No 74
Donderdag 38 December 1933
37e Jaargang
Buitenland.
NIEUWJAARS-ADVERIENTIËN.
FEUILLETON.
.BINNEN IJZEREN MUREN
Drukkers-Exploitanten
OOSTERBAAN LE COINTRE GOES
Bureaux: Lange Vorststraat 6870, Goes
Tel.: Redactie no. 11Administratie no. 58
Postrekening No. 36000.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259
We herin neren er laan, dat Nieuwjiaars-
aidvertentiën bij vooruitbetaling moeten
worden voldaan (voor advertent!ën teir
grootte va|n 5 regels f 1.vo,or namen
onder den Algemeenen Nieuwjaarswensc'h
f 0.20). Advertentiën. waarvoor ih-et be-
ldrag1 inlet vooruit per postwissel, in post
zegels of op onze postrekening No. 36000
wordt betaald, kunnen niet worden ge
plaatst.
DE ADMINISTRATIE.
T. B.C.-BESTRIJDING.
1 Geachte Redactie,
Ik heb m mijn stukje in uw courant
-van 9 December aan den schrijver over
Tuberculose-bestrijding in uw blad. ge
vraagd cijfers te stallen tegenover de onze,
-die gebkiseerd waren op de toen aanwezige
ige geven s.
Een van de weinige cijfers, die de
schrijver ip uw blad van 16 December
geeft is het getal 40 in zijn eersten zin,
daarmede den indruk Wekkende, dat wij
aan directeuren van 40 sanatoria ge
vraagd hadden om inlichtingen; van 6
antwoord hadden gekregen en de ant
woorden van de 34 overigen nog moesten
afwachten toen wij ons stukje schreven!
Dat zou zeker een voorbarige conclusie
zijn geweest! Maar de voorstelling is on
juist en een dergelijke wijze van behan
deling van een ernstige zaak komt eigen
lijk niet te pas.
Er bestaan in ons geheele land geen 40
sanatoria! Wij vroegen inlichtingen aan
13 Directeuren van sanatoria of daarop
gelijkende inrichtingen. En als dan de
eerste 6 antwoorden zoo positief luiden^
hls hier het geval was, dan is er toch
wel reden om hiermede voor den dag te
kojvien en daaraan oenige beschouwingen
Vast te knoopen.
V310. de 7 overige sanatoria waren er
4 volledig bezet; 12 patiënten wachtten op
plaatsing; 3 sanatoria varen niet vol en
hadden samen 72 bedden onbezet. Daar
bij de andere sanatoria 114 patiënten op
opname wachten, blijft er ten slotte een
te kort, al is dit véél kleiner dan wij
eerst dachten.
De cijfers in „de Sociale Verztekering-
gids" zijn natuurlijk juist voor de aan-
■vragen van de Raden van Arbeid. Maar
zijn er dan geen patiënten, die buiten den
Raad ran Arbeid om, opgenomen worden?
'Niet alle patiënten, die sanatoriumverple-
ging noodig hebben, zijn toch bezitters
van renteboekjes.
Dat er gedurende een zekere periode
minder aanvragen voor opname gedaan
worden is niels bizonders. En bewijst
niets! In alles is- toch stijging en daling!
Maar dat die daling aanhouden zou, zoo-
ials de schrijver meent, dat geloof ik
niet en met mij velen in den lande! „De
Zeeuw" is iniet de plaats om daarover een
discussie te gaan openen.
Over het tijdig opnemen van tubercu-
lose-patiënten zijn wij het eens. Juist dit
zal de taak der consultatie-bureaux zijn;
juist dat moet bevorderd worden. Maar
daarom moeten toch niet alle patiënten
met II uit het sanatorium verwijderd wor
den! In ieder stadium kan de Tuberculose
nog genezen.
De schrijver laat zich ook nog -uit over
verpleegduur (4 maanden!!) en vterpleeg-
ruimte in Zeeland en over Sanatoria-
zalen in ziekenhuizen. Op een andere
Een verhaal uit den Fransch-
Duitschen oorlog.
door
ANNIE LUCAS.
Uitgave Neerbosch' boekhandel.
45.)
25 October. Gisteren kwam oom .alleen
thuis en niet met een paar medeofficieren,
zooals hij dat 's avonds na 'afloop van
de inspectie op de wallen gewoonlijk doet.
•Hij deed het met het oog op onzen gast.
Toen er in den loop van den dag in
tegenwoordigheid van luitenant Erhardt
op gezinspeeld werd, verzocht hij drin
gend, dat wij ons om hem niet geneeren
zouden. Gij kunt mij vertrouwen, zeide
hij glimlachend. Nu, daar twijfel ik ook
niet aan. Zijne warme genegenheid voor
Leo en zijn belangstelling in alles wat
hem betreft winnen ons hart. Toen ik
dezen morgen in de eetkamer kwam, zag
ik, dat Arnold .zich op genade of ongenade
had overgegeven. Hij hing op de arm
leuning van luitenant Erhardts stoel en
luisterde met open ooren naar een ver
baal, dat deze hem deed. De kleine jon-
plaats wil ik gaarne met hem daarover dis
cus sieeren. Hij geve naam ten adres. Ik
beu ter beschikking. Inmiddels hebben de
Provinciale Staten de behandeling van het
voorstel tot afwijzing van het verzoek
van onze vereeniging uitgesteld tot het
volgend jaar. Wij komen dus nog op de
zaak terug en hopen nog eens gebruik te
mogen maken van de gastvrijheid van uw
blad-
Met dank voor de plaatsing.
Hoogachtend,
Uw dw.
HOORWEG,
v.oprz. dei' Ver. Sanatorium Zeeland.
Middelburg, 25 Dec. 1922.
De tweede lezing.
De Lager Onderwijswet is bij tw'eede
lezing aangenomen. Daarbij; deed de mi
nister nog een verrassende mededeeling,
namelijk, dat bij de aanneming van een
der overgangsbepalingen een fout was
over 't hoofd gezien, waardoor de door
de regeering, beoogde bezuiniging „h aar
blezuinigings-oogmerk missen
zg u
Die fout zat in paragraaf 2, welke aldus
luidt
Indien.gedurende de jaren 1923 tot
en met '1925 het onderwijzend perso
neel eener school het minimum) aantal
onderwijzers, gesteld in het 'bij' deze
wet gewijzigd artikel 28 der Lager On
derwijswet 1920 o v e r s c h r ij d t, wordt
de fdjksvergoeding, bedoeld in de ar
tikelen 56 en 97 dier wet, dienover
eenkomstig berekend, doch voor geen
grooter aantal onderwijzers dan op 31
December 1922 voor Rijksvergoeding; in
aanmerking komt.
Hier wordt derhalve voorgeschreven dat
gedurende drie jaren de Rijksvergoeding
ook gelden zar voor salarissen van die
onderwijzers, 'die er meer zijh Man de
wet vereischt.
De bedoeling dezer bepaling is, dat het
aantai onderwij'zers aan vers scnolön moet
dalen, en nu wordt, om te verhinderen
dat er te veel onderwijzers op Wachtgeld
raken, bepaald dat deze „afvloeiing" niet
reeds op 31 Dlec. 1922 opi eenmaal ge
schiede; doch over een tijdvak van drie
jaren mag loopen. Diat was bedoeld,
maar de noodige bepaling], die de be
doeling uitdrukt, ontbreekt, namelijk dat
bij komende vacatures de bovental
lige plaats niet vervuld mag
worden.
Zooals de bepaling nu luidt, moet de
plaats die op 31 D'ec. opien valt, open
b 1 ij v e n, maar komt die plaats open
in de jaren '23, '24 en '25, dan moet
die plaats vervuld worden. En om
dit af te snijden is nu een nieuw wetje
voor dit bepaalde geval noodig.
'Het pleit voor de scherpzinnigheid van
ons A.-R. Kamerlid mr 'Rutgers, dat hij
in de zitting van 20 D'ecember bij; de be
handeling van deze paragraaf op deze
fout wees. Hij zei onder anderen-
Volgens deze paragraaf zullen ge
meentebesturen die na het in werking
treden van deze wet alles bij het oude
laten, daarvan geen financieel nadeel
ondervinden, want het Rijk zal be
talen voor precies hetzelfde
aantal onderwijzersplaatsen
als het tot nu toe deed. Ook
in geval van een vacature zal er voor
de gemeente geen belang zijn de onder
wijzersplaats niet aan te vullen.
gen had gezegd, dat hij met dien akeligen
Pruis niet pralen of aan tafel zitten wilde
en had zich gisteren met de stijfhoofdig
heid van een bedorven kind aan zijn
woord gehouden. Nu was alles veran
derd. Ilij liet onzen gast geen oogenblik
alleen, zoodat wij vreesden, dat hij lastig
werd, maar het arme kind heeft in den
laatsten tijd ook zoo weinig afleiding ge
had, dat iedere verandering welkom is.
Luitenant Erhai'dt zegt, dat hij het zoo
plezierig vindt weder in een huiselijk-en1'
Ijcring te zijn. Alle stijfheid en vre-e-mdighetid
is weggenomen door zijh spreken over
zijn ouders, zusters en broeders,, wiet1 na-
men wij' het eerst gehoord hebbein van,
geliefde lippen, die nu miaar ,al te waar
schijnlijk reeds verstijfd zullen zijn door
de aanraking van de koude hand des doods.
Ik geloof, dat Luitenant Erhardt be
grijpt, hoe de zaken miet Nina staan, ten
Mnste is hij zoo bijzonder zacht en vrien
delijk togen haar. Misschien treurt in
Duitschland ook wel een om, zijn lot, even
als zij over Leo. Zooveel is zeker, de over
eenkomst van zijn toestand en dien van
Leo, indien o, dat vreeselijk indien, dat
hij iedere gedachte aan hem boven komt
jndien hij werkelijk op dien noodlotti-
gen dag aan den dood ontkomen is, en
een vreemdeling en gevangene is in een
vijandig land, trekt ons hart met onweer
staanbare kracht tot Karei Erhardt..
Na aangetoond te hebben, welke formu
leering "beter ware geweest, eindigde de
heer Rutgers
Hoe heeft de Minister van Financiën
zich met deze overgangsbepaling kun
nen vereenigen, die de voordeden,
die het ontwerp aan 'de Rijks-schatkist
biedt, voor een aanmerkelijk deel ver
schuift naar een perspectief dat drie
kalenderjaren verwijderd is? Ik vraag
mij inderdaad af of de Kamer wel
wijs zal doen met deze paragraaf aan
te nemen.
De nu van achteren bekeken zeer juiste
opmerkingen van inr Rutgers werden
evenwel niet beaamd, noch door don
minister, noch door de Commissie van
Rapporteurs, noch door de knappe juristen
in de Kamer, het waren altegaar duttende
Homerussen, naar den regelinterdum
bonus dormitat Homerus (Homerus dut
ook wel eens) het beste paard strui
kelt wel eens ofschoon een gewaar
schuwd man toch geldt voor twee. Zij'
sloegen de waarschuwing van mr Rutgers
in den wind, behoudens een zevental
die, nadat mr Rutgers stemming over
deze paragraaf had gevraagd, met hem
hun stem er tegen uitbrachten. Het waren
de leider onzer partij met pirof. Visscher,
dr Reumer en dr Scheurer benevens de
heeren Heukels, Schouten en de Monté
ver 'Loren.
Een verbetering van de gewraakte para
graaf zal nu zoo spoedig mogelijk moe
ten volgen.
De minister zal dan ook voorstellen
de volgende aanvulling: „en met dien
verstande, dat geen Rijksvergoedingen
worden verleend voor onderwijzers, die
aan een school voor gewoon of voor
uitgebreid lager onderwijs Werkzaam bo
ven het aantal bedoeld in het gewijzigd
artikel 28 zijn aangesteld, met ingang van
een datum."
Hierdoor komt derhalve de aanvulling
van vacaturen, gesteld men besluit daar
toe, voor rekening der gemeente.
De novelle zal wel al in Februari,
wanneer de Kamer van haar reces te
rug komt, gereed liggen.
Twee om twee om twee.
„De Nederlander", de balans opmakend
van de jongste onderwijsdebatten, komt
tot de volgende slotsom.
Het blad had vrijheidsverruiming ge
vraagd: lo. voor onderwijs in vreemde
talen reeds vóór het zevende leerjaar;
2d. voor minder dan 14 lesuren per week
in de gewone vakken op de ulo-school;
3o. samenvoeging van 1. en ulo-school
(kopschool) in één gebouw; 4o. handha
ving der 'bevoegdheid om surnumeraire
onderwijzers te benoemen; 5o. en die te
beloonen; 6o. vrijheid in zake schoolgeld
heffing.
Het blad constateert, dat het gevraagde
onder lo. pn 5o. niet is verkregen; on
der 4o. en 6o. volledig is behaald; on
der 2o. en 3o. belangrijk is verruimd.
Immers in zake 2o. is bepaald dat al
leen in ihtet eerste! leerjaar eenier Ulo-school
14 uren pel' week aan de gewone vakken
van het L. O. moeten gewijd zijn, en men
in de boogere v,akken met tien uren kan
volstaan. Èn in zake 3o. dat indien beide
scholen saam niet meer dan 350 (tot 1930
zelfs 5001) leerlingen tellen, samenvoe
ging onder één hoofd vpn een lager©
school met een Ulo mogelijk wordt, terwijl
liet vroeger slechts voor een. maximum
van '220 gold.
Het is moeilijk anders dan als Karei
aan hem te denken, daar wij door Leo
zooveel van hem hoorden. Arme oom Louis!
Menigeen van zijn kennissen heeft hem
vandaag koeltjes behandeld, omdat hij1 een
van het gehate ras onder zijn 'dak her
bergt. Sommigen zelfs vragen of het niet
een verspieder zou kunnen zijn-' Ik denk,
dat de tegenspoed achterdochtig maakt.
Overigens niets nieuws.
26 October. Toen moeder vanavond naar
bed ging, gaf zij mij Lëo's trouw be
waarden brief met de woorden; Misschien
wil Karei Erhardt hem1 wel eens lezen,
Rienée. Zoudt gij hem den brief eens wil
len brengen? Het zal hem! genoegen doen
te zien, dat zijn vriend niet vijandig ge
zind geworden is tegen zijn landslieden.
Ik nam den brief mede en vond den
'jongen Duitscher alleen in de bibliotheek.
Toen ik binnenkwam stak hiji snel een por
tretje, dat hij bezig was te bezien, in zijn
borstzak en zag mij' met droevige oogen
aan. Mijn moeder zendt u dit, zeide ik.
Het is de laatste brief van onzen Leo en
voor ons van onschatbare waarde. Gij had
hem ook lief, daarom dacht zij, dat gij
hem wel gaarne zoudt willen lezen.
Heel gaarne, dank u zeer, antwoordde
hij: ernstig, waarop ik hem alleen liet.
Een half uur later kwam! hij in de zit
kamer met Leo's brief in de hand. Juf
frouw Renée, zeide hij, ik kan u niet ge-
De betuiging harer ingenomenheid met
de behaalde winste zal wel algemeen in
stemming gevonden hebben.
Tweespalt.
Het congres voor den vrede heeft ope
nieuw getoond dat de vrede op aarde,
door de zonde verstoord, ook niet door
congressen te herstellen is, in weerwil
van. de lieve woordjes onder Welke de
sociaal-democraten elkander omhelzen.
Voor ons die, inet toepassing in de
eerste plaats op ons zeiven belijden dat
de mensch, zelfs de best denkbare, van
nature geneigd is, ook den naaste te
haten, was de op het congres opnieuw
opigedane ervaring geen verrassing.
Zelfs de sovjet-mannen hebben niet
kunnen verhinderen dat bolsjewisten en
meinsjewisten, schoon in den wortel
één, en in de praktijk éénzelfde doel
nastrevend, elkander als hongerige wol
ven te lijf gingen. Een Rotstein en een
Abramowitsch Wisselden woorden als
dolksteken, en verweten elkander de
grootst denkbare misdaad van „kapita
lisme".
Wel hadden allen gelijk, die beweerden
dat regeeringen en „kapitalisme" den oor
log niet zullen verdrijven. Maar hunne
openlijke ruzies, waarbij1 de felste haat
des oenen tegen den ander oplaaide, had
hen heliooren te overtuigen, dat deze taak
vèr gaat ook boven de krachten van so
cialist en communist, ook al treden zij
op met de dweperige leus van het „een
heidsfront".
Zoolang de zonde heerscht, zal de vre
de uitblijven, en voor wie den Vredevorst
verwerpt, zal het Rijk des Vredes nimmer
komen. Vrede door recht, is de eenige
mogelijkheid.
Turksche prins gearresteerd.
Prins Zei'decheno Mohammed Saide, de
zoogenaamde potentaat van het nabije
Oosten, die zich een afstammeling noemt
van den grooten profeet, heieft een alles
behalve pleizierjge Kerstmis gehad. De
prins heeft gedurende deze dagen in een
der Parijsche politieprefecturen doorge
bracht.
Prins Zerdecbeno, die de Islamieten van
Indië, het Nabije Oosten, en Afrika onder
een grooten wetgever wil vereenigen, werd
door Parijsche detectieven in hechtenis
genomen in verband met een aanklacht
van hotelhouders, wijl de prins zijn reke
ningen niet betaalde. Bij zijn arrestatie
verklaarde hij op weg te zijn naar de con
ferentie van Lausanne om zijn land al
daar te vertegenwoordigen.
De prins heeft na zijn aankomst uit
New-York eenige weken in de beste ho
tels van Parijs doorgebracht, waar hij
evenals te New-York zich de meest luxu-
euse uitgaven veroorloofde. De "Fransche
bladen legden evenwel al aanstonds eenig
scepticisme aa'n den dag en op het einde
Ider eerste week verzocht men den prins
zijn rekening te betalen of te vertrek*
ken. De prins vertrok, maar kwam later
terug en betaalde zijn rekening. Dit geld
had hij echter geleend van twee em
ploye's van een ander hotel. De recherche
onderzoekt momenteel in hoeverre de ver
klaringen van prins Zerdecheno waarheid
bevatten.
neeg danken voor het lezen van deziein
brief. 1
Ik geloof niet, dat hij Nina opmerkte,
die in de vensterbank zat, half verscholen
achter een van de zware gordijnen.
Hij1 is ons zooveel waard, zeide ik, en
vertelde hem toen een ©n ander van Henri
de l'Ormie.
Hij wachtte totdat ik uitgesproken had
en zeide toen eensklaps: Heeft Leo in
geen enbelen brief d©n naam genoemd
van den Duitschen officier, dien hij1 op
het slagveld ontmoette?
Neen, wij hebben niets mteer van hem
gehoord. Hij had wel zijn kaartje, maar
noem't den naam niet, dien wij natuurlijk
toch niet zouden gekend hebben.
Zoudt u mij zeer fantastisch vinden, als
'ik u zeg, dat ik er bijna zeker van ben,
'dat hij niemand anders was dan mijn lief
ste vriend, mij meer waard dan een br od
der
Waarlijk? en mag ik u vragen waarom?
Omdat de daad, de wij'ze, de woorden,
mij zoo volkomen aan hem doen denken.
In de Duitsch© legers zijn vele vrom©,
trouwe harten, velen, die een' onbedorven
heilig leven geleid hebben, maar niemand
is aan hem gelijk. U zult het zien. Dat
kaartje zal den naam dragen van Conrad
van Éidelstein.
Als :ik het ooit te zien krijg, antwoordde
ik treurig. Maar vertel miji meer van uw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG
A b o n n e m e n t s p r i j s
Per 3 maanden, franco per post, f 3.
Losse nummers f 0.05
Prijs der Advertentiën:
1—4 regels f 1.20, elke regel meer 30 ct.
Bij abonnement belangrijke korting.
Storm op zee.
De te New-York aangekomen stoom
schepen rapporteeren zware stormen in
den Noordelijken Atlantischen Oceaan,
welke de kleine schepen met vernieti
ging bedreigde on hun dektuig vernielde.
Ook werden de schepen uit den gebruike-
lijken koers gedreven. De kapiteins van de
Cedric en van de Zeeland zeiden dat zij
de zwaarste stormen van hun loopbaan
hadden ontmoet. De La Savavoice en de
Manchurie en andere stoomschepen had
den verscheiden dagen vertraging omdat
zij moesten vechten tegen de zware zeeën.
De roman van Mussolini.
Aan het vierde artikel van de interes
sante reeks, die! de Romeinsche corres
pondent van de „Daily Mail" aan dan
groei en ontwikkeling van helt fascisme
wijdt, ontleenen wij de yolge-nde bijzon
derheden.
Toen het fascisme oip 25 Maart- 1919
te Milaan geboren wórd, was ©r geen
blad in Italië, dat er melding van maakte.
Dat ontmoedigde Musolini echtelr in hot'
minst niet. Gedurende de eerst© achttien
maanden van langzamen en moeilijken groei'
in zijn „Popoio d'Italia" herhaaldelijk toe
van het fascisme, riep hij het den Italianen
„Eiens zult gij- van de fascisten spreken)
Bij Jupiter, gij zult er van spreken!" j
Maar in vergelijking mot de rood© orga
nisaties was het fascisme-in-zijn-begin een
belachelijk dwergje tegenover den gewel
digen reus. Zelfe tegenstanders van hel
socialisme haalden meewarig de schouders
op voor do nieuwe „kruisvaarders".
Bij1 de algemeen© verkiezingen in 1919,
een paar maanden na de geboorte van hei
fascisme, stelde Mussolini zich candidaal
voor het parlement, te zamen met Tosea-
nini, den musicus en Marinetti, dén futtf*'
ristischcn „schilder", welk trio door dé
facsisten beschouwd werd als de zuiverste
belichaming van den. nieuwen gaost in
Italië. Mussolini kreeg slechts 5000 slelm-
men, de socialistisch© tegeneandidoal
kreeg er m©er dan 100.000.
Maar deze noemde het resultaat der
verkiezingen ©en „socialistische overwin
ning op 't papier" en ging voort m'et zijn
fascisme te organisearen. Rij de verkie
zingen in het begin van 1921 werden
32 facsisten gekozen; Mussolini zalf werd
gekozen voor Ferrara en Milaan, twee
sterke socialistisch© centra.
Een beslissende gebeurtenis voor de ont
wikkeling van het fascisme in anti-com-
munistischen zin speelde zich echter op
21 November 1921 af. In Bologn©, waap
de communisten bij de gemeenteraadsver
kiezingen gewonnen hadden, kwam hef
op dien dag tot bloedige vechtpartijen
tusschen fascisten en communisten. Daarbij
werd een kreupele ex-soldaat, Grordano,
gedood.
De moord van dezen soldaat riöp ©en
geweldige reactie in het leven en waa'
bet begin van een groote populariteitt van
het fascisme. Talrijk© mannen en vrouwen
uit allerlei standen, studenten, ex-solda
ten, geleerden, en massa's werklieden slo
ten 'zich bij de beweging aan, di© toen
haar krachtige anti-communistische ac
tie voor goed begon tel ontplooien.
De Entente tegen Duitschland.
Eindelijk heeft dan de Commissie van
Herstel met een meerderheid van drie
stemmen tegen één de uitspraak gedaan*
die men voor de toepassing van de
sancties tegen Duitschland noodig had,
en die 'Frankrijk reeds veel eerder had
willen doen. Het blijkt dat Duitschland
vriend. Het zou wel opmerkelijk wezen als
het een -en dezelfde persoon was.
Niet vreemd, dat Conrad van' Edelstein
gevonden wordt op het slagveld bijl ster
venden, hetzij vriend of vijand, om vooiT
zoover ©en een mensch het vermag, den
'laatsten gevrèesden strijd te verzachten;
en heilige woorden van gsnade en waar
heid te spreken, di©, zooals uw broedenj
getuigt, in staat zijn leveu ©n vr©de tef
brengen aan den scheidenden geest, zelfs
ter elfder' ure. Als anderen, vermoeid van'
den strijd of een zwarten marsch, zich ter
ruste 1-pgden, dan zocht Conrad nog even
als zijn Meester werkzaam te. zijn in de
dingen zijns Vaders. Waren bijzondere
vrienden of kameraden gevallen, dan, gin
gen wij zoeken -op het bloedig slagveld,
maar hij zocht de stervenden, Franschman
of Duitecher, dat was hem' hetzelfde, want
hij ging met d©n naam van Jezus op do
lippen, met de blijde boodschap, dat m©n
behouden kan worden, zelfs al' stond m!©n
voor de poorten des doods.' Conrad is uit
duizenden te herkennen, hij, det -eerste en
onverschrokkenste in den strijd, de edel
ste len flinkste in kam'p of op marsch, de
medelijdendste, tserhartigste bij droefheid
en dood.
(Wordt vervolgd.)
I I.