Zaterdag 7 October t&MZ
37e Jaargang
So 6
EERSTE BLAD.
Buitenland.
Binnenland.
Uit de Provincie.
Kerknieuws.
Dit nummer bestaat uit twee bladen
n A
A
Drukkers-Exploitanten
jOOSTERBAAN LE COINTRE GOES
Bureaux: Lange Vorststraat 68—70, Goes
Tel.: Redactie no. 11; Administratie no. 58
Postrekening No. 36000.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259
2)eZeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Aboanementsprljs:
Per 3 maanden, franco per pott f 3.—
Losse nummers f 0.05
Prijs der Advert entiën:
1—4 regels f 1.20, elke regel meer 30 ct
Bij abonnement belangrijke korting.
Het heilig huisje.
Bekend mag heëten het loffelijk pogen
tvaarvan dezer dagen onze regeering blijk
gaf, door in te dienen een wetsontwerp
dat, ©enigermate tracht op te heffen de
noodlottige gevolgen van een m'oorddadige
concurrentie, waardoor millioenen gped-
koope Duitsche sigaren in ons land wor
den ingevoerd.
Voor deze, uiterst gematigde poging om
de birmenlandsche welvaart te bevorderen,
omi veel sociaal leed te verzachten, ja,
kon het zijn, fweg( te nemen, dient openlijk
waardeerling; uitgesproken.
lD|at het liberalisme hier van waardee
ring niet weet, maar onder felle protesten
te 'hoop looipl, ïnocht op jgrond der historie
verwacht.
Met bittere teleurstelling en droeve
klacht wordt het uitgesproken, hoe thans
het hek van den dam "is en welhaast
meerdere brutale aanslagen opt het dier
bare vrijhandelsbeginsel zullen volgen.
En den consument wordt als beeld van
toekomstige ellende voor oogen gehouden
hoe de prijken nu oip'zettelij'k hoog| zul
len worden, daar de vrije concurrentie
wordt beknot.
Heden wordt d i t beschermd, morgen
schreeuwt iets anders om protectie.
En het einde is niet te speuren.
1 Voor den nood der ongebreidelde valuta-
concurrentie, tevens gjesteund door een,
lager levenspeil, waarmee de volken
rondom ons thans genoegen nemen, is
men blind.
Geen acht slaat men op de scharen
werkloozen, die naar de uitkeeringskassen
gedreven worden en de kosten van werk
loosheidsverzekering; schrikbarend doen
oploop'en.
Ongerekend 'dan nog de buitengewone
demoralisatie, die het niet-werken ten g'e-
volge heeft.
De wijze S-alorUo wist het wel„Ledige
heid is ldes duivels oorkussen."
Men houde echter in het oog, dat
diezelfde heeren, die op gjrond van hun
vrijhandelsdogma thans elke wilde con
currentie voorstaan, aanstonds ook de
grootste aanklagers zijn van de werkloos
heidsverzekering1.
Vrij'handelaars hlij'ven zij ondanks alles.
iWiat er ook gebeure, handen af van
het "heilig huisje!
Geiein dogma.
Dat de regeering bedachtzaam en met
beleid maatregelen zal hebben te ne
men, opdat de birmenlandsche industrie
door onbeteu'gelclen invoer van buiten
af niet worde doodgedrukt, staat voor
ons vast.
Wij strijden niet voor een dusgenaamd
vrijhandelsdogma, waaraan we onder alle
omstandigheden vasthouden om' deze re
den alleen, dat het voor ons geen dog
ma is.
Eisch moet zijn, dat rekening worde
gehouden met de omstandigheden.
iDus ook met de zeer bij'zondere omstan
digheden, waarvoor de na-oorlogsche pe-
riode ons plaatst.
De anti-protectionisten door-dik-en-dun
hekommeren zich oml dit alles niet. Voor
hen is het: Vrijhandel boven, al moge het
vaderland te gronde gaan.
Of hiermede de industrie, onze volks
welvaart, de werkenden stand gebaat is?
Eien vraagt die tot geitenden twijfel aan
leiding geeft.
Immers er kwam reeds kentering.
In den kring van het N.V.V. gaf men
reeds te kennen, dat eenigje protectie daar
niet- onwelgevallig zUU zijin en ooik de heer
Polak stelde de vraag, of ons land te mid
den van een ztee van protectionistische
volkeren een eiland van den vrijhandel
moet blijven.
Ëfiectieraden als de heer Dresselhüjjs
up net pas gehouden congres van den Vrij:-
heidsbond ten beste gaf, als zou de vrij
handel Nederland groot gemaakt hebben,
doen geen nut.
De vraag is maar: welke politiek is
de thans aangewezene.
Geen kwestie van dogma dus, maar van
opportuniteit.
Weer een crisis?
Naar het schijnt is de Donderdag-
ochtendzitting té Moedania, waaraan
de Grieksche gedelegeerden deelne
men, afgebroken, zonder dat er eenige
overeenstemming bereikt werd. Daar
op zijn alle geallieerde generaals naar
Constantinopel vertrokken, om met de
hooge commissarissen aldaar te be
spreken, wat er nu te doen staat.
Voor zoover uit de telegrammen van
sir Earing ton kan worden opgemaakt,
hebben de Turken plotseling een veel
onhandelbaarder houding aangenomen
dan dit op den eersten dag het geval
w,as. Zij wenschen de geallieerde
goedkeuring voor een IKIhemalistische
occupatie van Oost-Thracië, voordat
de vredesconferentie begint. Tevens
wenschen zij tot op zekere h'oolgte een
controle te hebben in Constantinopel.
De Turksche onhandelbaarheid
wordt voornamelijk gerugigesteund
door de Russische houding, welke
meer en meer op een breuk met de
gealliëerde mogendheden aanstuurt. Ex
gaan zelfs geruchten van een mobili
satie in Rusland.
Hartbrekende toestanden.
In een leidend Christelijk blad in
Engeland lazen wij een beschrijving
van een reis van een Engelsch pre
dikant in Duitsohland. Wij ontleenen
daaraan het volgende. Boven de reis
beschrijving staat: „Hartbrekende toe
standen". En dan voorts
„Wij zijn teruggekeerd van een reis
van vijf weken in Duitschland, die
ondernomen werd omdat wij diep over
tuigd waren van de noodzakelijkheid,
om in deze critieke oogenblikken de
rechterhand der gemeenschap uit te
strekken tot onze diep beproefde broe
ders in dat ongelukkige land.
Ofschoon wij overal met de meeste
vriendelijkheid ontvangen werden,
vonden wij, dat men met diepe ver
wondering en smart vervuld was over
datgene, wat men ongemotiveerd wan-
trouwèn en gewis aan liefde noemde
bij hun Engelse,he mede-C'hristenen.
Men wordt er meer dan ooit van
overtuigd, dat alleen de geest der
liefde, die zich vaardig maakt over
alle leden van het lichaam van Chris
tus, genezing brengen kan aan het
lijdend Europa-
Wij verbleven het eerst bij vrien
den, die vóór den oorlog een werk
zaam aandeel namen door de Barmen-
sche Zending aan de China-Inland-Misi-
sion en anderen arbeid tot verbrei
ding van het Evangelie. En aan dit
alles is nu een einde gekomen. Niet
alleen, gelijk betoogd werd, omdat ^ij
door den oorlog te zeer verarmd wa
ren, maar ook doordat de Duitsche
zendelingen verdacht waren gemaakt
en gelasterd werden in (vroegere) vij
andelijke landen. Gelukkig, dat er een
einde gekomen is aan cte uitsluiting
van Duitsche zendingsgenootschappen,
gelijk die plaats had op de Internatio
nale Zendingsconferentie of Counci
te Lake Mohonk, die in October 1921
gehouden werd. Die conferentie nam
echter eenstemmig een resolutie aan,
waarbij de Duitsche zendelingen wer
den vrijgesproken van hetgeen door
politieke intriges, in verhand met den
wereldoorlog hun ten laste gelegd. Met
dankbaarheid Ikan worden geconsta,-
teerd, dat deze resolutie werd aange
nomen na een zorgvuldig en onpartij
dig onderzoek, en dat de Fransohe
tedelegeerden er het warmst voor
ebben gepleit.
Van Barmen begaven wij ons naar
Herrenalb een prachtig herstellings
oord tusschen de pij nbo omen v;an net
Schwarzwald. Hier worden, in ver
band met de inwendige zending van
Baden samenkomsten gehouden met
predikanten en andere personen, die
zich aan Christelijken arbeid wijden.
Uit de steden waar de inwendige zen
ding werkt worden kinderen daar ge
bracht omj een veertien dagen door te
brengen in de versterkende berglucht
en te verkeeren onder Christelijken
invloed. Deze arme kinderen worden
zorgvuldig uitgekozen uit de behoefti
ge menigten en alleen die worden
opgenomen, die de meeste hoop g;even
op herstel, en die het meest waardig
schijnen. Het |h&rt breekt als men hen
aanziet, want bijna ieder kind lijdt aan
Engelsche ziekte of aan tuberculose
allen zien er mager en verarmd
uit, het gevolg van onvoldoende vóé-
ding.
Onze Duitsche broeders en Zusters,
die zelf voortdurend zooveel moeten
ontberen, zoeken zooveel mogelijk in
de bijna, verbijsterende geestelijke en
stoffelijke nooden van hun vólk te
voorzien. Zij hebben ongetwijfeld recihjt
op onze sympathie, ook in deze droe
ve dagen waarin in zoovele dringende
behoeften is te voorzien. De waarde
vermindering van de Mark, die zoo
zwaar op hen drukt, nïaakt h!et voor
ons zooi hizonder gemakkelijk hen te
helpen. Een weinig Engelsch' geld zal
juist nu in Duitschland zooveel goed
doen. 'Als wij ©enigszins uitdrukking
geven aan de liefde Gods, flie door
middel v,an Zijn kinderen werkt, zul
len de diepe wonden van onze broe
deren in Christus geheeld worden".
(Heraut.)
Korte berichten.
De rechtbank te Wilhelmshaven
heeft een tuinier die in het openbaar zijn
blijdschap had geuit over Rathenau's dood,
tot vijf maanden gevangenisstraf veroor
deeld.
De Duitsche rijksspoorwegraad heeft
besloten 'de tarieven voor het goederen
verkeer van 15 October af met 60 pet. te
verboogen. Uitgezonderd zijn alleen de
tarieven voor aardappelen en fruit. De
personentarieven worden van 1 November
met 100 pet. en van 1 December weder
om met 50 pet. verhoogd. Een voorstel
om een valutatoeslag van buitenlanders
te heffen is verworpen.
Volgens de gewoonte hebben bur
giers van Zwischenahn op den 75sten ver
jaardag van Hindenburg zich naar diens
woning te Hannover begeven en hem uit
naam van de dorpelingen een Oostfriesche
h,am en een in het Zwischenahner meer
gevangen paling ten geschenke aange
boden. i
In den Kreits Borken (Duitschland)
hebben de smeden wegens geldgebrek be
sloten, geen werk meer te verrichten dan
tegen contante betaling.
Te Berlijn heeft een bespreking
plaats gevonden tusschen Duitsche en
Russische industrieelen. Ook vertegen
woordigers van Krupp en Stinnes waren
aanwezig. Er werd gesproken over de
kwestie met welke middelen de Duitsch-
'Russische handelsbetrekkingen kunnen
worden bevorderd.
De Arnstadter Nachrichten, een dei-
oudste bladen van Duitschland, opgericht
in 1768, heeft, ma 154. jaargangen te heb
ben beleefd, sinds 1 October opgehouden
te verschijnen.
van 1848 tot 1872; bloedverwant, en tijd
en naamgenoot van den bekenden staats
man J. Heemskerk Azn. (vader van mi
nister Heemskerk en het oud-Kamerlid J.
F. Heemskerk) die gedurende zijn langfe
parlementaire loopbaan slechts eenmaal in
openbare zitting het woord gevoerd heeft,
doch niettemin een der ijverigste werkers
in de afdeelingen was en bij de openbare
zittingen zelden ontbrak. Daaraan had hij
het dan ook te danken, dat hij voortdu
rend door zijn medeleden aangewezen
werd als lid van de huishoudelijke com
missie, en dooi' de kiezers telkens werd
herkozen, meestal met een grootere meer
derheid dan de meer praatlustige mede-
candidaten van zijn staatkundige rich
ting. In de politiek was hij een trouw
aanhanger van Thorbecke, in tegenstel
ling met zijn evengenoemden inaamge-
noot, die zitting had voor Gorinchem,
doch de conservatieve richting der libe
rale partij was toegedaan.
Dat er overigens tem allen tijde in de
Tweede Kamer afgevaardigden zitting heb
ben gehad die zelden of nooit „spraken",
is bekend genoeg. De heel' v. Foreest, con
servatief lid voor Alkmaar, vader van
't onlangs overleden oud-Kamerlid, las
eenmaal pel' jaar een rede voor; de beer
Hingst, liberaal lid voor Smeek, plagt eens
in de vier jaar, of korter, een speechj©
van vier a, tien regels voor te lezen, ein
digend met de. woorden „i.n 't be wang van
't diewbaar vaderwand" (de man 'had een
spraakgebrek!); de heer Kerens de Wylré,
r.-k. lid voor Maastricht van 1873 tot
1889, converseerde in de Kamer steeds
in 'het Fransch, en sprak nimmer in
't openbaar, dan één keer bij de Staats
begroting van 1886, toen hij in een
speiechje van twee regels voorstelde een
gezantschapspost bij don Carlos. Toen de
voorzitter, mr Dullert, zeide: „het woord
is 'aan dein heer Kerens", vond heel
„Links" dit een zoodanig merkwaardig
evenement, dat allen naar „Rechts" over-
Op het li u i s Di o o r n.
Om het Huis Doorn gaat, een andere
wind waaien. Tot dusver leefde Keizer
Wilhelm; 'daar zeer op zich zelf. Slechts
enkele uitverkorenen uit de omgeving'
werden af en toe op „Het Huis te
Doorn" ontvangen en aan enkelen
werd af 'en toe een tegenvisite ge
bracht.
Gister was nagenoeg, de gansche
elite uit Doorn en omgeving tot een
thee igenoodigd. Ruim een 40-tal uit
verschillende kringen, had deze uit-
noodiging aangenomen.
D'e Keizer was zeer ingenomen, dat
zoo velen zijn uitnoodiging hadden
aanvaard, m.a.w. hein a.ls Doornsclh;
Buriger erkenden. Hij hoopte, dat, wan
neer hij binnenkort getrouwd zou zijn,
toen hem! dikwijls zou komen be
zoeken.
Tweede 'Kamer.
Uit parlementaire kringen wordt ver
nomen, dat bet in de bedoelingligt,
dat de Tweede Kamer na Donderdag
12 dezer de openbare vergadering te
hebben hervat, enkele dagen te "wij
den aan afdoening van verschillende
wetsontwerpen en mogelijk eenige in
terpellaties om daarna weer eenige
weken uiteen te gaan, alvorens ae
eigenlijke wintercampagne waarin o.m.
de staatsbegrooting moet worden 'be
handeld aanvangt.
Het onderzoek der staatsbegrooting,
van 1923 en een aantal andere wets
ontwerpen is door 4 afdeelingen van
de Tweede Kamer reeds bteëinaigd ter
wijl verwacht werd dat gisteravond
de vijfde of laatste afdeeling met die
taak 'gereed kwam.
Maar één keer.
Het Handelsblad vertelde laatst dat
't Engelsche parlementslid Hope een
kwarteeuw lid is. geweest van dat lichaam
en maai' één keer gesproken heeft. Men
schrijft thans aan dit blad dat ook iin onS
land dat 't geval is geweest met een lid
der Tweede Kamer den heer J. Heems
kerk Bz., liberaal lid voor Amsterdam,
liepen om te luisteren, doch toen was
de spreker reeds weer gaan zitten. Op ver
zoek werd de „rede" niet in de Hande
lingen opgenomen.
Goes. Gisteravond werd in de melk-
salon van den heer Bnstraan een ver
gadering gehouden van de afgevaardigden
der bij: den Chr. Besturenbond aangesloten
organisaties. Eenige mededeelingen om
trent de spreekbeurten van ds. Jaquemar
uit Weenen werden gedaan, terwijl ook
eenige namen genoemd werden van spre
kers, die in den a.s. winter voor den
Chr. Besturenbond .zouden kunnen op
treden. Daarna bracht dhr. J. Dirks 'uit
voerig verslag uit van de door hem als
afgevaardigde bijgewoonde arbeiders zen-
dingsconferentie te L'unteren, „gehouden
om meer contact te verkrijgen tusschen
zending en arbeidersbeweging. Als spre
kers zijn daar opgetreden ds. Krijger te
Delden, dr. Haitjcma te Apeldoorn, dhr.
De Gaay Fortman te Bunschoten, dr.
Flach, mevr. Hofmann, dhr. Nah'uijizen,
dhr. Rnppert en de .zendelingen v. d.
Roest en Muller. Getracht zal worden in
Goes een dezer genoemde personen voor
het aangegeven doel te doen optreden.
Nadat nog eenige zaken van huishoudelij-
ken aard waren besproken, sloot de voor
zitter met dankgebed.
Gisteravond werd door „Euphonia"
een muzikale promenade gemaakt om
!twee harer leden, die gedurende 25 jaar
in het 'korps medewerken een serenade
tte brengen, n.l. J. van Zweden in Nie'uw
Goes, Bouwplan II, en N. Roe,ze aan
den Ouden Singel.
Gisterenavond vergaderde de buurt-
vereeniging Vlasmarkt. Tot leden van het
bestuur zijn gekozen de heerenH. Snoep,
voorz.; K. Geense, seer.; A. W. Huijsse,
penningmeester.
Op een druk bezochte vergadering
van bewoners der M. A. de Ruijterlaan,
Tromp*- en Van Galenstraat is gisteren
avond opgericht de buurtvereeniging „De
Zeehelden" met aanvankelijk 53 leden.
Als best'u'ur „zijn gekozen de heeren M.
v. d. Broek, \V. van Dalen N.zn., J. Droo-
'gers J.zn., P. A. van Gorp, E. de Guch-
teneire, W. Hijman en C. Vette, welke
onderling de functies hopen te verdeelen.
Een laatste woord van herinnering
aan de lezing van ds K. Schilder van!
Delft, te houden op Woensdag 11 Octo
ber, vindt hier plaats. Het is eigenlijk
overbodig, want wat de Ver. voor Chr.
Winterlezingen biedt wordt altijd zeer ge
waardeerd blijkens de geweldige opkomst1
van ons publiek in vorige seizoenen.
Het dunkt ons een van gjoed paedago-
gisch inzicht getuigend besluit, volgens
hetwelk kinderen beneden 16 jaar niet
worden toegelaten. De lezingen zijn in
den regel zeer po'plulair, doch voor kin
deren zijn ze toch veelal minder ge
schikt. Bovendien behooi'en zij plaats te
maken voor de volwassen bezoekers, die
zich anders wel eens met een staan
plaats zouden moeten tevreden stellen.
Laten straks weer velen de gelegenheid
aangrijpen om een bekwamen redenaar te
hooren. De secretaris zal intusschen nog
gaarne bericht ontvangen van hen, die
zich als lid willen laten inschrijven en
in ieder geval van hen, die daartoe aan
geschreven zijn.
Ovezarid. Die raad vergjaderde gisteren.
Afwezig D. v. d. Dries. In verband met
een verleende bouwpremie werd de be-
'gjrooting 1922 gewijzigd. Die begrooting!
van 1923 wordt in overeenstemming: ge
bracht met de wijzigingen aangegeven door
G:ed. Staten. Een verordening op de vee
markt- wordt vastgesteld. In de vacature
van dhr 3. H. Adriaansen, als lid den
conimissie tot wering van schoolverzuim!
en lid der comm'. v. Toezicht op het
L. O. wordt met algeml. stemlmen be
noemd de heer W, H. Zinkstok. Op de
verzoeken om subsidie van de Politie
hond endresseervereeniging en de Nederl.
vereen. Het Groene Kruis wordt afwijzend'
beschikt.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te SprangG. C. Severijn, cand.
te Dordrecht,
Geref. Kerken.
Beroepen te CharloisJ. Oosten-een te
Wilnis.
Bedankt voor Watergraafsmeer door A. M„
Boeijenga te Sassenheim.
Hersteld. Ev. Gem.
Te 's Gravenhage is overleden, 91 jaar oud,,
ds J. Bakker, emeritus-pred., die 13 Jan. 1874
te Bergen op Zoom bevestigd werd, van 1870
tot 1882 te Vlissingen stond, en daarna, tot
1 Juli 1909 achtereenvolgens de gemeenten te
De Rjjp en Den Helder diende.
P r o t e s tanten en R oomschen. Onlangs
schreef de „Nederlander" een objectief artikel
over den Bartholomeusnacht. Echter werd het
blad hierover gekapitteld door „Staat en Kerk",
het officieel orgaan van de Herv. Geref.
Staatspartij, dat zelfs een .verwijt, deed van
„verfoeilijke geschied vervalsching uit liefde
voor Rome".
Als antwoord op dit verwijt heeft de „Ned."
het volgende geschreven:
Sedert de hervorming is er in Nederland
wel iets veranderd. Vroeger ging de strijd
tusschen Protestanten en Roomsch-Kalholie-
ken, maar nu heeft een derde zich in den
strijd gemengd.
„De vijanden van het Christendom dreigen
nu veel gevaarlijker te worden dan de vij
anden van het Protestantisme.
„Nog bü de laatste volkstelling is het ge
bleken, dat de Roomschen zoo ongeveer
stationnair gebleven zijn, maar zijn de Pro
testanten aan de vijanden van liet Christendom
een niet onaanzienlijk terrein hebben verloren.
Tegen die vijanden moet dus allereerst front
worden gemaakt en in dien strijij staan de
Roomschen naast en niet tegenover ons. De
Protestanten kunnen voortgaan, zoo krachtig
mogelijk voor hun beginsel te ijveren. De
grieven, die zij tegen de Roomschen hebben,
behoeven zij niet te verzwijgen. De Roomschen
doen dat ook niet tegenover hen, maar de
strijd tusschen Roomschen en Protestanten
moet op eerlijke wijze worden gevoerd.
„De geschiedkundige waarheid moet daar
bij vóór alles worden opgespoord en de
Protestanten mogen hun grieven niet grooter
maken, dan dc geschiedenis hun toestaat".
Gemengde huwelijken. De Ge
reformeerde Kerk te Zeist heeft besloten, dat
voor zoogenaamde gemengde huwelijken de
kerkelijke bevestiging, minstens 3 weken te
voren moet worden aangevraagd, met het
oog op behoorlijk onderzoek naar de belijdenis
van de andere partij. Voorts moeten partijen
beloven, het ernstig voornemen te hebben, om
het gezin te doen behooren bij de Cteref.
Kerk. Zoo hieraan n'iet wordt voldaan, zal de
gevraagde huwelijksbevestiging worden gewei
gerd.
