to 290 W oensdag 12 September 1923 37e Jaargang Bnitenland. Binnenland. Drukkers-Exploitanten: VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG OOSTERBAAN LE COINTRE GOES y aSI B Mgf gA Bureaux: Lange Vorststraat 68—70, Goes Jfl? H* -reajslp, A<g||ijüP^ ^j||88jw /ÉBI \J|p /wJH Per 3 maanden, franco per post, f 3.— Tel.: Redactie no. 11Administratie no. 58 ME §mgMM" mE^jE inP iEr i$r ÜÊm Losse nummersf 0.05 Postrekening No. 36000. jÊÊr JÊÈ^£*$P^|fp Mg &W ,Êg& wrlrMf Prijs der Advertentiën: Bijkantoor te Middelburg: IHm^ JÜ^ÉBW fkiéP^%éÊ? 1—4 r8gelS f 1-2°' e,ke regel meer 30 ct< Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259 mMKB0^ ^EEMMEE ^aaSuftwt^lWbmE Bij abonnement belangrijke korting. Vanwege de Jubileumfeesten te Goes zal „de Zeeuw" a.s. Donderdag en Vrij dag vroeger verschijnen. Berichten en advertenties, welke wij die dagen na tien uur vm. ontvangen, kunnen denzelfden Idag niet meer worden geplaatst. Red. en Adm, EEN BRIEF. Vooral de volgende herinnering. Onze Prins Willem I (15331584) is gehuwd geweest met lo. Anna van Egmond 1551, dochter van graaf Maximiliaan van Buren. Zij stierf reeds in 1558. Kinderen: Maria (geboren 1553, geh. 1595 met Philips, graaf van Hohenlo, gest. 161.6) en Philips "Willem, geb. 1554, gehuwd 1606 met Eleonora van Bourbon, gestorven 1618. 2o. Anna van Saksen, 1561, gescheiden 1575, overleden 1577, dochter van Mau- rits, hertog van Saksen. Kinderen: Mau- rits, geb. 1563, gestorven 1566; Maurits, prins van Oranje geb. 1567, gest. 1625 Anna, geh. met Willem Lodew'ijk, stadh. van Friesland,' gest. 1588; en Emelia I (geh. 1597 met Don Emanuel van Por tugal, zoon van Antonio, natuurlijke zoon van den Infant Don Lodewijfc, hertog van Beja). 3o 'Charlotte van Bourbon, 1575, gest. 1582, dochter van den hertog van Mont- pensier. Kinderen: Louise Juliana (geb. 1576 te Dordrecht op de Berkenpoort; gehuwd 1593 met Frederik IV, keur vorst van den Paltz, gestorven 1644); Elisabeth (geboren 1577, gehuwd 1595 met Hendrik de la Tour, hertog" van Bouillon, gest. 1642); Katharina Belgica (geb 1578, geh. 1596 met Philips Bode wijk, graaf van Hanau, gest. 1642), Char lotte Flandrina (geb. 1579, abdis van St. Croix, gest. 1640); Charlotte Brabantine (geb. 1580 te Dordrecht in een niet rtieer bekend huis op den hoek van de Kleine Spuistraat, gehuwd, 1598, met Claude de la Tremoille, hertog van Thouars, gest. 1631); Emile II (geb. 1581, gehuwd 1606 met Frederik Casimir, Paltzgraaf van Tweebrugge, overl. 1645). 4o. Louise de Ooligny 1583, gest. 1620, dochter van Admiraal de Coligny. Kin deren Frederik Hendrik, prins van Oranje, geb. 1584, gehuwd 1625 met Amaïia van Solms, overleden 1647. Het oudste kind van Prins Willem I was derhalve Maria. ,,Die Standaard" be vatte vorige week in haar Jubilé-nummer de vertaling van een in 't JfTansch ge schreven brief dezer prin&es aan haar vader. Zij was toen met haar zuster Anna van Nassau bijl haar oom Jan gelogeerd". Deze Anna, geboren 1568, was uit het tweede huwelijk yan Prins Wli- lem gesproten. De oorspronkelijke brief berust 'met velje andere in het archief (Archives de la Maison d'Orange Nassau, Serie 1 Tome V pag. 421, en staat vermeld als Lettre (Brief) 620. Maria, Gravinne van Nassau, aan den Prins van Oranje, haren Vader (vermoord in 1584). Die brief luidt aldus Mijn Heer, zeer beminde Vader! Den 12den dezer heb ik tiw brief ontvangen, welken het u beliefd heeft mij te schrijven, en die, ik verzeker het u, mij recht blijde maakt van Wege het ge luk dat ik tijding heb en hooren mag van uwe gezondheid en die van Mevrouw, waarover ik bij: uitnemendheid verblijd wasen niets aangenamers zou ik kunnen hooien, dan berichten van uW welvaren, en bid mijin God. dat Hij langen tijd daar bij beware. Betreffende mijn Heer mijin Oom en Mevrouw zou ik u almede niets anders weten mee te deelen, clan dat zij, Gode zij dank! nog in goede gezondheid zijn; ook zijn wij allen nog hier bij Graaf Albert, op de jacht, waar de herten ons niet ontgaan. Hadde ik er Mijn Heer met mijne w;enschen kunnen bijhalen, teneinde ge een weinig je tijdverdrijf hadt! Want ik weet al te wèl, dat Ge er geen in het geheel hebt, maar Wel drukke zaken en hoofdbreken, dat mij dikwijls, als ik •er aan denke, groot verdriet doet. Doch ïk hoop, door Gods genade, dat Hij er u weldra v.an bevrijden moge, waar ik Hem met heel mijn hart om bid. Ik ben ook recht verheugd geweest door uit uw brief te vernemen, dat de zaken van Brabant zoo goed gaan. Ik hoop dat ze dag aan dag al meer mogen vorderen, en God ons zoo de genade be wijze, dat het alles eerlang uitloope op een goeden, vasten vrede; hetwelk ik van heeler harte Wensch, opdat ik het geluk moge smaken van Mijn Heer en Me vrouw te ©enigen dage in rust te zien. «,i, •w"lgen!' gell^k MÜn Heer mij' ook ïrijft omtrent den Hofmeester en an deren die met de zorg van mijn broeder Maurits belast zijn, dat ik hun een klein geschenk doen zoude, naar het mij re delijk mocht voorkomen, ik weet waarlijk ,niet goed, hoe daarin te doen; want ik vrees te veel of te weinig te zullen geven. Ik had wel gewenscht> dat Ge me gezegd hadt, hoeveel. Doch daar zulks nu zoo niet is, zoo zal ik Mijn Heer mijn Oom vragen, wat hij meent, dat ik ziya kunnen geven; en, naar hetgeen hij mij zal zeggen, zal ik mij regelen. Het zal geen verloren geld zijn, want zeker de Hofmeester maakt van hem groot werk, en naar ik verneem, houdt Maurits zich al zeer wel. Ik hoopt dat hij te allen tijde zoo zal voortgaan. Uit Otweiler en Wetterich 15 October 1576. Mijn zuster Anna heeft mij verzocht hare nederigste aanbeveling U over te brengen. Gaarne zoude zij u geschreven hebben, doch het was haar onmogelijk, van wege zware hoofdpijn. Deze Maurits, in den brief bedoeld, is onze bekende Prins Maurits. llij: was toen 9 jaar oud. Zijn zuster Anna was 7 of 8 jaar. Zijn halfzuster Maria, de schrijfster van den brief, was 23. Zeker, zoo schrijft „De Standaard", deze brief is niet van onze Koningin. Maar hij wordt hier vermeld omdat hij' typeert dien echt huiselijfcen zin, die als een gouden lijn zich heenbeweegt tot op' heden toe in den Huize van Oranje Nassau. Eenvoudige, gemeenzame om gang in het huisgezin! Het Huisgezin, dat de Maatschappij' zelve draagt. Wij geven hierbij' nog eens de afstam- mingslijn van Prins Willem I tot onze Koningin. Prins Willem I f 1584. Frederik Hendrik f 1647. Albertine Agnes, gehuwd met Willem Frederik, stadhouder van Friesland. Hendrik Casimir II f 1696. Jan Willem Friso f 1711. Willem IV, stadhouder f 1751. Willem V id. f 1806. Willem I, koning der Nederlanden j- 1843. Willem II f 1849. Willem III gest. 1890. Wilhelmina. i I a In hoever de Stamhuizen van Oranje Nassau en Mecklenburg-Schwerin aan el kaar verwant zijn, worde hieronder even gereleveerd. Die grootmoeder van Prins Hendrik der Nederlanden: Alexandrine van Pruisen, had tot oud-tante de bekende Prinses "Wilhelmina (Willemijintje) van Pruisen, gehuwd met Stadhouder Willem V, en tot tante de gemalin van onzen Koning Wil lem I. En wat de afstamming aangaat, volge men deze lijn van af' Prins Willem I Prins Willem I gest. 1584. Frederik Hendrik f 1647. Louise Henri ette, gehuwd met Frederik .'Willem I van Brandenburg f 1688. Frederik I. ("Koning van Pruisen) f 1713. Frederik Willem I f 1740. August Willem f 1758. Frederik Willem II f 1797. Frederik Willem III f 1840. Alexandrine, dochter van Frederik Wil lem III, geh. met Paul Frederik, groother tog van Mecklenburg f 1883. Prins Hendrik der Nederlanden. M a r n i x van St. A1 d e g o n de Nu wij zooveel lezen over Prins Willem I, den grondlegger onzer vrijheid, mag ook wel eens wat gezegd over Marnix, den boezemvriend en rechterhand van den Prins, den dichter van het „Wilhelmus". Wij ontleenen het aan „Het Handelsblad". Juist 350 jaar geleden, in het najaar van 1573, begon de dichter-prozaschrij- ver-staatsman-krij'gsman-tmagistraat Mar nix van St. Aldegonde aan zijn „Boeck der Psalmen Davids", kortweg de Psalm berijming genoemd. Kort tevoren had deze strijdbare figuur, die reeds het on- sterfelijke „Wilhelmus" had gedicht, met een nieuwen, vurigen geuzenzang ons volk aangespoord, den Prins van Oranje, die ten tweeden male met een leger in het land verscheen, te hulp te snellen. Zijn „Opwekking" begon aldus: Ras, seventien pirovincen! Stelt n nu op de voet, Treckt de ooemste des princen Vriendelij'ck te ghemoet; Steltu met zijn banieren, Elcfc als een trouw© man, Doet helpen verlogieren Due d'Alve, den tyran. Hoe kwam Marnix dan nu, temidden van krijgsgedruiseh, tot een zoo vreed zaam w'erk als de Psalmberijming Na de inneming van Dien Briel, 1 April 1572, zonden de meeste steden van Hol lands Noorder- en Zuiderkwartier op! 19 Juli 1572 gemachtigden naar Dordrecht, waar Marnix verscheen als vertegenwoor diger van Oranje, in wiens naam hij' zich bij eede aan deze gewesten verbond, zoo zij thans waarlijk de zaak der vrijheid wilden omhelzen. Hij werd nu in per soon belast met het beleid der krijgs zaken in het zuiderkwartier; doch reeds in 1573 namen de Spanjaarden hem bij Maaslandsluis .gevangen. Op' het slot Vre- denburch te Utrecht hield men hem vast tot October 1574, toen hij door de edel moedige voorspraak van Mondragon tegen anderen werd uitgewisseld. Nu Marnix toch niet metterdaad aan den strijd kon deelnemen, meende hij als vurig Hervormde zicli voor zijn volk verdienstelijk te kunnen maken op andere wijze. De jeugdige Hervormde Kerk te onzent bediende zich destijds van de kreu pele psalmberijming van Datheen. Doch Marnix vond deze- gebrekkige bewerking terecht ongeschikt voor de beschaafde belijders van de nieuw© leer. In zijn „Waerschouwinge aen den Christelijken Leser" voor de Psalmen zegt hij dan ook onomwonden: „Wij en willen M. Peeter Diathenum niet schelden ofte straf fen, noch sij'ne oversettinghe der Psalmen uvt des ghemeynen mans handen niet rucken: maer soo de Gheest des Heeren ons oock wat heeft verleent van sijhe menigerley gaven, deselve '.villen wij (son- der niemants nadeel) der gemeynle Godes gerne ende mildelijbk hebben medege- devldt." Örer de voortreffelijkheid van Marnix' werk heerscht eenparige lof. „Zuiverheid van taal, vloeiende versmaat en juiste vertolking van den HebreeuWschen tekst", ziedaar zijn groot© verdiensten. Nochtans werd zijn heerlijke berijming niet aan vaard, maar bleef de kreupele van Da theen .in gebruik. Immers, door drie sy nodale besluiten werd laatstbedoelde be krachtigd en aangenomen. Bovendien werd in later dagen (in 1619) de beroem de Statenvertaling van den Bijbel aange vangen door de twee Vlaamsche uitge weken pireclikanlen Baudaert en Walaeus naast de Noord-Nederlandsche predikan ten Bogerman en Hommius. Geen won der, dat men zich ook met de psalm vertaling bleef houden aan den man uit het Vlaamsche Casselberg. Na den val van Antwterpen, waar Mar nix burgemeester was, op 17 Aug. 1585, betrok deze, ondanks het verbod der Staten van Zeeland, zijn kasteel te West- Souburg bij Middelburg, „sich nergens anders mede moeyende dan met sijne particuliere huyshoudinghe en wat de consciëntie en het eeuwige leven aan- gaet". Hier bleef hij tot het najaar van 1594. Toen werd hij' door de Algemeen© Staten en Oldehbameveldt naar Leiden geroepen; om daar den Bijbel te vertalen, in 1598, toen hij' juist het boek Genesis voltooid had, overleed hij'. Op1 het kerkhof te West-Souburg, tegen over de plaats, Waar eenmaal gijn kasteel stond, heeft men een gedenknaald voor hem opgericht. Een deputatie uit Ant werpen, met burgemeester Jan van Rijs wijk aan het hoofd, hechtte ten dankbare herinnering aan Marnix' groote letter kundige en staatsmansgaven een lauwer tak aan deze naald. Die onderste lau wertak op' de afbeelding is later door een tweede afvaardiging uit Amsterdam aan het monument bevestigd. Een les. Ebert, de sociaal-democratische presi dent der Duitsche Republiek, heeft een telegram van huldebetuiging aan onze Koningin gezonden. Wat hieruit te leeren valt? Voor ons de wijze les van Koning Sa lomo, dat indien iemands wegen den Heere behagen, hij ook (zelfs) zijn vijan den met zich zal bevredigen (Spreuken 16:17). En voor de sociaal-democraten ten on zent, dat het beter is met Ebert zich te verblijden met de blijden (Rom. 1215a) dan zich te vermaken met wat de oud minister de Geer eens noemde de weeë glossen, waarmee hun penvoerders onze heiligste gevoelens op het grofst belee- digen. Een verandering in de Duitsche politiek? De geruchten, die spreken van een spoedig openen van Fransch-Duitsche voorloopige onderhandelingen, inzake het herstel-probleem nemen een vasteren vorm aan. Duitschland zou voornemens zijn, nieuwe schikkingen, op de economi sche controle betrekking hebbend, aan Frankrijk voor te stellen. Volgens Fran- sche berichten zou de Roerstrijd door Duitschland worden opgegeven. De Parijsche correspondent van de „Express" sprak een hooggeplaatst Fransch ambtenaar, die zeide„De Fran- sche régeering verwacht elk uur nieuwe aanbiedingen van Berlijn, waarvan men hoopt, dat zij den grondslag voor bespre kingen zullen vormen. Uit de ondubbel zinnige en opréchte verklaringen van Stre- semann en de redevoeringen van andere Duitsche ministers blijkt, uit welke rich ting de wind waait. Ofschoon Duitschland geen directe vo'orstellen heeft gedaan, wij zen onze inlichtingen er op, dat wij aan den vooravond eener definitieve beslis sing staan". De diplomatieke medewerker van de „Daily Tel." verneemt, dat Baldwin en zijn collega's hun aandacht opnieuw aan 't herstel-probleem wijden. Daar Duitsch land geen financieele hulp van buiten heeft kunnen krijgen, gelooft men den passieven, tegenstand niet langer dan veer tien dagen te kunnen rekken. „L'Oeuvre" verneemt uit Brussel: In den loop dezer week zullen 'de zaakgelas tigden te Parijs en Brussel aan de Fran- sche en Belgische regeeringen een nota over de herstel- en Roerkwesties over handigen. Deze nota zou de mededeeling behelzen, dat Duitschland den passieven tegenstand opgeeft. Men lette er evenwel op, dat al deze berichten en geruchten uit Fransche en Belgische bron komen. De gewoonlijk goed ingelichte Berlijn- sche correspondent van de „Central News" seint, dat dr Stresemann heden mededeeling zal doen van het nieuwe Duitsche aanbod. Het voorstel zal be oogen Frankrijk, België, Engeland en Ita lië een deel van het Duitsche industrie- bezit aan te 'bieden. Vermoedelijk beweegt Stresemann's politiek zich dus in de rich ting van de meermalen in ons blad uit eengezette denkbeelden van Arnold Rech- berg, die zelf groote industrieele belangen vertegenwoordigt en met Fransche in- dustrieelen reeds voor de bezetting van het Roergebied in nauw contact 'heeft gestaan. De ramp in Japan. Volgens het laatste officieele bericht uit Tokio zijn 411.035 huizen verbrand of ineengestort, waardoor 1.547.341 per sonen getroffen zijn. Gelijk reeds gemeld zijn igrootsche plannen voor den herop houw 'der stad in voorbereiding. De re geering heeft 200 millioen yen als eerste hulp beschikbaar gesteld. Van de keizer lijke universiteit is een groot gedeelte verwoest. Een 700.000 boeken zijn ver brand, waaronder waardevolle documen ten omtrent het Tibetaansch Boeddhisme,, verscheidene standaardwerken, enz. Te Yokosoeka zijn van de 11800 hui zen 150 niet verwoest. Het gezamenlijk bedrag der brandverze- kerings-polissen in de verwoeste gebie den bij de Japansche maatschappijen in geschreven beloopt de som van 2200 millioen yen of achtmaal het kapitaal der maatschappijen. Betaling daarvan is on mogelijk. De levensverzekerings-maat- schappijen zijn met haar uitkeeringen be gonnen. Met verzekerings-maatschappijen te Londen en Liverpool worden onder handelingen gevoerd over uitbetaling der bij deze maatschappijen gesloten herver zekeringen. Korte berichten. Leipzig, dat eens de best 'beheerde stad van Duitschland was, is niet meer in staat zijn ambtenaren meer dan drie kwart van hun salaris uit te keeren. De rest moet het hun voorloopig schuldig blijven. Evenmin is de stad nog in staat de tekorten aan te vullen in de gemeente lijke tram-, gas- en electriciteitswerken. Alleen de uitkeering aan de werkloozen zal nog doorgaan. Na afloop eener vergadering van werklooze revolutionnairen te Dresden be gaven dezen zich naar het raadhuis, waar een commissie een onderhoud met het gemeentebestuur wilde hebben. De toe gang werd echter afgezet. Van een na burig bouwwerk haalde men steenen en balken en bestookte daarmede de politie. Deze maakte eerst gebruik van den knup pel, vuurde daarna met losse en einde lijk met scherpe patronen, waardoor een aantal personen gewond werd. De relletjes duren voort. A.-R. Part ij. Het Bureau Centraal Comité, Dr Kiuy- perstraat 5, Dien Haag, verzoekt ons er de aandacht op te vestigen, dat nog slechts -een 20-tal Centrales voor de Sta ten Provinciaal opgave hebben gezonden van het aantal leden der bij haar aange sloten kiesvereenigingen. Deze opgaven hadden vóór 8 September moeten inko men. De termijn is nu verlengd tot 18 September a.s. Zij' die op afvaardiging naar het Centraten Convent prijs stellen gelieven daarop nu acht te geven. Het is niet waarschijnlijk, dat aan na dien datum inkomende opgaven nog gevolg kan worden gegeven, terwijl zeker niet zal kunnen worden voldaan aan toelating van hen, die zich o\i' den dag van het Convent in Utrecht zelf komen aanmel den. De ramp in Japan. Het Centraal Nederl. Comité „Ramp Ja pan 1923" is thans als volgt samenge steld Eere-voorzitterZ.E. Jhr. Mi'. A. C. DL de Graeff; eere-lid: H. P. van Vliet, Con sul van Japan, Rotterdam. Dagelijlksch bestuur van het Comité Dr C. J. K. van Aalst, voorzitter; Mr. G. Vissering, vice-voorzitter; E. Di. van Walree, penningmeester, P'irecteur Twent- sche Bank, Giro-nummer 6269; H. C. Buurman, secretaris; Voor Rotterdam: A. J. M. Goudriaan, Phs. van Ommeren Jr., Voor 's GravenhageJ. B. van der IIou- ven van Oordt, Mr. P. J. de Kanter. De ramp in Japan. Verschillende Nederlandsche families in Japan zijn in veiligheid. Vermist worden echter de heeren Hijlkema, Geerts en Van Doorn en de oude mevr. Hornebrink. Een mej. Carst is gewond. De Nederlandsche consul te Yokahama, die onmiddellijk ge dood werd, is de eenige zoon van Dr H. Visser te Den Haag. Den avond vóór dien Vreeselijken Zaterdag was hij juist met verlof op zijn post teruggekeerd, waarvan hij telegrafisch kennis had gegeven aan de autoriteiten. De overledene was 30 jaar oud en was tevoren aan de Neder landsche consulaten te Antwerpen en te Singapore (Engelsch-Indië). De familie kreeg na een week onzekerheid bericht van de doodstijding. Ook de heer Hijlkema is, blijkens offi cieel bericht, omgekomen. Loonsverlaging b ij de R. E. T. M. De directie van de Rotterdamsche Electrische Tramweg Maatschappij heeft een bespreking gehouden met vertegen woordigers van de Nederlandsche veree- niging van spoor- en tramwegpersoneel, St. Rafaël en den Prot. Christ, bond, Waarin zij heeft meegedeeld, dat het haar voornemen is, behoudens goedkeuring door den gemeenteraad, de loonen van het personeel te verlagen met in totaal 20 pet., met dien verstande dat met in gang van 1 December a.s. een verlaging Van 5 pet. zou ingaan en daarna nog driemaal zulk een vermindering zou plaats hebben met tusschenruimten van- een na der te bepalen aantal maanden. Deze loonsverlaging is noodig geworden ten gevolge van de ongunstige tijdsomstan digheden en de concurrentie van de bus sen, waardoor de ontvangsten een be langrijke vermindering hebben ondergaan. Staking in een anarchistische drukkerij. Gisterenmiddag is aan het personeel der drukkerij „Libertas" te Amsterdam onder directie van het voormalig anar chistisch raadslid Zuurbier, ontslag aan gezegd met 1 October, bij wijze van be zuiniging. Het personeel, dat in loondienst is, is echter van meening, dat de aanlei ding tot dit oiftslag gelegen is in 't feit, dat de drukkers korten tijd geleden ge staakt hebben. Met het. ontslag heeft het personeel geen genoegen genomen en hel is wederom in sjaking gegaan met den eiscli van intrekking van het ontslag. Het anarchistisch blaadje „De vrije socialist" dat er gedrukt wordt, zal denkelijk niet uitkomen. Het zilveren re geering s- jub ileum in 't Buitenland. 't Is wonderlijk, wij lezen 't en begrij pen 't niet. En toch heel de wereld heeft schier met ons feestgevierd. Uit alle landen of hoofdsteden waar de Neder landsche driekleur wapperde is bericht ge komen van hartelijk meeleven, met ons Vorstenhuis. In België gaven de heer en mevrouw Hugo AndrieszeSpanjaard tweemaal honderdduizend francs om een Koningin- Wilhelminafonds te stichten waaruit zwak ke of ziekelijke behoeftige Nederlanders in België naar zee, bosch of herstellings oord gezonden kunnen worden. In Zwit serland en Frankrijk, Duitschland en. En geland, overal kortom, is het regeerings- jubileum herdacht. Aandoenlijk is de huldiging in Honga rije. In de Geref. Kerk aan het Calvijn- plein te Boedapest, de hoofdstad van Hongarije, heeft Dr L. Ravasz Zondag een feestrede uitgesproken ter herdenking van het regeeringsjubileum van Hollands vor stin. Hetzelfde geschiedde in de roomsch- kath. kroningskerk, in de Evangelische kerk, in de kerk der Unitariërs en in de synagoge. Verder wordt een feest gehou den en wordt zelfs voorgesteld een mo nument voor Koningin Wilhelmina op te

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1923 | | pagina 1