Donderdag 14 Juni 1923
37«» Jaargang
IU - GOES
IMBIEN UW MAAG
U PIJN fiOET,
DIT.
L
uiters
E KOOP.
%0 2
IGPALEN
iRAS,
aansck Mnisorgel.
Staten-GeneraaL
Bnitenlanl
Dennen-
leverbaar.
Ir J. Knappert
ini bij Notaris
ld worden.
inschrijving
levraagd
I^SHUIS
INHUIS
|Werkpaard,
Werkpaard,
A
FEUILLETON.
Onze Oorlogsverklaring aan Atjeh.
Sn öwwielia
Rijfc, t5 j.,
n.
oid-Bereland".
1923. Kruis-
Aardappelen
lleine veiling,
dappelen 0.10
Sjalotten
ol f 3.tot
lers f7.per
I
Juni 1923.
veiling, Delft-
275000 stuks,
prijzenKip
ieren f 5.75
-
ERICHT.
morgen van
st Kon. Ned.
Illoogste baro-
pien. Laagste
tan 14 dezer:
te tot Noord-
zwaarbewolkt
nien, later iets
(orte n
iterlaan 18.
'.4&-
Inde zaak
Vennoot
motto „Zaak"
sint Middelburg.
iants
feel van Zwake,
jpolder, om twee
Jiljetten worden
op 16 Juni a.s.
T.) bij B. BUR-
JOZIASSE te
ïotto Huisorgel
ran dit blad te
Wethouders
voor af braak
io. 3, thans be-
>ijnsdijk, en
Piccardtstraat,
doer H. Gunst,
voor dezen ver-
lage op de secre-
moeten Zater»
lór 10 uur, ten
zijn.
)LLEBRANDSE
|8 jaar. Adres
ïdb. Meli kerke.
10 P:
bigras, en het
IKUSSE, Veere.
i O P:
sles 3-jarig
aard
es. PHILIPSE,
OP:
en een Maai-
BOONE,
Koudekerke.
10 P:
irkens.
Vlissingen.
<s.
Drukkers-Exploitanten
OOSTERBAAN LE C01NTRE
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG
GOES
'De Zeeuw
Bureaux: Lange Vorststraat 6870, Goes
Tel.: Redactie no. 11; Administratie no. 58
Postrekening No. 36000.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f 3.—
Losse nummers f 0.05
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259
*£».v. cBtM-ijOcue
Teveel gevergd?
Ondanks alle hoffelijk vertoon,
Waarmede men ter linkerzijde gaarne
betuigt de pacificatie te aanvaarden,
Teert de practijk telkens weer hoe
men van dien kant het zelfs al moei
lijk zetten kan, wanneer de voorstan
ders van het christelijk onderwijs voor
zich vragen, om op' onderwijsgebied
althans niet in minder con
ditie te zijn.
Zoo ging het herhaaldelijk bij hot
lager onderwijs.
Tin hij de behandeling van de wij
ziging; cïer Hooger-onderwijswet in de
Tweede Kamer speelde zich dezelfde
geschiedenis af.
Deze wijziging toch bedoelde in
hoofdzaak, om de collegegelden te ver-
hoogen van f200 op f300.
Nu bepaalt echter artikel 186 der
Hooger-onderwijswet, dat de bijzon
dere universiteiten tenminste hetzelf
de collegegeld moeten heffen als de
Rijksuniversiteiten, zoodat de Vrije
Universiteit zich te dien opzichte zou
hebben aan te passen aan de Rijks
universiteiten elders.
Van dezen band is evenwel de ge
meentelijke universiteit te Amsterdam
giansch vrij, daar de collegelden
voor haar studenten bij plaatselijke
verordening worden vastgesteld.
Was het nu al te onbescheiden, toen
de heer Rutgers vroeg, dat de Vrije
Universiteit- in elk geval niet in nadee-
liger positie zou komen te verkeeren
dan de gemeentelijke zusterinstelling
en dit door een amendement in dien
geest trachtte te voorkomen, temeer
waar voor bijzondere gymnasia en
Roogere Burgerscholen reeds soortge
lijke regeling geldt?
'Geen voorsprong werd be
pleit voor de Vrije.
Enkel weid gevraagd, dat z ij niet
de mindere zou zijn.
Een eisch van billijkheid, zou
men zoo zeggen.
Tot dit standpunt van billijkheid,
tot dit niveau van onpartijdigheid ver
mochten zich echter de Vrijzinnig-De
mocraten Oud en Marchant nog zóó
maar niet op te werken.
De heer Oud was door het denk
beeld, in het amendement belichaamd
en reeds eerder door Prof. Woltjer
in „De Standaard" naar voren ge
bracht, zóózeer verrast, dat hij de
strekking er van niet kon overzien!
En de heer Marchant, sprekende
namens de Commissie van Rappor
teurs, zeide „hoe deze deernis ge
voelde en het amendement genadig
wilde zijn, nu de vrienden der Vrije
Universiteit blijkbaar zagen aanko
men, dat hun instelling zou leeg'loo-
pen, indien het collegegeld f100 hoo-
'ger mocht zijn dan aan de gemeen
telijke universiteit te Amsterdam".
Zeer juist wees de voorzitter hem
terecht met de passende opmerking,:
„Zegt U dat namens de geheele Com
missie?"
Intusschen kan men zien hoe de
vrijzinnigheid zich ook daar, waar zij
haar verzet moet opgeven, van ste
keligheden niet kan onthouden en
telkens weer haar waren aard toont.
Die vrijheid, die de heeren voor
zich opeischen, blijft het Christelijk
deel der natie misgund
En zoo vaak men van christelijke
zijde tóch er aanspraak op maakt,
wordt er Van de vrijzinnigheid te veel
gevergd.
26 Maart 1873.
Vijftig jaar geleden, op bovengenoem-
dcn datum, verklaarde Nederland den oor
log aan den Sultan van Atjeh, waarmede
de hardnekkigste en bloedigste oorlog,
in onze koloniale geschiedenis geboek
staafd, een aanvang nam.
Alvorens de redenen' voor het aangaan
van dien krijg te memoreeren, worde een
blik geslagen in Atjeh's oudeTe historie.
Immers daaruit blijkt, hoe in den loop
dcrtijden de verhouding tussehen Hóllan
der en Atjeher was en met welk een
tegenstander we de degens kruisten.
Omstreeks 1500, hetgeen van vóór dien
tijd bekend is, heeft weinig historische
waarde1, wa.s Atjeh een staatje van ge
ringe beteekenis, niet meer omvattende
dan het .tegenwoordige Koeta-Radja met
omtrek, dat afhankelijk was van het aan
de noordkust gelegen Pidië.
D© komst der Portugeezen, sedert 1511
te Malak'ka gevestigd,, opende voor Atjeh
een nieuwe toekomst. Der Portugeezen
monopolie-politiek bracht mee, om te
trachten in de havens waar zij invloed
TH00LSCHE BRIEVEN. j
Vorige week heb- ik enkele gedachten
neergeschreven in verband met de toe
komstmogelijkheden van Tholen, indien na
melijk het eiland behalve waterleiding,
ook bekomt een verbinding met den vas
ten wal, electr'iciteit en zoo mogelijk een
spoor- of tramweg.
Toegegeven wordt, dat deze dingen
stoute plannen en zicht op groote moge
lijkheden belichamen, ,doch wanneer de
bevolking van Tholen blijft toenemen in
hetzelfde tempo als tot nu toe, dan komt
cr een oogenblik, dat er voor een groot
getal geen werk en dus geen brood is.
Nu reeds is, vergeleken bij andere stre
ken van hetzelfde karakter, de bevolking
oen zeer dichte, in de toekomst zullen
de moeljjkhcden zich aanzienlijk uitzetten,
in dezen geest is ook gesproken in de
vertgadering, die 8 Juni te Tholen ge
houden is.
En wanneer mij wordt tegemoetgevoerd,
dat mijn verbeelding, mijn voorstellings
vermogen mij bedriegt, dan moge ik hier
onder enkele gedachten laten volgen,
welke Dr P. H. van Ginneken te Bergen
op Zoom vorig jaar in „De Zoom" pu
bliceerde.
De geleerde schrijver wijst op soort
gelijke moeilijkheden die ontstaan zullen
in West-Brabant, waarvan ernstige
economische cn mol'eele gevolgen te duch
ten zijn: immers vertrekken naar
andere streken niet van enkelen, maar
van ettelijke tientallen geschiedt eerst dan
in den regel, wanneer de levensomstan
digheden zoo ongunstig zijn geworden,
dat vertrek, waarheen dan ook, aanmer
kelijk betere kansen biedt.
Zullen daarentegen de in deze streken
geborenen zich metterwoon blijvend ves
tigen, dan zal er iets op gevonden moeten
worden om al meer handen werk te ver
schaffen op eenzelfde stuk grond. Dan
zal men moeten overwegen of elk stuk
grond intensief bebouwd wordt, d. w. z.
of «f alles van gehaald wordt wat er
zonder roofbouw te plegen van te
halen is. Geschiedt dit, dan kan men zich
aan 't denken en overwegen zetten, welk
soort van industrie hier to vestigen ware.
Reeds noemde ik aardappelmeel- en
stroocartonnage-industrie. Doch hiertoe is
vereischt, dat men beschikke over goede
verkeersgelegenheid. Zoo mogelijk te land
en zeer zeker ook te water. Verkeersge-
legenheid voor massagoederen bij groote
hoeveelheid. Spoorwegen en havongelegen-
heid in middeldiep water. Hiervoor hebben
wij' thans, behalve een uitzondering', niets.
Spoor- en waterwegen moeten in dit ver
band niet beschouwd worden als concur
renten, doch als noodzakelijke aanvullin-
lingen op elkanders hoedanigheid.
En nu moet allereerst nagegaan worden
in hoeverre een te ontwerpen spoor- of
trtamwegaanleg rente en aflossing van op
langen termijn geleend geld zou kunnen
opbrengen.
Mocht een onderzoek hieromtrent de
overtuiging vestigen, dat het werk' in
verband met de te verwachten resultaten
te kostbaar is, dan. blijft nog over te be-
studeeren .in hoeverre de wegen thans be
antwoorden aan het toenemend verkeer,
inzonderheid van vracht- en personen-au
to's van groote afmeting en te zorgen,
voor het aanbrengen in elk geval van een
vaste verbinding met den Brabantschen
■wal. Bovendien zou men een belangrijk
deel van zijn aandacht belmoren te wij
den aan de tllavenaangelegenheid.
Da* Van Ginneken onderwerpt waterwe
gen in de eerste plaats aan zijn beschou
wingen en wanneer hij nagaat waar voor
hadden, den vrijen handel te verhinderen.
Dat beginsel pasten ze eveneens toe ter
Oostkust van Sumatra, teneinde den pe
perhandel geheel te kunnen beheerschen.
Gevolg was, dat de handel een anderen
uitweg zocht en wel naar Atjeh, waarmede
voor dit land oen tijdperk .van bloei in
trad.
Weldra verklaarde het zich onafhan
kelijk van Pidië en werd het geregeerd
door zijn eigen Havenkoningen of Sul
tans. Niet voldaan met hun onafhankelijk
heid alleen, streefden de Sultans zelfs
naar uitbreiding, van hun gebied en onder
wierpen gebiedsdeelen ter Oost- en West
kust aan hun macht. Die Portugeezen wer
den .verdreven uit de havens ter Oost
kust.
Op het einde der 16e eeuw was Atjeh
reeds gegroeid tot een machtigen staat
die f<ïn levendigen handel dreef met de
omliggende rijken, van Japan tot Ara-
bië toe.
In 1599 kwamen de eerste Hollanders
in de haven van Atjeh, n.l. de gebroe
ders Houtman. De kennismaking was wei
nig vriendelijk. Het ongeluk wilde, dat
n.l. de verhouding tussehen de Atjehers
on Portugeezen te dien tijde weer vrij
goed was en de laatsten zorgden wel hun
concurrenten in een kwaad daglicht te
stellen bij de Atjehers. Cornelis Houtman
Indien U lijdt aan dyspepsia, slechte
spijsvertering, pijn na het gebruik van
voedsel, maagontsteking, hartbranding of
aan welke andere maag-aandoening ook,
welke het gevolg is van aciditeit of van
gisting van het voedsel en meer
dan negentig percent van alle maag
aandoeningen zijn hel gevolg dezer
oorzaken begeeft U dan naar Uw
apotheker en schaft U een flacon zuiver
Gebismureerd Magnesium aan. Wanneer
U dan weder voedsel nuttigt of pijn in
Uw maag opmerkt, gebruikt dan een half
theelepeltje van dit middel in een beetje
Warm water en let dan eens op hoe snel
a.lle pijn en ongemak verdwijnen. Schei
kundigen verklaren, dat het bijna on
veranderlijke succes van dit middel
te wijten is aan het feit, :dat door
Gebismureerd Magnesium het overmatig
zuur onmiddellijk onschadelijk wordt ge
maakt en de gisting van het voedsei
onmiddellijk wordt gestuit, en zoodoende
een gezonde, natuurlijke spijsvertering
wordt bevorderd. Daar het beslist onscha
delijk en goedkoop is, behoort dit een
voudig geneesmiddel in voorraad te wor
den gehouden door alle personen die zui-
zigheid wenschen te vereenigen met goede
gezondheid. Gebismureerd Magnesium-
Depót, Nassaukade 314, Amsterdam. Ver
krijgbaar bij alle goede Apothekers en
Drogisten.
West-Brabant met een zich uitbouwende
industrie het best een zeehaven ware te
ontwerpen, dan vestigt hij ook de aan
dacht op Stavcnisse met een aansluitend
kanaal dwars door Tholen naar "Brabant.
£11 zou men afzien van een zeehaven voor
West-Brabant dus ook voor "Tholen
dan hoeft men zich aangewezen te achten
op Antwerpen, Vlissingen en Rotterdam,
mit-s voldoende binncnlandsche waterwegen
daaïtoe de gelegenheid bieden. Deze bin-
nenlandsche waterwegen bestaan thans
niet.
Uit het oo'gi mag evenwel niet worden
verloren, dat Tholen thans bij uitstek land
bouwstreek is en blijkens de ervaringen
van do laatste jaren ook geschikt voor
tuinbouwcultuur, zoo b.v. voor zacht fruit.
En dit moge gediend zijn door water
wegen van de beste soort wat men
nu niet zal durVen betoogen - een blik
op d© kaart doet zien, waarop Tholen,
krachtens zijn ligging, is aangewezen. Kun
nen de producten van tuinbouw en voor
'ndeel ook van landbouw, na 's middags
geveild to zijn, den volgenden morgen niet
op de markten der te bereiken groot©
steden zijn gebracht, alle andere moeite
om vooruitgang en welvaart te krijgen
zal pietluttig blijken bij het verzorgen van
dit belang, dat geld in het laadje zal
brengen. Daarvan weten landbouwers,
veehouders en tuinders in directe omge
ving van de groote steden van mee te
praten, vooral als zij het er op toeleggen
de markten dier (steden direct met hun
waren te voorzien.
Zeer terecht is het verwijt, dat voor
ondernemingen boven den Moerdijk minder
gield beschikbaar is, dan voor kronen,
marken, dubieuze Amerikaansche sporen,
cultuuir-onderneming'en in indië van ge
vaarlijke soort enz.
werd verradelijk' .om het leven gebracht
en zijn broeder gevangen genomen.
Lang duurde de goede verstandhouding
met de Portugeezen niet en meer succes
had dan ,ook het bezoek van twee Zeeuw-
sche schepen in 1601. Namens Prins Mau-
rits werden den Sultan geschenken en een
brief overhandigd en de vriendschap werd
'gesloten. Toestemming om een factorij
te stichten werd verkregen en met de
thuisvarende schepen ging een gezant
schap met Twee Atjehsche Groeten mee
om de vriendschap met den Prins per
soonlijk te bezegelen.
Zij- bezochten Prins Maurits in zijn hoofd
kwartier 'gedurende het beleg van Grave
on werden door den Prins met veel eer
betoon ontvangen.
Van de Sultans, die over Atjeh gere
geerd hebben, dient in het bijzonder ge
noemd te worden Iskander Moeda (1607
tot 1636). Ondei* hem toch bereikte At
jeh het hoogtepunt van zijn glorte. Die
luister van zijn hofhouding moet aan het
ongeloofelijk© gegrensd hebben. Groote
veroveringen werden tijdens zijn regeering
gemaakt op Sumatra en het schiereiland
Malakka. Van het vormen van een hecht
staatsverband was echter geen sprake.
De bestuursbemoeiïngen .gingen in de on
derworpen gebieden gemeenlijk niet ver
der dan tot het afdwingen van zware be-
Voor wat Tholen betreft schijnt het,
alsof de zon opgaat. Aan het hoofd van
het Zeeuwsche provinciaal bestuur blijkt
thans een man te staan, die zeer veel
gevoel heeft voor en inzicht van de wen-
schelijkheid Tholen, dat nog geweldig
vooruit kan, metterdaad vooruit te helpen.
Bc-ginnon meerderen reeds den moed op
_te geven of er wel ooit iets van tot stand
zou komen van datgene, waarover men
tientallen van jaren sprak en beraamde,
er is nieuwe verwachting gewekt en 'het
laat zich aanzien, dat nu ai} die volhou
den, winnen zullen.
Tweede Kamer.
Bijna de geheele middag werd gisteren,
volgepraat met de- Surinaamsche kwestie. Do
heeren Feber en II. Colijn (A.-R.) uitten hun
afkeuring over do methode door den gouver
neur van Heemstra gevolgd. Hij had zich
lot den Raad van Ministers met zijn klachten
moeten wenden. Verder werd over de auto
nomie van Suriname, een kolonie, waaraan het
moederland jaarlijks vier millioen gulden moet
bijpassen een uitgebreid academisch debat
gevoerd. Vooral dhr II. Colijn wees er op,
dat wij hier slechts met ee n s c h ij n van
autonomie te doen hebben, waarom hij vroeg
heeft dhr Heemstra vooraf wel de koloniale
positie behoorlijk verkend
Tegen deze schijn-autonomie kwamen weer
in verzet dhm Dresselhuys en Marchant maar
de minister bevredigde al spoedig de heeren
door te zeggen, dat hij ook aan Suriname
ondanks de groote geldelijke offers die het
vraagt een zoo groot mogelijke bewegings
vrijheid toe wil kennen.
Wie nu eigenlijk de meest schuldige in
deze kwestie is, is men na twee zittingen
nog niet te weten gekomen. Er zal wel een
Haagsch departementaal ambtenaar tussehen
zitten, die wat irrfteerend is - opgetreden
Overigens is uit deze langwijlige inter
pellatie en uit het vroegertje, dat de dames
en heeren gisteren kregen, wel op te maken,
dat do Kamer vóór het recés niet veel werk
meer zal verzetten. Gisteren werd nog even
een begin gemaakt met een reeks kleine ont
werpen, w.o. ook de verkoop aan Goes van
het voormalige rijkslandbouwproefstation, waar
mee men vandaag verder zal gaan.
Uit bezet DuitschlandL
Naar Duitsohe bladen melden, wordt
het steeds duidelijker, dat de twee Fran-
sche onder-officieren te Dortmund niet
door Duitschere en ook niet door hun
eigen soldaten zijn doodgeschoten, maar
dat de Franschen elkaar hebben gedood.
Er is vastgesteld, dat zij onderweg ruzie
hebben gekregen over een meisje, en
daarbij op elkaar hebben geschoten. In
tusschen zijn toch maar de arme slacht
offers gevallen!
Voor zoover tot nü bekend is zijn
sinds de afkondiging van den verscherp
ten slaat van beleg te Dortmund zeven
burgers door Fransche kogels gedood.
Weerlooze menschen, o.a. een dokter,
die bij een zieke geroepen werd, wer
den, daar zij op verboden uren op straat
werden aangetroffen, zonder pardon neer
geschoten.
Te Recklinghausen hebben wachtposten
in den nacht van 11 op 12 dezer met
geweerschoten twee Duitschers gedood,
die op straat waren, ondanks het inge
volge den moord op den Franschen
schildwacht uitgevaardigde verbod.
IBI_Ijj ila iiij i Mwagj
lastingen, met het noodzakelijk gevolg,
dat het Tijlk ontvolkt en uitgeput raakte,
doof de oorlogen .en afpersingen.
Na Iskander Mo-eda's dood begon weldra
een tijdperk van verval, waarin de meeste
bezittingen onder drang van de O. I. Com
pagnie werden prijsgegeven.
Gedurende de achttiende eeuw waren
onze betrekkingen met Atjeh van weinig
belang, terwijl door de groote onderlinge
verdeeldheid der staatjes ,van een saam-
ho'Crig optreden naar buiten nagenoeg
geen spTako was.
Bekend mag verondersteld worden, het
verliezen en herkrijgen onzer koloniën in
het begin der .negentiende eeuw.
In 1824 werd met- Engeland een trac-
taat gesloten, waarbij een meer definitieve
oplossing w©rd gezocht voor de regeling
der koloniale aangelegenheden, waarover
voortdurend geschillen ontstonden. Hierbij
deed Nederland afstand van zijn bezittin
gen op het. vasteland van Azië, 'terwijl
we tevens ons verbonden om, met eerbie
diging van Atjeh's onafhankelijkheid, de
zeerooverij van de Atjehers tegen te gaan.
Die laatste clausule van het tfactaat
werd voor .ons een bron van veel onaan
genaamheden. Weldra bleek, dat het niet
doenlijk was, om met eerbiediging van
Atjeh's integriteit genoegzaam voor de
veiligheid in de Atjehsche wateren te
Prijs der Advertentien:
1—4 regels f 1.20, elke regel meer 30 et
Bij abonnement belangrijke korting.
In het district Essen zijn, naar de
„N. R. Ct." meldt, weder tal van spoor-
weglieden uitgezet. Te Caternberg zijn
68 spoorweglieden uit hun woning ge
haald en onder stroomenden regen op
vrachtauto's weggevoerd. Als reden wordt
opgegeven, dat in de buurt van het sta
tion een bom gevonden is. De spoorweg-
Heden verzochten de bom te zien. Dit
werd geweigerd.
Uit Coblenz wordt aan de bladen ge
meld, dat de hooge commissaris voor het
Rijnland te Coblenz besloten heeft, dat
het geheele personenverkeer tussehen het
oüd-bezette gebied en het Rijngebied voor
den tijd van een maand zal worden
stopgezet. Alleen in zeer dringende ge
vallen zal oen visum worden verleend.
Engeland toeft nog steeds.
Baldwin zat gister 'n plenum-vergade-
ring voor van het Engelsche kabinet ter
verdere bespreking van het schadever-
goedingsvraagstuk. Een verklaring: aan
gaande de Britsche politiek wordt niet
vóór de volgende week verwacht. De
meening is overheerschend, dat het niet
onmiddellijk noodzakelijk is, een beslis
sing 'te bereiken en dat alle middelen
moeten aangegrepen worden om een
overeenstemming voor een gemeenschap
pelijke gedragslijn der geallieerden te be
reiken. Een levendig diplomatiek verkeer
tussehen de geallieerde hoofdsteden heeft
plaats.
De Engelsche pers is ingenomen met de
afwachtende houding der regeering en
de „Times" zegt, dat het thans bij' uitstek
een tijd is om kalme diplomatieke be
sprekingen te houden en onderzoekingen
in te leiden, teneinde zich een juist beeld
te vormen van de verschillende tegen
strijdige opvattingen, teneinde dan de En
gelsche houding in verband daarmede
vast te stellen.
De verantwoordelijkheid, die thans op
de Engelsche regeering rust, is zoo groot,
dat er gerust eenigen tijd over mag heen
gaan, alvorens er een definitief besluit
wordt genomen.
Bulgarije.
Over den toestand in Bulgarije, gescha
pen door de omwenteling, zijn nog weinig
gegevens te verkrijgen. De berichten zijn
onduidelijk en spreken elkaar tegen. Be
richten uit Servische bron melden, dat
in een groot deel van Bulgarije de burger
oorlog woedt.
De leden van het afgezette ministerie,
Obboff, minister van landbouw en Dou-
pariUoff, minister van justitie, moeten,
tijdens een gevecht met de revolution-
naire troepen, zijn gedood. Volgens de
bladen was koning Boris zelf bij het
complot tegen de regeering-Stamboelinski
betrokken.
Het schijnt, dat Stamboelinski nog
steeds in vrijheid is en in Noord-Bul-
garije, in de omgeving van Plovna, een
garde van boeren organiseert.
Korte berichten.
De White Star-lijn heeft onder de
le en 2e klasse passagiers die een plaats
op haar booten naar de Vereenigde Sta
ten hebben besproken, formulieren ver
spreid, waarop zij in moeten vullen hoe
veel wijn en sterken drank zij
voor zichzelf beschikbaar willen hebben,
tot aan de Amerikaansche territoriale
wateren. Meer drank wordt blijkbaar, be
halve dan het rantsoen voor de beman
ning telkens niet meegenomen.
Het contract voor de uitvoering van
het monument ter herinnering aan de
verdediging van Yperen ïs na
zorgen. Wilde men het euvel der zee-
riooverij' bedwingen, dan diende dat te
geschieden door een blijvende bezetting
van het land zelf. Doch dit was in strijd
met de gesloten overeenkomst. Verschei
dene malen werden vreemde schepen ge
plunderd; onzerzijds vielen wel harde
woorden tegen den sultan, doch daden
bleven uit. Door in 1857 een overeen
komst „van VTede, Vriendschap en Han
del" te sluiten met den Sultan, werd ge
hoopt, dat langs minnelijken weg een
einde gemaakt zou zijn aan de misstanden.
Nimmer evenwel heeft dit tractaat eenig
practisch resultaat gehad; de Atjehers
werden steeds driester in hun optreden
en ontzagen zich niet, om in 1860 twee
Hollandsche schepen aan te houden en
op te brengen. Een eisch tot .genoegdoe
ning Rleef zonder 'èffeet.
Het werd duidelijk, dat onze slappe
houding tegenover Atjeh op den duur
moest leiden tot internationale verwikke
lingen, te meen* toen bleek, dat Atjeh de
hulp van Turkije tegen de Nederlandsche
regeering had ingeroepen en den Sultan
van Turkije de souvereiniteit over Atjeh
had aangeboden.
(Slot volgt).