
Tel.: Redactie no. 11; Administratie no. 58
Postrekening No. 36000.
Bijkantoor ie Middelburg:
Firma F. P. DHU1J, L. Burg. Tel. no. 259
UIT VERLIES WINST.
In een schoon artikel wees de Stan
daard op de ongedachte vrucht, die de
crisis met name voor de A.-R. partij naar
voren deed komen.
Er was hier en daar een niet te mis
kennen dofheid merkbaar. Het scheen of
de fighting spirit de vecbtgeest in
de partij aan het wegsterven was.
Een klein deel der onzen werd door
de actie van de S. D. A. P. meegesleept,
terwijl bij anderen eenige aarzeling ont
stond.
„Dat had gevaarlijk kunnen worden,
indien niet Mr Troelstra de hand tot
herstel had gereikt. i
Hoe meer diens aanval zich richtte te
gen den persoon van den leider der A.-R.
partij, hoemeer onder ons de stemming
zich wijzigde.
De platen van Jordaan in Het Volk,
den heer Colijn voorstellend als slachter
van den Nederlandschen arbeider ten bate
van het oorlogsmonster, of de voorstel
ling van een geharnasten Heiland, gekrui
sigd aan het vloekhout van een Vloot
wet, deden mede de oogen opengaan. Men
begon den geest van 1903 te onderken
nen. De voorstelling in de worgplaat was
nog overtroffen.
Men begon weer te beseffen, dat het
niet. alleen ging om een zakelijk, verschil,
maar dat dieper liggende drijfveeren
werkten.; dat de A.-R. partij als zoodanig
midden in den strijd was komen te staan.'
Envan toen af werd het anders.
Overtalrijk zijn de bewijzen waaruit
dat bleek.
Zielsontroerend waren sommige.
Een o, zoo eenvoudige vrome vrouw
uit het volk had begrepen, wat aan en
kele intejlectueelen ontgaan was.
Een der oude medestrijders zond van
zijn sterfbed, den eigen dag, 'dat de poort
der eeuwigheid zich voor hem ontsloot,
woorden van bemoediging.
Zoo werd van lieverlede de strijd geen
last meer. Er werd weer gevoeld, dat
het eenvoudige A.-R. volk achter zijn
voormannen stond; dat de band niet ver
broken, zelfs niet verslapt was. Enkelen
mochten het vaandel verlaten hebben en
zich onder 's vijands vlag hebben ge
schaard, de geestdrift'der anderen maak
te dit verlies meer'dan goed.
Zoo is er dan, al is de slag voorshands
verloren, ruime stof tot danken.
Want, men vergete dit niet, we staan
aan het begin van een lange worsteling
•om het behoud van een gezond volks
leven.
Het vraagstuk van hst herstel is twee
jaar lang in het vage gesteld. Van nn af
is het concreet aan de ,orde. Maar van
nu af bereide men zich dan ook voor
.op toenemende scherpte in den strijd.
En daarvoor was noodig, dat .eerst de
traagheid werd afgeschud. Die zijn we
nu, zoo we wèl zien, kwijt.
De oogen zijn nu open voor wat ko
men gaat.
Ruiten dien strijd blijven we niet, zelfs
niet al komen we voorshands op ons.
zelf te staan.
Immers, men mag nog een korten tijd
wat voortmodderen, nu het probleem een
maal concreet aan de orde gesteld is,
verdwijnt het niet meer.
Het blijft op het eerste plan.
Daar hoort het thuis.
'Om zijn beteekenis voor het materieele
wolzijn dss volks, maar ook om zijn be
lang voor de geestelijke waarden van ons
volksleven.
Men keere het oog slechts naar de ons
omringende landen, waar, naar het woord
van den radicalen socialist Hilferding, de
schrikwekkendste aller belastingen: de
inflatie, de waardevermindering van de
munt, haar intrede deed. En men zie,
onder welken druk het gansche leven
daar is gekomen!
Hoe ook geplaatst in den parlementai
ren kamp, liet doel van den strijd op dit
terrein blijft eenerlei.
Of we een regeering steunen, of haar
bestrijden, dan wel of we onzijdig zijn,
dat doel laten we niet los.
Omdat de hoogste volksbelangen ermee
saamhangen.
Dit toch vergete men niet, dat in een
toestand van ellende als Duitschland
thans kent, revolutionaire woelingen een
vruchtbaren bodem vinden.
Ook daarom moeten wij het ontstaan
van zulk een toestand verhinderen.
In 1903 vond Troelstra de A.-R. partij
op zijn weg. t
In 1918 waren onze A.-R. jóngens on
der de allereersten die zich schrap zetten.
Ook in de toekomst zal Troelstra zijn
doel niet bereiken, voor de A.-R. weer
stand gebroken is.
Mr .Troelstra spitst zijn aanval toe op
onze partij. Voor dien strijd gaan we
niet uit den weg. We hebben altijd weer
stand geboden aan een streven om bloot
anti-socialistisch te zijn. Ook nu hebben
Ve Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f 3.
Losse nummersf 0.05
Prijs der Advertentiën:
1—4 regels f 1.20, elke regel meer 30 ot.
Bij abonnement belangrijke korting.
we daaraan niet de minste behoeft®.
Zoo na als voor leven we uit eigen be
ginsel. We buigen ons met heel onze ziel
voor wat de Koning der Eeuwen van ons
eisclit. Uit Hem en uit' Hem alleen is
onze kracht. Hoon noch laster doen ons
van dit levensbeginsel wijken, zoolang
het God behaagt ons daartoe kracht te
schenken.
Gebrekkig inzicht moge enkelen onzer
er toe brengen in dien kamp zich afzij
dig te houden, indien al niet zich onder
Troelstra's leiding te scharen, daarin ligt
geen reden om onze gedragslijn te wij
zigen.
Trouwens, dit staat vast, dat op den
duur het volk niet afvalt van hen, die het
op tijd de waarheid durven zeggen. De
waarheid, die nu luide klinken moet, is
deze, dat „het Nederlandsclie vojk met
ontzaglijke gevaren van geestelijken en
materieelen aard bedreigd wordt, als mep
verzuimt het kwaad, dat aan ons volks
leven knaagt, vierkant tegen te treden.
Dat het besef daarvan onder ons le
vendiger geworden is; dat de realiteit dei-
dingen heter gezien wordt; dat de dofheid
weer plaats maakte voor warmte; dat de
diepste grond van'den socialistischen aan
val op ons antirevolutionairen weer ge
peild werd; dat de eenheid van partij en
leiding weer inniger gevoeld werd; dat
alles boeken we als ongedachte maar
gewaardeerde vrucht van een worsteling,
die ja, tijdplijk tot een parlemen
taire nederlaag voerde, maar in het eind
zal blijken een gezonde stimulans voor
ons partijleven te zijn geweest.
1921—1923.
De Roomsche bladen buiten onze pro
vincie schrijven elkander klakkeloos de
klacht na over de inconsekwentie der
Anti-Revolutionairen, die in 1921 de coa
litie „afvielen" met* hun stem tegen het
ontwerp-Pop en nu de katholieken zoo
aanvallen over hun stem tegen de Vloot
wet. En in 1921 bereid waren weer een
nieuw Kabinet te steunen, terwijl zij er
nu geen lust in hebben.
Wie zoo schrijven vergeten één ding,
namelijk dat de zaken heelemaal niet ge
lijk staan.
Toen toch jgold het een aangelegen
heid, die gedurende den zittingstijd van
bet Kabinet aan de orde werd gesteld,
waarover bij de Kabinetsformatie in 1918
niet gesproken was. Nu gold het een
ontwerp van wet, dat in 1921 aanhangig
gemaakt was en waarvan men .in 1922
bij de formatie wist, dat het aan de
orde zou komen. Was er zulk een over
wegend bezwaar, dan had men in den
zomer van 1922 moeten spreken; niet tot
op het laatst moeten wachten; vooral niet
wijl, door het aftreden van den heer De
Geer, nog zeer onlangs de zaak van de
Vlootwet op scherpe wijze aan de orde
gesteld was.
Toen, in 1921, bleek ten slotte niet
het lieele Kabinet zijn lot aap de Vloot
wet verbonden te hebben. N u deed het
Kabinet zulks in zijn geheel en elk zij
ner leden individueel.
Toen ging het alleen om de aangele
genheid die aan de orde gesteld was.
Nu zat er, blijkens sindsdien bekend ge
worden uitlatingen in de Pers, meer
achter.
„De Standaard" voegt aan deze zeer
juiste vergelijking toe:
Rehalve de Vlootwet speelde het bezui
nigingsprogram der Regeering een rol.
En daarom schijnt het ons toe, dat de
vergelijidng van 1923 met 1921 allerminst
opgaat.
Wij zien dan ook steeds nog niet iny
hoe de A.-R. partij zou kunnen meewer
ken tot de vorming van een rechtsch
Kabinet. C
Mr S. van Houten.
Mr Van Houten, de 86-jarige oud-minis
ter, die de verwerping van de Vlootwet
betreurt, merkt op, dat wij niet moeten
hebben een hygiënist, maar een chirurg.
Het beeld is juist.
Maar had de oude staatsman dit niet
wat eerder kunnen zeggen. Misschien had
dit gunstig gewerkt op het gemoed zijner
partijgenoote mej. mr v. Dorp.
De situatie ware dan een gansch andere
geweest,
De Vrijheidsbond.
Dat deze er mee tussclien zit, blijkt
uit uitlatingen zijner partijbladen, die
Het Handelsblad voorop zich uitputten
in vertoogen dat Rechts voor een ander
Kabinet moet zorgen.
Ook van dezulken geldt: dat had men
eerder moeten bedenken.
Wie na de nuchtere waarschuwing van
minister v. Karneheek immers geen
man van Rechts aan die zijde nog
tegen de Vlootwet kon stemmen en mee
gaan met het heftige stelletje Troelstra-
Dresselhuijs-Marchant, die is óf met on-
noozelheid een goedige vorm van
idiotisme! geslagen geweest öf zoo
danig door de politieke wol heen ge
verfd gebleken, dat er geen ree meer
mee Te schieten is.
Engels aan 't woord.
Een der tien Roomschen, die de Vloot
wet hielpen afstemmen, heeft dezer dagen,
niet in de Kamer, waar 't behoorde, doch
waar hij in alle talen zweeg, maar in een
volksvergadering zijn stem tegen de Vloot
wet. gemotiveerd. Het is de heer Engels,
een der arbeiders-Kamerleden, die volgens
een verslag in de Nieuwe Venlo-sche Cou
rant aldus redeneerde:
„Het ergste is echter het volgende:
In de huidige situatie, nu overal op
bezuinigd moet worden, op de salaris
sen, Si/o pCt. storting voor de pen
sioenen, bezuiniging op 't onderwijs, op
de gezondheids-maatregelen enz. enz.,
meenden wij onze stem niet aan de
Vlootwet te mogen geven. Wat toch
zouden de gevolgen zijn geweest, indien
wij deze wet hadden doen aannemen?
Dat in de groote industriecentra, met
name Rotterdam, Amsterdam, Twente,
Tilburg en 't kolenbekken, door de so-
ciaal-demokraten een rustelooze ijver
aan den dag zou gelegd worden, om
onze arbeiders met, allerlei drogredeaen
te winnen voor 't socialisme. Wij zou
den dan krijgen, 't zelfde wat ons thans
Duitschland, België en Frankrijk leert,
dat onze arbeiders misschien nog wel
geloovig zijn, maar rood zullen stem
men. Welnu, om te voorkomen, dat men
in het roode kamp deze propaganda
kan voeren, om te voorkomen, dat wij
over twee jaar een ministerie krijgen
niet van Roomsche, doch roode kleur,
hebben wij gemeend tegen de Vlootwet
te moeten stemmen."
De redactie van „Het Volk", terecht
verblijd over deze verklaring, voegt aan
de aanhaling er van toe: „De heer Engels
bevestigt hiermee volkomen de werking
van ons petitionnement".
Ja, dat petitionnement heeft vooral van
de Roomschen vele handteekeningen ge
kregen.
DQch, waar moet dit heen, mogen wij
wel vragen. Men kan zich indenken dat
■iemand tegen de Vlootwet financieele be
zwaren heeft, of den kijk ,op de werkelijk
heid mist, en van ontwapening droomt.
Maar dat iemand zijn stem laat bepalen,
door de houding die zijn kiezers mogelijk
zullen aannemen, dat hij desnoods het
vaderland er aan waagt, om de partij
bijeen te houden, dit lijkt ons 'een veeg
teeken.
Altijd wanneer het motief geen gele
genheidsmotief is, en het ware motief
verzwegen is.
Want deze heeren noemen zich leiders,
maar inderdaad, zij worden geleid.
En een mensch doet heel wat voor
zijn baantje!
Uit Duitschland.
Wat er nn eigenlijk broeit in
Duitschland, weet men precies niet.
IJit Brandenburg, Pommeren, Silezië
en Mecklenburg komen vage geruch
ten binnen omtrent recBtsriadicale
maatregelen en wat er in Coburg ge
schiedt is evenmin bekend. Men tast
nog altijd in 'tduister, of 't daar om
kinderspel gaal, dan wei of men er
te doen heeft met demonstraties, die
uit militair oogpunt au sérieux ge
nomen moeten worden. Evenmin is
het doel der raddraaiers bekend. Zij
willen de regeering omverwerpen,
maar zijn het blijkbaar nog lang niet
onder elkaar eens over den dictator,
dien zij in de plaats der tegenwoor
dige rijksregeering willen stellen.
In Berlijn is men overigens meer
voor de bakkerswinkels da,n voor den
burgerkrijg geïnteresseerd. De bere
kening van de prijzen van piapier in
goudmarken gaat met een schandelijke
opdrijving der prijzen gepaard. Het
gevolg diaarvan is, dat de bevolking
honger lijdt. In heel Berlijn hebben
Maandag'en gisteren dan ook demon
straties, relletjes en plunderingen
plaats gehad.
Ook gisteren kwamen bij de politie
voortdurend berichten in over plun
deringen, diefstallen en molestaties
van burgers. Enkele communistische
apostelen van het geweld hadden zich
bij de verschillende benden gevoegd
om hen nog verder op te hitsen. In
bijna alle gevallen kon worflen vast
gesteld, dat de strooptochten syste
matisch en naar een blijkbaar vooruit
vastgesteld plan worden uitgevoerd.
Zooara de politie verschijnt, gaan de
plunderaars uiteen om op een andere
plek weer bijeen te komen en h'un
werk voort te zetten. Het is buiten
twijfel, dat gewone werkloozen, die
tot de ordelijke burgers hboren, niets
met deze plunderingen hebben uit te
staan. Indien de plunderingen aan
houden zijn ingrijpende maatregelen
van de zijde van den minister en van
den militairen bevelhebber te wach
ten teneinde rust en orde weer te
verzekeren.
De Lusitania-kwestie.
Die gemengde commissie heeft de aan
spraken van Amerika tegen Duitschland
op compensatie voor het verlies van le
vens, persoonlijk letsel en verlies van
eigendom, tengevolge van het toirpedeeren
van de „Lusitania", toegewezen. Duitsch
land wordt echter niet aansprakelijk ge
steld voor vorderingen als straf of wraak
bedoeld. Volgens de principes, door de
commissie vastgesteld, zal een groot deel
van de geëischte 22.600.000 dollar wor
den toegewezen, maar eischen ien be
drage van 345.000.000 dollar, betreffen
de oorlogsrisico en assurantiepremies,
door Amerikaansche reeders tijdens den
oorlog betaald, zijn afgewezen.
Korte berichten.
De bladen melden dat het groot
ste vliegstation ter wereld te
Croydon (Engeland) zal worden ingericht
op last van het ministerie van lucht
vaart. Honderden acres bouwland zullen
aan het bestaande vliegveld worden toe
gevoegd. Een reusachtig uitgestrekt lan
dingsterrein zal worden gemaakt waarop
verscheidene groote handelsvliegtuigen
kunnen dalen of tegelijkertijd opstijgen.
Er zullen entrepots en douaneloodsen
worden gebouwd en een plan voor een
nieuw hotel voor luchtpassagiers is ont
worpen.
Bij de plunderingen te Ber
lijn zijn Maandag in het geheel 129 men-
schen aangehouden. 48 hunner werden
in den loop van den dag weer in vrij
heid gesteld. De agenten hebben van de
vuurwapens gebruik moeten maken ten
einde de plundering van een fietswinkel
te verhinderen. Bij die gelegenheid werd
een man door een schot in de borst zwaar
gewond.
De' rijksbond van Duitsche hotel
houders heeft besloten de goudmark-
rekening in te voeren. Hiermee is de
hotelindex vervallen.
Er dreigt een staking onder
de arbeiders in de bouwvakken te Lon
den ten gevolge van de weigering der
werkgevers om een uur toe te staan voor
het nuttigen van het middagmaal. De
werkgevers bieden een half uur aan.
Të Glenogers (Amerika) heeft een
ernstige ontpdoffin g p'aats gehad
in een kolenmijn, waarbij' vele personen
zijn omgekomen. Er zijn reeds 12 lij
ken geborgen, en men koestert weinig
hoop aangaande de 30 mijnwerkers, die
nog in de mijn zijn. Er waren 65 man
in de mijn, toen de ontploffing plaats
greep, waarvan tot dusver 23 in veilig
heid zijn.
De algemeene staking in Po
len is niet geslaagd, daar de treinen,
zij het ten deele met hulppersoneel, zijn
blijven rijden. Er zijn echter ernstige
storingen in het tramverkeer, dat bijna
stil ligt. Te Krakau staakt het personeel
van gasfabriek en electrische centrale,
waardoor 'er geen kranten kanden ver
schijnen; te Warschau staakten ook de
arbeiders van gas en waterleiding.
Naar verluidt, zal te Antwerpen
een handels hu re au der sovjets
worden gesticht, dit in verband met het
toenemende handelsverkeer tusschen Ant
werpen en Rusland.
Men spreekt thans weer van de
mogelijkheid dat sociaal-democraten zit
ting zullen nemen in het Duitsche ka
binet. Deze mogelijkheid is in groeps
vergaderingen van de Duitsche volks
partij', het centrum, en de democraten,
besproken. Een andere mogelijkheid, n.l.
een uitbreiding van het kabinet met
Duitsch-nationale leden, wordt ark' druk
besproken.
Schoenenwetje.
Het ligt in het voornemen, tegen het
midden der volgende week de Tweede
Kamer bijeen te roepen in verband met
het initiatiefvoorstel-Fleskens nopens ver
lenging van het z.g.n. schoenenwetje.
In orde?
Gister is op Westerveld het lijk ver
brand van den gep. schout-bij-nacht Bentz
van den Berg. Onder de aanwezigen was
namens den minister van ma
rine diens adjudant Diephuis. Na de
verbranding dankte een zoon in het bij
zonder den minister van marine voor
diens vertegenwoordiging.
Een minister was dus weer vertegen
woordigd bij een onwettige daad. Wij ver
moeden, dat ons Kamerlid dr Scheurer
ten derden male hierover wel vragen zal
stellen en we zijn nieuwsgierig, welke uit
vlucht nu weer dienst zal moeten doen.
Troelstra wil geen Minister
schap.
Het „Volk" haalt het gedeelte der rede
voering, door Troelstra bij de behandeling
der Vlootwet gehouden, aan, waarin hij
spreekt over het „dilemma Ruys-Troel-
stra". De strekking van dit betoog komt,
volgens het soc. hoofdorgaan, hierop neer
dat, indien Troelstra eventueel tot sa
menstelling eener nieuwe regeering mocht
worden geroepen, hij deze functie aan
een ander partijgenoot zou overdragen;
dat dus van een „kabinet-Troelstra" in
geen geval sprake zou zijn. Troelstra,
hiertoe eventueel uitgenoodigd, zou er niet
aan denken, in een ministerie "plaats te
nemen. Zijn gezondheidstoestand reeds
zou hem beletten, zulk een positie te
aanvaarden.
(Die gezondheidstoestand was blijkbaar
geen beletsel om vóór en na cje Vloot
wetverwerping opwindende redevoerin
gen te houden en om in de Kamer 'de
oppositie tegen de Vlootwet te leiden.
Maar de consequentie van zijn optreden
durft Troelstra niet aan. Eigenaardig, dat
hij op critieke momenten wel meer last
van „ziekte" heeft. Denk aan 1918!
Red. Z.).
Het Vlootwet-adres te Iersek'e.
Op vragen van den heer Kersten:
Is het Uw Excellentie bekend, dat een
ambtenaar ten 'pöstkantore te lerseke be
zoekers van dit kantoor aan het loket het
anti-Vlootwet-adres ter teekening aan
bood? Acht Uwe Excellentie dergelijk
optreden van een ambtenaar in Rijks
dienst toelaatbaar?
