BATO So SO« Woensdag 6 Juni 1023 H7e Jaargang PATRIMONIUM. RIJWIELEN FEUILLETON. Drukkers-Exploitanten 00STER8AAN LE COINTRE GOES Bureaux: Lange Vorststraat 68—70, Goes Tel.: Redactie no. 11; Administratie no.58 Postrekening No. 36000. Bijkantoor te Middelburg: Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259 De Zeeuw VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG t»eav**- zaemPaSAK.ISMM>CAV<W'*eotyiw<fwr»c>fyNrninj«<Bi,v<ct SMB*?«VSJH-Z*G-. Voor het bezette gebied. Wij ontvingen nog met hartelijken dank van v. A. de K. to N. f2.50. Overgemaakt aan den penningmeester. THOOLSCHE BRIEVEN. (Slot). Ook bet verkeer op het eiland is niet gering. Sedert 1 Februari 1922 reist da gelijks, behalve Zondags, 3 maal de auto bus van Stave-nisse op Tholen en terug en op 2 Juni van dit jaar1 waren hiermee vervoerd S2S9 betalende passagiers on geacht het vrachtgoed dat tegelijk wordt mede vervoerd. Blijkens de genomen be sluiten in de raden van St Annaland en Oud-Voseemeer, zal eerlang ook vanen over deze plaatsen een autobus rijden naar Bergen op Zoom via Tholen. Aan brandstoffen schat men dat in 1913 ingevoerd zijn op het eiland Tho len plm. 8.000.000 K.G. en voor bouw materialen, steen, zand, enz. söhatte men dit op ruim 9.000.000 K.G. In totaal berekende men, op grond van tal van gegevens en feiten do ge zamenlijke aan- en afvoer in 1913 op een bedrag van plm. 150.000.000 K.G. waar buiten bleven, petroleum, kruide nierswaren, stukgoederen, e.a. De aan- en afvoer van deze mag jaarlijks gere kend worden de 5000 K.G. te boven te gaan. Voorts valt nog op te merken, dat wekelijks 25 vrachtrijdersdiensten vanuit de verschillende gemeenten op Bergen op Zoom onderhouden worden en dat uit Bergen op Zoom dagelijks groentenkoop- lui hun waren in verschillende plaatsen van [hfet eiland pogen aan de vrouw te brengen. Ook vaart uit Tholen, S-eher- peniss-e, St Maartensdijk een goederen boot of motor op Rotterdam en werden via Stavenisse veel goederen gelost en geladen. Een nauwkeurige controle op dit alles is niet gemakkelijk te houden. Doch nit het vorenstaande kan genoeg zaam blijken, welk een plaats Tholen in landbouw, handel en visscherij inneemt. Nu dan ook het groote waterleiding- werk' bijna voltooid is en de gemeente raad van Tholen een besluit nam blijkbaar zonder het rapport af te wach ten, hetwelk de commissie uitbrengen zal, na kot oriderzoc-k' omtrent de wensche- lijkheld van overbrugging of afdamming- van de Eendracht om een brug over de Eendracht te bouwen, nu is opnieuw de gedachte gevoed, dat eindelijk Tholen nit het middeleeuwsche isolement zal ver lost worden. D-e bedoelde brug welke stad Tholen wil bouwen zal in staat zijn om een spoortrein te dragen. En dit juist geeft aanleiding tot de vraag of na het bouwen van een spoorbrug oolr het Ieggc-n van een spoorweg feit zal worden. Is diit niet het geval, dan ware te overwegen geen spoorbrug te bouwen, doch pen, die beantwoordt aan normale verkeorseischen, uitgenomen spoorwegver keer. Zulle een zou niet onbelangrijk la ger in prijs komen. Over dit vraagstuk zal Vrijdag 8 Juni in Tholen in een vergadering .eene be spreking gehouden worden van bestuur- ■deren van gemeenten, gewest en land en vertegenwoordigers van de spoorweg maatschappijen. Had men voor jaren terug gemeend de spoorwegplannen op Tholen te moeten nTB II II II I I III I II IIll (Slot). Weet ge, vroeg Kater op't zilveren feest wie Patrimonium heeft groot gemaakt? Diom-ela Nieuwenhuys, was zijn antwoord. Deze vergaderingen waren bekend en gezocht. 'tKon er warm naar toegaan. Kater kon scherp zijn, en als hij- sloeg, sloeg hij raak, want een blad voor den mond nam hij niet, en al doopte hij' zijn pen niet in alsem, toch kon hiji de waar heid -scherp zeggen. Toch konden de openbare Vergaderin gen met debat niet altoos bevredigen en daarom wendde Patrimonium het roer en ging, naast dit propagandistisch werk in Amsterdam en -daarbuiten, ook practisch werk doen in 'de hoofdstad des lands. Wiat niet weg neemt, dat het Verbond in de -eerste tien jaar van zijn bestaan een groeten invloed ten goede heeft uit geoefend en toen in 1886 de heer Kater zijn tien jaar herdacht, mocht hij roe men in 47 afdeelingen en ruim 5000 leden. Het zilveren feest. 'tls aan d-en avond van Maandag 6 No vember 1905. Patrimonium heeft 's middags zijn huis houdelijke vergadering gehouden in het eigen gebouw, N. Heerengxacht 95. Ie voorzitter, de heer P. van Vliet Jr, combineeren mot die van West-Brabant, naar luid van de gaande geruchten zo-u men deze gedachte thans laten varen om alleen Tholen te verbinden met Bergen op Zoom. Het is wenschelijkj dat op genoemde vergadering kan worden aangetoond, dat hot bedrag, dat belanghebbende gemeen ten -en waterschappen bijdragen niet zal overschrijden de som welke voor eenige jaren tot dit plan was toegestaan. Toen had d-e streek behoudens een on beduidende uitzondering getoond, zich terdege voor -den aanleg van een spoor weg te intere-sseeren; zeer belangrijke bedragen zijn dan ook toe-gezegd gewor den; ware het niet dat men gemeend had het ecne plan klakkeloos aan het andere te kunnen koppelen, mogelijk ware het vraagstuk thans reeds in een veel ver der stadium van voorbereiding gekomen. Die- raming tot den bouw van den spoor weg was voor enkele jaren terug gesteld op f 2.350.000 terwijl beno-odigd geacht werd tot den bouw van een spoorbrug bij Th-ole-n met inbegrip van afkoopsom voorrecht - - de brug zou dan tegelijk kunnen dienen voor alle and-ere verkeer ad f 115.000 nog nood'ig zou zijn f 570.000, dus rond 3 mïllioen gulden, Zo-ud-o het Rijk hierin deelnemen voor plm. Vb van het benoodigde kapitaal het eiland Tholen bekwam dan eindelijk wat rente van -de groote sommen welke jaar lijks aan -den Staat bij wijze van belasting moesten worden opgebracht en voor dat- maal zoud-cn -d-e bordje-s in zooverre ver hangen zijn, als vo-or ',n gering bedrag and-eren in ons land ook eens iets zou den bij-dragen tot het schoppen van om standigheden, die Tholen nog produc tie-ver zouden maken dan het reeds is. Dit bouwbe-drag mo-et vo-oral met het oog op d-e rente niet bezien worden; er staan compensaties. Vergeten dient niet te worden, dat nu het postvervoer per auto geschiedt en deels per tram, waar mode jaarlijks wel een bedrag van plm. f 10.000 gemoeid zal zijn. In dit ver band valt op te merken, dat ook de- gemeenten plm. f2500 pel' jaar uitge ven aan subsidies voor auto-diensten en hoogstwaarschijnlijk .ook de Provincie ©enig bedrag zal bijdragon to-t de laatste diensten. Voorts is daarin begrepen de afkoop van het voorrecht. Dat bovenstaande opmerking omtrent -d-e bij-dragen in Thoolsche belastingpen- ningen in d-e Rijksschatkist, waarvan veel al anderen profiteerden, gerustelijk kap worden neergeschreven, kan blijken uit het volgende: Voor he-t belastingjaar 19181919 - "dus lang niet het „vetste" jaar werd van Rijkswege het belastbaar inkomen op Thole-n -geschat op f4.833.671. In 1921 bracht Thole-n, met inbegrip van d-e opbrengst der domeingronden o-p plm. f 1.100.000, zoo-dat niet aanstonds het verwijt van onbillijkheid aan Tholen te maken valt, wanneer het nu Rijkssteun vraagt voo-r groote werken, di-e in be langrijke' mat-e de bewoonbaarheid en de vruchtbaarheid van het eiland- verko-o- pe-n en de vo-orwaarden grootendeels uit maken voor uitbouw van de op Thol-e-n reeds bestaande bloeiende tuin bouwbedrijven. Het provinciaal bestuur van Zeeland heeft reeds getoond, gaarne te willen meewerken aan de welvaart heeft in zijn openingswoord mogen zeggen dat van d-e- oprichters het greater deel nog onder de levenden behoort- en het Verbond trouw zijn gebleven en dat God één hunner, „onze thans grijfee broeder Kater, in 't bijzonder heeft willen gebruiken om onze beginselen in bij na ie-der'e plaats van ons land te verbrei den -en aan -de oprichting van zoo me nige- afde-eling den eersten stoot heeft ge-geven". D-ien middag was ook d-e heer' Hovy nog -ev-en ter vergadering geweest en daar met warmte ontvangen. Dp verga dering deelde in zijn rouw Maal" nu laan den aVond, is het feest. 't Zilver kroont Patrimonium. D-e bakens het het Verbond telkens met den stroom moeten verleggen. Was het eerst propagandfstische-n arbeid, daarnaast kwam de practijk, de beweging tot afzonderlijke vakorganisa tie-s. Wrijving over confessioneele of in- terconfession-e-ele bonden ontstond, en werd na het zilveren feest to-t oplossing gebracht. Doch thans in het paleis voor Volksvlijt saamgekomen, denkt men niet aan vakorganisatie of andere bonden, maar als bro-eders is men één. In een optocht, waarin zes en twintig- banieren werden meegedragen, trok men van het gebouw N. HeeTengraoht 95 naar het Paleis van Volksvlijt. D-aar gaf de bekende Amsterdamsche organist Pameyer voor dev de groote zaal re-eds vullende schare een orgelconcert. Dian van Tholen en het verdient daarvoor dan ook oprechte hulde. Het ligt voor de hand, dat in deze 'dagen over dit waagstuk op ons goede eiland nog al wat te doen is en ook, dat de ongunst van de tijden er bij te pas wordt gebracht. Ook hierover nog 'n paar opmerkingen en dan leg ik er voor ditmaal de pen bij neer. Voor den aan leg van het werk zelf zullen de ho-nderde hand-en, -die nu elders soms heel ver b.v. op groote- werken elders, in haven- •plaats-en als Rotterdam, door vertrek naar Frankrijk of Amerika, als reeds geschied de werk moeten zoeken bezigheid hebben. In zooverre is de aanleg niet zonder nut. Maar ook blijft vaststaan, dat Thole-n op uitvoeren is aangewezen -en allerlei waren van elders betrekken mo-et, die, b.v. de Luikschc kluitkalk voor den landbouw, steenslag voor do wegen in eersten aanleg per as en niet per schip v-ervoerd wórden. Blijven de om standigheden om de waren te betrekken en af te zétten zoo moeilijk als ze nu zijn, dan blijven ook hoog vracht- en v-ervoerprijzen tengevolge van het tijd- ro-ovend en kostbaar verveer van heden. Bovendien mag worden gerekend met mogelijkheden, -die zeer wol in werke lijkheid veranderen kunnen. Industrie kan na aanleg- van een spoorweg op Tholen tot bloei komen. B.v. Zuivelindustrie, strco-cartonnage- en aardappelmeelfabrie ken, waschfabï'i-ek. Dat de waterleiding tot stand kwam, kan hierto-e bevorder lijk' zijn; 'n plaats als Stavenisse aan diep water -gelogen en t.z.t. aan het spoor wegnet aangesloten, leent zich uitnemend voor industrie'. Dp menschen om er een be-staan in te vinden wonen d-aar of in -do omgeving gewis. Ik wil hop-e-n, dat dit kostbaar en treffelijk werk ernstig zal worden be zien in de vergadering van 8 Juni a.s.^ Thole-n ten voordeel. De a.s. Duitsche nota. De Weensche „Mittagzeitnng" publi ceert een bericht omtrent den inhoud, van de nieuwe Duitsche nota. Volgens dit bericht ziet de Duitsche regeering er van af een eindbedrag te noemen en stelt zij voor, dat het Duitsche rijk eerst een moratorium van verschei dene jaren met zakelijke prestaties ten bedrage van 2ya milliard zal worden toe gestaan, waarop de jaarbetalingen zullen beginnen, welke over 35 jaar worden ver deeld. De voornaamste punten van het Duit sche aanbod zouden ongeveer als volgt zijn: Een groot deel van de kapitaalschuld wordt door de spoorwegen overgenomen. De spoorwegen zullen uit het Duitsche rijksbudget worden uitgeschakeld. Ei zullen spoorweg-obligaties ter waarde van 10 milliard worden geschapen, welke 5 pet. rente zullen afwerpen. De Duitsche economie zal met een jaarlijksche presta- Als de sto-et binnenschrijdt schalt het olrge-1 het „Wilhelmus", dat meegezongen wordt. D-e vaandels en banie-ren word-en -op het podium en langs de wanden der zaal geplaatst. E-n als ©en machtige golfzang, zwaar en dreunend, ondersteund do-or het o-rge], go-lft h-e-t door de zaal: Zij- zullen het ni-et hebben Na d-e- opening van den voorzitter, d-en heer Van Vliet, wordt het: „Loof, loio-f den H-e-er mijn ziel met alle krachten" aan geheven. Dian de c-ude twee en zeventig-jarige ©ere-voorzitter Klaas Kater staat op. Hij zal spreken. Men ziet het hem aan, de groote schare ontro-ert hem, -en toch met zijh nog zware ste-m klinkt het do-or de zaal: Het is mij- een voorrecht, na .in 1868 voor h-e-t eerst op werkliedenterrein te zijn opgetreden, thans op twee en zeven tigjarigen leeftijd te mogen beleven, dat Patrimonium den lOen Januari te Am sterdam dertig jaar oud zal wezen en op heden het Verbond zijn vijf en twin tigjarig feest mag vieren. Het zij', zoo als in h-e-t Wloord staat: Niet ons, o Heere niet ons; Uw Naam alleen zij- eer.r En dan gaat hij gedenken wat de heer Hovy voor Patrimonium was e-n deelt hij in zijn smart, noemt den med-e-oprichter Beeremans, wijst op den vooruitgang van Patrimonium en den afgang van hetAlg. N-ed. Weriiedenverbo-nd, om te betuigen: de Heere heeft groote dingen ook door Patrimonium (gewrocht. Na he-m voerden nog het woord Db tie van 500 millioen goudmark er aan deelnemen. Verder zal een staatsmonopolie op bran dewijn en tabak worden ingesteld. Hef beheer van het monopolie zal eveneens onder deelneming van de entente worden gevoerd. Tenslotte wil de rijksregeering de be lastingen zooveel mogelijk verhoogen en de belasting-inkomsten voor een deel aan de entente verpanden. Ter vereenvoudi ging van de heffing der belasting zal een reeks maatregelen worden getroffen, welke nog wettig zullen moeten worden vast gesteld. Naar het „Berl. Tagebl." verneemt, zal de tekst van het nieuwe Duitsche memo randum tegelijkertijd met de overhandi ging te Londen, Parijs, Rome en Brussel morgen te Berlijn worden bekend ge maakt. Uit bezet Duitschland. In de volgende dagen worden te Bo- chum nieuwe inkwartieringen op groote schaal verwacht. De bezettingsoverheid heeft gelast, dat het gymnasium en an dere scholen terstond moeten worden ont ruimd, opdat aldaar troepen ingekwar tierd kunnen worden. Ook andere stede lijke gebouwen zijn voor dit doel opgevor derd. De ontruiming moet binnen enkele dagen geschied zijn. Natuurlijk komt dit de stad op groote kosten, naar schatting 50 miljoen te staan. JJoe bang do Franschen zijn voor de publieke opinie, blijkt wel uit hun misselijk optreden tegen do bladen. In de maand Mei beeft de Fransche commissie niet minder dan 68 kranten verboden waaronder zich een groot aan tal kleine bladen bevinden, die door het verbod ten gronde zijn gericht. In de Palz beeft generaal Demetz 18 kranten voor verschillende tijden, loopende van eenige dagen tot eenige weken, verboden. In het geheel zijn sedert het begin van de Roer bezetting door de Rijnlandcommissie in Rijnland en West-Falen over de 200 cou ranten verboden. Van de buitenlandsche couranten is 1 Fransche courant L'Inter- nati-onale, 2 'Nederlandsche cpupanten, o. a. de Limburger Koerier, en 1 Oostenrijk- sche, verboden. Dnsseld-orp zit geheel zonder burger lijke bladen, daar alle Berlijnsche kranten en voorts de groote Rijnlandsche bladen verboden zijn. De Franschen hebben dien tengevolge een toestand geschapen, die de voorbereiding van separatistische plannen begunstigt. In het havengebied van Dusseldorp heeft gisteren, naar de N. R. C. meldt,- een Fransche schildwacht een jongetje van 7 jaar doodgeschoten, dat hem had toegeroepen: „Monsieur, nix brot". De Franschman schoot den jongen van 3 M. afstand met een schot in het hoofd neer. De Fransche gendarmen hebbenden soldaat in hechtenis genomen. D-e Duit sche politie moest hem tegen de woede van de menigte beschermen. Oud-Minister Idenburg te Brussel. De Ploeg (Antwerpen) haalt met in stemming aan, wat de Kamper Courant heeft geschreven over de rede, die de oud-minister Idenburg te Brussel 'in het Holland(sch) Huis over Koloniale politiek heeft gehouden, ten aanhoore van den MiiiiiMMriioaww5a«imi i uacii■■■■!- ■MriiM-niMirfwra J. C. Sikk-e-l en Ds A. S. Talma, die, naar luid van wat me-n zei-de, elkaar hier gevonden hadden en wier redevoe ring-en gebaseerd waren op het bewust zijn same-n mensch te zijn in geloof, liefde, bedoelen -en werken. Hier was niet slechts d-e gemeenschap Van arbeid, ©en vak, meer zelfs dan liefde en wer ken, hiel" is gemeenschap met Go-d. Zoo wei'd gesproken en zóó werd het hier o-ok gevo-eld. Het zilve-ren feest was een feest, dat ni-ct vergeten is do-or hen, die het moch ten meemaken, en waarto-e naast het gesproken woord, ook de- levende beel den en de zang van Patrimonium's zang koor dnd-e-r leiding van den heer I. van der Ploeg, veel bij-droeg. No-g leenmaak klonk het oTgél door de üaal e-n zong de schare: Hallelujah, eeuwig dankf en eerie?" H-e-t zilveren feest was herdacht en voorbij- V eertig j aar. Die laatste jaren van Patrimonium zijn jare-n van strijd en mo-eite, ook van zegen. Van d-e oprichters van Patrimonium is thans nog maar één, d-e heer W. C. Be-eremans, in leven. In 1916 lei Klaas Kater het moede hoofd ter ruste en enkele jaren later volgd-e hem d-e heeT Hovy in de eeuwige rust. Dian de- man, die met metalen stem geluid in het derde tiental jaren Patri monium heeft aangevuurd, die als zijn redacteur van 1900 tot 1908 leidinggaf Abonnementsprijs: Per 3 maanden, franco per post, f 3.— Losse nummers f 0.05 Pr ij s der Advertentie n: 14 regels f 1.20, elke regel meer 30 ct. Bij abonnement belangrijke korting. NIEU VU 1 HIEUW! A. J. P's USPUDDWG gevuld trust heerlijke gelei Een sieraad der Tafel5 Koning der Belgen en een aantal hoog geplaatste persoonlijkheden. Hij brak daarbij, zegt de K. Crt., „met de gewoonte en de traditie, welke zeer ten onrechte wil, dat wij Nederlanders ons best behooren te doen om in België Fransch te spreken. Fransch op de tuin bouwtentoonstellingen en Fransch tegen over den koning. Voor dat uitgelezen ge zelschap Belgen, van wie de grootste helft zich stellig zou schamen om te be kennen dat zij Vlaamsch verstond, heeft v|.e heer Idenburg zijn lezing gehouden in het Nederlandsch. De heer Idenburg heeft Zaterdag te Brussel een daad van vrij making verricht, waarvoor ieder Neder lander hem dankbaar mag zijn. En hij heeft daardoor een antecedent gesteld, hetwelk wet zal maken. Van Idenburg begint de victorie Waarbij de Ploeg nog aanteekent: „De lezing van den heer Idenburg werd gehouden, zooals men weet, In het Hol land Huis. Bij een bezoek aan deze voor treffelijke instelling hebben wij kunnen vaststellen, dat vele opschriften uitslui tend in het Fransch zijn gesteld. Zeer spijtig!" Korte berichten. Naar de Berlijnsche bladen uit Antho- nienhuette vernemen, is Zondagmiddag een auto, waarin acht personen hadden plaats genomen, op den straatweg o m- geslagen. Meerdere personen werden bij het ongeval gedood. Meer dan honderd communisten en vooraanstaande socialisten in Japan zijn gearresteerd. De politie zou een ern stige samenzwering tegen den staat ontdekt hebben. Ontzettende regens hebben in Canada enorme schade aangericht. Verscheidene arbeiderswoningen werden met den grond gelijk gemaakt, terwijl hon derden mijlen bouwland door den hagel Werden getroffen. 12 spoorwegbruggen zijn Weggeslagen. f v Uit Washington wordt gemeld, dat het gebouw van de Franklin National Bank is ingestort. Er zijn vele dooden en gewonden. Met ingang van 1 Juli zullen in Duitschland de posttarieven ver vijfvoudigd worden. Als een bewijs van het omvangrijke aantal echtscheidingen, dat ook in Engeland plaats vindt, kan dienen, dat- de voorzitter van het echtscheidingsbu reau te Londen alleen Maandag 107 echt scheidingen heeft bekrachtigd. Ook te Leipzig hebben er werk- loozenrelletjes plaats gehad. Na een druk bezochte vergadering trokken 3000 werkloozen in een betooging door de stad. Vele winkels, koffiehuizen en res taurants zijn gesloten. Een café werd door de menigte kort en klein geslagen. Een bakkerswinkel werd geplunderd. Een vliegtuig, dat van Slitten naar Homs (Tripoli) vloog, is van een hoogte D-s A. S. Talma, is d-e, man, -die uit Pa trimonium's kring het regeerkasteel mocht binn-en gaan. Als riedacteur van Patrifnoniumf We-rdl hij vervangen door den hoer J. van der Molen, die in Mei 1912 zich zag opge volgd door den tegenwoordigen redac teur, den heer C. Smeenki. Het bleef voor Patrimonium een strijd. Thans is -pok „onze- T-alma" niet meer. Het vierde tiental jaren staat in bet te-ekien van verdwijnen, van weggeraapt worden uit het land- der levenden en ook in h-et teeken van den triumf. Uit het strijdend' leven zijn ze overge gaan in het leven van zalig .genieten. Zij hebben hun Patrimonium in bezit genomen en het strijdende leger hier be n-eden, nog, aangemoedigd dooT de wel versneden pen van den tegenwoordigen redacteur O. Smeenk', o-ndier de beproef de, doodkalme leiding van den heer Van Vlie-t gaat een nieuwe periode in. Die ouden zijn heengegaan. Enkele getrouwen uit het vorig de cennia -staan nóg aan de spits. Jongeren gorden zich aan en de da gen -die komen zullen toonen, dat wel and-eTe mannen zijn opgestaan, doch dat zij dezelfde banier en hst eeuwig blijvend beginsel hebben aanvaard, waarondier Pa trimonium nu sinds 6 Januari 1876 d-en -strijd aanbond tegen den geest dezer eeuw. „D|e Amsterdammer". Het gebouw „de Vrede" was omstreeks 1900 verkocht, en eenigen tjjd later dit groo ter gebouw aangekocht.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1923 | | pagina 1