\o 300
Maandag 24 September 1923
37e Jaargang
IN OEN MAALSTROOM.
Sniteolaul
A
FEUILLETON.
A
A
BOKMA DE BOER's PEEKOFFIE
ONMISBAAR BIJ DE KOFFIE
1
Drukkers-Exploitanten
OOSTERBAAN LE COINTRE,— GOES
Bureaux: Lange Vorststraat 68—70, Goes
Tal.: Redactie no. 11; Administratie no. 58
Postrekening No. 36000.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259
Ve Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f 3.—
Losse nummersf 0.05
Prijs der Advertentiën:
1—4 regels f 1.20, elke regel meer 30 cL
Bij abonnement belangrijke korting.
wsycnrvirc^vj*
Zij die zich met 1 October a.s. op
ons blad abonneeren, ontvangen het tot
1 October a.s. gratis.
Merkwaardige geschiedschrijving.
Te midden va.n den grooten vloed
jubileumlitteratuur mag niet onopge
merkt blijven een poging van Mr G.
Scholten,' die in de „Nieuwe Rotter-
damsche Courant" een interessant
■overzicht gat van de parlementaire
geschiedenis der laatste vijfentwintig
jaar.
Bij alle waardeering voor het aan
vatten dezer zware taak bekruipt ons
bij lezing telkens de teleurstelling, dat
'dé schrijver blijkbaar nog te dicht
Ibij de versche 'gebeurtenissen stond
■en ai te na bij de markante persoon
lijkheden van dit tijdvak leefde, om
objectief de zaken te kunnen beoor-
deélen.
Het Ministerie-Kuyper, dat voor de
practise he toepassing onzer Christe
lijke beginselen zoo groote beteek'e-
n'is had en zoowel wat de binnen-
landsche als de buitenlandsclie poli
tiek aangaat met buitengewöne moei
lijkheden te worstelen had, wordt on
vruchtbaarheid verweten, die een der
oorzaken zou zijn geweest van dep
vaf in 1905,
Als Goeman Borgesius zich in het
zelfde jaar na de laag-bij-de-grondsche
hetze tegen Dr Kuypèr buiten het
door hem gevormde ministerie houdt,
wordt dit feit wel geconstateerd, doch
is schijnbaar geen motief voor deze
■opvallende houding te vinden.
.Wanneer de heer Colijn na veel ge
sukkel van zijn voorgangers als Mi
nister van Oorlog slaagt, is het hem
gegeven de plannen van Mi
nister Eland te voltooien,
doch de groote beteekenis, die Kuy
per's v o o r arbeid had voor de sociale
wetgeving van Tal ma, wordt miskend.
Het Ministerie-De Meester, waaraan
de herinneringen uit onze parlemen
taire historie toch wel het minst
roemvol zijn, vindt in Mr Sdholten
■een allerwelwillendst criticus, die zich
beijvert deszelfs falen minzaam te ver
ontschuldigen.
Het zou niet moeilijk zijn deze se
rie van opmerkenswaardige uitspra
ken met meerdere staaltjes aan te
vullen.
Genoeg echter van dit alles.
Maar zeiden we te veel, toen we
het oog op deze parlementaire schil
deringen spraken yan merkwaardige
geschiedschrijving
In passend milieu.
Onder ons Anti-Revolutionairen zal
niet gemakkelijk worden vergeten,
kiat, toen bij het overlijden van Dr
Kuyper bladen van iedere richting
als' om strijd den arbeid van dezen
groote in den lande hulde brachten,
het alleen de oud-liberale „N. R. Cou
rant" was, wier kleinheid zooveel roy
aliteit niet toeliet en die aan de alge
meen 'erkende beteekenis van den
A.-R. partijleider ging tornen.
«7.)
Dien avond vertelde ik aan Edgcumbe
het blijde nieuws mijner verloving; en
was zeer verbaasd toen hem deze mede-
Reeling ontstelde en ontstemde.
Wij hadden een langdurig gesprek er
over, waarvan het slot was dat hij mij
bekende, ook niet vrij te zijn van een
stil verlangen. Ik, zoo eindigde hij zijn
bekentenis; „ik, die gedacht had nooit
weer te zullen kunnen liefhebben, moet
U bekennen Dan, het meisje te beminnen
dat mij gered heeft: Hope Hillyer."
HOOFDSTUK V.
Tusschen hoop en vrees.
Den volgenden morgen sprak ik met
jNaomi af, dat ik dien middag haar moe
der zou 'gaan vragen om de hand harer
dochter. Toen wij bij het hek der boer
derij afscheid namen, dacht ik <er aan
om naar Hope te vragen en vernam toen
wat ik wel gevreesd had, dat geschied
-was: Naomi's neef, Walter Gray, had haar
ten huwelijk gevraagd en zou dezen zelf
den namiddag .op boerderij ko.men.
..Zij is -sen edel meisje", merkte ik op
en ik vroeg mij tegelijk af, wat Steven
van dit bericht zou zeggen.
„Kent de familie haar geschiedenis
„Ja. Het heeft, geloof ik, ook wel even
geduurd, voor Walter de toestemming van
zijn ouders kon krijgen om haar ten hu
welijk te vragen".
Hoewel ongeëvenaard bekrompen,
is de oorzaak voor zóó te handelen
niet verre te zoeken.
Kuyper immers is de man geweest,
die den strijd aanbond met het voor
vijftig jaar nog opperaohtig libera
lisme, die niet ophield aan te toonen,
hoe diat liberalisme het groole
gevaar was voor ons volk.
In dien strijd heeft de grijze staats
man getriumfeerd.
Doen dien triumfator vermag een
ten onder gebracht liberalisme met
in zijn vérstrekkende beteekenis voor
het Nederlandsclhe volk te kennen.
Luister slechts naar Mr Scholten
als hij zegt:
„Bepalen we ons hier tot de vraag:
wat is de Minister en staatsman Kuy
per voor het Nederlandsclhe volk ge
weest? dan luidt het antwoord: bo
ven alles de groote scheurmaker. Zijn
geheele politieke loopbaan wordt be-
neerscht door één gedachte: de anti
these. Het Nederlandsdie volk in twee
deelen, een „christelijk" en een „on
christelijk", te scheiden en deze dee
len zoo scherp mogelijk tegenover el
kaar te stellen, bleek zijn levensdoel.
En hadden - de kjezers in 1905. aan
deze politiek, welker verderfelijke ge
volgen toen r eeds in ons ge
heele volksleven aanwijsbaar wai'Gïl,
niét nog tijdig een emde gemaakt, tot
welk een rampzalige scheuring in de
eenheid der ftdtie zou zij op den duur
wellicht geleid .hébben."
Aldus Kuyper de scheurmaker.
Alsof Kuyper, die twee groepen m
onze natie vond, een groep, die ver
drukte: het liberale deel, en een groep
die verdrukt werd: het Christelijk'
deel, iets anders deed dan enkel dat
verdrukte deel mondig te maken in
den strijd voor zijn rechten!
Alsof de eigenlijke scheurmakers
niet sinds lang waren, de liberale
heeren, die met onmiskenbare beslist
heid elk Christusbelijder buiten de
openbare ambten hielden!
Alsof daar niet reeds waren eener-
zijds de liberalen, het dus ge
naamd denkend deel der natie, ander
zijds het Christelijk volksdeel, dat
geen bekwaamheden had!
Kuyper maakte niet de breuk,
doch hij nam het op voor dat deel
■der natie, dat ten gevolge van d e
door 'de p r a o t ij k van het li
beralisme geslagen breuk
was ten achtergesteld.
Dat het toch nog gaarne anders
wordt voorgesteld, kan met name
voorzoover het de „N. R. Courant"
aangaat niet bevreemden.
Met zijn sdheurmakersfabel is Mr
Scholten in piassend milieu.
Colijn geneert zich niet!
rf De heer Henri Polak, de scherp
zinnige socialistische leider van den
A. Ni D. B„ geeft menigmaal blijk
van een zeer juist oeconomisch in
zicht, doch moet zich even zoovele
malen beklagen over gemis aan ge
zonde denkbeelden bij vele leiders m
yakvereenigmgskringe'n.
Toch is dergelijk'beklag, hoe goed
„En weet je ook hoe. Hope ove-r 'hem
denkt".
„Neen, wij hebben niet veel met elkaar
over zulke dingen gesproken. In ieder
Igieval, heeft zij het mij nooit verteld.
Ik denk, dat zij hem wel zal aannemen.
Ik weet, dat zij hem zeer hoog schat
en ik zag, dat zijn brief haar dezen mor
gen zeer ontroerde. Hij heeft haar al
sedert langen tijd zeer veel attenties be
wezen".
„Wiel, zij is den besten man waard,
die er leeft", merkte ik op, nog altijd
aan mijn vriend denkend. Arme Steven,
Het .scheen, alsof alles tegen hem wias
en dat hij mx weer de liefde zou moeten
vernietigen, die pas in zvijn hart begon
op te bloeien. Hij zou zichzelf nooit toe
staan een vrouw te beminnen,, die spoe
dig .aan een anderen man zou toebehoo-
ren.
Ik vertelde hem niet, wat ik gehoord
had, toen ik in het hotel was terugge
keerd. Ik durfde niet. En toch had ik
misschien beter gedaan het hem dadelijk
te vertellen.
'Hij probeerde vroolijk te zijn, om mij
nentwil en plaagde mij; omdat ik het edele
Igilde der vrijgezellen in den 'steek liet.
„A propos", 'zlei hij een oogenb'lik la
ter, .„hoe heeft zich tooh dat gerucht
verspreid, dat zij verloofd was met Rol
den?"
„Ik denk, dat hij1 het zelf heeft rond
gestrooid", antwoordde ik. „Het is waar,
dat hij aan mevrouw Reviere verlof heeft
gevraagd om Naomi 'het hof te piaken;
en liet is ook waar, dat deze dame hem
■daartoe verlof gaf. Zij' schijnt zeer hoog
tegen hem op te zien. Zijn zoogenaamde
bedoeld, gansch misplaatst.
Immers heeft men van sociaal-de
mocratische zijde ten allen tijde al
heel weinig prijs gesteld op grondige
voorlichting en zoekt men veeleer zijn
heil in groote woorden en snoode
verdachtmaking, zonder te trachten
klaren wijn te schenken en tot. den
kern der vraagstukken door te
dringen.
Zoo bracht „Het Volk" thans cte
vriendschappelijke betrekkingen met
de andere mogendheden, waarvan de
Troonrede gewaagde, ter sprake, om
daarmede aan te toonen. dal het ont
werp-Vlootwet geen reden van be
staan heeft. „Een wonderlijke omlijs
ting van een vlootplan vair driehon
derd millioen", aldus het roode or
gaan, „maar Colijn geneert zich nu
eenmaal niet".
Inderdaad, Colijn geneert zich nu
eenmaal niet!
Colijn geneert zich niet om, on
danks alle mogelijke demagogie van
„Het Volk" zoodanige fmanciëele
maatregelen tot stand te brengen, die
den staatswegen weer in het rechte
spoor kunnen leiden.
Colijn geneert zich met om, in weer
wil van socialistische agitatie en roo
de op'hitserij, met een koel hoofd zorg
te dragen voor de veiligheid van land
en koloniën, opdat onze neutraliteit
blijvend worde geëerbiedigd,
Colijn geneert zich niet, het so
ciaal-democratisch partijblad schreef
het zeer juist! en hij geneert zich
zelfs niet voor„Het Volk"!
Om hél Ruhrgebied.
De atmosfeer te Berlijn! is gelieel ver
vuld met de spanning van komende be
langrijke besluiten. Gisteren zou er een
kabinetszitting worden gehouden. Van
daag ontvangt dr Stresemann de verte
genwoordigers van het bezette gebied,
Dinsdag ontmoel hij cle ministerpresiden
ten van de gezamenlijke vrijstaten, Woens
dag is er zitting van den rijksdag. Het:
spreekt vanzelf, dat deze conferenties
zich met de liquidatie van liet lijdelijk
verzet bezig zullen houden. Het heeft er
den schijn van, dat deze liquidatie in elk
geval plaats zal hebben, niettegenstaande
Poincaré niet den minsten lust aan den
dag legt, ook maar een van de door
Duitschland gestelde voorwaarden te aan
vaarden. Arm Duitschland, hoe wordt ge
vernederd.
In een officieuse Engelsche mededee-
ling naar aanleiding van de ontmoeting
Baldwin-Poincaré wordt gezegd, dat er
overeenstemming bereikt is over het be
ginsel der herstelbetalingen door Duitsch
land. Over de methode bestaat nog geen
volkomen overeenstemming, doch ver
wacht wordt, dat deze gemakkelijker zal
worden bereikt door het doodloopen van
den passieven tegenstand in het Roerge
bied en den snel veranderenden toestand
in Duitschland.
Het zou evenwel onjuist zijn te mee-
vroomheid beeft veel indruk op haar ge
maakt en hij schijnt goede vooruitzichten
te hebben".
Steven haalde de schouders op.
„Voel je je nog altijd verbitterd tegen
hem, Steven?"
„Ik weet het niet. Ik geloof haagt van
niet. .Hij wag maar een werktuig in de
hand van anderen en als hij het niet
gedaan had, wat .rij wenschten, dan zou
den zij wel andere middelen gevonden heb
ben. Neen Dan, ik wil de omstandigheden
niet meer de schuld geven, dan noodig
is. Misschien, dat voor mij ook nog eens
de zon gaat schijnen, wie weet".
Het nieuws, dat ik dien morgen had
ontvangen, weerhield er mij van te a,nt-
ivoorcten; voo-r zoover ik kon nagaan,
waren zijn vooruitzichten erg somber".
„Ik 'ga vanmiddag èen eindje met je
mee wandelen", zei hij, »en dan ga ik
weer teruig om enkele drukproeven na
te kijken, die zoo juist zijn gekomen. Het
zal vreemd lijken om mijn naam gedrukt
te .zien op het titelblad van een boek".
Wij gingen samen uit. Zijn oogen ston
den dof en hij keek peinzend voor zich
nit. Wlü liepen verschillende groepjes men-
schen voorbij, maar hij scheen hen niet
■op te merken, tot wij wat meer buiten
de huizen waren en een man en een vrouw
naar ons toe zagen komen.
„Kijk!" zei Steven fluisterend, weet je
niet, wie dat zijn?"
„Neen, wie zijn het?"
Hij antwoordde niet en een oogenblik
later gingen wij hen voorbij'. Toen zag
ik, dat 'de man Rudolf Hussey was, ter
wijl de vrouw jiaast hem, eenmaal de
vrouw van Steven was geweest.
nen, dat Groot- Brittannië het beginsel
heeft opgegeven, volgens hetwelk de Roer
bezetting onwettig is en buiten de sfeer
van het verdrag van Versailles.
Naklank van de „Lusitania".
Voor de commissie tot onderzoek
van de schadevergoedingseisohen,
voortvloeiende uil den oorlog, in Ca,-
nada is een eiscih tot schadevergoe
ding in behandeling gekomen van
lady Allan, echtgenoote van sir Hugh
Allan, den Canadeescihen kapitalist.
De eisch heeft betrekking op schade,
door baar in het jaar 1915 bij het
zinken van de „Lusitania" geleden
en loopt over een bedrag van 13.000
pond sterling, n.l. 6000 pond voor
net verlies van persoonlijke bezittin
gen, 5500 pond wegens het beko
men van lichamelijk letsel en 1.500
Eond voor kosten van medische be-
andeling. Lady Allan heeft een heup
fractuur en andere kwetsuren beko
men en baar zenuwgestel is geheel
geschokt. De lichamelijke gevoigen
van de ramp zullen volgens medisch
attest vermoedelijk blijvend zijn. Lady
Allan heeft zeven urén in 'hét water
gelegen, nadat de „Lusitania" gezon
ken w,as. Twee harer dochters ver
dronken, 1.:
De mislukte omwenteling in Bulgarije.
Het onderzoek tegen de gearres
teerde communistische leiders heeft
een verzorgd voorbereid revolutieplan
aan het licht gebracht. De omwen
teling zou met een staking op de
spoorwegen en bij de pést beginnen.
Hierop zou eerst in de dorpen én
daarna in de steden de sovjet-repu
bliek uitgeroèpén worden. Het 'dag
blad „Joug" meldt, dat de archieven,
die men in de bolschewistisché clubs
gevonden beeft, bewijzen, dat er een
militaire organisatie was gesticht, on
der leiding van 300 communisten. De
samenzwering werd ontdekt door de
arrestatie van een sovjet-koerier aan
de grens. In Sofia wérden 100 per
sonen gearresteerd: honderden arres
taties werden in de provincie uitge
voerd.
Korte berichten.
Te Trevessa heeft zich een inci-
d e n t voorgedaan, dat tot ernstige con
sequenties had kunnen leiden. De Grie
ken verzetten zich n.l. tegen een voorstel
der Italiaansche delegatie, dat deze mach
tiging zou krijgen een detachement ca
rabinieri naar Grieksch grondgebied te
zenden, om den koeriersdienst tusschen
Janina en Italië te hervatten. Door be
middeling van den Japanschen vertegen
woordiger werd ten slotte een overeen
komst bereikt.
Te Keulen is de prijs van een retour
biljet op de tram tot 10 millioen
mark verhoogd.
De Berlijnsche rijksmunt heeft de
vervaardiging van gemunt geld opgege
ven. Met ingang van 1 October wordt het
bedrijf gestaakt.
-Een van de tien pokkenlijders
die te Londen in het ziekenhuis verpleegd
worden, is bezweken. Het is het eerste
Onze oogen ontmoetten elkaar, maar
wij zeiden geen woord. De stilzwijgende
herkenning was echter aan beide zijden
duidelijk genoeg en ik pal nooit verge
ten de uitdrukking op Hussey's .gelaat,
of den blik uit de oogen dier vrouw. Ik
zag, dat zij' veel was veranderd, sedert,
ik 'haar het laatst had gezien. Zij had
zich ontwikkeld ,tot een tamelijk 'gezette
vrouw, met een blozend, maar ik vond,
■eeniglsains ruw gelaat.
„Heb je hen gezien? Heb je hen her
kend?" bracht Steven met moeite uit.
„Ja, ik heb hen gezien", antwoordde
ik.
„Zij .herkenden ons ook. Heb je dat
ook gezien? En zij woont bij hem als
'rijn vrouw
Wij liepen enkele minuten zwijgend
voort ©n toen zei hij-:
„Ik nio©t een oogenblik alleen zijn Dan.
Is het mogelijk, dat ik ooit die vrouw
heb lieflgehad?"
Ik .teek hem na, toen hij den weg
naar de zee insloeg. Ik voelde mij droe
vig gestemd en toch tegelijkertijd hoop
vol, ondanks alles. ITij1 aag er niet uit
als ©en overwonnen man. Er was een
ziekere flinkheid in zijn gang en hij droeg
het hoofd hoog, alsof hij van plan was
de toekomst tegen te gaan.
Ik behoef niet veel te zeggen van mijn
onderhoud met Naomi's moeder. Genoeg
te zeggen, dat na vele vragen de zaak
was geregeld en wij waren verloofd. Ik
bleef dien avond bij .hen eten en zat naast
Naomi. Walter Gray was er ook en scheen,
naar mij voorkwam, heel tevreden met
zichzelf en met het leven. Hij had een
vrij kna'.p voorkomen en een glad, open
INVM.ABOKMA DE BOER A° 1Ö01 LEEUWARDEN
geval met doodelijken afloop. Te Batter-
sea is een nieuw verdacht geval ge
ïsoleerd.
In Duitschland komt het slach
ten v a n vee ter voldoening van belas-
lingschulden veel voor. Dit bedenkelijk
verschijnsel deed zich in' den laatsten
tijd zoo sterk voor, dat de vorige week,
toen met den dollar te Berlijn de prijzen
van alle levensmiddelen stegen, het
vleesch wegens grooten aanvoer eenige
dagen van prijsvermindering kende.
Naar van Duitsche zijde uit Dussel-
dorp gemeld wordt, verwacht men daar
reeds in de eerstvolgende dagen de aan-
ko ndiging van maatregelen, die zullen'
neerkomen op het geleidelijk einde van
het 1 ij del ij k verzet. De ondersteu
ning van de Roerbevolking zal, naar men
denkt, volstrekt beperkt worden tot ge
vallen van werkelijke onmogelijkheid om
werk te vinden,
Te Essen hebben Vrijdag werkloo-
zen, die niet al hun verlangens ingewil
ligd kregen, gedreigd met een bestor
ming van het stadhuis. De politie
kon de menigte echter in bedwang hou
den. Op de mijn Diergardt bij Duisburg is
de sowjet-vlag geheschen. 'f4-
De rijksverkeersraad ffi Duitschland
heeft besloten de spoorwegtarieven met
ingang van 25 Sept. opnieuw te ver-
fa o o g e n. De vermenigvuldigingsfactor
voor het goederentarief wordt dan 36
millioen, die voor het reizigerstarief 20
millioen.
Deze week zullen de Berlijnsche dag
bladen gemiddeld 30 millioen mark
per week kosten.
Zaterdagnamiddag hebben te Hin
denburg groote betoogingen tegen
de duurte plaats gehad. Geweldige ar
beidersmassa's trokken door de straten
en gaven luide uiting aan hun ontstem
ming over de hooge prijzen, welke on
danks het dalen van den dollarkoers niet
werden verlaagd. In allerijl ontboden po
litie slaagde er tot dusver in de orde te
handhaven.
In Dresden hebben Zaterdag bot
singen plaats gehad tusschen betoo-
gers en de politie. Er hadden verschei
den arrestaties plaats.
De politie meldt, dat te Milaan d o-
cumenten zijn ontdekt, die wijzen
op het bestaan van een communistische
organisatie tegen de fascisten.
Het Hbld. maakt melding van de
mogelijkheid, dat spoedig G. Noske, de
tegenwoordige oppei'-president van Hann
over, weder met het ambt van minister
van landsverdediging in Duitschland zou
worden belast, ter vervanging van dr
Geszier.
gelaat. Hij was in weelde geboren^ en
had nooit den strijd des levens gekend.
Het scheen mij toe, dat hij niet jemarid
was, die een groote vreugde zou kunnen
genieten en in staat was, een diepe smart
te voelen; maar hij was een aangename
en onderhoudende gast en het verbaasde
mij niet, dat hij algemeen bemind scheen.
Hope leek weinig op haar gemak, al
praatte zij vroolijk mee.
Toen ik dien avond het huis verliet,
vroeg ik Naomi, of zij wist, hoe Gray
het er had afgebracht met ziijn huwelijks
aanzoek.
„Het is nog niet geheel vastgesteld",
was het antwoord, „maar ik denk toch,
dat het zoo goed als afgesproken is.
Hope heeft mij er niets van gezegd, zij
is erg terughoudend; maar ik geloof, dat
zij .denkt, dat Walter zijn haastige keus
wel eens kon berouwen. Ui vermoed, dat
rij haar afkomst en naar prille jeuget
als een bezwaar heeft aangevoerd en
dat zij met wil, dat er iets zekers wordt
vastgesteld. In ieder geval is dat den
indruk, die Walter bij moeder heeft ach
tergelaten. De heele zaak zal worden uit
gesteld tot Kerstmis; ondertusschen zal
alles 'voortgaan als gewoonlijk,"
Toen ik dien avond terugwandelde naar
Jlfracombe, vroeg ik mij af, wat ik moest
doen, en ik kwam tot de conclusie, dat
het beter voor Steven was om ineens de
heele waarheid te weten. Toen wij' dus
dien avond op onze kamer zaten, ver
telde ik hem, wat ik van Naomi had ge
hoord. Hij wachtte kalm tot ik had ge
ëindigd, maar ik zag wel, dat mijn woor
den hem diep hadden getroffen.
\Wlordt vervolgd).