Dit de Provincie.
&"!iasï^j!"Jsajrdïï; 1 M. b him.
Oaderwijs.
Weteasetaap en Knust
Wees liever verstandig dan spijtig;
waarom niet heden een flacon Foster's
Maagpillen gekocht? Dit geneesmiddel
wekt de lever op, regelt de vloeiing der
gal, draagt zorg voor goede spijsvertering
en houdt de ingewanden werkzaam. Dit
beduidt reiner bloed, betere zenuwen en
een helderder hoofd. Prijs per flacon van
vijftig versuikerde pillen f 0.65; in apo
theken en drogistzaken. (10)
Benoemd tot bewaarder van de hy
potheken, het kadaster en de scheepsbe
wijzen te Haarlem; dhr C. Wiersma, vroe
ger to Goes, thans ontvanger der succes
sierechten te Amsterdam.
Bij Kon. Besluit is miet ingang van
1 April a.s. aan den directeur van het
postkantoor te Zwolle, den heer R,. Graadt.
van Roggen, vroeger als zoodanig te
Vlissingcn, op zijn verzoek eervol ontslag
verleend.
Classificatie. Naar de „Tel."
meldt, heeft de voorzitter der classificatie
commissie aan de leden de volgende ge
wijzigde indeeling der gemeenten voorge
steld; Tot do derde klasse zullen o.a. wor
den gerekend: Middelburg en Vlissingen,
tot de „4e klasse Bergen op Zoom, Burgh,
Domburg, Goes, Neuzen, Oostburg, Sas
van Gent en Zierikzee. De overige Zeeuw-
scho gemeenten worden tot de 5e klasse
gerekend.
Dinsdag 30 dezior bezoekt de Com
missaris der Koningin de gemeente Hulst.
- Provinciale Zeeuwsche
schoonheids- en archaeologi-
sche commissie. In de Zaterdag te
Middelburg gehouden vergadering van
bovengenoemde commissie, werd een ad
vies vastgesteld, uit te brengen aan B.
en W. van Middelburg, betreffende de
toepassing van de verordening op het
stedenschoon, die zich richt togen ont
sierende reclames. Eveneens werden vast
gesteld een aantal adviozlen aan het ge
meentebestuur van Goes omtrent bouw
plannen. Aan het gemeentebestuur1 van
Hulst werd een schrijven gericht naar
aanleiding van voorgenomen plannen tot
vergraving del' oude wallen.
Door den secretaris, dhr dr W. S. Un-
gcr, werd het jaarverslag over1 1922 uit
gebracht.
Aanvaring bij' Antwerpen.
Ter hoogte van Austruweel heeft oip de
Schelde een aanvaring plaats gehad tus-
schen het stoomschip „Nautilus", dat op'
weg was naar Londen, en het stoomschip
„Australia". De „Nautilus" Werd geraakt
ter hoogte van de machinekamer en zonk
bijna onmiddellijk. De loods en zeven
tien man raakten te water. Veertien hun
ner wisten zich te redden of werden
op het droge geholpen. De vier overigen
worden nog vermist.
De schok was zoo geweldig en de
„Nautilus" die hoofdzakelijk geladen was
met ijzer en met glas, zonk zoo snel dat de
zestien opvarenden in het water terecht
kwamen. De sleepbooten, die in de na
bijheid waren, vingen in allerijl de red
ding aan. Dertien man, onder wie de
loods, konden op het droge gebracht wor
den. De drie overigen, de tweede offi
cier Cornwall, de stoker Carol en de
tweede hofmeester Vincent, zijn verdwe
nen. (Crt.)
Middelburg. Gisterenmorgen ontstond
Donderdagavond 8 uur vergadert de
A. R. kicsvereeniging wederom. Ook nu
zal nog gesproken moeten worden over de
candidaatstelling voor de prov. Staten en
zal gestemd moeten worden over de volg
orde der candidaten. Tevens zal de voor
zitter, dhr Bastmeyer, over een belangrijk
onderwerp refereeren. Zijn referaat zal ook
aan bespreking worden onderworpen. Het
belooft dus inderdaad een gezellige en
leerzame vergadering te worden. Zij er
getrouwe oplcoimsl der leden, opdat de
bovenzaal van de melksalon goed bezet
zij.
Kruiningen. De bevolking bestond op
31 December 1921 uit 2188 mannen en
2047 vrouwen, samen 4235 pers. Zij ver
meerderde door geboorten door 43 m.
en 50 vr., totaal 93 pers., door vestiging
met 125 m. en 138 vr., samen 263 pers.
Zij verminderde door overlijden met 20
m. en 22 vr., samen 42, en door vertrek
met 198 m. en 203 vr., samen 401 pers.
Zoodat de bevolking op 31 Dec. 1922
bedroeg 2138 m. en 2010 vr., totaal 4148
pers. Een vermindering met 87 pers.
Wolfaartsdijk. Zaterdagavond hield die
werkliedienvereeniging M. M." haar
jaarvergadering. Uit het verslag van do
secretaris bleek, dat het ledental achter
uitgaand© is. Uit dat van den penning
meester bleek, dat er een batig saldo in
lc'as 'is van f167.6.1. Tot bestuursleden
werden met bijna algemeene stommen her
kozen dhr M. Kloosterman (voorzitter) en
P. Rijn. Besloten werd in den loop van den
zomer een tochtje te maken per spoor
of boot voor leden en echtgenooten. Op
initiatief der vereeniging, zal vanaf heden
de petroleum verkrijgbaar zijn voor 11
cent per liter bij liet lid der vereeniging
Joh. v. d. Berge. Aan de geneesheer zal
worden verzocht, of niet de mogelijkheid
bestaat do spreekuren te wijzigen, daar
zo nu op erg ongelegen tijd zijn gesteld
voor do vrouwen der arbeiders.
Kapelle, Men deelt ons mede, dat a.s.
Maandag 29 Jan. een oefening zal ge
houden worden alhier, door een gedeelte
van de afd. Zeeland van het Vrijw. Land
storm-korps motordienst, onder commando
van don Commandant. Om 10 u. 50 min.
zal de colonne alhier geïnspecteerd wor
den door den Gen. Majoor Inspecteur van
den Vrijw. Landstorm. De- dag wordt be
ëindigd m'et een bioscoop-voorstelling van
de Leger-en-Vloot-film „Het Australisch
gedeelte" te Goes.
lersfike. Vrijdag vergaderde weer de
Raad. Voorzitter burgemeester J. Sinke.
Tegenwoordig 10 leden. Afwezig dhr I.
Willemsen. De eerste vergadering van
dit jaar werd geopend door den voorzit
ter met een korte herinnering aan 1922
en een wensch van heil en voorspoed voor
1923. Met een blik op onZe buren, do
valuta, die ook onzen handel behoerscht,
Zijn we wel eens bang. Dat Gods gunst
over de leden van den raad, hun huisge
zinnen en hun handel moge zijn. Poleij
(dankte als tolk van den ganschen raad.
den voorzitter vooi' zijn goede wenschen.
D© notulen der vorige vergadering wer
den door den secretaris gelezen en goed
gekeurd. Dhr A. van den Burght geeft
den raad kennis van het aannemen van
zijn benoeming als lid van het Burgerlijk
Armbestuur. Dhr C. Hartoog heeft Zijn
functie als voorzitter van voornoemd be
stuur aangenomen.
Ged. Staten machtigen den raad tot uit
geven van 50 pet van voorkomende op
do nog niet goedgekeurde begroeting van
1923. Desluit van den raad tot heffing van
heer Maljaars aan den Kinderdijk. Dooi
de politie werd met een minimax het
v|uiur ten deele gebluscht en verder do>or
personeel van de stadsschuur, dat 007-
maatreg'slen tegen verder onheil nam.
Dhr C. van Sluijs alhier, behaalde
te wageningan op de tentoonstelling van
pluimvee, konijnen, enz. met zijn Gouwe
naar een eersten prijs en tevens den
©ereprijs voor den besten Gouwenaar.
D© politie heeft aangehouden de
53-jarigen marskramer M. Z„ vertoeven
de in een volklogement alhier, die van
een door hem gevonden portefeuille met
©enige obligaties en f 120 aan geld; het
laatste grootendeels heeft opgemaakt,
o.a. aan het aanschaffen van koopwaar,
en do portefeuille met de stukken in het
kanaal wierpi. Wegens verduistering werd
proces-verbaal opgemaakt, waarna de aan
gehoudene heden voor den officier van
justitie werd geleid.
Goes. Dezer dagen ontleenden wij aan
„De Grondwet" een verhaal omtrent een
Diuitsch meisje, dat aan enkele Diuitsche
heerem, die alhier verblijf hielden, was
ontvlucht. Wij vernemen echter, dat de
toedracht dor zaak eenigszins anders is,
dan „De Grondwet" het voorstelt.
Bedoeld meisje, afkomstig uit Cleef, was
daar in kennis gekomen met vier Duitsche
hoeren. Ze zou met hen naar Holland
gaan, om behulpzaam te zijn bij het ver-
koopen van de door enkele van die heeren
gemaakte crayon (potlood) portretten. Zoo
kwamen ze ook alhier en logeerden in
het hotel Fukken. Om zaken te doen, had
het gezelschap zich per fiets naar de
dorpen begeven. Bij dat fietstochtje kwam
het meisje echter te vallen en blesseerde
haar knie. Zaterdag 13 dezer gaf zij in
C. B. de Blieck als verhuurder en Pb.
van Damme als huurder vragen den Raad
om uitstel van toepassing van een arti
kel der gemeenteverordening. Aangezien
het verzoek niet gezegeld was, wordt het
voor kennisgeving aangenomen. D© be
grooting voor 1923, die terug gezonden
is, gaat van de volgende opmerkingen
vergezeld. Verandering van salaris van
wethouders en ambtenaren Burg. Stond.
Zoolang de nieuwe salarisregeling dier
ambtenaren niet is goedgekeurd door de
Ged. Staten, vragen zij handhaving van
dien post op het oude. bedrag.
Dhr Poleij wenscht het salaris van wet
houders te verminderen van f300 op f 150.
hetzelfde met ambtenaren Burg. Stand.
Desgewenscht zou Poleij in hooger be
roep gaan bij de Kroon. Dhr Hubrechtse
sluit zich, wat het laatste betreft, hierbij
aan; over het eerste Zal hij liever zwijgen.
Dhr Scheel© raadt aan, zich naar de mee
ning van Ged, Staten te schikken. Het
zal toch niet helpen. De voorzitter raadt
ook aan zich maar neer te leggen bij' den
wensch van Ged. Staten. Dhr Van Sprun-
delen kan Zich meer vereenigen met dhr
Poleij dan met Scheele en den voorzitter
Dhr Bom Zou voor willen stellen om de
salarissen van wethouders iets te verlagen
b.v. op f200 per wethouder. Ambtenaar
B. S. is een andere zaak.
D© voorzitter stelt voor de post op do
begrooting 1923 salariëering wethouders
te verhoogen met f300 en dus te bren
gen op f600.
Dhr Huibrechtse onthoudt ziich van stem
ming. Voorstel wordt verworpen met 5 I
tegen, 4 voor. Voor: burgemeester, Har-
toog, Scheele en Kooman; tegen Van
Sprundelen, de Koeijer, Van Es, Polciï
en J. L. Bom. Voorstel de post van salari-
het hotel te kennen naar Gleef te willen eering ambtenaren Burg. Stand met f310
terugkeeren. Hot ontbrak haar echter aan
het noodige reisgeld. Daarom werd met
de pet rondgegaan en werd voor haar
f8 a f9 opgehaald, 's Zondags vroeg zij
nog aan een van de Duitschers om f 1 om
bij den apotheker wat geneesmiddelen voor
haar knie te halen. Zij ging echter niet
te verhoogen) wordt met 6 tegen, 4 voor
verworpen.
B. en W. hebben aangaande het ver-
Zoek om bewaarschool-onderwijs een on
derzoek ingesteld. Die voorzitter deelt me
de, dat alle gegevens evenwel nog niet
verwerkt Zijn, waarom hij voorstelt, dat
naar den apotheker maar naar het station i nog aan te houden tot de volgende ver-
en vertrok met den trein van 1.48. Het j gadering. Hubrechtse zou in principe wil-
blijkt nu, dat zij in Breda nog eens weer 1 len besluiten of de raad voor gemeente
geld heeft ingezameld. bewaarschool-onderwijs is ja of neen. Dian
konden B. en W. voortmaken of stoppen
met hun werk'. De Koeijer wenscht aan
houding. Hubrechtse ligt zijn standpunt
nader toe. Van Sprundelen ondersteunt
het voorstel van den voorzitter. De bur
gemeester licht do kosten toe: een school,
gebouw van ongeveer f 20.000 en waarom
dan geen bewaarschool op den Dam?
Baar zou dan misschien een lokaal van
school II genomen kunnen worden. Per
soneel zou ongeveer f 2800 kosten,
(f 2000 voor hoofden). Bovendien is er
een neutrale bewaarschool, dan komen er
nog ©en paar bijzondere bij, en wat zal
dat dan weer kosten.
Dhr Scheele houdt een kolossale speech
voor neutraal gemeentcbewaai'school-onder
wijs en dient een motie in, waarin hij zich
onomwonden daarvoor uitspreekt, met
het oog op de n.s. verkiezingen zou spr.
daar gaarne oen verklaring over uitlok
ken.
D© voorzitter betwijfelt of neutraliteit
wol mogelijk is en vindt het moeilijk te
beantwoorden of velen uit onZo gemeente
hieraan deel zullen nemen. Bovendien
moeten dan velen betalen aan een onder
wijl ,dat hun richting onsympathiek is.
En juist nu we aan den vooravond van
d© verkiezingen zijn is het gcwenscht om
©en uitgave van 3 a 4000 gulden zeer
sterk te bestrijden. Wel is de voorzitter
geneigd om subsidie te verleenen aan een
particuliere vereeniging. Dhr Poleij. is
hot roerend eens met den voorzitter. Hij
hcht het een principieel gevaar voor de
gemeente. Ook dhr Bom ziet tegen de
kosten op en vraagt Scheele eenigc din
gen. Bovendien, hoe moet dat onderwijs
zijn; voorbereidend voor de lagere school?
of spelend bezighouden. Het eerste heeft
spr. sympathie niet. Bom raadt dan ook
aan: Wacht tot B. en Wi grondig klaar
zijn. Dhr Kooman spreekt zich nog uit
voor de motie Scheele. Zijn opmerkingen
doen donken aan don ouden schoolstrijd.
Die motie Scheele wordt verwopen met
6 tegen, 4 voor. Voor waren de heeren;
Kooman, Scheel©, Hubrechtse en Bom.
Tegen: J. Sinke, Poleij, Van Es, Die Koeij'r
Van Sprundelen en C. Hartoog.
Benoemd tot leden van do stembureaux
voor de verkiezingen van leden van de
Provinciale Staten en van den Raad de
zelfde heeren Ms in 1922.
Benoemd tot leden van het hoofdstem-
bureau voor do verkiezingen van leden
van den raad: ambtshalve voorzitter de
burgemleester en de heeren: Bom, Hartoog
Poleij, Die Koeijer. Plaatsvervangekb de
(heeren: Scheele, Van Sprundelen en Van
Es. 1 i
Bij de rondvraag vraagt dhr Van Es
of ©r ©en lantaarn geplaatst kan worden
aan den ingang van do Emmastraat, daar
is 't treurig gesteld 's avonds. Die voor
zitter stemt toe, maar de kosten, 'tls op
meer plaatsen zoo.
Dhr Kooman wijst op de groote werk
loosheid die hier heerscht en vraagt om
productief werk of om stenui'egeling. De
voorzitter vraagt of Kooman iets kan aan
wijzen. Dhr Scheele noemt eeitige dingen
op, Hie in aanmerking zouden kunnen
komen. 1
Serooskerke. (W.) Zaterdagavond hield
dhr v. Dijk, 2e secr. van de Z. L. M.,
alhier een lezing voor do Landbouwver-
eeniging. Het <loel van deze lezing was
de aanwezigen te doen begrijpen dat, hoe
klein het landbouwbedrijf ook is, waar
men op geplaatst is, 't noodzakelijk is, dat
men lid van de Z. L. M. is of toch zeker
heel vlug wordt.
Daarna toonde hij met lichtbeelden aan
hoe de Chili-salpeler uit den grond werd
gehaald en verder bewerkt voor dadelijk
gebruik, eveneens werd de fabrikatie van
Thomas en Superfosfaat, kaïniet en pa-
tentkali op 't doek gebracht. Door 't on-
ïgunstige weder waren er maar weinigen
ïaanwezig.
Kamer van Koophandel.
(Vervolg.)
Dhr Jeronimus stelde voor het bureau
met 2 leden uit te breiden. Bovendien
wil de voorsteller den secretaris niet lan
ger lid van het bureau doen Zijn, hij
stelt licrn gelijk met den gemeente-secre
taris. D© voorzitter meent, dat het voor
gesteld© in strijd is met de wet en ook
niet noodig is. Dihr Jeronimius ziegt, dat
de wet spreekt van bestuur en niet van
bureau. Diaar uit de verdere discussie niet
duidelijk wordt voor de leden wat de wet
bedoeld, wordt besloten miet medede-eling
van de geopperde mceningen aan den mi
nister tc vragen, wat de bedoeling is.
Tot leden der verschillende commissies
wonden na, ©enige besprekingen benoemd:
in die vooir de financiën d© heeren Wit
kam, Lindenbergh en Bosman; voor het
handelsregister: de hoeren D© Vos, voor
zitter, Olthofï en Massee; voor het ver
slag: de hoeren Kielstra en P. G. Laer-
noes; voor het verkeerswezen, dc heeren
M. Laernoes, voorzitter, De Vos, VanNif-
trik en Jeronimus; voor dei wettelijke be
palingen: de heeren Jeronimus, voorzitter
Einzlin en Anker; voor de handelsbelan
gen: de heeren Bosman, Klok, Machgeels,
Witkam en Van den Berg; voor de Nijver
heidsbelangen: de heeren Van Niftrik,
voorzitter, M. Laernoes, Olthoff, Klijberg
en Chamuleau. D© commissies, die nog
geen voorzitter hebben, zullen dien later
uit hun midden kiezen, in verband met
de afwezigheid van een deel der geko
zenen.
Het voorstel, om aan het gemeentebe
stuur van Middelburg te verzoeken te
overwegen of het regelend op kan treden
zoodat maar één noteering van boter en
eieren wordt opgemaakt, doet den heer
Kielstra vragen, hoe de commissie tot
haar conclusie is gekomen, hoe heeft zij
haar onderzoek ingesteld? Hoe weet zij,
dat de ambtenaar der Z.L.M. altijd hoo
ger is men ma,akt altijd accoord.
D© lieer Jeronimus meent, dat de meest
hoogstaande persoon niet hoogstaand ge
noeg is om een goede noteering op te
maken. Als men krijgt wat adressant wil
bereiken, dan zal do Z.L.M. toch voort
gaan een goede noteering op te maken
en dan per advertentie die noteering be
kend maken. D© kamer zal het beste doen
het betrokken adres voor kennisgeving
aan to nemen. Dhr Enzlin wijst op Zie
rikzee waar de Z.L.M. naast de gewone
noteering toch ook noteert en wel in
verband met de noteeringen in ander©
plaatsen van ons land. Dhr Olthoff zegt,
als do Z.L.M. geen rekening houdt met
do prijzen ter plaatse, ©r des te meer,
reden is het voorstel aan te nemen.
Dhr Lindenberg wijst op de mlai'kt te
Goes, waar de handelaren do prijzen druk
ken, dooi' zelf een hoeveelheid boter op
do markt to brengen en tegen lagen prijs
aan een collega te verkoopen en dan is
het toch ook goed, dat de producenten
een woordje meespreken om den prijs op
een goed niveau te brengen. Het beste
acht spr. echter, dat de kamer zich bui
ten de Zaak houdt.
Dhr Oosterbaan wijst er op, hoe het
gemeentebestuur van Goes er niet in ge
slaagd is afdoend regelend op te treden,
liet artikel is nog te veel ruilhandel!.,
Z.lï.s. werd aangenomen het voorstel om
adhaesi© te betuigen aan een adres van
do Kon. Ned. Automobielclub aan dc
Staten van Noord-Brabant 0111 opheffing
van 'het weggeld voor personen buiten
dio provincie woonachtig. Eveneens werd
Z.h.s. aangenomen- het voorstel om aan
de gemeentebesturen binnen het gebied
der kamer te verzoeken om het voorbeeld'
te geven ten opzichte van de 48-urige
werkweek.
Het laatste voorstel was dat, om toe
te treden als lid der Vereeniging van
kamers van koophandel, die staat te wor
den opgericht.
Dhr Jeronimus acht dit slechts een
andere naam voor een Centrale kamer,
waarvan de oprichting niet werd goedge
keurd. II31 is weer een middel, om be
stuurt} es te scheppen. Dhr Stofkoper
Zegt, dat de vareeniging geen orders zal
geven en geen beslissingen nemen.
Dhr Oosterbaan meent, dat men ver
schoond moet blijVen van allerlei con
gressen ien vergaderingen, die geen nut
hebben. Alle takken van handel en
industrie hebben hun landelijke bonden.
Dhr Boudewijnse diftirentegeii acht de
vereeniging van groot nut. Het is gc
wenscht voeling met elkaar te houden om
vooral inzake maatregelen van algemeen
bestuur oen lijn te trekken.
Dhr Jeronimus zegt, dat de kamers-van
koophandel niets zijn en de Vereeniging
van Kamers ook niets zal zijn. De secre
taris wijst er op, dat het gebrek aan
een vereeniging reeds ©enige malen ge
voeld is, z,ooals bij de kwestie van over
name dier adviesbureaux; een centraal
bestuur is noodig. Verschillende heeren
blijken bang te zijn voor de kosten.
De voorzitter stelt ten slotte voor de zaak
tot een der volgende vergaderingen aan
te houden. Hiertoe wordt z.h.s. besloten.
Bij de rondvraag komt dhr Jeronimus
op tegen de wijze waarop do minister
van waterstaat do vragen van dhr Dres-
selhuijfe heeft beantwoord ton opzichte
van „Die Zeeland"; vooral protesteert hij
tegen de beantwoording van de derde
vraag, waaruit zo-u moeten blijken, dat
„Die Zeeland" goed heeft gedaan den
nachtdienst in een dagdienst to verande- 1
ren. Spr. wijst er op., dat „Die Zeeland" i
zijn passagiers verloor, doordat etf geen
goede treinen meer liepen; had men alle
treinen weggenomen, dan was het verkeer
hcelemaal verloopen. Dhr M. Laernoes
sprak er dhr Dress-elhuijs reeds over, die
verontwaardigd is en ei' zeker op terug i
zal komen. Dhr Van Niftrik zegt, dat
ook van ander© zijde tegen deze wijze j
van doen zal worden opgekomen, maar
(meent, dat de kamer ook een krachtig
protest moet doen hooren. Hiertoe werd
zlh.s. besloten, waarna sluiting.
Lied 166„Dat 's Ileeren zegen op VJ daal".
Beide malen was hot Kerkgebouw goheel ge
vuld.
Geslaagd voor doctoraal examen,
Germaanschc taal (Duitsch) de hoer L.
J. de Jongh, leeraar aan het Chr. Lyceum
te Hilversum, vroeger te Goes.
Ned. Herv. Kerk.
Bedankt voor Haulerwijk door N. A. C.
Slotemaker de Bruine, cand. te Utrecht.
Beroepen te MiddelharnisA. J. W. van
Ingen te Ilattem.
Chr. Geref. Kerk.
Beroepen, te Biezelinge: A. Gruppen te
Steen wijk.
Geref. Gemeenten.
Aangenomen naar Opheusden en bedankl
voor Sliedrecht door J. R. van Oordt te Ridder
kerk.
WOLPHAARTSDIJK. Gekozen lot diaken
in de vacature W. Meulenberg de heer D.
Schipper Lz.
In de vergadering van den kerkeraad
der Ned. Herv. Gem. te Den Haag heeft de
voorz. medegedeeld dat in het ministerie van
predikanten do wenschelijkheid is uitgesproken,
spoedig een 16e predikantsplaats te stichten.
Hij vroeg de adhesie van den Kerkeraad.
Deze heeft beloofd te zijner tijd de zaak
te zullen steunen.
VLISSINGEN. Gisterenmorgen werd ds D. J.
Leepel, beroepen predikant bij de gecomb.
Evang. Luth. Gemeente Vlissingen en Middel
burg, door ds Brass van Rotterdam, als
consulent, bevestigd met een predikatie over
Matth. 133, laatste gedeelte. Op verzoek
van ds Brass werd den nieuwen leeraar door
de gemeente een zegenbede toegezongen. Des
avonds verbond ds Leepel zich aan zijn
gemeente te Vlissingen met een leerrede over
Romeinen 1527. Na het uitspreken van den
zegen zong de gemeente haar predikant toe
De „'duizendjarige" linden in Zeeland),
De heer v. W, schrijft aan het Hbld
In de allerlaatste dagen van het vorige
jaar bevatten verschillende bladen hel be
richt, dat op Zuid-Beveland aan den straat
weg van 's Gravenpolder naar Goes vier
lindeboomen staan, die dat jaar „hun tien-
ceuwen-fcest" vierden. Benige bedenkingen
tegep deze njededeelingen, mogen hier plaats
vinden. Vooreerst oen opmerking van plant
kundigen aard. Al kunnen linden ongetwijfeld
den eerbiedwaardigen Iceflyd van duizend en
moer jaren bereiken en al zijn de vier aan
geduide werkelijk forsche hoornen, de om
vang der stammen op borsthoogte eti de vrij
groote gaafheid, waarin ze zich verheugen,
geven geen al te sterken steun aan do be
wering in bedoeld bericht.
De schrijver bouwt zijn meedingen op his
torische overwegingen. Hij zegt o.a.: „Bekend
is, dat oudtijds do Lindeboom op •Zuid-Beve-
land (en mogelijk ook elders) een grensschei
ding aanwees. Waren er een drietal linde
boomen bij elkander geplaatst, dan beduidde
dit de grensscheiding van ccn ambachtsheerlijk
heid vond men er vier bij elkaar, zoo was het
een grafelijke grensscheiding. Vandaar, dat
velen op Zuid-Beveland de vier linden (hij
's Gravenpolder) voor een oude grafelijke grens
scheiding houden". En niettemin houd ik
deze meening voor ten eenenmale onjuist.
Ziehier waarom.
Ter aanduiding eener grens van het bezit
recht werden, zoo noodig, behalve vele
andere dingen, ook wel boomen gebruikt. Dit
waren echter steeds eiken, beuken of dennen,
geen linden. De linde was do gorechlsboom
bij uitnemendheid. Voor dit doel dienden ook
wel eiken, zelden echter andere boomsoorten.
Een grensteeken, onverschillig wolk, werd
geplaatst, waar de grens „endde en wendde",
dat was dus aan hoekpunten der bezitting.
Wat graaf Dirk in 922 van Karei de» Een
voudige kreeg, wendde ter plaatse van be
doelde vier linden niet. Ten zuiden liep bet
breede water de Zwake een heel eind west
waarts naar de Loyve, oostwaarts naar den
Ilont of Westcr-Schelde.
Bovendien moest de grootte van een land-
stuk alleen dan door leekens worden aangeduid
en bij voortduring verzekerd, wanneer die
door hu t ngewone m'ddelen of door gewone
meting bepaald was; niet echter, wanneer die
grootte, zooals hier, door een stroom was
bepaald. Dus waren hier ook geen boomen
als grensteeken noodig.
Verder heet het in bedoeld bericht: „Ge
schiedkundige sehiijvers hebben ons verhaald
van de grafelijke goederen, die zich zuidelijk
uitstrekten tat Fartrapa op Zuid-Beveland".
En op gezag van den heer Holleslollc zegt
de schrijver: „Het woord Fartrapa beteekent
vaart of vaarreep". Dat zou dan toch in den
schenkingsbrief van Koning Karei wel een
uiterst vago aanduiding zijn geweest: „tot
de vaart of vaarreep". Welke? Er waren
er meer dan één. Van do Sincfal, het latere
Zwin, zal ik maar zwijgen. Doch langs den
zuidkant van Zuid-Beveland liep de Hout,
waaruit bij de Kapelloplaal in dezelfdo rich
ting, n.l. westwaarts, de Zwake stroomde,
die overging in de Loyve, welk na uw zich
verder noord-westwaarts als het Schenge
voortspoedde. Ziedaar de eene vaart of vaar
reep. Maar de Ilont liep voorbij de genoemde
plaat eerst zuid-, daarna westwaarts ten zuiden
van Baarland en Borsele; dat was een tweede
vaart of vaarreep. Zulk een dwaze grensbe
paling mag men Karei toch wel niet toeschrij
ven. En waarom plantte men do vier linden
aan de Zwake, doch niet aan de Loijvo en
zoomin aan het oostelijke als aan het westelijke
deel van do Schelde? Aan de Zwake was
geen wendplaats der grafelijke goederen te
vinden, wel aan de andere, hier genoemde
„vaarreepen".
's Konings brief is niet tot my'n beschikking;
maar uit tal van andere gegevens, die mij
wel ten dienste staan, blijkt, dat do naam
der grensplaats niet luidde Fartrapa, doch
Fortrapa, en dat dit geenszins beteekent.
„vaart of vaarreep", maar Voortrap, een
plek, die nergens anders lag of kon liggen,
dan aan de Zwake, even benoorden liet tegen
woordige 's Gravenpolder en misschien daar,
waar thans de vier linden staan.
Wat van die Voortrap te zeggen is, is zoo
merkwaardig, dat ik er hier zeker wol iets
van mag meedeelen. Ook de linden komen
daarbij behoorlijk tot hun recht. Gelijk door
metathesis, een meermalen voorkomend taal
verschijnsel, uit het woord „kolvenier" „klo-
venier", uit „sporkelmaand" „sprokkelmaand''
ontstond, zoo luidde het woord „voortrap"
oorspronkelijk „voortarp", d.i. voorterp. Een
terp is, zooals met weet, een heuvel.
De hoofdplaats van Zuid-Beve
land, benoorden Hont en Zwake was oudtijds
niet, gelyk thans, het stadje Goes, of, als
tevoren, de nu verdronken stad Roimergwale,
doch Kapelle, althans de plaats waar
fegenwoordig dit dorp ligt. Daar vond men
den heuvel Eliwerve (werf der godin Hela),
de plek, waar de booge rechtsmacht over
het eiland berustte. Vlak erbij lag eveneens op
een heuvel de Maalstede, waar de zware
vonnissen, op Eliwerve geveld, weiden vol
trokken, dus een schavot. Eveneens in de
onmiddellijke nabijheid de hoogte Bruëlis
(brug van Hela), waarover de gevonnisten
naar de strafplaats geleid schijnen to zijn.
Alzoo drie heuvels bijeen, alle aan de uitoefe
ning van hot hooge recht gewijd. In rechte
