No 57
Woensdag 6 December 192S
37e *i aargang
Staten-Generaal.
tegen den
gende in 1924.
vde Knechts,
FEUILLETON.
BINNEN IJZEREN MUREN
Uitgave Neerbosch' boekhandel.
-34.)
Als bezwaar van het tóesstelsel dei-
evenredige vertegenwoordiging1 is
meermalen noeimd, dat door het ver
vallen der districten de band tusschen
kiezers en afgevaardigden zou verbro
ken worden.
Niet te ontkennen via,lt, dat zoodanig!
gevaar bestaat.
Toch behoeft dit zoo niet te zijn.
Een recent voorval in de Kamer
heeft bewezen, dat ook onder het te
genwoordige stelsel een afgevaardigde
zeer wel kan opkomen voor de be
langen der streek, wier kiezers hem
afvaardigden.
Blijkens de Memorie van Antwoord
op de begrooting van Waterstaat was
de Minister teruggekomen van zijn
voornemen Om een bedrag va»
f 1.200.000 voor de verbetering van
de haven te Vlissingen aan te wen
den en thans bedoelde Zijne Excellen
tie feitelijk niet anders -dan de zaak
voo-rloopig stop te zetten.
Daartegen fcwa'm de A.-R. heer Van
der Voort van Zijp in het geweer, die
toen Min. van Swaaij op zijn stuk
bleef staan, een motie indiende, welke
de w-enschelijkheid uitsprak, dat de
uitvoering van de werken tot verbete
ring van de liaven te Vlissingen op
den oorspronkelijk voorgenomen voet
regelmatig werd voortgezet en tot
stand gebracht.
Met op drie na algemeen© stelmlmen
ging de motie er door.
't. Zal onzen bewindsm'an aan War
terstaat dan ook niet gemakkelijk val
len, deze uitspraak der Kamer zonder
meer naast zich neer te leggen.
Het igeldt hier een zaak van betee-
fcenis.
Van belang allereerst voor Vlissin
gen.
Maar niet minder voor Zeeland.
't Is trouwens niets minder dan een
landsbelang
Waar Antwerpen niet minder dan
35 [millioen ter verbetering van zijn
havenwerken besteedt, mogen wij toch
w-el 1.2 millioen aan de Vlissingsche
haven ten koste leggen.
De heer Van der Voort van Zijp
deed Idan ook nuttig werk!
A
Gisteren maakte men bij liet be-
,gin der zitting' -een1 ge ruimen tijd zoök
met te bespreken, wanneer 'm-en de
wijziging -der L. O.-wet zou behan
delen. De voorzitter stelde een rege
ling van werkzaamheden voor, waar
in o.nr. was opgenomen rn-et; het on-
d er wijs wetje zoo mogelijk Vrijdag te
beginnen. D-e heeren Dresselh'uijs, Ke
telaar en K. ter Laan wilden hiervan
echter niet weten en stelden voor uit
stel tot na het Kerstreces, omdat de
minister nu weer zoovele wijzigingen
had aangebracht. De voorzitter hield
echter voet bij stuk, in zóóverre, dat
het wetje vóór 1 Januari moet be
handeld zijn, maar nam een voorstel-
Nolens over om te wachten biet de
behandeling tot a.s. Dinsdag;, wat werd
aangenomen, nadat een voorstel-ter
Liaan tot uitstel na het Kerstreces met
62 tegen 28 st. was verworpen.
Wijnkoop; 'wil interpelleeren over een
congres voor den vrede van het Int.
Vakverbond. Vandaag wordt over dit
onbenullige verzoek beslist.
Het ontwerp t-o-t bezuiniging op de
militaire rechtspraak werd aangeno
men met 88 tegen 1 stem (Wijnkoo-p).
De supuletoire begroeting van
Hoofdstuk II in verband met de af
schaffing van portvrijdom werd ver
worpen met 51 tegen 37 stemlmten;
de andere suppletoire begroetingen ter-
zelfder zake werden van de agenda, af
gevoerd.
Daarna ging men door met de be
groeting van Waterstaat en kwam
eerst de minister aan bet woord.
Z.Exo. bad bet o.m'. over de brug
over de Eendracht.
De zaak was al in een vrij ver ge
vorderd stadium. Gedep. Staten had
den bun medewerking al verleend.
Maar dit college overwoog intussóhen
of niet een dam door de Eendracht
beter was dan een brug. Ook hangt
deze kwestie samen met den spoor
wegaanleg. De minister meent, dat
eventueel rijkshulp verleend zou kun
nen worden, indien de belanghebben
den voldoende bijdragen, omdat die
spoorwegaanleg misschien nog wel
lang1 op zich kan laten wachten.
Ook had de minister het over de
Zondagsrust bij de spoorwegen. Zijn
standpunt komt hierop' neer: er móet
een behoorlijke Zondagsrust zijn en
voldoende gelegenheid om zijn gods
dienstige plichten na te komen. En
overigens zooveel rust als het kan.
Dit brengt mee, dat bier misschien
de dienst wordt verminderd, ginds
uitgebreid. Hij wil zooveel mogelijk
Zondagsrust geven, maar rnioet verder
nagaan wat de verkeersbehoeften
eischen.
Wat betreft de eerste klasse op de
spoorwegen, daar staat de minister
anders tegenover dan dhr. v. Gijn, die
ze sterk wilde inkrimpen of anders
de tarieven daarvoor aanmerkelijk ver-
ihoogen. De Minister gaf uitgebreide
ga'
berekeningen om' aan te toonen, dat
de -eerste klussers mleer betalen dan
dhr. ty. Gijn, (vermoedt. Op blinder druk
ke lijnen zal men echter rntet minder
le klasse plaatsen kunnen volstaan.
Met verlaging van tarieven moet
men voorzichtig zijn, -meent de minis
ter, zoolang de tekorten nog niet zijn
weggewerkt. Toch wil de minister iets
doen. Geleidelijk zal het buurtverkeer
weer worden 'ingevoerd. Tegen kilo-
meterkaarten heeft de minister grooten
bezwaren, omdat ze de grondslagen!
van het verkeer aantasten. Wel voelt
hij wat voor het volgende: er wordt
een aantal K.M. vastgesteld, waarvoor
men een normalen eenheidsprijs bè
taalt, maar voo-r elk grooter getal
K.M.'s wordt die eenheidsprijs lager,.
Over het idee-Lovink om vermin
derden vrachtprijs voor land- en tuin
bouwproducten uit sommige streken,
zei de minister, dat dit een verkapt
subsidie is. Maai' als dhr. Lovink voor
een bepaalde streek b.v. 5000 wagons
kan garandeeren, -dan is er misschien'
te overleggen. Dhï. Lovink aanvaard
de dat aanbod gaarne.
Dhr. Boon (V.-B,.) sprak later nog-
imaals over d -e b r u ig o v e r d e E: e n-
draoht. Men wil op 't eiland Tholen
algemeen een brug en geen dam van
wege de bezwaren voor scheepvaart
en oestercultuur. In Tholen wil men
een derde betalen in de kosten van
de brug, die f 500.000 zou kosten, mits
rand ran 6
ïest Wèste-
waarbevmlkt
«u neerslag
F. J. BOLT.
n 1 Maart a. s.
jt werkend gezin,
Landbouwer,
Rilland-Bath.
Drukkers-Exploitanten
OOSTF.RBAAN LE COINTRE GOES
Bureaux: Lange Vorslstraat 6870, Goes
Tel.: Reiinctie ito. 11Administratie no. 58
Postrekening No. 36000.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHU1J, L. Burg. Tel. no. 259
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG
A b o n n e m c u t s p r ij s
Per 3 maanden, franco per post, f 3.—
Losse nummers f 0.05
Prijs der Advertentlëw:
1—4 regels f 1.20, elke regel meer 30 ct.
Bij abonnement belangrijke korting.
HET ANTWOORD VAN PROF. ViSSCHER
Wij laten thans volgen wat Prof. Hugo
Visscher tei' nadere toelichting van de
door hom ontwikkelde denkbeelden inzake
het vraagstuk van „Kerk en Staat" in de
Tweede Kamer sprak.
Hij begon met er op te wijzen, dat hij
uit den aard dei' zaak nooit gezegd had
en nooit had kunnen zeggen, nooit be
doeld had en nooit had kunnen bedoelen,
dat de Regeering in het kerkelijk leven
moet 'ingrijpen. Wanneer ooit eon reli
gieuze richting zich verzet heeft tegen
een „jas in sacra", is het wel geweest de
Gereformeerde richting.
Een feit is, dat onder de republiek de
kerkelijkein geleden hebben onder het
willekeurig ingrijpen van de regenten-
kliek, en dat de Kerk zich altijd met ge
weld, zooveel als in haar vermogen was,
daartegen heeft verzet, maar dat zij dat
niet heeft kunnen doen met succes en zoo
ten slotte een gevoel van onmacht en moe
deloosheid is gekomen in het kerkelijk le
ven. Dus ook op dit oogenblik denk ik er
niet aan om -van de Regeering te vraglen,
dat zij in het kerkelijk leven zal in
grijp».
Maar een andere zaak is of niet de Re
geering de roeping heeft tegenover de Kerk
het onrecht, dat zij haar heeft aangedaan,
voor zoover het binnen de grenzen van
haar bevoegdheid ligt, goed te maken.
En dan zeg ik: ongetwijfeld, dat is- haar
taak.
De heer Dresselhuys heeft getracht het
voor te stellen, alsof die organisatie ge
groeid is. Dat is allerminst het geval.
Die -organisatie is kunstmatig op
gelegd, opgedrongen, want de classis
Amsterdam en ook nog een element in de
-classis Woerden hebben zich, toen de Ko
ning dat deed, er tegen verzet.
En dat de Koning daarmede een daad
deed, die hem niet toekwam, had de hoer
Dresselhuys kunnen lezen in het advies
van den Raad van State, waarin de Ko
ning er voor werd gewaarschuwd om er
zich niet mee in te laten. Deze opgelegde
-organisatie heeft de Regeering in 1853
met weggenomen; zij heeft tot de Kerken
onder die organisatie gezegd: gij zijt vrij
en het gevolg is geweest, dat de Ker
ken niet bij machte zijn geweest zich uit
het dwangbuis los te' werken.
Ifei resultaat was ten slotte, dat in den
'loop der tijden zich telkens conflicten
hebben voorgedaan, die eigenlijk een
strijden voor de vrijheid waren. Het is
speciaal de richting van den heer Dres
selhuys geweest, die de vervolging met
■de dxagonades van de Afgescheidenen
goed heeft gevonden. Ik begrijp wel,
waarom deze geachte afgevaardigde zoo
pleitte voor het behoud van die orga
nisatie.
Ik verwacht dns niet, dat de Staat zich
zal bemoeien met het interne kerkelijke
leven; ik verwacht alleen, dat de Staat
zal ophouden, in zijn Koninklijk besluit en
in zijn uitbetaling, altijd te loopen aan
den leihand van de organisatie. Wij be
hoeven niet bang te zijn dat, wanneer de
Kerk vrij wordt, zij dan wordt, zooals de
heer Dresselhuys meende, tot een groep
je „bajodelooze republiekjes". Ik zou dien
goachten afgevaardigde willen vragen, of
hij gelooft, dat de Gereformeerde Kerken,
de Presbyterian Churches, de Scottish
Church, bandelooze republiekjes zijn.
Een tweede hoofdmoment is, dat het is
voorgesteld, alsof ik zou bepleit hebben,
dat geld zo-u worden uitgekeerd aan de
Bw» verhaal uit den Fransch-
Duitschen oorlog.
door
ANNIE LUCAS.
Moeder is werkelijk beter. Dit frissche
wea- is versterkend na de 'drukkende hitte
van de vurig© maand. Tot nog toe kan
7;ij dagelijks een wandeling doen in dd
tuine* van het Luxembourg!, die niet voor
het publiek (gesloten zijn, al worden in
sommige gedeelten ook groote- kudden os
sen on schapen binn-en een omheining be
waard. Zij is sterker en houdt zich bij
zonder goed onder haar droefheid
over Leo en bezorgdheid over Victor. Een
ongerief van het beleg bek'om'mert mij-
Zeer om harentwil, de melk beigint
schaarsch te worden en bij gevolg zesn
slecht, en melk is een onontbeerlijk0 voed
sel voor haar. Men heeft voor het vle-esch
reeds een zeer hoogen prijs moeten vast
stellen. Vreeselijk hou, het zijn, zoo het
beleg nog ©enige weken werd- voortgezet;
maar het is ©en troost, dat niemand zoo
iets mogelijk acht.
Nina toonde groote .begeerte om' zich
bij eiem van de ambulances aan te geven,
verschillende richtingen. Wanneer men
had nagelezen, wat ik heb gezegd, zou
men dat niet hebben beweerd. Ik heb ge
zegd dat, wanneer de' Regeering toekwam
aan de vraag, wie de rechthebbenden wa
ren, zij niet het oor moest leenen aan een
zekere richting in de Kerk, die uit dogma
tisch kerkbegrip het probleem wil oplos
sen, doch dat de Regeering moest denken
aan het feit, dat er verschillende richtin
gen zijn.
Ik pleit er dus niet voor, dat aan
richtingen zal worden uitgekeerd. Dat is
te dwaas om los te loopen, maar ik
wensch, dat zal worden uitgekeerd aan de
rechthebbenden.
Dat is, zooals Zijn Excellentie in uit
zicht stelde, aan het complex der Kerken,
maar met dien verstande, dat daarbij re
kening wordt gehouden met hetgeen,
waarmede de heer Dresselhuys niet meer,
maar waarmede Z. M. Koning Willem I
nog w-el rekening hield, dat n.l. de plaat
selijke Kerken als plaatselijke Kerken
bezit hadden.
De Koning heeft het niet gewaagd, dat
bezit -onder den band te slaan. Hij heeft
gezegd: „ik scheid het bestuur van het
beheer". Daaruit -blijkt, dat de plaatselij
ke Kerken nog in dat bezit erkend zijn
tot op den huidigen dag.
Nu is dit juist -een grief, dat wanneer
de Regeering gelden toekent, die be
stemd zijn voor de plaatselijke Kerken,
een bestuursmacht het in zijn vermogen
beeft ,ze aam die plaatselijke Kerken te
onttrekken. Dan raken wij in een toe
stand, waarin wij moeten vragen, of het
niet tijd is dat de Regeering het recht
bestelt.
De heer Snoeck HenkemansAan wie
dan? Nu begrijp ik het nog niet.
De heer Visscher: Aan de plaatselijke
Kerken.
Do heer Snoeck Henkemans: Zegt u
da:t dan duidelijk I
De heer Visscher: Dat zeg ik duide
lijk, als u maar ooren had om te hooren.
Wij stellen dus dit vraagstuk aan de
orde, omdat daarbij zeer gewichtige
volksbelangen zijn betrokken. Niemand
kam het kerkelijke leven aanzien, of hij
m-oet onder den indruk komen van de ver
wording en de verwarring, die op dat ge
bied tieerschen.
Dat kan nooit gunstig zijn voor het
volksleven. Het is van het hoogste ge
wicht dat, zooals de Minister, meen ik,
ook beeft toegestemd, de verschillende
groepen in staat worden gesteld om zich
zelf uit te leven.
Het is mogelijk, dat een kapitalisatie
-nog niet dit vraagstuk zou oplossen,
maar wanneer wij nu maar eerst die ka
pitalisatie hebben en wij komen eens wer
kelijk te staan voor de vraag, wie de
rechthebbenden zijn, dan zou het mis
schien kunnen zijn, dat een uitweg werd
glevonden, waarbij eenerzijds de eenheid
en anderzijds de verscheidenheid tot haar
recht komen konden.
Daarvoor pleit ik, en daarom hoop ik
alsnog, dat Zijn Excellentie er toe zal
willen overgaan -om ten uitvoer te bren
gen, wat volgen» zijn meening ook niet is
in strijd met de Grondwet.
Dan kunnen de Kerken zelf zien hoe ver
zij miet dit vraagstuk kunnen komen en
dan twijfel ik er niet aan of de heer
Schokking, die nu zegt: wij ontmoeten
elkander niet. zal zoo rakelings langs mij
heen gaan, dat wij vlak naast elkander
komen te staan.
maar zij zag er dadelijk van af, toen wij
er ous tegen verklaarden. Zij deed het
met die zekere lijdelijke onderworpenheid
waarmede zij al onze wenschen gehoor
(geeft. Ik maak mij w-el ongerust over!
haar. Zij is zoo geheel ternedei'geslagen
en gebroken, klaagt niet en murmereert
niet, spreekt zelfs niet over haar verdriet
maar haar lief gezicht wordt bij den dag
bl eek-er en strakker. God en de heiligen
mogen haar troosten. Ik kan h-et niet.
24 September. Wijl hebben vandaag een
groote overwinning behaald. Oom kwam
bet ons vertellen. D© Pruisen zijn met
groot verlies uit Ville-Juif ver-dreven. Men
zegt, -dat ,-er vele duizenden gevangen ziijin,
benevens vele- kanonnen buit gemaakt. De
straten, die naar de wallen leiden, zijn
vol van nieuwsgierigen, die ze- hopen te
zien voorbijtrekken. Victor is nog niet
terug, misschien w-el in het gevecht.
Ik ging dezen morgen Marie Fournier
e-e-ns bezoeken. Zij was in groote zorg.
Haar man, -een goed, vriendelijk achtens
waardig mensch, ©en eerlijk burger, is
gebleken een slecht soldaat te zijn, en ge
arresteerd wegens plichtverzuim. Marie
vreesde, dat hij doodgeschoten zou wor
den, zooals naar men zegt het lot aal
zijn van oenige soldaten, die te Chatillon
op de vlucht sloegen. Ik kwam er ©enige
tegen op straat, die dooi* de stad geleid!
werden niet hun jas ten binnenst buiten
gebeerd, en een papier1 op de borst droc-
Productief, in wat zin?
Wij zeiden in ons vorig nommer dat
m-en de verwachtingen niet te hoog moet
spannen in zake de productiviteit van
de uitgaven voor de havenwerken van
Vlissingien.
Dit wil ©venwel niet zeggen dat hier
van productiviteit geen sprake- zou zijn.
Wel staat het met al dergelijke werken,
(als den aanleg der Maaskanalisatie in
Limburg, den aanleg dei' -nieuw© sluizen
te IJmuiden, de haven te Vlissingen zoo,
dat deze werken op zichzelf de rente en
aflossing waarschijnlijk w-el niet zullen
opbrengen. Doch tevens mag worden aan
genomen, dat de indirecte voordeelen de
zer wprken ten aanzien voor wat Vlis
singen aangaat, van het verkeer niet ge
ring zullen zijn; evenals het handelsver
keer van Amsterdam bij den nieuwe-
sluizenbouw, en de ontwikkeling van het
Limburgsch© kolengebied bij de kanali
satie van de Maas zal gehaat zijn, met
name door ruimere belastingopbrengsten.
Bovendien mag niet uit het oog ver
loren, dat Staat en Gemeenten, vooral in
den eersten tijd, zullen aangewezen zijn
op steunverleening aan weririoozen; en
't ter wille van hen, die liever ©en eerlijk
verdiend stuk brood eten, dan te teren
op d© publieke kassen, noodig is dat de
noodzakelijkste en schijnbaar vooi'deelig-
s'te werken worden uitgevoerd.
En tot d'eze belmoren de hierboven ge
noemde.
De 'biaind niet verbroken.
gen met een uitnoodiging aan alle goede
burgers om op hen te spuwen. Het wai'en
liniesoldaten, arme stakkerds. Julius ech
ter heeft dat lot niet te vreezen, daar hij
natuurlijk tot de nationale Garde behoort,
etn oom zegt, dat zielfs over de anderen
het doodvonnis niet zal uitgesproken wor
den.
25 September. Victor kwam gisteren
avond thuis. Het schijnt, dat de berichten
van die overwinning zeer overdreven zijn.
Toch was het een zegepraal. Hij had ver
nomen, dat de Koning van Pruisen zijn
kwartier heeft (Opgeslagen te Versailles,
in het prachtige paleis toegewijd A toutes
les glomes de la Prance, -en de kamers
bewoont van -den grooten Vorst. Die sta
tige zialen en gaanderijien moeten weer
klinken van den stap der D-uitsche sol
daten. Nu. het zal wel niet zoo heel lang
iduren. Oom zegt, dat men niet behoeft
te twijfelen, of er faeerscht groote "on-
eenigheid' en ontevredenheid onder de
jPruisen en gebrek aan voedsel. Het zal
onmogelijk zijn, zegt hij, zoo ver van
huis het noodige voor allen te vinden^
te me-er, daar Zij van achteren door vij
andelijke legers bezet Zijn. Vandaag zag
ide stad ©r weer ©ven yroolijk uit als
vroeger.
HOOFDSTUK XII.
Ben raadsel opgelost.
26 September. Ik heb met August ge-
Tweede Kamer.
sproken. Victor drong er gisteren ze-er
op aan, dat hij zich zou aansluiten bij de
Christelijk© broeders onder Monseigneur
Bauer, laatstelijk biechtvader van de Kei
zerin, nu kapelaan bij een ambulance. Au
gust antwoordde, dat er reeds veel to
ve©l bij i-eder ambulance waren, dat velen
/dagelijks afgewezen werden en dat hij
liever de hulp, die hij bieden kon, op
eigen gelegenheid wilde geven. Zijn half
geestelijk gewaad zo-u hem overal toegang
Verschaff en. Hierbij Ibleef het, maar later,
toen hij en ik alleen waren, zeide ik; Ik
geloof, dat ik nog het liefst in uwe plaats
zou zijn, August. D© zielen van zijn land-
genooten te redden is een nog verhevener
roeping dan Zijn vaderland te verdedigen.
Hoe jamlmer, dat gij' nog geen priester
zijt. Het moet zoo heerlijk zijn als gees
telijke tot de gekwetsten en stervenden!
te gaan met d-e zegeningen der kierk. Er
zijn zoovel© smarten, die niet dan door;
haar troostmiddelen gestild worden.
Hij keerde zich om- en zeide tot mijn
ontzetting en verbazing op diepen, ern,-»
stigen toon: Ik zal nooit priester worden,
Renée.
D© groote verwondering benam mij de
macht tot spréken en juist op dat oogen
blik kwam iemand de kamer in. August
fluisterde mij toe: Zeg aan niemand, wat
fik tegen u gezegd heh, Renée; vooral
niet tegen moeder.. Later zal ik het zelf
wel deen.
Een voortreffelijk laxeermiddel,
waarvan de dosis niet voortdurend ver
hoogd behoeft te worden, dat zeer zacht
werkt en niet heftig purgeert, en zich ge
makkelijk laat innemen, vindt men in Fos
ter's Maagpillen. Prijs f0.65 per flacon,
alom verkrijgbaar. J
Wat kan daar de reden van zijn? Het
was zoo» i-ietoel zijn eigen keus, in den
geestelijken stand te worden opgenomen;
het was Boo de droom! zijner jeugd en het
ideaal Zijner jongelingsjaren. Het zal een
zware zonde Zijn, als hij- er zich nu aan
onttrekt; want hij scheen er altijd zoo
groote roeping voor te hebben. En moeder
die -er zoo naar verlangt hem: in priester
gewaad voor het altaar bezig te zierif
Kon ik hem nog zoo maar eens zien voor
dat ik sterf, Riené-e, en misschien het
lichaam des Heeren uit zijne hand ont
vangen, dan zou mijn grootste wensch op
aarde vervuld zijn, zeide zij gisteren nog
te-gen m'ij. D'i-e woorden deden imijh hart
trillen van weemoed; want ik gevoelde,
(dat zijl de doodsklok luidde over haan
eigen -e nLeo's leven. Ik hoor Nina komen
en moet eindigen.
27 September. Nina kwam gisterenavond
bij- .mij, terwijl ik zat te schrijven. Een ze
kere uitdrukking, op haar bewogen gelaat
feprak mij van nieuwe hoop. Zij zette zich
op een laag stoeltje naast mij en zag mij'
aan met schitterende oogen en een gloei
end gelaat. R-enée, zeide Zij, ik heb een
plan bedacht, waardoor wij misschien tij
ding van Leo zonden kunnen krijgen.
(Wordt vervolgd.)
