'Ho 257 Zaterdag 4 Augustus 11123 37e Jaargang ~£ËRSTE BLAD. ,1ste Joeri Keti Broko". Buitenland. Binnenland. FEUILLETON? Drukkers-Exploitanten OOSTERBAAN LE COINTRE GOES Bureaux: Lange Vorststraat 68—70, Goes Tel.: Redactie no. 11; Administratie no. 58 Postrekening No. 36000. Bijkantoor te Middelburg: Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259 Dit nummer bestaat uit twee bladen De vlootwet en de bezuiniging. Liberalen sputteren tegen de vlootwet en sociaal-democraten beleggen volksver gaderingen tegen de vlootwet. S Zouden vgij aan al die sputteraars mo gen vragen waar hun verstand zit? „De Minister van Financiën heeft er niets aan, a.1 wordt morgen de vlootwet ingetrok ken. Dat geefL geen cent meer in de schat kist. Die 300 millioen is oen kapitaalsuitgave voor Nederland én Indië, waarvan 99 mil lioen komt voor rekening van Nederland en dit bedrag is eenvoudig gekapitaliseerd wat men ook nu jaarlijks voor dit doel uitgeeft. De jaarüjksche annuïteit zat nog iets minder zijn dan het tegenwoordig bedrag. Voor Indië beleekent. de Vioolwei hoogere kosten, vooral in verband met de daar in te richten steun punten, maar voor ons land heteekent zij niéts anders dan regel stellen op de tegen woordige uitgaven, hel. daarheen leiden, dat men niet lukraak uitgeeft voor nieuw ma terieel, (erwijl men ten slotte niets dan oud roest heeft. Vele malen is vroeger van zeer onderscheiden zijden gezegder moet meer continuïteit komen in de aanschaffing, er moet een vast plan gemaakt worden, waar aan een opvolgend Minister gebonden is: eerst dén krijgen wij voor ons geld iets, dat waarde heeft. Tot dusver ging de aanbouw stelsel loos en telkens hadden wij oud roest. Nu is de bedoeling van de Vlootwet om te maken, dat wij voor het geld, dat wij voor de marine uilgeven, iets van waarde krijgen. Het kost geen cent meer op de begrooting." Wij raden onze vrienden aan om dit bovenstaande tusschen aanhalingsteekens geplaatste uit te knippen, of van buiten te leeren, en den sprekers-volksmisleiders voor te houden, en het den dagbladschrij vers als „ingezonden stuk" toe te zenj den, mét de beleefde vraag er bij, waar loeit hun verstand zit. En als dan een zoodanige spreker of redacteur hun opmerken zoiu, dat dit zeker weer tegenwerpingen zijn van den een of anderen rechtschen vlootwetdrijver en te genstander van minister de Geer, laten zij dan antwoordenneen, niet van een te genstander van minister de Geer, maar van.... minister de Geer zeiven. Hij sprak deze 'merkwaardige woorden (1 Juli 1863). 1 Jnii was het zestig jaar geleden, dat in onze West-Indische gewesten de sla vernij werd afgeschaft en ongeveer 40 duizend negerslaven tot vrije menschen werden verklaard en gedurende eenige dagen er feesten gevierd werden, waar aan vrijgeborenen en vrijgelatenen deel namen. Het „Este Joeri keti broko" letterlijk vertaald: „Eerste Juli, de ke tenen verbroken", ging als een dank bare vreugde uiting van mond tot mond. De afschaffing der slavernij1 had op dien dag reeds een lange parlementaire geschie denis achter den rug. Zij was begonnen met de afschaffing van den slavenhandel, die nog veel gruwelijker was dan de sla vernij zelf. Engeland was daarin voor tgaan: in 1806 had Wiilliam Wilberforce nadat zeven maal zijn voorstellen verwor pen waren geworden, de opheffing van den slavenhandel in het Engelsch parle ment weten door te drijven. Frankrijk was m 1816 gevolgd en twee jaar later werd mik t»n onzent de slavenhandel bij: de wet lan 20 Nov. 1818 verboden. Die afschaf- van de slavernij zelf liet echter nog «mige tientallen van jaren opl zich wachten. Ook hierbij deed zich dezelfde olgopde voor: in 1830 werden door de Dtscbe regeering alle slaven der Kroon ri) verklaard, terwijl drie jaar later alle aven in <je Engelsche kolonie burger ij 5, dingen. Frankrijk volgde het I tem To()rbeeld na de revolutie van Voor Nederlandsch Oost-Indië werd slavery met ingang van 1860 opge- eJ en in 1862 eindelijk kwam de wet ïfiCQ waai'bij met ingang van 1 Juli in onze Wiest-Indische bezit- mgen de slavernij1 tot het verleden zou hooren. Twaalf jaar had men daarvoor in Dien Haag gestreden. Voor 1851 was 'r niet aan te denken geweest de afschaf ing der slavernij tot onderworp van dis cussie te maken in het Nederlandsche tenement: de benarde toestand van des QEs schatkist zou geen uitgaven voor e schadeloosstelling aan de slavenhou- 2Zeeuw VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG in de Tweede Kamer op 21 Maart 1922! Sapienti Sat! Hier boeft niets bij: voor „den wijze genoeg"! President Harding, f. Gisteren meldden wij reeds onder tele grammen, dat Harding, de president dei- Vereen. Staten, nog onverwacht is over leden. Harding's dood vond plaats, ter wijl mevrouw Harding hem voorlas. Een lichte schok voer door het lichaam en 'de aanwezigen merkten terstond, dat de pre sident gestorven was. Dit overlijden is wel tragisch. De laat ste' berichten luidden zoo gunstig. Maar hij werd onverwacht, terwijl hij, schijn baar* geheel aan de beterhand was, en met zijn familieleden en dokter aan het praten was, door den dood verrast en tot rekenschap voor den Koning van hemel en aarde, aan Wien staatshoofden en onderdanen zonder onderscheid on derworpen zijn, opgeroepen. De herinnering dringt zich op aan het tragische ongeval, dat president Wilson in 1920 trof. Deze was, zooals men zich herinneren zal, een .grooten „trip" door de staten gaan ondernemen, om de zaak van den volkenbond, die door zijn tus- schenkomst voornamelijk te Parijs gesticht was, te verdedigen en de volksopinie er voor te winnen. Nauwelijks onderweg, of een zware ziekte overviel hem, die hem in een oogenblik tot een menschelijk wrak maakte en waarvan hij' de gevolgen nu nog niet geheel te boven gekomen is. President Harding was op reis gegaan om de zaak van een der belangrijkste instellingen van den volkenbond, het per manente hof van internationale justitie, te verdedigen en er dé volksgunst voor te winnen. De rede, die Harding Dinsdag gehouden zou hebben, ware hij niet door de plotselinge ziekte getroffen, was een warm en geestdriftig; pleidooi voor de dors hebben veroorloofd, manr bovendien vreesde men toen nog algemeen zeer ern stige gevolgen van een zoo ingrijpenden maatregel, die de sedert eeuwen bestaande verhoudingen tusschen planters en arbei ders met één slag radicaal zou wijzigen. Jaren en nog eens jaren waren er noodig om de publieke opinie in het moederland dusdanig te bewerken, dat de afschaffing der slavernij met eenige kans van slagen door de regeering aan de volksvertegen woordiging kon worden voorgelegd. En ook toen kon het doel maar met 'horten en stooten worden bereikt. Mi nister Pahud de Mortanges zag tijdens zijin ministerschap (18191856) een schuchtere poging om trapsgewijze de slavernij1 op te heffen mislukken, al mocht hij als gouverneur.g;eneraal (18561861) te Buitenzorg den grooten dag beleven, waarop de Oost-Indischë slaven in het genot -der vrijheid werden gesteld. Eerst nadat het onderwerp der emancipatie eeni ge jaren staatseommissoriaal was geweest en minister Bochussen tot driemaal toe een steeds weer omgewerkt wetsontwerp had zien vallen, was het in Augustus 1862 aan minister Uhlenbeck beschoren, zijn naam te verbinden aan een wet met 47 tegen 11 stemmen in de Tweede Kamer aangenomen waarbij ook in de Wiest de slavernij afgeschaft werd en waardoor de slaveneigenaars in het ge not van 12 millioen gulden schadever goeding werden gesteld, berekend tegen f 300 per slaaf. Die vrijverklaring werd te Paramaribo luisterrijk gevierd. De eerste dag, Woens dag 1 Juli, was door den gouverneur Van Landsberg bestemd tot dank- en be dedag en onmiddellijk, nadat de 21 saluut schoten van het fort Zeelandia de bevrij ding hadden aangekondigd, stroomden alle vrijgelaten plantage- zoowel als stadsne gers naar de verschillende kerkgebouwen om Gode dank te brengen voor de verkregen vrijheid. D'aarna begaven de geëmanci- peerden zich naar het gouvernementsge bouw om den landvoogd hun dankbaarheid te betuigen. Dien geheëlen dag heerschte er een plechtige stemming; voorafgegaan door jongens en meisjes met palmtakken in de hand, trokken de vrijgewordenen door de straten, terwijl zich de muziek' deed hooren, zoowel van het garnizoen aansluiting van de Vereenigde Staten bij het hof van Justitie. Maar evenals bij Wilson, is nu ook aan Harding's propa- ganda-tocht een plotseling einde gemaakt. President Harding is de zesde president der Ver. Staten, die gedurende de be kleeding van het hoogste staatsambt is overleden. Het waren Harrison (sterfjaar 1841, opgevolgd door vice-president Ty ler), (Taylor (sterfjaar 1850, opgevolgd door vice-president F illmore) Abraham Lincoln (vermoord in 1865, opgevolgd door vice-president Andrew Johnson), Gar field (vermoord in 1881, opgevolgd door vice-president Arthur), Mc Kinglev, (ver moord in 1901, opgevolgd door vice- president Roosevelt) en nu Harding, die wordt opgevolgd door Calvin Coolidge. Het is een opmerkelijk feit, dat de vo rige vijf presidentiëele sterfgevallen alle vielen in den aanvang van een presiden- tiëelen termijn, zoodat de betrokken vice president kans kreeg om zich als presi dent nog terdege te doen gelden. Dit is nu niet het geval. Hij heeft nog maar een goed jaar te regeeren (tot Nov. 1924) Dan blijft hij weliswaar nog aan het be wind tot Maart 1925; maar na de uit spraak 'van de kiezers in 1924, zal Coo lidge rekening hebben te houden met die stembusuitspraak. De nieuwe president van de Vereen. Staten, Calvin Coolidge, is pas 50 jaar oud. Na zich op een advocatenkantoor te Northapton (Massachusetts) pratisch te hebben bekwaamd, aanvaardde hij in 1897 een eigen practijk, en spoedig werd hij in de plaatselijke aangelegenheden een man van beteekenis. Na achtereenvolgens belangrijke ambten in de gemeenteadmi nistratie en liet gemeentebestuur te heb ben bekleed, werd hij in 1907 gekozen als lid van liet Huis van Afgevaardigden in den Staat Massachusetts. In 1900 1911 was hij burgemeester van Northamp ton en van 1912 tot 1915 had hij zitting in den Senaat van den Staat. Tot drie maal toe in 1916, 1917 en 1918 werd hij gekozen tot onder-gouverneur van Massachusetts, en daarna, in 1919 en 1920, tot gouverneur van dien staat. .Uit het bezette gebied. In het district Recklinghausen. sta ken op verscheidene staats- en par ticuliere mijnen de mijnwerkers, meldt N.R.C., omdat, hun eisch tot 't ontvan gen van duurtetoeslag niet is ingewil ligd. Maandag willen zij ook de nood zakelijke werkzaamheden in den steek als van de negers zelf. In de straten werd gevlagd, de huizen waren versierd, de schepen op de roede gepavoiseord en jong en oud gedroeg zich voorbeeldig, alsof er een geheime afspraak was gemaakt om op waardige wijze het nieuwe leven der vrijheid in te zetten. De gouvermen- teele voorzichtigheidsmaatregel om het garnizoen en de bemannipg der oorlog schepen te consigneeren bleek absoluut overbodig. Dies avonds had in de kérk der Hernhutters de algemeene herdenking plaats. Het anders zoo eenvoudige kerk gebouw was geheel en al met bloemen versierd; boven het preekgestoelte waren toepasselijke teksten aangebracht en een paar duizend kaarsen spreidden een vue- digen lichtschijn over de saamgestroom- de menigte, waaronder zich de gouver neur met zijn gezin en verschillende mili taire en civiele autoriteiten bevonden. Op de wijze van het „Wlien Neerlandsch Bloed" werd in het neger-Engelsch een danklied gezongen voor „Koning Willem, dén Bevrijder": Gi Konae Willem bigi nein En tjari tangi kom. Kom singi switi, spij'zi hem, A doe wan bigi boem; A poti alia ningre fri A poeloe wi na sjem, Dia diri Konae Willem dri, O, Gado blessi hem. De voorganger der zendelingen sprak een feestrede uit en de Moravische broe ders en zusters Zongen koralen, afge wisseld door gemeenschappelijk gezang der menigte. Na den kerkdienst ging ieder onmiddellijk huiswaartsoveral heerschte een plechtige stilte. Gedurende de overige dagen der week werd de feestvreugde opl meer wereld- feche wijize voortgezet. Overdag hadden optochten plaats en betoogingen van dankbaarheid en hulde opi het Gouver- nementsplein en des avonds werd de i) De Ned. vertaling is ongeveer als volgt: „Geef Koning Willem een grooten naam en laat ons hem dank toebrengen. Kom, hef een lied aan, prijs hem, want hij heeft een groote weldaad bewezen. Al de negers heeft hij de vrijheid' geschonken, hij heeft ons uit de schande verlost. De dierbare Koning Wil lem drie, o God, schenk hem Uwen zegen." Abonnementsp rij s: Per 3 maanden, franco per post, f 3. Losse nummersf 0.05 laten als er geen overeenstemming wordt bereikt. Ook op verschillende mijnen te 'Gelsenkircnen wordt ge staakt. De socialistische Arbeiterzei- tung betoogt in een uitvoerige kant- teekening, dat in tal van mijnen in het bezette gebied de arbeiders lijde lijk verzet plegen. Zij dalen wel in de schachten af, maar werken niet, doch twisten over den toestand. Men verzoekt de regeering, spoedig maat regelen te nemen om den nood der arbeiders te lenigen. Vijf soldaten van de Belgische be zetting te Bottrop zijn te Alten-Essen in eenige winkels binnengedrongen, w,aar zij onder bedreigingen de ver- koopers bestalen van horloges, por tefeuilles en andere kostbaarheden. Te Neuss bestormde een volksme nigte eenige aardapp'elkarren en ver kocht de aardappels tegen geringen prijs. De politie verdreef de rustver stoorders waarbij een arbeider ernstig gewond werd. Korte berichten. De indruk te B e r 1 ij n der En gelsche regeeringsverklaring is teleurstel lend. De passages, in Baldwin's verkla ring, over het lijdelijk verzet en de ver wijten inzake de daling van de mark en het gebrek aan evenwicht in de Diuit- sche begrooting hebben vooral een pijn lijken indruk gemaakt. De Fransche pers wijst voornamelijk op het „negatieve karakter" der Britsche verklaringen, alsmede op> het feit, dat het niet tot een breuk in de entente gekomen is. De Britsche beschouwingen houden zich meer bezig met de nadere ontwikke ling der kwestie, als de documenten open baar zullen zijn gemaakt. In het district Soldin (Branden burg) is 'n groote staking der land arbeiders uitgebroken, die circa 4000 man omvat. Aangezien deze staking de voorziening van Berlijn met levensmidde len nog meer in het gedrang brengt, is de technische noodhulp opgeroepen. Het ongunstige weer der laatste da gen heeft ten gevolge gehad, dat de be zoekers der Duitsche b a d p 1 a a t s e n vreugde voortgezet in den vorm van ver schillende volksfeesten. Niet alleen te Paramaribo, maar ook in de districten, op de plantages had de vrijlating een zeer ordelijk verloop. Bij de feesten in het binnenland maakten het branden van vreugdevuren een hoofdelement uit Aan grijpend was daarbij het oogenblik, waar op de .op iedere plantage aanwezige sla venzweep aan het vuur geofferd werd. De welbekende grootelange zwteep, waaraan voor zoovelen zulke schrikwek kende herinneringen verbonden waren, werd, met bloemen versierd, uit de wio- ningen der „basia's" (de mannen, die in den slaventijd met het toedienen der zweepslagen waren belast geweest) weg. gehaald, en nadat er twee a driemalen mede was rondgetrokken, Werd hij on der een luid hoera aan de vlammein over gegeven. „Maar hoe vreemd! -v- zegt een ooggetuige op hetzelfde oogenblik dat die versierde geeseltuigen in de vlammen verdwijnen, verstomt het gezang, houden de trommen op mlet slaan, en staan de dansers stil. Het is alsof een machtige hand op'eens aan allen het stilzwijgen heeft opgelegd. Aller oogen zijin met aan dacht gevestigd op het groote vuur, dat knetterend die marteltuigen vernietigt. Ongetwijfeld moet op dit oogenblik voor al bij de ouden van dagen veel in het gemoed zijn omgegaan. Wellicht hebben enkelen in hunne jeugd die zweep'en, onder hun angstig gleschrei, zien neer komen op de ontbloote raggen van hun vader, misschien van hun moeder. Na dat de vlammen haar werk hebben vol bracht, keerden de vrouwen zwijgend naar hunne plaatsen.terug en de trommen begonnen weder haar oorverscheurende negermuziek De mannen die vootr 1 Juli 1863 als slaven geen andere namen gedragen had den dan Kodjo, Akoeba, Kwamine, Kwas- si, enz., en als zoodanig ook in de slavenregisters genoteerd stonden, kregjen thans allen een familienaam. Soinknigen accepteerden als hun „van" den naam van bekende personen uit de geschiede nis één planter, een gewezen Zeeman, begiftigde zijn geëmancipeerden met de namen van sterren of sterrebeeldeneen and-er gaf aan een vijlftal vrijgemaakte negers de namen van do ministers die zich voor de afschaffing van de slavernij verdienstelijk hadden gemaakt, en een Prijs der Advertentiën: 14 regels f 1.20, elke regel meer 30 ct Bij abonnement belangrijke korting. aan de Noordzee in grooten getale naar huis gaan. Het aantal is zoo groot, dat de spoorwegdirecties extratreinen heb ben moeten laten inleggen. De Duitsche regeering heeft ten be hoeve van het Roergebied de beschikking gekregen over 20000 ton Nederland sche aardappelen, die Duitsche kooplieden in Nederland hebben aapge- kocht. en waarvan de verzending eerst daags zal beginnen. -Zweedsche bladen beweren, dat fca- pitein Er hardt erin is geslaagd, naar Zweden te ontkomen en te Stockholm vertoeft. Op een vraag van Zweedsche journalisten of de autoriteiten van plan waren maatregelen tegen Erhardt te tref fen, weigerde de politie elk antwoord. Te Gelsenkirchen hebben de Fran- schen één milliard mark loon-geld van de Gussslahl-Werke iri beslaggenomen. Het personeel van deze fabriek is in sta king gegaan als protest tegen de inbeslag neming. De Duitsche regeering heeft met in gang van 1 Aug. het tarief, dat artsen en tandartsen mogen in rekening brengen* bepaald op het. 40000-v o u d i g e van het vredestarief. Gisteren zijn de prijzen der levens middelen te Berlijn opnieuw gestegen. Een pond .margarine kostte 220 duizend mark, een ej 15 tot 16 duizend mark, vleesch 160 duizend tot 250 duizend mark per pond. Kersen 35 tot 40 duizend mark. Het verkeer opi de Berlijinsche tun- nelspoor moest gisteren om 12 uur wor den stopgezet omdat het personeel van de werkplaatsen en van de electrische centrale van de tunnelspoor onverwacht den arbeid had neergelegd. Dit perso neel stelde een ultimatum aan de directie en verlangde een onmiddellijke uitbeta ling van 900 duizend mark aan eiken1 arbeider. Van gezaghebbende zijde verneemt Reuter, dat Prins Paul van Servië i n h e t h u w e 1 ij k zal treden met prinses Olga van Griekenland, de' oudste dochter van prins Nikolaas van Griekenland. Ned. locomotieven na ar Clhina. De regeering van de Ghlineesche republiek heeft aan de Nederlandsche pöstoommandant gaf aan zijn vrijge maakte pp,stroeiers de heldennamen van békende generaals uit den Krim oorlog, louter om zich het genoegen te piermit- teeren de postcommandant was n.l. '2e luitenant zich te kunnen laten bedienen door mannen, die luisterden naar de weidsche nanten van Canro- bert, Todtleben, Pelissier, enz. Het pleit voor de eigenaren der plan tages, dat de feesten niet alleen ordelijk verliepen, maar dat het middelpunt van elke feestviering uitmaakte de toespraak van den nestor der negers om den „gran- maisra" (eigenaar) te bedanken voor de goede behandeling, die zij als slaven had den ondervonden.. Het lot der slaven was in de laatste jaren al zeer veel ver beterd, maar toch heerschten er nog toestanden, waaraan de afschaffing ge lukkig een einde heeft gemaakt. Zoo mochten de slaven niet trouwen, geen eigendom bezitten, geen erfenissen ont vangen; zij moesten hun loon aan hun eigenaren afdragen, zijl konden dolor den verdumeester plubliek worden verkocht en als het eten des namiddags aange brand of niet gaar was, dan had de meesteres de macht hare keukenmeid wegens die overtreding naar het pialitie- piket te zenden en haar daar eenige zweepslagen te doen toedienen. Zelfs met den dood' hield de ongelijkheid niet op', want een slaaf mocht niet dan in een kist met een plat deksel begraven worden. Aan al deze onmenschWaardig- heden die zoo nu en dan al te gemak kelijk in wreedheden ontaardden, Werd met de afschaffing van de slavernij voor goed een einde gemaakt. Voor West-Indië zelf is de vrijmaking der islaven helaas, niet een begin gewor den van 'n tijdperk van nieuw leven en krachtige ontwikkeling. Toen de negers geheel vrij waren hebben zij zich spoedig her en der verspreid en sindsdien is West-Indië steeds verlegen geweest om werkkrachten, waarin zelfs niet met opu offering van groote kosten door immigra tie kon worden voorzien. Uit een men schel i.jkh ei ds-oogpUnt echter blijft de „Este Joeri" van het jaar 1863 een gedenkwaardige datum, de dag w'aarop voor duizenden menschcnzielen het „Keti Broko" de langgewenschte verlossing bracht. (N. R. Ct.) ,ii

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1923 | | pagina 1