16? Uonderdag i9 April !@f3 37p Jaargang EERSTE BLAD. tuit nummer bestaat uit twee bladen Drukkers-Expioitanien OOSTERBAAN LE C01NTRE GOES VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG Bureaux: Lange Vorststraat 68—70, Goes Tel.: Redactie no. 11; Administratie no. 58 Postrekening No. 36000. Bijkantoor te Middelburg: Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259 De Zeeuw Abonnementsprijs: Per 3 maanden, franco per post, f 3. Losse nummers f 0.05 Prijs der Advertentiën: 14 regels f 1.20, elke regel meer 30 cL Bij abonnement belangrijke korting. EEN MOEDGEVENDE VERSCHUIVING. De uitkomst van den stembusstrijd, blijkt, ook volgens een enkel vrijzinnig blad, een verschuiving te zijn van de economische naar de principieele lijn. De overgang van zoovele stemmen van den Vrijheidsbond naar de Chr.-Historische Unie is üit dit oogpunt beschouwd een gelukkig teeken. Toen de uitslag der stemming voor de Tweede Kamer ten vorigen jare bekend was, meenden de bladen van Links den overgang van vele hunner geestverwanten naar Rechts uit oeconomische motieven te moeten verklaren. Reeds toen weer sprak dit de pers van Rechts, en met name ,,De Maasbode" (r.-k.) gaf de vol gende zeer juiste opmerking ten beste; „De groote overtuiging, die het Heil verwacht uit Bethlehem en van Golgo tha, breidt zich zelfs in ons vaderland uit, bezit werfkracht, wint adepten. Daar heen toch wijst het groote feit van deze stembus: het overgaan van liberalen aan hang naar de Christelijk-Historischen. De groote liberale pers gaf een nieuw bewijs voor hare geestelijke aftakeling, door deze onbetwistbare verschuiving te willen dui; den als een economisch partij-kiezen vooi „economisch-rechts". Het moge zijn, dat bij den een of ander die overwegingen hebben gegolden, doch waar bij1 de stem bus juist economische drijfveeren, zelfs in dezen zoo moeilijken tijd, weinig kracht bleken te bezitten, getuigt het van kort zichtigheid en volslagen willekeur, om juist hier, op dit zoo belangrijke punt, een verklaring te zoeken bij economische overwegingen. Die overwegingen hadden moeten drijven naar Van HoutenVan Dorp en waar tal van vroegere liberalen nochtans de Christelijk-Historischen kozen, is dit alleen te verklaren uit den drarig der geestelijke worsteling, die aan dezul ken duidelijk hunne plaats aanwees. De grenslijnen der politieke overtuiging wa ren in ons land nooit zuiver te trekken en ieder onzer kende wel liberalen-bij^ politieke-benaming, wier geestelijk en godsdienstig leven daar niet thuis be hoorde. De pogingen van den Vrijheids hond om dezulken te behouden door vriendelijke verklaringen omtrent den in vloed van het godsdienstig leven hebben niet mogen haten, vooral waar in den verkiezingsstrijd de Vrijheidshond door trokken bleek van den ouden zuurdeesem de vergoding der rede en den afkeer van hei dogma. Dat de Christelijk-Historischo Unie deze tot verheldering van inzicht gé- komenen onder hare vanen vereenigde, is een logisch gevolg der verhoudingen en geestelijke omstandigheden, in ons va- dciland heerschende." Veel meer nog dan toen mag thans een dergelijke toon vernomen wordenen het doet ons dan ook genoegen dat zij thans (vrij algemeen in de pers der drie rechtsche partijen gehoord wordt. Natuurlijk legt een dergelijke ervaring aan elk harer dure verplichtingen op. Men zij van nu af, meer dan ooit, bedacht meer op wat vereenigt dan op hetgeen scheidt te letten, en zooveel mogelijk niet het minst in eigen boezem, maar ook in de verhouding der drie Rechtsche partij' groepen onderling den vrede na te jagen en de heiligmaking. Met de slotopmerking in den Thoolschen Brief in het nommer van heden zijn wij het hartelijk eens. Nadat wij bovenstaande geschreven h'ad- den, vonden wij in „De Standaard" de volgende driestar, die onze volle instem ming heeft: C e en s t u i f z a nd Het meest verheugende in den uitslag der Statenverkiezingen ligt in het feit, dat Sroote aanwas der Christelijk-Histo rischen ten vorigen jare, niet maar een loutere gril van het kiezerskorps blijkt te zgn geweest. De beweging naar die groep heeft aan- ge ouden en zelfs nog iets doorgezet. Uit wettigt de verwachting, dat de ver sterking, die de Chr.-Hist. Partij heeft ophangen, m hoofdzaak een blijvende zal zijn. J Natuurlijk zal ook deze groep te zijner ij( weer afbrokkeling te aanschouwen geven. Zelfs kan men zeggen, dat er reeds een signaal op onveilig staat. V\ij meenen dan ook, dat het hoogte punt bereikt is en eenige teruggang in de toekomst verwacht moet worden Maar indien niet alle teekenen bedrie gen, zal men uit den huidigen aanwas een belangrijk blijvend resultaat kunnen 1)0 eken. We verheugen ons daarover oprecht. De Chi'.-Hist.'richting in het land was inderdaad te zwak vertegenwoordigd in Kamer en Staten. Wij gelooven, dat de huidige toestand meer met de werkelijk heid overeenstemt dan de vroegere, toen nog maar al te veel personen, uit kracht van gewoonte, bleven ronddribbelen in de verkeerde kamer van het huis. Toch doet men verkeerd, indien men tegenover elkaar slechts afweegt den voor uitgang der Chr.-Hist. en den teruggang der liberalen. Er is stellig een niet gering aantal personen die voorheen liberaal stemden en nu op de C.-H. candidaten gaan. Maar daaraan alleen is de vooruitgang niet toe te schrijven. Want de liberalen verloren ook stemmen, en niet zuinig, aan belangengroepen als de Plattelanders. Naast het overkomen van liberalen 'ach ten we het vrouwenkiesrecht een zeer belangrijke factor te zijn ter verklaring- van den groei der Christelijk-Historischen. Hier en daar is ook wel op ons terrein gemaraudeerd, maar van overwegende be- teekenis is dit niet. Veel en veel grooter invloed schrijven we toe aan den invloed van de stem van vrouwen, wier mannen nog links staan.x) En daarop juist is onze verwachting gebouwd, dat de aanwas in hoofdzaak een blijvende zal zijn, dat men niet met stuifzand te doen heeft. De stabiliteit dei' rechterzijde is er door vergroot. Dit is ook onze ervaring. Straks zal ook bij de gemeenteraadsverkiezingen blijken ,dat de wind uit denzelfden hoek waait, en dat te sterker, naarmate parool enafspraak, plaatselijk begonnen, alge meen in onze provincie zal worden ge volgd, dat de Staatkundig Gereformeer den, daar, waar z'ij geen candidaten stel len, de Chr. Historischen zlallen steunen. (Ried. „Zeeuw"). Prins Hendrik der Nederlanden. Heden, 19 April, is 't de 47ste verjaar dag van den Prins der Nederlanden, Hen drik Wladimir Albrecht Ernst, Hertog van Mecklenburg, Vorst van Wenden, Graaf van Schwerin, Heer van de Landen Rostock en Stargard, Gemaal van onze geëerbiedigde Koningin. Het is een bewijs van Gods groote ge nade, dat Z. K. H. zijn geboortedag her denken mag te midden van een nog in meerderheid aan het Koninklijk Huis ge hechte bevolking. Wij vertrouwen dat dit ook in het Koninklijk Paleis en door den hoogen 'Jubilaris dankbaar wordt erkend. Wij bidden hem nog een rijk gezegend jarental toe, en aan onze beminde Vor stin een gelukkig, door 's Heeren rijk sten zegen omringd huwelijksleven. God behoede Oranje en Nederland, Ne derland en Oranje' Stemplicht. Zeer terecht heeft het anti-revolutio naire Kamerlid Dr E. J. Beumer van de gelegenheid gebruik gemaakt in de Kamer pm zeer krachtig en scherp het gehate instituut van den stemplicht te bestrijden, nu toch de kieswet op de helling is. Getrouw1 aan het antirevolutionair pro gram heeft Dr Beumer gemeend het goede oqgenblik te kiezen waarin hij' kon op komen voor het verdwijnen van den stem plicht. In het licht van de geleden nederlagen' .vorig jaar en nu is het begrijpelijk, dat Dr Beumer steun vond bij' de Sociaal-de- anocraten. Die Rqomschen bleken verdeeld. De Christelijk Historischen echter, bij monde van hun wloordvoerders Mr Schok king en Snoeck Henkemans hebben het .antirevolutionaire voorstel krachtig be streden. Zij de Christelijk Historische heeren wenschen zooals Mr Schokking het uitdrukte, vervolging van niet-opge komen kiezers. De heer Snoeck Henke- jnans beweerde zelfs, dat een groot aantal zeer ernstige kiezers het overheidsgebad -inzake stemplicht zal naleven. Men moet vooral niet naar verschillen zoeken onder verwante partijen, doch hiex is er Weer een, dat zonneklaar aanduidt het practische verschil in inzicht tusschen den Christelijk Historisch georganiseerde 'en den anti-revolutionair. Dat de liberalen voor den stemplicht blijven, verwondert niets; geen partij' is zoozeer op dwang g'esteld gebleken dan juist deze. Die partij van de vrijheid! Wij zagen met genoegen Ds Kersten in de rij van degenen, die stemplicht afkeu ren en afstemmen. Zie telegrammen. THOOLSCHE BRIEVEN. Al was dan ook votor 'n wijle de p'enne neder gelegd, er is reden deze weder te hanteeren nu de verkiezingen voorbij zijn. Vorig jaar is meer dan een brief afge drukt in „De Zeeuw" vóór de Kamerver kiezingen en nu volgen er na de Staten verkiezingen. Ons werk, dus ook ons schrijven moet zijn vóór en na. Waar het hart vol van is, zegt een bekend spreekwoord loopt de mond van over, en het is toch niet heel erg om van dien overvloed wat aan de pen mee te doelen en dit zoo aan het papier toe te vertrouwen. Het Nederlandsche volk heelt gekozen voor de richting van het regeeringsbeleid in positieven zin. Het wil zuiver rechts geregeerd worden in het land in de Eerste en in de Tweede Kamer; in de provincie, in de Provinciale Staten en Gedeputeerde Staten. Er is reden om dankbaar en vroolijk en ootmoedig te zijn. Dankbare menschen! Ook op- Tholen heeft dit keer zoo goed als vorig jaar een gVoote groep rechly gestemd. Tholen is rechts, goed rechts. Het wil geregeerdzijn naar de Eeuwige beginselen, het Woord van God. De meer derheid der verkozenen èn vorig jaar èn nu rekent daarmede, dus nu past dank baarheid. Te meer als wij zien op1 wat ons onderscheidt bij zoovele andere vol ken. die gedompeld zijn in groote ellende. Dankbare menschen! Daar zijn er, die 't nooit zijn, en daar zijn er die 't zijn' bij buien, ook onder goede, trouwe, recht sche menschen. Er zijn er ook anderen, die 't altijd zijn, altijd dankende, altijd vragende bij de ervaring van zooveel gunstbewijzen: Waarmee heb ik dat verdiend? Vreeselijk zoo te zijn als die koopman, die onlangs zijn boekhouder vroeg, hoe veel het vorig jaar verdiend w'as en tot antw'oord kreegEen ton minder dan verleden jaar en toen den boekhouder met vloeken en scheldwoorden over laadde; vreeselijk als de sjouwer, die op zijn boterham aanvalt om het vleesch eraf te graaien, "t kruim tusschen zijn tanden te vermalen en de korsten op zijn bord laat ligg'en voor zijn hond, maar ook schreeuwt en scheldt tegen den pa troon, dien hij niet kent en hem, die 't waagde 'n enkel woord te spreken over dankbaarheid en gebed ook dezen toe snauwde: „Wat bidden en danken? heb ik er niet voor gesjouwd, 'k heb 'itoch rechtmatig verdiend!" Maar zoo in 't gewone leven stil vol dank zijn gang te gaan als God boven bidden zegende,, dat is 't echte dankbaar zijn. En dat heeft niets te maken met overvloed of gebrek. Arme zwervers zijn er, die steeds dankbaar zijn voor 't minste goed hun gedaan. Die dankbaar is, is 'tvoor 't geringste, voor 't kleinste. Voor iederen dag, voor iederen ademtocht. Voor eiken snee brood, Voor ieder w'ee. Voor iedere plaag, iedere smart. Voor iederen glimlach des Eeuwigen. Voor 'ff kruimpje bijstand des Heeren. Voor alles, wat hij van binnen van "t heil te genie ten krijgt. Niemand kan een ander dankbaarheid leeren. 't Geeft niets of men elkander al Voorzegt dat men 't zijn moet. Alleen het aangeraakte hart is 't, in weerwil van alles. En dat hart blijft 'took, ondanks alles. Het zoodanige hart ademt dank baarheid; het geurt louter dankbaarheid; het is in alle wereldwee een blij', een vreugdevol spel door den geest in 't leven van een dankbaar mensch; want de dankbaarheid vertoont zich telkens ■als wat anders; nu eens als glimlach, dan als gebed, dan als een lied, ook wei' in stilheid en niet 't minst als offer. „De w'are dank is niet 't geluid, maar 't heilig zwijgen van de ziel", die in het stof der aarde vallende, Gods voeten om sluit, de ziel die beseft, dat de Heere regeert. D'at God reg'eert, altijd, eiken dag, dat verkiezingen met plaats hebben bui ten God om, men hoort er zoo zelden over' spïeken. God regeert menschen zoo is de sprake van iederen dag en Hij duldt niet dat er zich iemand met Zijn regeering bemoeit. Machten wij maar verstaan, dat Gods regeering overal is, dat Hij overal op den troon zit. Hij regeert met macht, Zijn gTenzelooze macht gebiedt, daar rijzen werelden uit niet, van Zijnen glans omgeven. Al werd 't op de wereld nog tienduizend maal donkerder dan 'tnu is, tienduizend maat schri'kke- lijker, zoo een mensch is opgeborgen in de geloofsverzekerdheidDe Heere regeert, het hart slaat in rustige regelmaat en heeft onder alle beroering zelfs een lof lied voor den Heere. Bedroevend w'as voor de Sociaal-Demo cratische Arbeiderspartij de uitslag van dg stemming voor de Provinciale Staten. In i.TIet Volk", het partijblad, las men na de eerste stembusuitslagen in Limburg: Onze partij handhaafde zich. En daarna kwamen telkens andere uitslagen die be wezen dat die partij zich niet handhaaft.... in de groote steden en wel - zelfs voor uitgaat - ten plattelande. Ook in Zee land. St. Maartensdijk met 56 roade stem men, Tholen met 94, Scherpenisse met 15, St. Philipsland met 131. En in „het Zeeuwsche Volk" het weekblad van de roode partij in dit gewest, lezen we: Nieuwe strijd wacht ons weer na des- stembus. Er zal jacht Worden gemaakt pp arbeiders, kleine boeren en vooral op vrouwen, „willige prooi om de partijen van behoud en reactie, die in naam ^an het Christendom in aanbidding neer liggen voor den „Gog zij met ons" (rand schrift van den gulden). Bedroevend zulke kreten, Wars van allen dank. Het is dan te begrijpen, dat in Den Haag on langs het volgende gebeurde: Er zou pen optocht, van werkloozen worden ge houden. Van alle kanten kwamen de men schen opzetten, per trein, per tram. De helft van de reiskosten zo(u wórden ver goed. In een groote zaal kwamen de men schen eerst bijeen om hun belangen te bespreken. Voor alles was gezorgd. Men kon in de zaal zijn twaalfuurtje 'krijgen, boterhammen met worst en vleesch ge schonken door winkeliers uit Dien Haag. Daar is op die vergadering gesproken. Er zijn scherpe eischen gesteld. De nood en de honger dreigden. Maarden volgenden dag moest men met bezems de boterhammen, het brood, nadat worst en vleesch eraf gegeten was, bij elkander vegen en voor veevoer van de hand doen. Wat zijn de menschen arm als 't op waarlijk helpen aankomt. Wat zijn ze on dankbaar als ze slechts dankbaar mochten zijn. Wat wreed zal voor die werkloozen de ontnuchtering zijn nu ze ervaren, dat gekozen zijn in de Staten en gekozen zullen worden in de Eerste Kamer straks grootendeels menschen, die hun niets be loven, die niets beloven. De socialisten in hun waanwijsheid en waan van arbeidersliefde en hun waan van edelmoedigheid dollen miaar door. En in zijn waan is .nooit een mensch dankbaar. In zijn waan kent hij geen mededoogen. De mensch bouwt zijn troon op bloed en tranen en smarten. Als God overwint geeft 'teen. hemel, als de mensch over wint geeft 't een hel. De mensch schiet 'op zijn prooi af en steekt dien aan, ver raderlijker dan de spin, zuigt dien smaken lijker en voorzichtiger uit. Gods handen zijn vol barmhartigheden, maar de handen van menschen vol schelmerijen. Dankbare menschen zijn verdraagzaam. En onverdraagzaamheid komt bij verkie zingen uit. Wat ontaardt menigmaal de verkondiging van de purtijibeginselen in •laffe, zoutelooze laster en twisterij'. Als 'tniet genoeg geeft, moet de „kerk" er bij gehaald worden. Onmogelijk. De „kerk", het uitverkorene is Gods eigen dom en kan niet in den stembusstrijd betrokken warden. Die zichtbare vorm is er dan nog goed voor! Dezelfde dingen moeten dan spijtig meermalen gezegd worden. Dat moest Paulus meermalen, dat moeten wij. Dan moet meermalen gezegd warden, dat de belijdenis der Nederlandsch Her vormde Kerk, de eenige kracht in het volk is, welke dat volk kan redden, en dal men als lid dier kerk zich kan geven aan die partij, waarvan men naar luid der consciëntie overtuigd is, dat deze die be ginselen wil hebben toegepast op het publieke levensterrein. Een kerkelijke organisatie is geen po litieke organisatie. Als 't g'aed is, moeten ze niets met elkander uitstaande hebben. Stel b.v. de gedachte dat de Nederl. Herv. Kerk zou zij'n de kerk, die leden heeft van de Chr. Historische partij'. En al de modernen dan van Dis Theesing tot Professor Eerdmans met hun talrijke groep moderne predikanten. En de Socia listen in de Herv. kerk met hun vele socialistische dominée's en volgelingen; de blijde wereldgroep', anarchisten van het slag als Ds N. J. Schermerhorn. Alle maal Chr. Historisch. Onmogelijk en be lachelijk. Maar evenmin allemaal Socia listisch. Een zeer belangrijk deel der le den van deze kerk moet niets van het Socialisme hebben en w'oont in deze kerk met hen samen. Ziedaar dat 'tniet gaat om 'n kerk voor 'n partij! op te eischen. Wij meenen dat het in ons land dan ook nergens samenvalt. Wat. 'n voorrecht daarom, dat de kerk met rust gelaten kan worden. Wat ge zegend te weten, dat met het maken van wetten en verordeningen in Raden, Staten en Kamer, de kerk niets te maken heeft. In die colleges heeft men zakelijk te kunnen Zijn, heeft men zakelijk te zien en te spreken; in de kerk is de arbeid geiicht op geestelijken - bouw, op gees telijken bloei. Deze dingen worden op ons goede eiland nogal eens door elkaar gehaald en het stemt dankbaar daarover eens met een enkel woord iets te zeggen. Een volgende maal hoop ik uitvoeriger bij de a.s. raadsverkiezingen stil te staan. Een opmerking moet mij, alvorens ik dezien brief toesluit van het hart. Waarom die krijg en die vechterijen in de laatste tijden in de Zeeuwsche peTs tusschen de Antirevolutionairen en Christelijk Histo rischen die beiden 't goede bedoelen en zoeken en zulk een onverkwikkelijk schouwspel leveren aan de massa. O, dat men elkander 4och dankbaar helpe en in liefde door het geloof schraags de, juist waar de vijand al wat links is aanbruist als een sterke stroom, moest alles, wat onder de vanen van den Immanuel wil optrekken, van een vurigi verlangen bezield' zijn om gezamenlijk te gen den vijand ojp te trekken, om te zamen te velde te trekken tegen het Beest uit den afgrond, den leugenprofeet, maar in stede daarvan, zlien wij een op den voorgrond schuiven van allerlei wat noodzakelijk verdeelen moet en den vij anddoet heersc-hen- Eerste Kamer. De beraadslagingen over het wetsont- werp-Braat zijn gisterochtend in de Eer ste Kamer begonnen onder groote be langstelling op de publieke tribune. Aan het woord kwamen tot dusver de heer SliingenbeTg (V.D.), die vóór het behoud van den Zomertijd sprak en de heeren Diepenhorst (A.R,.) en Westerd'ijk (V.D.) die zich voorstanders van het wetsont- weTp-Braat tot afschaffing toonden. Daar de Minister van Binnenlandsche Zaken 's middags in de Tweede Kamer aanwezig moest zijn, werd de behandeling van d'en Zomertijd geschorst tot vanmor gen 10 uur'. I j D'hr Slingenberg wees o-p de hygiënische voordeelen van den zomertijd. Het argu ment, dat de steden zichzelf den zomer tijd' kunnen aanschaffen, doordat ieder een een uur vroeger opstaat, is niet juist. De Zomertijd is niet mogelijk zonder een heid. Pr of. Diepenhorst zlette eerst even uit een, dat .hij zich losmaakt van de verde diging van Braat, welke verdediging niet uitmuntte dioor overstelpend bewijsmate riaal en evenmin blijk gaf van fijne psy chologische analyse. Wel is hij vóór af schaffing. De zomertijd legt aan de boe ren en tuinders lasten op, die_ geheel onnoodig en dus onrechtvaardig zijn. Ten slotte laakt spr. den lof der sociaal-demo- oraten, die het gezond verstand van Me Eerste Kamer prijzien. In Ï916 zei "mi' Ttroelstra, dat de Eerste Kamei' op den mesthoop behoorde. Toen scheen hij' reeds den profetischen blik te hebben, dat een belangrijk deel van den arbeid der Eer ste Kamer zou liggen op agrarisch ter rein. De Kamer ging daarna verder met de 'onderwijsbegrooting. Prof. Slotemaker de Bruine gaf verschillende manieren aan, om op Hooger .onderwijs te bezuinigen. Mevr. Pothuis-Smit informeerde naaf het Nijverheidsonderwijs. Dr Franssen (A.R.) vreesde van de classificatie verslechte ring van het onderwijs. De onderwijsbegrooting werd gisteren nog goedgekeurd. Vooral had de minister geprotesteerd tegen dingen, welke van Zijn ministerie worden verteld. Zoo dat er een centralisatiegeest en neiging tot be strijding van de autonomie van de ge meenten en schoolbesturen Zou heerschen. De legende berust op een verkeerde in terpretatie van een ontwerp-advies aan den onderwijsraad, dat, niet voor publici teit bestemd, in verkeerde handen is ge raakt, maar nooit door den minister is aanvaard. Een tweede legende is de cir culaire aan de gemeentebesturen betref fende het zingen van nationale liederen op de scholen. Die circulaire was ook niet door spr uitgevaardigd. Hij heeft alleen de wenschelijkheid van de daaraan ten grondslag liggende gedachten onder de aandacht van den hoofdinspecteur ge bracht. D'e heer S. de Vries (A.R.) heeft daar tegenover enkele maatregelen ge noemd, die wel bewijs zouden leveren voor den centralisatiegeest van het De partement. Tweede Kamer. In de gister gehouden zitting der Twee de Kamer staakten de stemmen (3939) over het amendement-Beumer tot afschaf fing van den stemplicht. Vóór het amendement stemden de anti revolutionairen, de socialisten, de vrjjZ.- democraten en dhr Kersten. Tegen stem den de Roomsch-Katholieken, behalve de heer Van Vuuren, de Chr.-Historischen, behalve de heer Krijger en do Vrijheids- bonders behalve de heeren v. Rappard, Bierema, Boon en Staalman, Vandaag zal opnieuw worden gestemd. Ir Bongaerts had' den vorigen dag uit eengezet, waarom hij zijn stem aan het af- schaffings-amendement zou geven. Doch gisteren kwam hij, mede namens vele zij ner politieke vrienden verklaren, dat Zij bij nader overleg tegien het amendement

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1923 | | pagina 1