Dinsdag SIS Juni 1023
37e Jaargang
*o 223
IN DEN MAALSTROOM.
Buitenland.
FEUILLETON.
Drukkers-Exploitanten
QOSTERBAAN LE COINTRE GOES
Bureaux: Lange Vorststraal 6870, Goes
Tel.: Redactie no. 11; Administratie no. 58
Postrekening No. 36000.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259
ve Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f 3.
Losse nummersf 0.05
Prijs der Advertentiën:
1—4 regels fl.20, elke regel meer 30 cL
Bij abonnement belangrijke korting.
Zij, die zich met 1 Juli op ons blad
abonneeren, ontvangen de tot dien datum
verschijnende nrs gratis.
Voor de noodlijdende Saksische predi
kanten in Duitschland f5 van N N te
■Goes en f 2.50 van N N te G. Jn dank
ontvangen.
Roomsche of Protestantsche stoutig
heden?
Den laatster tijd is de actie van Pro
testantse he zijde „tegen Rome" herleefd.
Men heeft aan die zijde gevraagd, of
de actie tegen het Ongeloof en Revolutie
niet nog veel meer noodig is; en men
heeft, o.a. dr Schokking, aan die ziide
eveneens de vermaning doen klinken om
meer op bestudeering en propageering
van eigen protestsnlsch beginsel bedacht
te zijn.
Men dient echter ook nog op iets an
ders te wijzen.
De beperking der geboorten is een
kwaad dat veel meer onder de Protes
tanten dan onder de Roomschen voort
woekert. En als men nu zegt te vreezen,
dat Rome weldra in zielental de Protes
tanten overvleugelen zal, dan deelen wij
wel de vrees niet, doch mogen ook niet
nalaten de waarschuwing, 'dat dit niet
over vele jaren het geval worde. Want
het straks genoemde kwaad heeft on
rustbarende afmetingen in Protestantsche
•kringen aangenomen.
Luisteren wij even naar „De Waarheids
vriend". Het blad schrijft:
Tegenover 2.444.583 Roomschen staan
ïiog slechts 2.826.633 Hervormden. Het
verschil bedraagt dus nog- geen 400.000
Er zijn nog wel een millioen Protestanten
die tot een ander kerkgenootschap be
lmoren, doch de Hervormde kerk is op
weg, haar plaats, niet alleen als volkskerk
•maar zelfs als grootste kerk in Neder
land, te verliezen. En dan komt in haar
plaatsde R.oomsche kerk.
Dit moet voor ieder Hervormde na
tuurlijk pijnlijk zijn.
Maarhoc is het ook met de Her
vormde kerk gegaan? En Protestanten
hebben dat gedaan
Wat is bovendien „Hervormd", wat is
Protestant?" Wat verzameling vogels van
diverse pluimage; een éénheid, welke geen
■eenheid, maar een koninkrijk dat tegen
zichzelf verdeeld is en God niet eert en
dient naar Zijn Woord.
Doch naast deze geestelijke, godsdien
stige oorzaken van verval en verzwakking
bij ons, zjjn er nog wel andere dingen
■te noemen.
Een ervan is, de terugkeer van het
geboortecijfer bij de Hervormden in te
genstelling met dat der Roomschen.
In 18711880 was het aantal geboor
ten bij de Ha-vormden 318.275, bij de
Roomschen 253.464. Een voorsprong bij
de Hervormden van bijna 55.000.
In 19111920 was het geboortecijfer
■der Roomschen 582.322 en dat der Her
vormden 580.102, of ruim 2000 in het
nadeel der Hervormden, niettegenstaande
hun meerderheid van 400.000 zielen.
Deze dingen spreken boekdeelen van-
schandelijke, onzedelijke practijken in het
huwelijksleven. En deze cijfers zeggen, dat
in ruim 15 jaar het Roomsche deel der
bevolking de „sterkste gezindheid" zal
1)
HOOFDSTUK I.
Lucas Edgcumbe, de cynicus.
Toen ik de eerste maal hoorde van
Steven Edgcumbe, zat ik met mijn vader
in ons kleine huisje, dat gelegen was
tusschen 't stadje Witney aan den eenen
kant en 't buitengoed Witney Hall aan den
anderen kant. Laat- ik het goed zeggen.
De naam van het huis was oorspronkelijk
Witney Hall, doch sedert eenigen tijd
was het veranderd in Edgcumbe Hall dooi
den tegenwoordigen eigenaar Lucas Edg
cumbe. Zoodat, toen ik een jongen was,
de oudere menschcn nog altijd spraken
van Witney Hall en het jongere geslacht
zich voegde naar de wenschen van den
man, die daar regeerde.
Mijn vader was juist teruggekomen van
Edgcumbe Hall en wij zaten samen aan
de thee, toen hij tot mijn verbazing met
mij begon te spreken over wat hij met
Lukas Edgcumbe had behandeld. Dit was
vóór hem iets zeer ongewoons, want of
schoon hij over vele zaken met mij sprak,
roerde hij zelden iets aan wat in verband
stond met de Hall. Ik inag hier wel op
merken, dat mijn vader, Anton Roberts,
de rentmeester was van Lukas Edgcumbe
en zijn landgoed beheerde. Hij was eigen
lijk notaris van zijn beroep, maar had
zijn in het Protestantsche Nederland.
Voor Noord-Holland zijn deze cijfers
het meest sprekend en het meest onheil
spellend.
Jn 18711880 bedroeg het aantal ge
boorten bij de Hervormden 36.384; bij de
Roomschen 17.110; d. w. z. ruim 19.000
in het voordeel der Hervormden.
In het tijdvak 19111920 waren deze
cijfers 63711 en 79402 of bijna 16.000
in het voordeel der Roomschen. Of, an
ders gezegd: de Roomschen gingen in
het aantal geboorten in Noord-Holland met
ruim 100 pet. vooruit, de Hervormden
met ruim 12 pet.; dat is dus niet min
der dan 88 pet. in het voordeel der
Roomschen!
Cijfers zijn dor materiaal. Ook kan
men soms met cijfers goochelen, om te
bewijzen, wat men graag wil- bewijzen.
Maar bovenstaande cijfers zijn huivering
wekkend sprekend.
In Haarlem weiden in 1871—1880 ge
boren 3016 Hervormde en 2931 Roomsche
kinderen. In 1911—1920 bedroegen deze
cijfers 2101 en 5519; rn.a.w. bij de Her
vormden een toename van even 3 pet.
en bij de Roomschen bijna 90 pet. Bij
de Hervormden bijna stilstand, bij de
Roomschen bijna verdubbeling.
Zijn 't nu „Paapsche stoutigheden", die
dit alles doen?
De uitbarsting van den Etna.
In een telegram, dat de correspondent
van de „Times" Zaterdag uit Taarmina
verzond, meldt deze, dat hij een bezoek
aan Linguaglossa heeft gebracht, welke
stad nog geheel bewoond was.
De lavastroom was sedert Donderdag
ongeveer 50 M. vooruitgeschoven, doch
Zaterdag zoo goed als tot stand gekomen.
Zonder een nieuwe uitbarsting van den
Etna zal de stad wel gespaard blijven.
Alle berichten over de vlucht van in
woners en de aangerichte verwoestingen
blijken sterk overdreven te zijn geweest.
Gedurende de beide eerste dagen van de
uitbarsting vluchtten eenige door paniek
bevangen inwoners van Catania uit hun
woningen, maar de rneesten hunner zijn
inmiddels weer teruggekeerd.
Terwijl Linguaglossa betrekkelijk zeer
■weinig geleden heeft, is de schade, in
de omgeving aan den landbouw aange
richt, zeer aanzienlijk. Groote uitgestrekt
heden vruchtbare grond zijn voor jaren,
wellicht voor eeuwen, voor den landbouw
ongeschikt geworden.
Zondagmiddag seinde dezelfde corres
pondent aan zijn blad: Ik heb de geteis
terde streek nogmaals bezocht. De lava
stroom is thans in de richting van Lin
guaglossa geheel tot, staan gekomen, zoo
dal er geen onmiddellijk gevaar voor die
stad meer dreigt. Een dichte, zware korst
overdekt de lava, die nog een groote
hitte Afgeeft, terwijl er dampen uit op
stijgen, welke op grooten afstand zicht
baar zijn. Zij geven een sterken geur,
welke op dien van cokes lijkt.
De wijngaarden in de omgeving, die
niet door den lavastroom zijn vernield,
zijn echter voor een groot deel vertrapt
door toeristen, die begeerig waren het
schouwspel van nabij te zien. Talrijke
waw—cm——cwh—w ■mmwiawwi i m mm n'memm»
tijd genoeg over om zijn plichten als rent
meester te vervullen.
„Daniël", zei mijn vader, „mijnheer Edg
cumbe wenscht, dat je morgen met mij
mee komt-, want hij wil je zien en spre
ken".
Ik keek ten hoogste verbaasd op.
„Eir komt eenige verandering in het
leven van mijnheer Edgcumbe",, ging mijn
vader voort, „tenminste dat hoop ik en
hij wil er met jou over spreken".
„Met mij,' vader?"
„Met jou, Daniël. Mijnheer Edgcumbe
heeft een neef van jouw leeftijd, die bij
hem komt inwonen. Hij is pas zeventien
geworden. Zooals je weet, if Lukas Edg
cumbe vrijgezel en hij houdt niet van
jongens. Maar zijn broer is juist gestor
ven en heeft een zoon nagelaten. Deze
jongen zijn moeder stierf bij zijn ge
boorte is een wees en de broeder van
mijnheer Edgcumbe heeft hem van zijn
sterfbed een brief geschreven, waarin hij
hem vroeg voor den jongen te zorgen.
Hij heeft daarin toegestemd".
Ik vroeg mij af, wat Lukas Edgcumbe's
neef met mij had te maken en waarom
ik was uitgenoodigd op de Hall te ko
men. Mijn vader vervolgde:
„Mijnheer Edgcumbe zou gaarne wil
len, dat jij bevriend werd met dezen neef.
Hij komt overmorgen en dan wil mijnheer
Edgcumbe hem bezig gehouden hebben
zoodat hij geen last van hem heeft. In
den herfst, wordt hij natuurlijk naar de
universiteit gezonden".
Ik .kon mij niet langer stil houden.
kleine wijnbouwers trachtten het weinige,
dat er van hun bezittingen te velde over
gebleven was, tegen de al te nieuwsgie
rige toeristen te beschermen.
Het drankverbod voor schepen.
De douane te New-York heeft de zegels
van den drankvoorraad van de „Beren-
garia" verbroken en formeel den heelen
voorraad, met uitzondering van de be
hoeften voor medisch gebruik, in be
slag genomen. Ook de stoomschepen „Ca-
ronia", „Cedric" en „Provindence" hadden
groote verzegelde voorraden sterken drank
aan boord, welke in beslag zijn genomen.
Een berichtgever te New-York deelt me
de, dat de kapiteins van de „Berengaria"
en dc „Baltic" den met het toezicht op
de confiscatie belasten regeeringsgevol-
machtigde een formeel protest hebben
overhandigd, waarin zij er op wijzen, dat
de in beslag genomen drank „bestemd
was voor consumptie, uitsluitend buiten
de territoriale wateren der Vereenigde
Staten".
Sir Ashley Sparks, directeur der Cu-
nardlijn in Amerika, die getuige was van
het verbreken der zegels op de „Beren
garia", gaf de meening te kennen, dat de
zaak thans door de diplomatie moet wor
den behandeld.
De berichtgever voegt er bij, dat men
alom aanneemt, dat de Britsche regeering
zich thans met de andere regeeringen
zal vereenigen om er bij de Amerikaan -
sche regeering op aan te dringen, op te
houden met het schenden der regels van
het volkenrecht.
Daar de Amerikaansche regeering ver
klaart, dat haar handen gebonden zijn
door de uitlegging van het drankverbod
door het hoogste gerechtshof, werd te
Londen het denkbeeld geopperd, dat de
Fran sche regeering een krachtig vertoog
te Washington zal indienen en verklaren,
dat het een schending is der Fransche
wet de Fransche zeelieden van hun wijn
rantsoen te berooven.
Uit Oostenrijk.
Dc gemeente Weenen voert op het
oogenblik den maatregel door, dat opbaar
kosten in charitatieve instellingen onder
gebrachte kinderen daaruit worden ver
wijderd en bij particuliere pleegouders
worden ondergebracht. Aan pleegouders
is in den laatsten tijd geen gebrek. Sedert
de maandelijksche vergoedingen tot 250
a 350.000 Kr. zijn verhoogd, hebben zich,
wat zeer merkwaardig is, vele sociaal
democratische ouders bereid verklaard
dergelijke pleegkinderen bij zich te wil
len nemen. Dat zulks niet uit idealisme
geschiedt, is in dit verband duidelijk. Het
gemeentebestuur schijnt vooral politieke
doeleinden voor oogen te hebben. De han
delwijze van het gemeentebestuur is ech
ter in strijd met de wet, daar volgens
deze slechts met goedvinden van ouders
of voogd verandering van kosthuis mag
plaats hebben. De meeste houden daar
mede echter in het geheel geen rekening.
De stakingstoestand te Barcelona.
De toestand te Barcelona blijft voor de
regeering nog steeds een bron van ern
stige bezorgdheid. Elke dag spitst zich
het conflict toe. De transportarbeiders
staking met haar complicaties is thans
zoover uitgebreid, dat de geheele in
dustrie te Barcelona en omgeving is lam
gelegd. De syndicalisten schijnen sterk
„Maar wat voor soort jongen is hij,
vader?" riep ik uit „waar komt hij van
daan en hoe heet hij?"
„Natuurlijk", ging mijn vader voort,
„is dat do reden, waarom mijnheer Edg
cumbe je wenscht te zien. Hij heeft eer,
kameraad noodig voor zijn neef, die zijns
gelijke is in stand en opvoeding en die
tegelijkertijd goede manieren heeft".
Ik verlangde er naar, mijn vraag te
herhalen, maar ik kende de gewoonten
van mijn vader en zweeg.
„De neef is een zoon van een predi
kant der vrije kerk; zijn naam is Steven
Steven Edgcumbe en gedurende de
laatste vijf jaren is hij op een kostschool
geweest, waar men speciaal de opvoeding
van predikantszonen behartigt. Men zegt,
dat hij heel knap is. Meer weet ik op
het oogenblik ook niet".
Ik moet bekennen ,dat ik ingenomen
was met het nieuws, dat vader meebracht,
lk was zelf ook juist teruggekeerd van
een kostschool en wist niet recht, wat
ik in de vacantie zou aanvangen; want
mijn moeder was gestorven, toen ik nog
een kleine jongen was en daar ik geen
broers of zusters had, voelde ik mij dik
wijls eenzaam thuis. Het vooruitzicht van
gedurende de volgende drie maanden een
kameraad te hebben, lokte mij dus zeer
aan.
Ik wachtte op nadere verklaringen, maar
deze kwamen niet en het eenige antwoord
dat ik op mijn vragen kreeg, was, dat
ik mijnheer Edgcumbe morgen zou zien.
Den volgenden morgen reden wij naar
georganiseerd en volgen wederom hun
oude laktiek, om n.l. de geheele organi
satie, voor wie zij tusschenbeide komen,
te overheerschen. Bij firma's, waar door
onderkruipers arbeid wordt verricht, mag
niet worden gewerkt. Verschillende fir
ma's maken nu gebruik van de met mili
tairen ingestelde transportdiensten. De
syndicalisten hebben evenwel doen we
ten, dat zij een lijst van op dergelijke wijze
handelende firma's zullen aanleggen en
dat zij hun maatregelen zullen nemen. Dat
dit geen ijdele woorden zijn, wijzen de
jongste berichten uit, volgens welke in
de afgeloopen week twee bekende werk
gevers zijn doodgeschoten.
In een opzicht is er vooruitgang te
bespeuren: het opruimen van het vuil in
de straten der industrie-stad door vrij
willige en militaire arbeiders. Meer dan
8000 ton vuil, dat zich in de straten had
opgehoopt, is nu verwijderd en in zee
geworpen.
De reis van president Harding.
President Harding bracht te Hutchin
son een bezoek. Hij begaf zich naar een
nabijgelegen stuk landbouwterrein en
deed daar mee aan het werk op het
veld. Voorts sprak hij schoolkinderen toe
en later hield hij een rede tot een me
nigte van 7000 menschen. Daarop ver
trok hij naar Derby.
Sunmner Curlis, de vertegenwoordiger
van het Republikeinsche Nationale Co
mité, die Harding vergezelde op zijn re
devoeringentournee naar het Westen,
werd op slag gedood toen de automobiel,
waarin hij met eenige anderen door een
berglandschap toerde, van de rotsen in
de rivier viel. Die chauffeur stierf eenige
uren later. Twee journalisten zijn ernstig
gewond.
Een groot crediet voor aankoop van
brandstoffen.
Uit het Ruhrgebied wordt gemeld,
dat de rijksregeering de groote gemeenten,
die niet in de onmiddellijke nabijheid
der mijnen liggen, een milliardencrediet
heeft toegestaan voor de aanschaffing van
brandstoffen voor den komenden winter.
Reeds thans komt daaraan gebrek, mede
in verband met het koude weer. Voor
de electrische installaties hoopt men rond
te komen met Engelsche kolen. Met den
huisbrand is het echter zeer slecht ge
steld. Zelfs al werd over een maand
het lijdelijk verzet opgegeven, zou nog
een aanzienlijk tekort niet te ontgaap
zijn. Men zal nu trachten miet behulp
van deze credieten buitenlandsche kolen
en andere brandstof te bekomen, o.a.
oolc Limburgsche kolen uit Nederland.
Duitsche bruinkolen worden door de Fran-
schen niet toegelaten.
Korte berichten.
Bain Claude, voor zoover bekend is,
de oudste nog levende o u d-s t r ij d e r
uit den oorlog tusschen de Ver.
Staten en Mexico in 1846'48, is
dezer dagen te San Francisco overleden.
Hij was twee weken te voren honderd
jaar geworden. Claude was in Frankrijk
geboren.
Thans schijnt het met de Ame
rikaansche hittegolf alweer ge
daan te zijn. Er waaien thans uit het
noorden koude winden en het weer jn de
Ver. Staten althans in de oostelijke helft,
is weer bepaald koel.
de Hall, eer, prachtig oud landgoed met
een groot, fraai park.
Wij gingen samen het huis binnen
terwijl mijn vader dadelijk in de biblio
theek werd gelaten, waar de heer Edg
cumbe was, en ik moest wachten in de
aangrenzende kamer, tot ik geroepen werd.
Ik trachtte mijzelf zoo goed mogelijk
bezig te houden door een gëillustreerd
blad te bekijken, toen mijn aandacht ge
trokken werd door het geiuicf van stem
men in de bibliotheek.
„U heeft uw zoon meegenomen, mijn
heer Roberts?" Het was de stem van mijn
heer Edgcumbe.
„Ja", antwoordde mijn .vader, „hij is
hier naast. Ik heb hem verteld, wat u
mij gisteren heeft meegedeeld, maar, zoo
als u weet, was dat erg weinig. U werd
juist weggeroepen, toen u in bijzonder
heden wilde gaan treden".
„Juist, maar dat zijn heel weinig bij
zonderheden".
Zonder er aan te denken, of het wel
goed was wat ik deed, luisterde ik naar
wat er zou volgen. Ik voelde mij geïn
teresseerd en wilde weten, wat de heer
Edgcumbe aan vader zou vertellen.
„Zoudt u mij willen zeggen, welke ver
plichtingen mijn zoon op zich zou moe
ten nemen", zei mijn vader, wat stijfjes,
naar mij voorkwam.
„Ik weet van geen bijzondere verplich
tingen af", antwoordde Lukas Edgcumbe.
„Ik wensch, dat mijn neef mij niet te
veel in den weg loopt en voor het geval,
dat ik over uw zoon tevreden ben, zal ik
Bij het voorbijkomen van een goe
derentrein tusschen Germenschein en
Lautenburg (Ruhrgebied) is een bom
ontploft. Er zijn twintig wagens ont
spoord. De machinist is gekwetst.
De Canadeesche provincie Manitoba
heeft na een tijdvak, waarin de verkoop
van alcoholhoudende dranken verboden
was, Vrijdag bij referendum Zich ver
klaard voor herstel van den „voch.
tigen" toestand onder regeerings-
cofttrole. Dienvolgens kunnen personen
boven 21 jaar en hotels die vergunning
hebben, drank inslaan, op vertoon van
een regeeringsverlof. Particuliere koopers
van drank uit de regoeringsvoorraden
moeten hem in de beslotenheid van een
huis gebruiken.
In de besprekingen tusschen de ge
allieerde en Turksche delegaties te Lau
sanne is men op bijna alle punten tot
een resultaat gekomen. De kwes
tie der couponbetalingen is echter niet
besproken.
Engelsche bladen publiceeren een
Fransch rapport over de separatisti
sche beweging in Rijnland, waar
uit zou blijken, dat Frankrijk deze actie
ondersteunt. De „Temps" ontkent echter
de authenticiteit van dit rapport.
Er zijn zes menschen gedood
en 40 gewond, doordat twee wagens van
den viaductspoorweg van het viaduct stor
ten in een van de straten van het drukke
Brooklyn (Amerika). Volgens een oogge
tuige was het ongeluk een gevolg van
het breken van een as.
Het stoomschip Caraquet van de
Royal Mail Steam Packet, komende van
Halifax, is 12 mijl ten N. van Bermuda
op een rif geloopen. Men verwacht,
dat het schip uit elkaar zal worden ge
slagen.
In den Ratskeller van het stadje
Wittenberge waren een aantal leden van
den gemeenteraad in vroolrjke
stemming bijeen. Niemand dacht ei-
aan het sluitingsuur te eerbiedigen. Een
politieagent, die- ter plaatse verscheen,
werd uitgenoodigd een glas mede te drin
ken. De burgemeester der stad, die mee
aan tafel zat, wilde den revolver van den
agent bekijken, hanteerde het wapen ech
ter op zoo'n onhandige wijze, dat een
schot afging en een der aanwezige raads
leden doodde.
Zes gemaskerde lieden zijn Zaterdag
avond om half elf het kantoor der ge
meentelijke gasfabriek van Charlottenburg
binnengedrongen. Zij waren met dolken
en revolvers gewapend en hielden hier
mede den eenig aanwezigen 60-jarigen
beambte in bedwang en gingen er m e t
22 millioen mark van door.
Te Munchen zijn Zondag bij een
vechtpartij tusschen nationaal-socialisten
en sociaal-democraten vijf sociaal
democraten gewond. Een hunner
is bewusteloos naar een ziekenhuis ge
bracht.
Te Eisleben zijn Zondag communis
tische arbeiders en een afdeeling van de
nationalistische organisatie Stahlhelm
handgemeen geworden. Zeven na
tionalisten en 19 communisten werden
ernstig gewond. Een communist is aan
zijn wonden overleden.
heel blij zijn, als hij hem wat bezig wil
houden".
„Het is erg vriendelijk van u", ant
woordde mijn vader, „maar daar mijn zoon
m ij n zoon is, zou ik gaarne iets naders
van uw neef weten".
Ik hoorde aan de stem van mijn vader,
dat hij wat geprikkeld was, hij wilde
blijkbaar niet, dat zijn meester zijn zoon
voor een bepaald doel zou gebruiken, zon
der dat hij iets van de zaak afwist.
„O, nu begrijp ik het. U behoeft niet
bang te zijn, mijnheer Roberts. Ik heb
mijn neef nooit gezien, maar ik wil wed
den, dat hij een modeljongen is, wel
opgevoed en vroom en wat u maar wilt.
In zijn brief aan mij schreef mijn broer,
dat Steven een goede jongen is. Hij is
dus zonder twijfel een van die bleeke,
godsdienstige modeljongens. Wiees maar
niet bang, dat hij uw zoon zal bederven.
Maar uw zoon is hier naast, zegt u, laat
hem binnenkomen".
Mijn vader opende de deur en vroeg
mij om binnen te komen. Mijnheer Edg
cumbe keek mij recht in het gelaat.
Hij was een lange, magere man van
ongeveer vijftig jaar. Zijn haar was pe-
per-en-zout-kleurig en was boven op zijn
hoofd erg dun. Hij had kleine oogen en
een smallen, dunnen neus. Zöjn voorhoofd
was hoog en smal, zijn mond samenge
knepen en de mondhoeken wafen neerge
trokken.
i i i
(Wordt vervolgd.)
