Woensdag 10 October 11123
38e Jaargang
•^o 9
Buitenland.
AART DE MESMAAKERT
Binnenland.
Bit de Provincie.
FEUILLETOM.
DE BUSSCHIETER VAN MIDDELBURG.
UIT TARWE VERVAARDIGD
■rukkers-Exploitanten
OOSTERBAAN Sc LE COINTRE GOES
Bureaux: Lange Vorststraat 68—70, Goes
Tel.: Redactie no. 11; Administratie no. 58
Postrekening No. 36000.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259
veZeeuw
"VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f 3.
Losse nummersf 0.05
Prijs der Advertentiën:
1—4 regels f 1.20, elke regel meer 30 et
Bij abonnement belangrijke korting.
Achteruitgang van het Socialisme.
Op den partijdag der afdeeling Berlijn
van de sociaal-democraten heeft Hilfer-
ding, de afgetreden minister van finan
ciën, een rede gehouden, waarin hij de
Kabinetscrisis behandelde, en de geva
ren die de sociaal-democratie bedreigden.
Hilferding deelde mede, dat de Putsch-
plannen veel omvangrijker zijn geweest
en veel vasteren vorm hadden aange
nomen dan vermoed wordt. Rijkskanselier
Stresemann heeft zich zeer loyaal ge
dragen.
Hilferding wees er op, dat de sociaal
democratische partij zwakker is geworden
en dat haar invloed op de groote massa
eveneens geringer is geworden. De in
vloed van de sociaal-democratische pers
neemt af, vooral daar, waar de bladen in
radicalen geest worden geredigeerd. Ook
de vakvereenigingen worden verzwakt
door het woelen van de communisten.
Een groot gedeelte van degenen, die in
1918 uit het veld zijn teruggekeerd en
zich bij de sociaal-democraten hadden
aangesloten, bevinden zich thans in het
nationalistische kamp. De sociaal-demo
cratische partij verkeert in een ongelukki-
gen toestand. De contra-revolutionaire be
weging wint steeds veld. Het is zejfs de
vraag of niet binnen enkele weken de
vraagstukken, die thans nog voor de
■sociaal-democratie gelden, nog waarde
zullen hebben. Het is zelfs de vraag of
binnen 8 weken nog vergaderingen ge
houden zullen kunnen worden, of dat de
bladen dan nog zullen verschijnen.
Korte berichten.
In h e t R o e r g e b i e d zijn de mijn
werkers gisterochtend op den gewonen
tijd afgedaald, na te hebben besloten met
een verlenging van den werktijd geen
genoegen te nemen. Daar de werkgevers
voornemens zijn deze verlenging door te
zetten, en de mijnen weer te sluiten als
de arbeiders blijven weigeren, dreigt er
een ernstig conflict.
Lloyd George heeft Maandag
morgen voor een gehoor van tienduizend
menschen te Montreal gesproken. Hij
kreeg een geestdriftige ovatie. De spreker,
wiens keel blijkbaar geheel hersteld was,
behandelde hoofdzakelijk de rol die Ca
nada in den oorlog vervuld had.
Volgens een bericht uit Moskou is
in den gezondheidstoestand van den com
munist Lenin in de laatste 2 maanden
een merkbare verbetering ingetreden. Le
nin is in staat kleine eindjes te loopen,
ritten te maken in een automobiel en
langzamerhand krijgt hij ook zijn spraak
vermogen terug. Hij zou binnenkort zijn
politieke werkzaamheden willen hervatten.
De mijnwerkersstaki n'g in
'Tsjecbo-Slowakije is na een duur van 7
weken Maandag geëindigd. De loonen'zijn
met 9 tot 13 procent verlaagd. Als gevolg
van het einde van de .staking verwacht
inen een daling van de kolenprijzen met
tenminste 20 procent.
Op de Berlijnsche levensmiddelen
markt stegen de prij zen gisteren met
honderd en meer procent. Bonvrij brood
kost van heden af 76 millioen mark.
De Obstenrijksche aartshertog Jozef
Frans is verloofd met prinses Anna Mo
nica Pia, jongste dochter van den laat-
E.en vernaai tijdens het beleg van
Middelburg door de Watergeuzen.
(1572—1574).
door CHR. HONDIUS.
(Auteursrecht voorbehouden.)
5).
Eenzaam was het thans in de waning'
waar vroeger gezelligheid en drukte
Keerschte; want de bezoeken waren zeld
zaam geworden; men vreesde al spoedig
van medeplichtigheid aan ketterij ver
dacht te worden, wanneer men omgang
had met de familie van de bannelingen.
Gelukkig kon vrouwe Adriaanke troost
putten uit haar ouden Bijbel. Behoedzaam
werden echter eerst de deuren en luiken
gesloten eer de kast in het voioirhuis ge
opend werd om het kostbare ,boek te voor
schijn te brengen, dat nu dubbele waarde
voor haar bezat, omdat haar echtgenoot
dit had gebruikt.
Vaak biggelde een traan over de gewij
de bladen, wanneer onder het lezen een
Schriftwoord in de herinnering kwam, dat
ook den kleermaker troost en kracht had
'geschonken in moeilijke dagen.
Wèl hadden deze vrouwen kracht noo
dig in deze voor haar zoo donkere tijden,
sten koning van Saksen en zijn geschei
den vrouw (thans Signora Toselli). Prin
ses Anna had haar verloofde, die 28 jaar
oud is, het eerst ontmoet bij het trou
wen van haar broeder te Munchen in
April
Fridfjof Nansen is op zijn reis door
Duitschland, toen hij 's avonds wegens
een autodefect bij Bitterfeld moest stop
pen, bestolen, in den koffer, die ont
vreemd werd, zat ook een gouden hor
loge met ketting, dat voor Nansen groote
waarde had als herinneringsstuk.
Zoowel te Parijs als te Brussel
heeft de Duitsche regeering pogingen ge
daan om deel te* kunnen nemen door mid
del van een regeeringscommissaris aan
de besprekingen, die tusschen de Rijn- en
Roerindustrieelen en cle bezettingsautori
teiten plaats hebben voor de hervatting,
van den arbeid. In Fransche officieele
kringen is men echter van oordeel, dat
dergelijke pogingen niet het minste succes
kunnen hebben.
Te Berlijn en te Frankfort dreigen de
beambten der spoorwegen en posterijen
met staking, daar zij met de salaris-
regeling niet tevreden zijn.
De Paus heeft aan generaal Dggoutte
een 'aantal verzoeken om gratie gericht
voor Duitschers, die wegens politieke fei
ten veroordeeld zijn. Generaal Degoutte
beloofde de verzoeken welwillend te zul
len overwegen.
HEERLIJK
VOEDZAAM
VOORDEBt-lO
De huishouding van den Staat.
Aan een artikel uit „Bergopwaarts" van
Prof. Mr F. de Vries, van Rotterdam, ont-
leenen we liet volgende
Tusschen den laatsten gulden, welken
men leent, en den eersten, welken men
terugbetaalt, bestaat een groot onder
scheid en moeilijk is de weg, dien men
moet gaan om hiermede een begin te
maken. Dan moet men breken met de
gemakkelijke levenswijze, waarbij er wei
nig op werd gelet of telkens opnieuw de
"bodem van den geldbuidel was bereikt
en opeens moet heel de levenstoon een
andere worden. Maar toch, om den on
dergang te voorkomen moet men dien weg
gaan en moet men zich weer leeren schik
ken in het onvermijdelijke. Een andere
keuze is er niet.
Verkeeren wij als. volk thans niet in
een zoodanige positie? Onbezorgd heb
ben we eerst onze uitgaven uitgebreid, de
huishouding van den staat op een andere
leest geschoeid en aan allerlei eischen
en wenschen gereedelijk toegegeven, zon
der veel te vragen of de bron, waaruit
men zoo rijkelijk putte, niet spoedig zou
opdrogen. Wel gingen de oogen langza
merhand open voor het dreigende gevaar
en werd er vooral luide gepredikt, dat
het zoo niet. langer ging; ook werd er wel
geremd, maar de beslissende stap werd
niet gedaan.
De MilliOenen-nota schijnt nu eindelijk
de aankondiging van een nieuwen koers
te brengen en dan zal ,ook ons volk als
geheel zich in een andere levenswijze
moeten schikken. Moeite zal het ook thans
kosten en moeilijk zal het ook zijn den
juis'ten weg te vinden.
Bii de inrichting van onze openbare
huishoudingen mogen we niet uitgaan van
de veronderstelling van een zoo spoedigen
terugkeer van betere tijden. Een groot op
timisme zou hier onverantwoordelijke
lichtvaardigheid zijn. Want, wanneer we
hierdoor op te groot.en voet zouden blij
ven leven, zou juist de (grondslag voor
een toekomstige herleving worden onder
mijnd. Bet gevaar van inflatie cfreigt thans
praktisch alleen van de zijde van den
staat, wanneer deze, niet in staat het
evenwicht tusschen ontvangsten en uit
gaven te herstellen, tot het scheppen van
kunstmatige koopkracht zijn toevlucht
gaat nemen. Wanneer het roer thans niet
wordt omgegooid, zijn we hier niet meer
ver van verwijderd. Goede financiën zijn
noodig om dit onheil te weren: goede
financiën zijn evenzeer noodig om, wan
neer betere tijden aanbreken, weer op
bouwend te kunnen gaan arbeiden.
Hoe ze aan de handteekeningen
k o m e n.
Herhaalde malen is er al <qp gewezen,,
hoe de tegenstanders van de Vlootwet
aan handteekeningen komen. De onwe
tendheid der kiezers doet alle waarde
van het petitionnement te niet. De groote
werkzaamheid der propagandisten wordt
er niets anders door dan een belachelijk
vertoon. Elke gelegenheid wordt te baat
genomen om handteekeningen te verza
melen. Tot tramconducteurs toe, .gebrui
ken een verloren oogenblikje op den wa
gen, om het leger protesteerenden uit te
breiden
Een typisch staaltje van de wijze waar
op de handteekeningen bijeen gegaard
worden was 'gisteren te Rotterdam te
constateeren. Daar stond een progadan-
dist die 'de voorbijgangers tot teekenen
uitnoodigde. Twee bakvischjes vroegen of
ze óók hun handteekening mochten zetten.
Ze waren nog geen één en twintig. Ga je
gang maar, zei de Vlootwet-tegenstander.
Bij elkaar zijn jullie het wèl. Er waren
weer twee namen gezet.
Op het eiland Flakkee zijn de roode
heeren ook in actie om handteekeningen
te verzamelen tegen de Vlootwet. De
eenvoudige landarbeiders en landarbei
dersvrouwen worden op zeer eigenaar
dige manier overgehaald om hun hand
teekening te zetten. Men speculeert op
de eenvoudigheid en de onkunde der me
nigte. Menschen, dje bijna nooit een cou
rant in handen krijgen eh in geen ge
val iets van de politieke gebeurtenissen
afweten, worden opgehitst tegen de re
geering.
Zoo werd door propagandisten in dienst
der anti-Vlootwet-actie, den menschen ge
vraagd of zij er tegen waren, dat de be
lasting op koffie, thee, suiker, enz. ♦ver
hoogd werd, en of zij er ook tegen waren,
dat er belasting kwam op de rijwielen.
Antwoordden zij toestemmend (en dat
doen zij natuurlijk allen) dan werd ge
zegd: „zet dan op deze lijst je hand
teekening". En dat moet dan een volks
uitspraak zijn tegen de Vlootwet.
Fraude bij Gemeentebelas
tingfin?
Naar de „Tel." meldt is men bij de
administratie der gemeentebelastingen te
's-Gravenhagc sedert eenigen tijd tot
vreemde ontdekkingen gekomen. Nu en
dan werden er door den gemeente-ontvan
ger steekproeven genomen in dé oninbaar
opgegeven belastingposten, waarbij bleek,
dat op sommige dier posten wel kwi
tanties waren afgegeven, echter zonder
dat deze verantwoord waren. Een der
belastingambtenaren stelde buiten mede
weten der betrokken belastingdeurwaar
ders een onderzoek in en toen kwam het
uit, dat tal van gevallen ten onrechte
als niet-invorderbaar waren opgegeven.
Enkele deurwaarders waren eenigen tijd
vooral omdat een onzekere toekomst haar
pijnigde.
Het bleef ook haar niet verborgen, dat
de bisschop steeds voortging .om te ver
volgen, allen, die van ketterij verdacht
werden.
Onder de weinigen, die haar somtijds be
zochten, behoorde ook Hugo Jansz, de
Stedebode.
Van hem vooral vernamen ze een en an
der betreffende de zaak der Hervorming
maar helaas, 't waren geen moedgevende
berichten. t
Nog herinnerde Adriaanke zich de droe
ve tijding van het vorige ja,ar, toen haar
vriend haar verhaalde, dat de geliefde
prediker Gelein Jansz. d'Hoorne en 38
gevluchte Middelburgsche Hervormden bij
vonnis van den Raad van beroerte, uit
het land waren gebannen.
Onder hen behoorde ook Hans van Swol,
alias Lange Hans, mede van den Kerke-
raad, rechtsbevorderaar van deszelfs za
ken en een der voornaamste voorgangers
der „brekers" zooals het vonnis luidde.
Maar dit was nog slechts het voorspel.
Hoe ontroerd waren de vrouwen, toen
Zij vernamen, dat den 4 Juni van hetzelfde
jaar de graven van Egmond en Hoprne
te Brussel door het zwaard waren gevon-
nisd.
Maar dankbaarheid aan God ivervulde
Vrouw Adriaanke, als zij er aan dacht, dat
haar echtgenoot in veiligheid was, want
wanneer mannen als Egmond en Hoorne
Nederlanders, aan wie de koning zulk een
groote verplichting had, niet veilig waren
voor de wraak van Due d' Alf, wat zou
dan het lot zijn van een eenvoudig hand
werksman, die het gewaagd had de plak
katen des konings te overtreden.
Ja, 'twas een bang jaar geweest 1568,
Hoevelen waren in Augustus bezweken
aan de pestziekte, die Middelburg -teis
terde
Maar inplaats, dat deze ontzettende
plaag de regeering tot matigheid stemue,
werd, juist ook tengevolge van deze kas
tijding, de gestrengheid grooter, want men
meende in deze besmettelijke ziekte de
slaande hand Gods te zien als straf voor
de 'ketterij.
Wel trachtte men de pestziekte te be
strijden.
Zoo werd door heer Antonie van Bour-
gondië, Rentmeester Bewester-Schelde,
die zijn oom na diens plotseling overlijden
was opgevolgd, verboden, dat de Spaan-
sche soldaten, die op 't Vlakke bij Ramme-
kens in schepen lagen, aan land te komen.
Maar inmiddels trad men met steeds
grootere gestrengheid op tegen de ketterij.
17 Augustus werden wederom 40 ge-
vlucnte ingezetenen met ban en verbeurd
verklaring van goederen gevonnisd.
Die bezetting der stad bestond destijds,
uit Duitscne soldaten, maai- op 't platte
land lagen Spanjaarden.
E>eze geraakten met de landzaten in
gevecht en om zich te wreken poogden
de soldaten gewapend in de sta,d te ko
men, waarom men de poorten sloot en de
wacut versterkte.
30 October 1568 ontving de Redeipkeis-
ka.mer Het Bloemken Jesse benefit, dat
de Magistraat het houden van vergaderin
gen verbood, alleenlijk zou zij -gehouden
zijn den dienst in de H. Kerk te onder
houden.
6 November werd de publicatie van 19
Sept. 1567 vernieuwd, waarbij een ieder
gedwongen werd de hoogmis bij te wonen.
Maar ook bétere tijdingen kom hij de
vrouwen brengen: dat de Hervormden den
:3 November een synodale vergadering had
den gehouden te W'ezel om de belangen
der kerk te hespreken.
Ja, het waren heerlijke oogenblikken,
wanneer de stadsbode of iemand anders
van de weinige overgebleven vrienden
haar bezochten.
Ook thans op dezen heerlijken lentedag
zaten de beide vrouwen in treurig gepeins
terneder: reeds vele dagen gingen voorbij
sinds Zij eenig bericht van Hans ontvin
gen; reeds viel de avond, maar de lust
'Om licht té ontsteken ontbreekt ha,ar, lie
ver zullen ze zich maar vroeg ter ruste
begeven om in den slaap de zorgen des
levens te verdrijven.
Dian daar laat zich het geluid van
den Hopper op de voordeur hooren!
geleden reeds ontslagen, naar aanleiding
van gepleegde fraude. Ook dezer dagen
heeft weer een deurwaarder, een ambte
naar, "die reeds 25 jaar in functie was,
hiervoor ontslag gekregen.
Herhalingsoefeningen in 1924.
In 1924 zullen voor herhalingsoefenin
gen onder de wapenen worden geroepen:
le. de helft der lichtingen 1918, 1919, .1920
en 1921 van de regimenten infanterie
(waaronder begrepen het regiment grena
diers en het regiment jagers); 2e. de
lichtingen 1920 en '1921 van de regimen
ten huzaren; 3e. de lichtingen 1918 en
1919 van de onbereden artillerie; 4ê. de
lichtingen 1920 en 1921 van de bereden'
artillerie; 5e. de lichtingen 1918 en 1921
van het regiment genietroepen. De duur
der herhalingsoefeningen zal voor allen
worden bepaald op 13 dagen.
Allerlei.
Aan aandeelhouders der N. V. Hanze-
bank in het Bisdom Haarlem, is bericht
gezonden, dat de directie en de Raad van
Toezicht, gebruik makend van de bij arL
4 der statuten verleende bevoegdheid*
hebben besloten, de niet volgestorte aan
deden te doen volstorten.
De Haagsche wethouder De Wilde heeft
op de vergadering der A.-R. Kiesvereeni-
ging meegedeeld, dat binnen enkele dagen
de gemeentebegrooting 1924 is te wach
ten en dat deze een zóó gunstigen finan-
cieelen toestand zal openbaren, dat er,
volgens eenstemmig oordeel van B. en
W., geen sprake van behoeft te zijn, het.
salaris en "het loon van hen, die voor
de gemeente werken, ook maar met één
cent te korten.
Bij de rijkspostspaarbank zal wegens
overcompleet aan een aantal ambtenaren
ontslag worden verleend, onder toeken
ning van wachtgeld. Hierbij zal de volg
orde, door 'de centrale commissie voor
georganiseerd overleg aanbevolen, zoo
veel mogelijk, in acht worden genomen.
Gelijk wij reeds eerder meldden, zullen
rijkstractementen, wachtgelden, „toelagen,
enz. tot nader bericht niet per giro maar
via rijksbetaalmeester of Nederlandsche
Bank geschieden.
Naar „Het Vad." verneemt zal binnen
kort een gala-uniform voor de officieren
worden vastgesteld. Deze zal bestaan uit
een zwarte jas met één rij knoopen en
een zwarte pantalon. De aanschaffing is
voorloopig facultatief, maar zal na drie
jaar verplicht worden gesteld.
iDje Postcheque- en g i ro-
d i e n s t. Door het Bureau der Kamer
van Koophandel en Fabrieken voor de
Zeeuwsche eilanden te Middelburg wérd
anjn den Minister van AVaterstaat tele
grafisch ter kennis gebracht dat de gie-
troffen regeling ter voorwaardelijke uitbe
taling van een gedeelte van het tegoed
op de pp'st-giroi-refcening bij' den handel,
vooral bij den détailhandel groote be
zwaren ontmoet. Verzocht wórdt onver
wijld maatregelen te treffen waardoor
het mogelijk wordt over het saldo' te
beschikken, zonder dat overlegging van
bewijsstukken, zooals facturen enz,, noo
dig is.
De lichtboei van de Zuid-Banjaard
in do Ooster-Schelde is weSSes,/"e\
zal zoo spoedig mogelijk wot ei
legd.
Wie kan dit zijn op dit late uur?
Schoorvoetend begeeft zich vrouwe
Adriaanke naar het voorhuis en behoed
zaam nadert zij de voordeur, maar voor
zij deze ontsluit, legt zij den mond op
'tsleutelgat en fluistert: „Wie. daar?'
Een bekende stem stelt haar al spoedig,
gerust.
„Ik ben 't, Hugo Janszmla|ar de itictón
klinkt niet opgewekt.
Al ras is de deur geopend en de stede
bode volgde de vroiuw des huizes naar
de achterkamer, waar hem een zetel wordt
aangeboden.
't Koste Hugo Jansz blijkbaar ^nige
moeite een gesprek aan te knoopen: de
droeve aanblik der beide vrouwep deed
hem aarzelen.
„Nog steeds geen brief van onzen
vriend?"
Een zwijgend hoofdschudden van vrou
we Adriaanke was het eenig antwoord op
deze pijnigende vraag.
„Ook van de andere vrienden vernemen
wij niets, maar 't wordt ook steeds moei
lijker bericht te ontvangen, want wie vag
verstandhouding met de ballingen verdacht
wordt, loopt gevaar met het gerecht in
aanraking te komen en het- zal er niet
beter op worden, nu onze baljuw Riollema
ontslagen ,en naar Brussel ter verant
woording geroepen is".
:(Wprat vervolgd).
