Kerknieuws.
Onderwijs.
Hit de Pers.
De A1 gem. Zeeuvvsche E 1 ec-
tr i c i t ei t s-Mij. In de gisteren gehou
den algemeene vergadering van de A.Z.
E.M. te Middelburg werd door de direc
tie verslag uitgebracht over het dienstjaar
eindigend 30 Juni 1923, waaraan het vol
gende ontleend is
De omzet bedroeg £226.403 (vorig jaat
f 127.997), waarvan f 173.910 aan netten-
bouw en installatieWerken en f 52.498
aan ornamenten, lampen en toonzaalar-
likelen. Geleverd werden de laagspan
ningsnetten voor de gemeenten Biervliet,
St .Jansteen, Philippine, Driewegen, West-
dorpe en Hoofdplaat, terwijl in aanbouw
waren de netten voor kapitale Dam, Ame-
liapolder, Clinge en Nieuw-Namen. De
winst- en verliesrekening sluit met een
voordeelig saldo van f 11.186. Besloten
werd hiervan 5 pfct. uit te keeren op pre
ferent winstdeelende aandeelen, f 888.57i/2
over te brengen op nieuwe rekening en
het restant aan te wenden voor afschrij-
vingen.
Ontvangsten aan stroomverkoop der
Centrale te Domburg waren f4787.70.
De uitgaven aan loonen en onkosten
f 4270.19i/2. De balans en winst- en ver
liesrekening werden door de vergadering
goedgekeurd. Als commissarissen werden
gekozen de heeren Mr F. J. Sptrengei
en H. Dronkers inplaats van de heeren
Mr P. Diieleman en Mr J. A. Fokker,
die zich niet meer herkiesbaar stelden.
Al deze heeren wonen te Middelburg.
Herkoaen werd de heer J. A. van Rompu
te lemeuzen.
Directe belastingen. Bij Kon
besluit is met ingang van 1 Januari
1924: opgeheven het ontvangkantoor dei
directe belastingen en accijnzen te Re
nesse; de gemeente Dreischor afgeschei
den van, het ontvangkantoor der direc
te belastingen en accijnzen te Brouwers
haven en zijn bij dat kantoor gevoegd
de gemeenten Burgh, Elfcerzee, Ellemeet,
Haamstede, Noordwelle en Renesse; zijn
met ingang van dienzelfden datum: do
gemeenten Dreischor en Seroaskerke
(Schouwen) gevoegd bij het ontvangkan
toor der directe belastingen, invoerrech
ten en accijnzen te Zierikzee.
De M ar ine. Het ligt in de be
döeliag van den minister van marine o m.
de volgende bezuinigingen toe te passen.
Ie. maatregelen ten aanzien van do
inkrimping van 's Rijks werf te Helle-
voetsluis, waarvan een besparing van
80.000 per jaar wordt verw'acht; 2e.
het geleidelijk terugbrengen in vredestijd
tot één maritiem commando met sta
tions te Amsterdam en Vlissingen van
de thans bestaande afzonderlijke comman
do's te Willemsoord en Middelburg. Het
ligt in de bedoeling, dat deze terugbren
ging uit. 1924 geheel zal zijn tot stand
gebracht, waarmede een jaarlijksche be-
Sparing van ongeveer f30.000 zal worden
verkregen.
Wat den loodsdienst betreft, is bespa
ring mogelijk zoodra met betrekking tot de
mloefening van den loodsdienst op de
Wester-Schelde een voor partijen bevre
digende regeling met België zal kunnen
worden getroffen.
Het a u t (vo n g e 1 u k. D'e toestand
van den chauffeur, die Zaterdagavond de
toen omgevallen autobus bestuurde, is zeer
bevredigend; gisteren kon hij ter plaatse
het onderzoek van de justitie bijwonen'en
inlichtingen verstrékken. Ten opzichte van
de passagiers werd ons medegedeeld, dat
de jeugdige Rommels gisteren reeds weer
op straat kon gaan, zijn vader was reeds
weer voor zaken te Zierikzee, terwijl ook
de andere inzittenden, al Ioopen natuur-
lijk de meeste nog met verbanden, geen
ernstige gevolgen van de nval ondervinden.
Faillissement. Door de arron
dissement; rechtbank te Middelburg zijn
failliet verklaard: Pieter Wissel Hzn., com-
missionnair te Zaamslag (thans wonende
te Biervliet) en I. H. Ideler te Zierikzee.
Zondagavond bad in een café te
St Anna ter Muiden een vechtpartij, plaats.
Een familielid van den kastelein, die toe
vallig binnenkwam en er zich mede wilde
bemoeien, werd een stuk van zijn vinger
gebeten. („M. C.")
Statenvergadering. Door
Ged. Staten is onderstaand schrijven aan
de leden der Provinciale Staten gericht:
Wij hebben de eer n mede te deelen,
dat de opening van de tweede gewtone
.zitting der Staten van Zeeland in 1923
door ons is vastgesteld op Dinsdag 4
December a.s. des voormiddags te 11
luur. Het ligt in de bedoeling, om de ver-
Slagen der afdeelingen betreffende de in
gediende voorstellen te behandelen in een
vergadering op Dinsdag 18 Diecember
tl.a.v. des voormiddags te tien uur.
Goes. Gisteravond kwam de Vereeni-
ging „Handelsbelangen" in algemeene ver
gadering bijeen, onder voorzitterschap van
den heer Oosterbaan. Toegelaten werden
17 nieuwe leden.
De commissie voor de Onderlinge Glas
verzekering deed voorstellen tot reorga
nisatie van 'deze afdeeling, welke voor
stellen werden goedgekeurd. Aan de leden
zal zoo spoedig mogelijk een exemplaar
van het nieuwe reglement en de nieuwe
tarieven worden toegezonden. De tarieven
dezer onderl. verzekering zijn 4050 pCt.
lager dan de billijkste tarieven van Glas
verzekering-Maatschappijen. Bovendien is
bepaald, dat premiebetaling vrijwel zal
ophouden, zoodra het reservefonds §en
zeker bedrag sterk is. Alleen 'leden der
Vereeniging worden tot deze onderlinge
verzekering toegelaten.
Naar de a.s. Bondsvergadering en het
Middenstandscongres werden twee leden
afgevaardigd.
Door een lid werd ter sprake gebracht
de gestie van het instituut voor nood-
slachtingen alhier. Zijn de gedane mede-
deelingen juist, dan is het gewenscht, dat
in het belang der volksgezondheid in
gegrepen worde. De voorzitter zegde toe,
een onderzoek te zullen instellen en een
en ander onder de aandacht van autori
teiten te zullen brengen.
Wij herinneren onze lezers nog eens
aan het kerk-eoncert, dat morgenavond
ui de Groote Kerk gegeven zal worden.
Wie van een plaats verzekerd wil zijn,
zal goed doen, tijdig een kaart te koopen,
want, naar w'ij vernamen, waren gisteren
(■Dinsdag) reeds 400 kaarten verkocht. Gis
terenavond gaven mevrouw Noordewier
en haar zoon en dhr. Verhei} een schit
terend concert te Utrecht voor een u.t-
veikochte kerk.
Bevolking gedurende de 2e helft der
maand September 1923.
Ingekomen: G. W. Baron v. d. Feltz,
ass. fruitkweekerij, van Apeldoorn, Oost
singel 82; C. Hoogerheide, brig. Rijks-
veldwacht, van Middelburg, Nieuwstraat
20; B. Vlaming, koopman, van Ierseke,
Nieuwstraat 48; I. Ruis, modiste, van
Zwammerdam, Lange Vorststraat 53; C.
M. J. Kort, onderwijzeres, van Ellewouts-
dijk, M. Sm.buurt 63; J. Buijse, reiziger,
van Leiden, 's-H. H.kinderenstraat 4; A.
J. A. van Mil, hotelbediende, van Schie-
broek, Gr. Markt 1; A. N. Houtman, schil
der, van Rotterdam, Korte Kerkstraat 7;
B. C. Westerhof, leerares Vakschool, van
Zwolle, Wilhelminastraat 19; W. C. West-
steijn, directrice Vakschool, van Zwolle,
Wilhelminastraat 19.
Vertrokken: J. Knuist, bakker, naar
Rozenburg; M. Kriekaard, smid, naar
's-Gravenhage, Snijdersstraat 57; .C. L.
Koevoets, fitter, naar Rotterdam, Boezem-
schestraat 47b; G. Verhoeven, pakhuis
knecht, naar N.-Amerika; J. Voois, tim
merman, naar Borgerhout (België); P.
Hermes, ploegbaas N. S., naar Krabben-
dijke; P. D. Kloosterman, zonder beroep,
naar Vlissingen, Groenewoud 11.
Middelburg. Dien officier van Justitie
alhier is voorgeleid I. Ie R., 21 j„ tim
mermansknecht te St. Anna (er Muiden,
verdacht van zware mishandeling (ver
dachte had n.l. een zekere v. II. te
Sluis een stuk van zijn rechterpink ge
beten) te Sluis op 7 October j.l. Ver
dacht® is na verhoor door den rechter
commissaris weder op- vrije voeten ge
steld.
Alhier is den officier van Justitie
voorgeleid J. de KL, 26 j„ monteur alhier,
iverdacht van verduistering te Hulst op
3 October j.l. en oplichting te Wisse'kerke
op verschillende tijdstippen in October
1923. Verdachte is na verhoor door den
rechter-commissaris overgebracht naar 't
huis van bewaring.
Vlissingen. Door R. en W. wordt aan
den raad uitvoerig uiteengezet, waarom
zij aan den heer D:r A. Staverman hebben
geschreven dat hij wegens zijn benoeming
tot chirurg van het Gasthuis h.i. ophoudt
lid van den raad te zijn, en waarom
'zij nu adviseeren naar aanleiding van het
beroep van dr S. op den raad te be
llissen, dat hij niet langer raadslid mag
zijn. B. en W. deelen mede, gehandeld
te hebben in overleg met het Bureau
Voor Staats- en Administratiefrechtelijke
adviezen" te 's Gravenhage. Door het aan
nemen van de betrekking van chirurg aan
het Gasthuis door den heer S. kon de
door den raad geuite wensch om den
heer S. voor den raad te behouden h.i.
niet in vervulling komen.
Die vraag rijst welke de positie van
den heer S. was aan hel gasthuis tij
dens zijn vorige raadslid-periode. Volgens
de instructie van de gemeentedeskundigen
van 29 October 1909, was aan den
eersten geneeskundige (Dir O. A. Duijvis)
opgedragen de heelkundige hulp in haren
geheelen omvang. In 1919 werd aan Dr
Duijvis een verhooging toegekend van zijn
jaarwedde ad f500 pier jaar, om hem
iin de gelegenheid te stellen te zijhen
koste zich van chirurgische hulp te voor
zien. Hieruit blijkt, dat dr Staverman
Itoen niet in dienst was van de gemeente
en hem is ook nimmer een bewijls van
aanstelling als chirurg van het gasthuis
verstrekt.
Toen na het bedanken van den heer
D. als chirurg de pogingen van dr Duij
vis en regenten om den heer S. op
.aannemelijke voorwaarden te behouden
als chirurg mislukten, werd besloten een
vasten chirurg te benoemen op een
wedde van f 2200 en werd dr. S. den
Sen Augustus als zoodanig benoemd.
Op 9 Augustus nam de heer S. de be
noeming aan en werd volgens B. en
W. een ambtelijken band geschapen tus-
scben den chirurg S. en het gemeentelijk:
gasthuis.
In den breede zetten B. en W. verder
uiteen, dat het niet juist is wat dr. S.
betoogt, dat hij alleen belast zou zijn
met de armen-plractijk.
Ook bestrijden B. en W. het juridische
advies van den raadsman van den heer
S., mr. J. Adriaanse te Middelburg, daar
zijn meening, dat art. 25 der gemeentewet
niet van toepassing is op1 den heer S.,
aangezien deze vóór het tijdstip 'dor be-
ëediging als lid van den raad de betrek
king van chirurg had aangenomen, om
dat de wetgever de mogelijkheid van dit
geval niet heeft voorzien, is naar B. en
W. meenen in lijnrechten strijd met de
bestaande jurisprudentie.
Gisteravond had het comité tot
huisvesting van Hongaarsche kinderen al
hier een bijeenkomst belegd van de pleeg
ouders met hun pleegkinderen. Te acht
uur was een der lokalen van de school
in de Kasteelstraat geheel gevuld, toen
prof. dr K. Kóllay de Hongaarsche kin
deren in hun moedertaal liet zingen een
vers van Psalm 25. Prof. Kóllay richtte
zich allereerst in het Hollandsch tot de
aanwezige comité-leden en pleegouders
en schilderde het lijden in Hongarije,
dat sedert zijn optreden in April van
dit jaar hier ter stede nog wel 10 maal
j grooter is geworden. Toen het transport
J van 2000 kinderen, waarvan deze deel uit-
maken, te Utrecht aankwam, waren de co-
rnité-leden ontzet over de ellende, welke
zij te aanschouwen kregen. Namens het
hoofdcomité en de ouders der kinderen
dankte spreker in hartelijke bewoordingen
de pleegouders voor hun groote liefde
en toewijd in c: aan de kleine Hongaren
betoond. Dit zal door Hongarije nooit
vergeten worden.
Hierna zongen de kinderen het Hon
gaarsche volkslied, waarna de prof. de
aanwezigen verzocht het Wilhelmus aan
te helfen.
Vervolgens sprak prof. Kóllay de kin
deren in het Hongaarsch toe, waarvan
spr. een korte samenvatting in het Hol
landsch gaf. H'ij (gaf den raad, dat
wanneer de pleegouders willen schrij
ven, dit zoo mogelijk in 't Duitsch te
doen, daar de Hongaren dit 't gemakke
lijkst kunnen vertalen.
Dhr. P. G. Laernoes richtte een woord
van dank aan prof. Kóllay voor de vele
bemoeiingen, Waardoor kinderen en pleeg
ouders dichter bij1 elkander zijn gekomen.
Ten slotte sloot prof. Kóllay in 't
Hongaarsch de bijeenkomst met gebed.
Rilland-Bath. Met ingang van 1 Sept.
1923 is de Huurcommissie alhier opge
heven. In overleg met het gemeentebestuur
van Goes is besloten, dat de Huurcommis
sie in die gemeente ook zal ingesteld
zijn voor deze gemeente.
's-Heerenhoek. Zondagavond omstrfeeks
10 uur werden wij opgeschrikt door brand
alarm. Bij den landbouwer Di. Smit (ge
meente Borsselen) stond de keet in lichte
laaie, die vlak aan het woonhuis grensde.
De gemeente aarzelde niet om hulp te
bieden met haar spuit en in een minimum
van tijd was geheel 't brandpersoneel
aanwezig, dat in l1/2 uur tijd den brand
onder de knie had, zooidat alleen de keet
afbrandde en de aangrenzende gebouwen
gespaard bleven. („N. Z. Crt")
N. en St. Joosland. Maandagmiddag
vergaderde de raad. Afwezig met kennis
geving dhr. Rooze. Die gemeenterekening
over 1922 werd voorioop'ig vastgesteld
in ontvang op f36418.94, en in uitgaaf
op f 351 78.15i/2 alzoo een batig saldo
van f 1240.87i/2. Daarna werd de begroo
ting voor 1924 overgelegd. Alsnu werd
op voorstel van B. en W. in beginsel
besloten tot het bouwen van een veld
wachterswoning. De huur werd bepaald
op f 3 per week. Mocht de eventueel te
benoemen veldwachter zelf laten bouwen
en mocht hij geen terrein daarvoor heb
ben. dan zou de gemeente hem een ter
rein afstaan. Dan bouwt de gemeente
natuurlijk niet. Later zal zoo noodig wor
den beslist waar gebouwd zal worden
en welk type men zal nemen van de
2 woningen, die in schetsteekening waren
overgelegd.
Van dr A. J. de Woerd, geneesheer
alhier was een verzoek ingekomen oon
aan zijn woning een bergplaats te bouwen
voor zijn aan te schaffen auto, onder
mededeeling dat h'ijl (bereid is een ge
deelte der kosten daarvoor zelf te beta
len. Volgens overgelegde raming zouden
die kosten ongeveer f 400 bedragen. B.
en W. stellen voor, met het oog op
de bezuiniging, aan dit verzoek niet te
voldoen, doch hem vergunning te geven
op zijn kosten een bergplaats te laten
bouwen onder goedkeuring van B. en W.
en daarvoor uit de gemeentekas f 150
subsidie te geven, onder voorwaarde dat
het onderhoud voor zijn rekening komt.
De meerderheid van den raad achtte
dit evenwel niet verantwoord tegenover
de belastingbetalers, zoodat het voorstel
verworpen werd met 4 tegen 2 stemmen.
De vooi'z. deelt mede, dat aan de N.V.
een brief, inhoudende de in de vorige
vergadering geopperde bezwaren tegen de
autobusdienst, gezonden is, doch dat
daarop tot nu toe geen antwoord is ont
vangen; dat van den Inspecteur der pos
terijen en telegrafie, op een schrijven
van B. en W. bericht is ontvangen dat
vooralsnog niet overgegaan kan worden
tol invoering der diensturen voor de
telefoon en telegraafdienst, zooals die
voor 3 Sept. bestanden, wegens het ge
ringe verkeer; dat het aandeel der ge
meente in de keuringsdienst van waren
bedraagt f 138.97; een brief van den
Minister van Binnenl. Zaken omtrent hef
fing van schoolgeld, wat nu mag plaats
hebben van personen die minder inkomen
hebben dan f 800dat door B. en W
tot 1 Sept. 1924 als plvv. burgemeester
is benoemd dhr. L. Wattel en dat aan
Z. Ex. den Minister van Arbeid enz.
verzocht is bij eventueel uit te voeren
werken aan of bij den Sloedam zoo mo
gelijk ook werkloozen uit deze gemeente
te werk te stellen.
Geref. Kerken.
Beroepen te Borger en te Zweeloo H.
de Zwart, cand. te Hallum; te Almkerk
P. de Jong te Schoonebeek.
Chr. Ger. Kerk.
Beroepen te Dokkum (2e maal) W. Vos
te Drachten.
Ds J. W. Blankert, gekomen van
Neerbosch, deed Zondag j.l., na des mor
gens bevestigd te zijn door Ds T. Jon
ker, van Biezelinge, met een predikatie
over Exod. 3 vs. 14, zijn intrede bij de
Ned. Herv. Gem. te St. Oedenrode, spre
kende over 1 Petrus 2 vs. 9b. Den nieu
wen leeraar werd 's morgens toegezongen
Gezang 91 vs. 3 en 's middags Psalm 134
vs. 3, terwijl hij werd toegesproken door
den consulent Ds J. R. van Kooy, van
Oirschot, en jden heer C. B. van Mameren,
van Neerbosch, die sprak namens de vele
vrienden uit de vorige Gemeente, terwijl
mede Kerkwerve, de eerste Gemeente,
vertegenwoordigd was.
Ds F. W. H. Bramer, overgekomen
van Hoogeveen, werd Zondagmorgen bij
do Geref. Kerk van Maassluis B, die bijna
2 jaar vacant was, bevestigd door Ds G.
W. Akkerhuis, aldaar, die tot tekst had
1 Thess. 5 vs. 12—15. De bevestigde
deed des namiddags zijn intrede met Jes.
40 vs. 1 en 2, de Gemeente bepalende bij
de opdracht die in dat tekstwoord aan
den dienaar des Woords verstrekt wordt
en daarna bij den inhoud van die op
dracht. Het ruime kerkgebouw was tot
in alle hoeken gevuld, 's Morgens na de
bevestiging en na de door Ds Akkerhuis
gehouden toespraak werd den nieuwen
leeraar Psalm 134 vs. 3 toegezongen.
Do Unie-collecte bedroeg te Veere
(Geref. Kerk) f 20.95 Va en te Driewegen
bij Terneuzen f 17.65.
Benoemd tot onderwijzer aan de
O. L. school te Bruinisse, de heer A.
C. de Jonge te Brouwershaven.
Geslaagd te Leiden voor zijn docto
raal theologie de heer H. de Vos en voor
zijn candidaats rechten de heer E. H.
Boosten. Te Groningen voor het candi
daats rechten de heer H. J. Schulte, voor
het candidaats wis- en natuurkunde de
heer J. M. Humraelen. Te 's-Gravenhage
voor Jiet machinistenexamen diploma B
de heer F. H. J. Good, te Middelburg.
Prof. dr H. J. Pos. Uit Amsterdam
meldt men ons:
Tot gewoon hoogleeraar in de faculteit
der letteren en wijsbegeerte aan de Vrije
Universiteit, belast m'et het onderwijs in
de algemeene taalwetenschappen, de en
cyclopaedic der philologie, de klassieke
philologie, enz. is benoemd dr H. J. Pos.
De nieuwe hoogleeraar is geboren te
Amsterdam op 11 Juli 1898. Hij bezocht
het Gereformeerd Gymnasium aldaar,
waarvan dr Jan Woltjer toen rector was,
en werd daarna als student ingeschre
ven aan de Vrije Universiteit, voor de lit
teraire faculteit. Eenige jaren geleden leg
de hij zijn doctoraal af, en ging daarna
naar Duitschland, waar hij in 1922 aan
de universiteiten te Heidelberg en Frei
burg studeerde. Hij promoveerde op een
proefschrift, getiteldZur Logik der
Sprachwissenschaft. Vervolgens is hij naar
Nederland teruggekeerd, en was hij eeni-
gen tijd leeraar aan het Christelijk Ly
ceum te Haarlem, en bereidde zich intus-
schen voor, voor zijn promotie aan de
Vrije Universiteit. Die promotie geschiedde
den 9en Juli 11. cum laude op een proef
schrift, getiteld: Critische studiën over
philologische methoden.
De nieuwe hoogleeraar, die nu op 25-
jarigen leeftijd tot het hooge ambt geroe
pen wordt, zal vermoedelijk eerst het
volgend jaar, omstreeks Paschen, gijn
inaugureele rede houden, daar hij eerst
eenigen tijd naar Parijs gaat voor weten
schappelijke studiën. (N. R. C.).
D1 e plannen der r e Ig1 e e r i n gr.
Naar men uit Den Haagman het „Hbl."
meldt, loopt in parlementaire kringen hard
nekkig het gerucht, dat de regeering' voor
nemens zou zijn, niet alleen het zevende
leerjaar van de lagere school weg te ne
men, maar ook om de leerstof van de zes
overige leerjaren zoodanig te beperken,
en samen te dringen, dat met een .vierjari
ge lagere school kan worden volstaan. De
bedoeling zou dan zijn den leerplicht te
doen beginnen met het achtste jaar. Er
wordt wel gedacht aan voorbereidend on
derwijs, maar aangezien dit gedurende
twee jaar te geven onderwijs dan ook ver
plichtend moet worden gesteld, zou hier
mede de hoogste bezuiniging niet worden
verkregen, zoodat daarover de denkbeelden
nog niet rijp schijnen. Door het groot
surplus aan leerkrachten dat ontstaat, zou
ook op de opleiding bezuinigd kunnen
worden.
De staat, zijn schuldeischers en zijn
ambtenaren.
Onder de vele gevaarlijke misvattingen
in onze dagen behoort ook die omtrent
de verhouding tusschen den staat en zijn
schuldeischers en den staat en zijn amb
tenaren.
Men schreef onsmogen wij ambtenaren
er op rekenen dat, als de staat raakt aan
ons recht hij ook tot zijn schuldeischers,
tot de houders van de stukken der staats-
leeningen zeggen zal: wij kunnen niet,
door bijv. inplaats van 5 procent 3 pro
cent te geven?
Deze totale misvatting omtrent beide
verhoudingen is natuurlijk weer door de
gevaarlijke vijanden van het staats en
maatschappelijk leven, door de sociaal
democraten, in het leven geroepen. Zij
zeggen3e ambtenaren moeten gekort
worden, maar het kapitaal moet worden
gespaard. Waarom gaat de staat niet de
rente voor de staatsschulden verlagen?
De groote redeneerfout, die hier schuilt,
wordt zelfs door menschen, die in onze
kringen leiding willen geven, voorbijge
zien. Wij lazen o.m. een beschouwing
van den heer Lens in de „"School met'
den Bijbel", die ook al zegt: waarom
geen conversie der staatsleeningen? Ik
begrijp dat niet. Omdat het in strijd zou
zijn met de voorwaarden der uitgifte?
Maar is de salarisverlaging ook niet in
strijd met de voorwaarden in het salaris-
besluit?
Nu spreekt de heer Lens nog van een
conversie, d. w. z. dat de staat een nieuwe
leening tegen een lager procent uitschrijft
om een vroegere leening tegen hooger pro
cent af te lossen. Er zijn er echter, die
meenen, dat de staat éven gemakkelijk
tegen zijn schuldeischers kan zeggen: gij
ontvangt uw rente niet of slechts ten
deele, als tot zijnambtenarenik zal u
voortaan minder uitbetalen, omdat ik tot
een sluitend budget moet komen.
Nu is "het middel der conversie aan
rijk en gemeenten natuurlijk niet onbe
kend. Of het kan worden aangewend,
hangt van allerlei omstandigheden af, die
door de deskundigen op het gebied van
het geldwezen kunnen worden gewogen.
De vraag, die hier aan de orde komt,
is echter of de verhouding van den staat
totzijn schuldeischer dezelfde is als die
van den staa"t tot zijn ambtenaar.
Wij willen om het groot verschil dui
delijk te maken een zeer eenvoudig voor
beeld nemen. Dan zal het detigene, die
verstaan wil, dadelijk duidelijk worden,
dat niets zoo schadelijk zou zijn voor
den ambtenaar, als zijn wensch, dat ook
den houder van een staatsschuldbrief een
korting op zijn rente zou worden aange
zegd.
Daar is een eigenaar van een fabriek,
die, zooals bijna steeds "het geval is,,
voor een groot deel met vreemd kapitaal,
met geleend geld, werkt.
De man geniet vertrouwen, -zijn zaak
staat er goed voor. hij betaalt op tijd,
wat hij schuldig is. Dus kan hij ook geld
krijgen. Met dat geld beheert hij zijn fa
briek en daardoor is hij in staat zijnl
bedienden en arbeiders hun loon te be
talen.
Nu komt de fabriek in moeilijkheden.
Do afzet wordt minder groot, de verdien
sten worden kleiner. De man roept zijn
personeel bijeen en zegt: ik zal uw salaris
moeten verminderen. Ik lean niet meer
geven, wat ik tot dusver gaf. Er moet
tien procent af.
De mogelijkheid bestaat, dat de bedien
den tol bun patroon zeggenwij weten
dat gij tot dien maatregel niet overgaat
dan in den uitersten nood. Wij willen u
helpen dooi' de moeilijke dagen heen te
komen.
Het is ook mogelijk, dat zij zeggen: wij
willen met, en dus hun betrekking op
zeggen om het elders te probeeren.
Laat het zich echter wel denken, dat
zij zoo dom ypjn om te zeggen: waarom
met ons loon té beginnen, betaal uw
rente niet en dan liebt gij geld om ons
ons volle loon te geven? Of betaal uw
rente slechts ten deele?
Wij gelooven niet, dat er één zou zijn,
die dit zou vragen. Maar ten opzichte
van den staat doet men zulks wel. Wij
nemen dus aan, dat de bedienden en ar
beiders verklarenkort op uw rente of
betaal uw schuldeischers ten deele.
Wat zou de patroon antwoorden? Maar
beste lieden, dat is mijn bankroet. Als
ik dal doe, dan is mijn crediet weg en
mijn zaak is weg en gij staat allen op
straat.
Dit is zoo duidelijk, dat ieder het aan
stonds toestemt.
Staat het echter niet den staat dei-
Nederlanden wel anders?
De ambtenaar is afhankelijk van het
welzijn van zijn patroon. Hij gevoelt toch
wel, dat zijn bestaan afhangt van de
credietwaardigheid van zijn patroon, den
staat? De ambtenaar heeft er dus groot
belang bij dat de staat soliede blijft en
zijn schulden betaalt.
Dat geldt hem zelf allereerst, want voor
het werk, dat hij heeft verricht, mag hij
de overeengekomen betaling eischen. De
staat is dan zijn schuldenaar en is geroe
pen te betalen.
Maar nu komt de staat en zegt: ik kan
de eindjes niet meer aaneenknoopen, ik
moet voor de toekomst uw salaris ver
minderen. En het antwoord van den amb
tenaar is: dank u wel, ga eerst maar
eens bankroet. Mijn salaris wil ik houden.
Kan het dwazer? Hoe is het toch mo
gelijk, dat verstandige lieden zoo kunnen
redeneeren?
De staat der Nederlanden heeft geld
geleend tegen een bepaald procent.
Dat geld is geleend aan menschen in
Nederland en daarbuiten.
Men leent thans nog gaarne aan Ne
derland, omdat zijn gulden de volle waar
de heeft en door de credietwaardigheid
van den staat hoog staat aangeschreven.
Maar nu komt het bericht: de Neder-
landsche staat betaalt zijn rente niet meer.
Hij biedt "de helft aan. Of een of twee
procenten minder.
Aanstonds wordt gezegd: dat is het
staatsbankroet.
Nederlands crediet is verdwenen. Men
vraagt zich af: wat js er toch geschied,
dat deze credietwaardige staat plotseling
zoo zwak komt te staan?
Als ïrien in het buitenland hoort, dat
de ambtenaren er om hebben gedwongen,
opdat hun salaris niet verminderd zou
worden, dan zal men de handen ineen
slaan van verbazing en zeggen: is het
die menschen daar in het hoofd geslagen?
Ons crediet zou met dat al hopeloos
in de war zijn. De gulden zou aanstonds
dalen, men zou met ons geen handel
meer willen drijven. En de ambtenaar zou
plotseling ondervinden, dat hij zich zelf
de grootste schade had berokkend die hij
zich berokkenen kan.
Er ligt, inzonderheid voor hem, alles
aan gelegen, dat het crediet van den staat
ongeschokt blijft, m.a. w. d,at Nederland
zijn schuldeischers betaalt.
En hij ziet dat niet in Hoe is het:
toch mogelijk?
De regeering zegt in haar brief tot de
commissie voor georganiseerd overleg: er
is principieel verschil tusschen de ver
plichtingen vaö den staat tegenover zijn
