295
Dinsdag 18 September 11123
37e Jaargang
Bmtealani
~€ERSTE BL.AP.
Binnenland.
Bit de Provincie.
DE TROONREDE.
Drukkers-Exploitanten
QOSTERBAAN LE CQINTRE GOES
Bureaux: Lange Vorststraat 6870, Goes
Tel.: Redactie no. It; Administratie no. 58
Postrekening No. 36000.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUU, L. Burg. Tel. no. 259
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f 3.
Losse nummersf 0.05
Prijs der Advertentiën:
14 regels fl.20, elke regel meer 30 ct.
Bij abonnement belangrijke korting.
Dit nummer bestaat uit twee bladen
Zij die zich met 1 October a.s. op
ons blad abonneeren, ontvangen het tot
1 October a.s. gratis.
Te midden van U, Leden der Sta
ten-Generaal, is het Mij een behoef
te God te danken voor den zegen, ons
volk beschoren. Moge Hij ons de
kracht schenken om niet zonder hoop
de veelszins duistere toekomst tege
moet te gaan. Zwaar is de druk dei
tijden. Handel, Nijverheid, Landbouw
en Scheepvaart kwijnen tengevolge
van omstandigheden, die veerkracht
noch vlijt vermogen te dwingen.
AVerkloosheid heerscht in ernsti-
te mate. Tengevolge van een en an-
er blijft de financiëele en economi
sche toestand des lands zorgwekkend
De uitgaven gaan ver boven de draag
kracht van het volk, terwijl het door
werken van verschillende der gelden
de regelingen verdere stijging zal ver
oorzaken. Een blijvend herstel van het
economisch leven wordt ook dooi
.sommige al te drukkende heffingen
belemmerd. Onder deze omstandighe
den zullen ingrijpende maatregelen ge
troffen moeten worden om binnen
korten tijd het. bedrag der uitgaven
met 'dat' der inkomsten overeen te
brengen, en za,l met betrekking tol
de uitoefening van de staatszorg naai
beperking zijn te streven.
Onze betrekkingen met de andere
mogendheden zijn van vriendschap-
peliiken aard en geven aanleiding tot
voldoening. Intusschen blijft de in
ternationale toestand onzeker en
schrijdt de staatkundige en economi
sche ontreddering, die de wereldoor
log heeft achtergelaten, voort. Het be
lang der geheele mensohheid vordert,
dat daarin verandering kotne en recht
vaardigt den wensch, dat voor de han
dende vraagstukken eerlang oplossin
gen worden gevonden, die den weg
openen tot het herstel, waaraan, zoo
wel geestelijk als stoffelijk, dringend
behoefte bestaat.
Aan herziening van de wetboeken
zal verdere voortgang worden gege
ven.
Een wetsontwerp tot regeling van
de invoering van het nieuwe wet
boek van strafvordering zal u dezei
dagen bereiken. Tot het brengen van
wijzigingen in het belastingstelsel zul
len U verschillende wetsontwerpen
worden aangeboden. Een voorstel zal
worden ingediend tot opheffing van
privaatrechtelijke belemmeringen, die
aan de totstandkoming en de instand
houding van werken in het openbaai
belang bevolen of ondernomen, in den
weg worden gelegd.
Wetsvoorstellen, strekkende tot het
brengen van meer eenheid en vereen
voudiging in de sociale verzekerings
wetgeving worden voorbereid, mede
om te komen tot vermindering va,n
'de a.an hare uitvoering verbonden las
ten.
Een wetsontwerp, strekkende om
bestuur en wetgeving van Neder-
landsch-Indië te regelen in den geest
van de herziene bepalingen der Grond
wet, zal U eerstdaags bereiken.
Ook zal spoedig Uwe medewerking
worden gevraagd voor een wet, krach
tens welke de verdere exploitatie dei
tmertsen van Billiton zal geschieden
m gemeenschappelijk bedrijf met de
Bilhton-Maatscbappij, met overwegen
de zeggenschap van de Regeering.
i ^vordering van de geestelijke
6n stoffelijke belangen der bevolking,
ook van die der overzeesohe gebieds-
aeeien blijft, voor zoover de benar
de geldelijke omstandigheden dit toe
laten, een onderwerp van aanhouden-
vi gerrn}gszorS uitmaken,
rustenf Ze§en °P Uwen arbeid
o,.|'j verklaar de gewone zitting der
btaten-Genera,al geopend.
JHt,is ee? ernstig stuk. Het draagt
ihet stempel van den benarden tiid
dien Vorstin en Volk hebben te door
worstelen. Nagenoeg iedere volzin be
wijst het.
liui s te re toekomst.
Zware druk der tijden.
K w ij n i n g overal.
Werkloosheid in ernstige mate.
Zorgwekkende toestand des
lands.
Uitgaven ver boven de draag-
Kraan t.
Drukkende niet alleen, maar t e
drukkende, erger nog: AL te druk
kende heffingen.
Allegaar toestanden die, naar de
Troonrede in droeve alliteratie er aan
toevoegt, „veerkracht noch vlijt ver
mogen" te dwingen.
Het is een ernstig stuk, wijl het
niets van al deze dingen verbergt,
integendeel de natie als 't ware toe
wenkt om naderbij te komen, ten
einde ze haar te beter te laten zien,
doch tegelijk haar de Bron te wijzen,
waar de kracht om door dit alles
heen te komen, behoort gezocht te
worden.
„Moge (God) ons de kracht schen
ken". Moge de Natie het voor zichzelf
ter harte nemen. En vooral allen, wie
nog tot het Christelijke volksdeel wen-
schen gerekend te worden, instem
men met de bede' voor hun Vor
stin!
Het is een ernstig stuk, omdat hét,
begonnen met een bede, aan den
regel: bid en werk getrouw, voort
vaart met getuigenis te geven van
den vasten wil om aan de droeve
omstandigheden waarin Land en Volk
verkeert, krachtig het hoofd te bieden.
De verschillende volgende paragra
fen gewagen van in dien geest te
nemen maatregelen. Vooral de finan
ciëele trekt de aandacht. Zij is heel
wat forscher en meer omvattend dan
in de Openingsrede van 19 Sept. des
vorigen jaars. Deze sprak slechts van
„ingrijpende beperking van publieke
uitgaven"; doch die van heden opent
ons het zooveel breedere gezichtsveld
van „ingrijpende maatregelen" met
vruchten „binnen korten tijd". Een
in goed Hollandsch overgezet „peri-
culum in mora" (gevaar bij uitstel).
Met de enkele cijfers elders in ons
blad opgenomen 'uit de heden voor
gedragen Nota der Regeering betref
fende den toestand van 's lands fi
nanciën, kan gemakkelijk worden aan
getoond, dat aan deze „ingrijpen
de maatregelen" groote behoefte be
staat; dat het mes er diep in zal moe
ten. Het zal velen pijn doen. Er zul
len tranen gestort, en klachten 'ge
slaakt worden. Er zullen vele harde
woorden over vallen, Maar aan elke
Optimistische verwachting dient &êt
zwijgen opgelegd, bij èêri zóó duide
lijke slotsom het moet, het kan niet
anders!
Dat overigens liiét fieri. druk der tij
den de werklust aati de verschillende
overige departementen ifiët vermin
derd is, mogen de overige' paragra
fen leeren.
Moge met name de minister vah-
Arbeid slagen in zijn, wij geven toe'
zeer moeilijk streven om meer een
heid en daardoor meer zuinigheid te
krijgen in de sociale verzekerings-wet-
geving: ziekte-, ouderdom-, invalidi
teit-, enz. alles onder één beheer, met
eerbiediging van, waar mogelijk, het
particulier initiatief. Moge de minister
van Koloniën kunnen geraken tot af
schaffing van art. 123 van het Re-
geeringsreglement in ons Oost-lndië,
in betrekking tot de vrijheid van Evan
geliedienst en Zending.
Moge de Regeering in haar geheel
bij alle partijen steun vinden voor
alle wetsvoorstellen, die de stoffelijke
en geestelijke belangen van Moeder
land en Koloniën bedoelen. En wij
nemen daarmede de slot-clausule over
van het Koninklijk Woord, heden tot
de Volksvertegenwoordiging gespro
ken: „Moge Gods zegen op "Uwen ar
beid rusten"!
De Rijksmiddelen.
De opbrengst dezer Middelen was
iets minder slecht in Augustus, dan'
in Juli daaraan voorafgaande, doch
in ieder geval slecht. Zij bedroeg 31
miljoen tegen 35 miljoen in Augus
tus van 't vorige jaar; een nadeelig
verschil derhalve van bijna vier mil
joen. De daling blijft dus aanhouden,
gelijk trouwens in tiids is voorspeld
geworden. Het naideelig verschil over
de eerste zeven maanden van dit jaar
tegenover die van het vorige bedroeg
5 miljoen; thans, over de eerste acht
maanden, ruim negen miljoen.
Evenals in Juli zijn ook in Augus
tus ide naldeelige verschillen van
ongeveer alle bronnen zichtbaar. Al
leen de suiker, die in Juli niet tegen
viel, al stond zij in opbrengst bij die
van Jpli des vorigen jaars, al ruim
een miljoen achter, bracht thans een
meevaller van ruim vier ton; terwijl
Tabak en Personeel elk ruim een half
miljoen meer opbrachten. Een ietsje
gingen ook nog Mijnen en Domeinen,
Zegelrechten en Speelkaarten vooruit,
doch dit accres-je kunnen wij stil
zwijgend voorbijgaan.
Alle overige middelen zakten, ge
lijk de volgende cijfers aantooneu.
Grondbelasting, Vermogensbelasting
en Successierechten elk ongeveer tvvee
ton; Inkomstenbelasting circa zestien
ton, Gedistilleerd een half miljoen,
Geslacht 50 duizend gulden; Registra
tierechten nagenoeg een ton; Invoer
rechten zelfs ruim vier en een halve
ton, terwijl ook de Loodsgelden weer
f 20.000 teruggingen. Van 233 dui
zend gulden in Augustus 1922 op 213
duizend in Augustus 1923.
De totale opbrengst was in Augus
tus van 't vorige jaar f35.151.121 en
in Augustus van dit jaar f31.228.006.
Het totaal bedrag in de eerste acht
maanden van het vorige jaar was
f293.517.080, en in 't gelijknamige
tijdperk van dit jaar f 284.512.359.
Gok met de buitengewone middelen
gaat het nu sterk bergafwaarts. De
O. W.-belasting bracht nog slechts
1.3 miljoen op, dank zij nog eenige
nagekomen baten uit dit middel. Se
dert 1 Januari is nu de opbrengst tot
14 miljoen geslonken tégen 28 miljoen
verleden ja,ar. Ook de verdedigings-
belastingeh bewegen zich snel in da
lende richting, in overeenstemming
rhet de afnemende baten uit vermo
gens- en inkomstenbelastingen. In het
geheel waren de ontvangsten ten bate
van het leeningfonds, waaronder zij
tegenwoordig ressorteeren, slechts
f 70 miljoen, of f 14 miljoen minder
dan 't vorig jaar.
De bezuiniging, indien zij dit jaar
slaagt, zal zoo luidt de slotsom
nog sterker moeten worden doorge
voerd in het volgende.
De Troonrede Iaat ook op dit punt
geenonzeker geluid hooren. Intus
schen gelijk van de afzonderlijke per
sonen, zoo blijft van de natie in haar
elden de spreuk van Jeremias de
ecker gelden:
Goed verloren, niets verloren;
Moed verloren iets verloren;
Eer verloren veel verloren;
Ziel verloren al verloren.
Uit Spanje.
De correspondent Pan de „Daily Ex
press" te Madrid seint:
Men merkt weinig van den staat van
oorlog te Madrid of Barcelona, waar het
leven door de militaire revolutie onaan
getast is gebleven. In de koffiehuizen
evenwel wordt druk gesproken over de
groote gebeurtenissen, die op til zijn. 'Het
éérste gevolg van den veranderden toe
stand zou een groot offensief in Marokko
zijn, Waarschijnlijk binnen een week en
met 150.000 man, om de eer van het
leger op té houden.
Het nieuwe militaire bewind zal de
separatistische en communistische bewe
ging in Barcelona streng onderdrukken,
aldus ongeveer uitte zich generaal Primo
de Rivera in een interview.
Van dit oogenblik af, zeide hij, is er
geen president van den ministerraad en
zijn er geen ministers. Ik heb die amb
ten opgeheven, teneinde te toonen, dat
het oude regiem afgeloopen is. Als het
oogenblik gekomen is, zullen wij een re
geering vormen van bekwame en eerlijke
mannen van talent, moraliteit en energie,
die eerbied hebben voor den koning en
de wetten.
Wij zullen 'het parlement ontbinden,
niet om zonder parlement te regeeren,
doch om een ander te vormen, dat wer
kelijk de Spaansche openbare meening
Vertegenwoordigt. Dit parlement zal Span
je een nieuwe grondwet geven.
Plannen tot een aanval op Zuid-SJavië?
D'e dreigende toestand op' den Balkan
blijft te Parijls nog steeds bezorgdheid
wekken. Die „Tempte" wekt den indruk
dat de Bulgaren, gebruikmakend van het
Frame-incident, het plan zouden hebben,
binnenkort de Joego-Slaven aan "te vallen.
Sinds lang wordt er in Bulgarijie weer ge
stookt. De berekening van hen, die den
haat tegen deServen aanmoedigden, is
blijkbaar, dat Italië niet zoo gemakkelijk
zal toegeven in het Fiume-geschil, waar
om Engeland zich minder bekommert.
Dfe ltaliaansche plubiieke opinie, teleur
gesteld doordat nu toch de ontruiming
van Korfoe opi een beplaalden datum
door Mussolini is aanvaard, zal inzake
Fiume op onverzettelijkheid aandringen.
Het oogenblik is dus prachtig om de
Serven, wier aandacht naar het Westen
wordt afgeleid, in het Oosten op het
lijf te vallen. Ré Bnïlgaren Beschikken,
over een aanzienlijke hoeveelheid wape
nen, afkomstig uit sommige havens aan
de Middellandsche Zee en Macedonische
benden worden druk opgestookt.
Die groote schuld van dit alles, oor
deelt de „Tëmps", ligt bij' de tegenwoor
dige Bulgaarsche regeering. In Maart is
te Nisj tusschen Servische en Bulgaarsche
vertegenwoordigers een overeenkomst ge
sloten, die de vermijding van grensinci
denten ten doel had. Die bedoeling was
vooral, dat de grens gezuiverd zou wor
den van allerlei gevaarlijke elementen
en dat het politietoezicht er van weers
zijden op zou wórden uitgebreid en ver
scherpt. Na den staatsgreep1, die de te
genwoordige regeering aan het bewind
bracht, is de uitvoering daarvan aan
Bulgaarschen kant opgeschort. Men mag
verwachten, dat de mogendheden der En
tente er thans te Sofia op zullen aan
dringen, dat met de uitvoering van de
afspraken van Nisj en van de toezeggin
gen, sindsdien nog door Stamboelms'ki
gedaan, zoo spbedig mogelijk een aan
vang gemaakt worde, aangezien dit ze
ker het beste middel is om botsingen,
te vermijden.
Italië en Griekenland.
De openbare zitting van den volken
bondsraad gisteren te Genève gehouden,
bracht de bevestiging dat het Italiaansch
Grieksche geschil thans geheel uit de
wereld is. Zoowel Salandra als Politis
verzekerden dit nadrukkelijk. Verblijdend
was daarbij1, dat ook Salandra eerlijk toe
gaf, dat de volkenbondsraad belangrijk-
heeft bij'gedragen tot de goede oplos
sing van het conflict. De besprekingen
brachten tevens de zekerheid, dat Italië
thans tegen een theoretische algemeene
bespreking van de bevoegdheidsvraag1 van
den volkenbond in dergelijke geschillen
geenerlei bezwaar meer zal maken.
Korte berichten.
De wijze waarop de Amerikanen in
den zak tasten voor het geteister
de Japan scEe volk, is inderdaad
verbazingwekkend. Zaterdag was reeds
7,183,000 dollar gecontribueerd en men
verwachtte dat in den loop van deze week
een bedrag van 10,000,000 dollar zou
worden, verkregen. - 1
i Dp een landgoed te Neu Stettin is
bij de eleetrische dorschmachine brand
ontstaan. Vier vrouwen kwamen jr\
de vlammen om. Twee andere personen
werden levensgevaarlijk gewond.
i Te DüSsëldorf hebben stakers van
j cle fabriek Union een aanval ge
daan op ilét directiegebouw. De politie
kwant 'tusschenbeide. Er zijn twee stakers
gedood en zeven gewond. De aanleiding
tot deze relletjes was een salariskwestie.
Het Noorsche belgingsvaartuig Sal-
vator is te Gibraltar aangekomen. De ge
zagvoerder deelde mede, dat 20 zeemijl
Zuidoostelijk Van Gibraltar zijn schip
was beschoten door een» Spaanscheil
gewapenden marinetreiler. Na gedurende
twee uur te zijn aangehouden en door
zocht, mocht de Salvator 'de reis Voort
zetten.
De gemeenteraadsverkie
zingen in T s j e c h o-S 1 o w a ki zijn
geëindigd. Voor zoover men thans over
de behaalde resultaten een oordeel kan
vellen, blijkt reeds, dat de burgerlijke
partijen in kracht zijn toegenomen, zoo
wel ook dat de communisten een aan
merkelijke winst te boeken hebben.
Zondag zijn de drukkers "der bank
biljetten in Dtisseldorf in staking ge
gaan. Om niet een gevaarlijken geldnood
te doen intreden, werden hun eischen
dadelijk ingewilligd. 'Zij eischten echter,
dat het hun toegestane hoogere loon
voor het heeie boekdrukkersbedrijf toe
passelijk zou worden verklaard en zetten
de staking voort. De geldnood doet zich
dientengevolge reeds heden gevoelen.
Uit Sofia wordt gemeld, dat daar
ernstige communistische on
lusten hebben plaats gehad. Bij de ge
vechten werd een politie-inspecteur ge
dood. Ongeveer 30 communisten werden
gearresteerd.
In twee Zondag gehouden redevoe
ringen heeft Poincaré verklaard, dat
Frankrijk aan de uitvoering van het ver
drag van Versailles vasthoudt. Het
wenscht geen garantieverdrag der Rijn
staten. Alleen de commissie van herstel
is bevoegd het bedrag, dat Duitschland
moet betalen vast te stellen. Frankrijk
zal d'e panden, welke het in handen heeft,
bewaren, tot het volledige voldoening
heeft ontvangen.
De „Köln. Z.fcg." deelt mede, dat zij
door de intergeallieerde Rijnlandcommis
sie voor drie dagen verboden is.
Het motief van het verbod blijkt uit ge
noemde mededeeling niet.
Generaal Degoutte heeft het teeke
nen op de goudleening aan de Duitschers
in het Roergebied verboden, omdat
hem de plannen daartoe niet voorgelegd
werden. Het bedrag der inteekening en
betaling wordt volgens de „Montagpost",
zonder schadevergoeding in beslag ge
nomen.
"Van gezaghebbende zijde wordt mee
gedeeld, dat een revolutie is uit
gebroken in Transjordanië (Palestina)
tegen Emir Abdoellah.
De „Rbeinisch-Wiestf. Ztg" valt in
haar nummer van Zondag de regeering
te Berlijn scherp aan, omdat deze volgens
geruchten zonder het Roergebied er in
te bennen, onderhandelingen met Frank
rijk voert. Het blad verklaart, dat alleen
de bewoners van het Roergebied te be
slissen hebben, of en onder welke omstan
digheden de strijd zal worden opgeheven.
Voor en na een separatistische ver
gadering kwam het te Aken tot ee n bot-
sPnig tusschen separatisten en de be
volking. Een separatist werd door een
messteek zwaar gewond. Twee a drie per
sonen uit de menigte werden door kogels
getroffen.
Allerlei.
De volgende Kamerleden dienden
schriftelijk vragen bij de regeering in: dhr.
Duymaer van Twist over de voorgenomen
opheffing van de vóór-oefeningen bij den
Vrijwilligen Landstorm; dhr. Albardaover
de relletjes te Katwijk, en dhr. ter Hall
over het bureau van Industriëelen eigen
dom.
Uit de cacao-industrie.
Naar uit Weesp aan de Tel. wordt be
richt, is een deel van het personeel der,
firma 0. J- v. Houten en Zp. Zaterdag
ontslagen. Sommigen hebben een bedrag
uitbetaald gekregen, gelijkstaande met 2
weken loon, anderen zijn op wachtgeld ge
steld, weer anderen, en dat zijn de oud
sten, zijn gepensionneerd. Arbeiders, die
langer dan 25 jaar in dienst waren en
een weekloon van f38 verdiénden, ziK„
gepensionneerd met f 5 per wpelp Zij die-
reedg gepensionneerd ^areii» hebben een
schrijven .ontvangen, Waarbij hun bericht
V'Ordt, dat hun pensioen belangrijk ver
minderd wordt. "Zoo 2sijn er ouden
uagen, die een pensioen van f 17 ontvin
gen, hetwelk nu teruggebracht is op f 10.
Van de arbeiders die niét ontslagen wer
den, zijn er verschillende overgeplaatst
naar andere afdeelingen, hetgeen tegelij
kertijd een belangrijke salarisverminde-
ring beteekende.
In orde? Tot onze verwondering
vonden wij! in „Zelandia", dat wïji he
denmiddag te Goes te half een ont
vingen, en dat dus, naar wij' aannemen,
hedenochtend te Hulst is verschenen, de
troonrede, die plas te ongeveer kwart
o ver één wordt uitgesproken. Zelfs
•een verslag der bijkomstige gebeurtenis
sen wordt reeds gegeven. Wij! betwijfelen
of zulk een ontijdige publicatie in over
eenstemming is met den wensch van
H. M. de Koningin. Trouwens het pers
bureau, dat met de verspreiding der
troonrede is belast, had uitdrukkelijk „plu-
blicatie vóór half 2 verboden.
Goes. Buurt vereen. „De Zee
helden". Uitslag gevelversiering: le pr.
W. de Wit, 2e pr. E. de Dreu, ,3e pr. M.
Nieuwenhuijzen, 4e pr. B. Slimmens, 5e
pr. J. Rus, 6e pr. L. Goeman, 7e pr. J.
Droogers, 8e pr. M. Zwartepoorte. Precies
half twee Donderdag vertrok de optocht
van de buurtvereen. „De Zeehelden" van
het station, opgeluisterd door het muziek
gezelschap „Hosanna", en voorafgegaan
door twee ruiters te paard. 'Na een korte
ommegang werd hot feestterrein aan de
M. A. de Ruyterlaan bereikt, waar zoowel
jong als oud zich kostelijk heeft geamu
seerd. Het was dan ook reeds half acht
toen de prijzen werden uitgereikt. Er
waren zeer mooie prijzen onder en de,
jeugd toog hoogst voldaan huiswaarts^
Nog zij vermeld dat de kinderen op een
zeer ruime schaal zijn onthaald en dat
buiten de gebruikelijke limonade, koekjes
en chocolade, zelfs ook aan elk kind een
IJsco werd verstrekt. Alle prijzen waren
verpakt met buiten op een afbeelding van
H. M. de Koningin.
De kinderen van Westwal, Westsin
gel en omgeving hebben Donderdagmid
dag met versierde wagens, fietsen, sport
karren enz. een kleine optocht gehouden
met geleidsters en zijn daarna in „De
Prins van Oranje" getracteerd. Voor de
mooist versierde wagentjes waren prijsjes
beschikbaar gesteld. De kleinen hadden
veel pleizier.
