no
Buitenland.
Binnenland.
Maandag October 1922
FEUILLETON.
DE GROOTE VERZOENDAG.
37e Jaargai5:;c
T' III
.rtr,;;; -j j "r
.Dj i. v r -
Drukkers-Exploitanten:
OÜSTERBAAN LE COINTRE GOES
i' e'
Bureaux: Lange Vorststraat 68—70, Goes
Tel.: Redactie no. 11; Administratie no. 58
Postrekening No. 36000.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F., P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259
Stervend Ruslaind.
In dank ontvangen van li J. B.
te G. f2; M. v. 'd. B. te Br. f 10;
F. D. te G. f5; F. D. Jz. te G. f 1;
N. N. te Goes f5; Familie v. d. M.
te "VVissekerke (N.-B.) f5; mej. K.-KL
te G. f2.50. Totaal f53.
Niet Constantijn, maar de Entente.
Koning Constantijn van Griekenland,
door zijn volk verdreven, is met on
besmet" blaznur balling 's lands ge
gaan.
Hadden de Grieken gewonnen, hij
ware gelauwerd geworden. Nu zij het
hooge spel verspeelden, zenden zij
hem smadelijk henen.
Alsof hij het was,-die het ongeluk
over zijn land had gebrachtHet ïs
weerzinwekkend te zien, hoe men van
allen kant thans afgeeft op den vorst
die part noch deel heeft aan de aan
waanzin grenzende Griefcsche onder
neming in Klein-Azië. Het waren in
tegendeel de Geallieerden zelf, die tot
het optreden' van het Grieksche leger
drongen, toen koning Constantijn' nog
hoog en droog in Zwitserland zat. Bfet
was Venizelos, die aan dien drang
toegaf. Het was integendeel Constan
tijn, dié, in 1915, weigerde in te
gaan op het lokkend aanbod van een
Giïeksch; Klein-Azië, als prijs vooreen
deelneming aan den oorlog aan de
zijde der Geallieerden, en' niemand
minder dan de Engelsche admiraal
Mark Kerr, die destijds bij de leiding
der zaken in het Oosten betrokken
was, deelt thans in de Times" mede,
dat de Koning zijn weigering moti-.
veerde met de mededeeling, dat een
occupatie van Klein-Azië door de
Grieken voor zijn land dé ruïne zou
beteekenen. l
Wel mocht Ihij dit zeggen! Want het
verlies van de Griekscjne positie in
Klein-Azië, heeft er nu reeds toe ge
leid, dat Engeland, Italië en Frank-
arijk thans ook Thracië bij den dus-
génaamden vréde aan Griekenland toe
gewezen den Turkschen overwin
naar aanbieden.
Terecht legt „De Standaard" op
deze feitten den vinger bij deze fei
ten, welke weer voor de zooveelste
maal bewijzen, dat het mét de
groote heeren slecht kersen eten is;
én hoe weinig men aan die zijde om!
een gekroond hoofd meer of minder
geeft. De kleinere vorsten zijn voor
hen slechts pionnen op het schaak
bord. Als 't nuttig' kan zijn, geeft men
ze prijs.
En 'dan geldt: schuldig of onschul
dig, 't is al om 't even. Macht, hoven
recht. Wie een omelet wil hakken,
moet beginnen met eieren stuk te
slaan
De Joodsche medewerker van „Het
Vaderland" 'schrijft:
Hedenavond en morgen vieren de Jo
den over de geheele wereld hun Groo-
ten Verzoendag, naar Leviticus 16, op
welken dag zij niets eten of drinken en
dien Ig eheel in de Synagoge doorbrengen'
met hun liturgie. r
Hoe tijdens het bestaan van den tem
pel de dag gevierd werd beschreef de
Romeinsche Praetor te Jerusalem! Marcus
Annius.
Na tie verwoesting van den Tempel
door Titus in bet jaar 70 n. Chr. en de
verstrooiing van Israël in de wereld!
"was van een dergelijke viering geep
sprake meer en trad daarvoor in de plaats
de Synagogale 'dienst met zijn talrijke
herinneringen aan den luister van weleer.
Zooals alle Joodsche feestdagen begint
het feest den avond te voren met den
Synagogedienst, die gewoonlijk genoemd
wordt naar het eerste gebed het Kol
Nidre. Vooraf hebben de kerkgangers een
maaltijd genomen, waaraan iets extra's
niet behoeft te ontbreken, want de dag der
boete is tegelijk een dag van vreugdevolle
overgave. In zijn beste kleeren, hetzij:
rok, smoking of wat men anders als
statiekïeeding draagt, gaat men ter Sy
nagoge. Men verschijnt toch imlmiers dien
dag voor 'den troon van den Koning
aller Koningen en wanneer mén aan een
vorst iets te vragen heeft en voor hem
verschijnt, kleedt men zich op zijn best.
De zeer vromen trekken de witte doods-
Ideeren aan, "die zij eenmaal in het graf
zullen dragjen, daarmede getuigende van
de broosheid des levens. Trouwens de
liturgie en gebeden van dezen dag en van
De toestand in het Oosten.
De.toestand in en om Constantinopel
en die in Griekenland is npg altijd onze
ker. Zaterdag was de stemming te Lon
den vrij pessimistisch.
De Britsche troepenmacht nabij1 Cha-
nak verkeert in een hachelijke positie,
aangezien zij volkomen omringd wordt
door Turkscho patrouilles, waarvan som
mige tot het prikkeldraad der Britsche-
kampementen g;enaderd zijn en anderen:
zich,, tot aan de zeekust hebben ver
spreid, liét is verder gebleken uit vér-
kenningen der vliegmachines, dat achter
deze patrouilles sterke artillerie-detache
menten zijn opgesteld.
Verder rukt het Turkschë leger voort
durend verder op! naar de zeeëngte en de
Zee van Marm'ora. Het opbrengen van de
Turksche artillerie tot nabij: de neutrale
zone is een van de gevaarlijkste factoren
van den geheelen toestand.
Het leger van Mustaptia Khemal wordt
op! dit oogenblik geschat op 60.000 .a
70.000 man. De artillerie, mloet echter
niet zoo goed vertegenwoordigd zijn.
Moestafa Khemal heeft een verklaring
v.erspteid waarin hij nogmaals met na
druk herhaalt, dat hij van het bestaan
van een neutrale zone niets afweet. Als
Engeland incidenten wil vermijden, moet
het zijn troepen maar terugtrekken.
Reeds liepen ei' geruchten, dat de
Engelsche regeering besloten had aan
Kemal Pacha een ultimatum op korten
termijn te zenden, maar later zijn deze
toch weer tegengesproken.
Inmiddels wordt gemeld, dat in Grie
kenland het nieuwe kabinet is gevormd,
Zaimis is iminister-president, Politis mi
nister van buitenlandsche zaken, kapi
tein "Fapiachristou van marine, generaal
Haralambis van oorlog, Ddomides' van fa-
nanciën.
Koning Constantijn en zijn familie zijd
uit Athene vertrokken en opl weg naar
Palermo, waar zij voorlooplig zullen blij
ven. A
Die dreigende burgeroorlog iin Bulgarije.
Uit Sofia komen 'berichten, dat in Bul
garije de burgeroorlog voor de deur staat.
Het burgerlijke blok had voor Zon
dag een massabetooging te Philippopel
aangekondigd. Aan deze zouden ook de
vereenigingen van vroegere officieren en
onderofficieren deelnemen. De door Statat
boelinskv geleide boerenpartij', alsmede
de com'munisten, bereiden nu een geweld
dadige actie tegen de burgerlijken voor.
D-e boerenpartij heeft besloten deze
'betooging te Philippopel met alle mid
delen te verhinderen. Die organisatie dei-
boeren 'heeft een' bevel uitgevaardigd,
volgens hetwelk de boeren gewapend op
de stations moeten verschij'nen en dezen
het traject naar Philipjplopel moeten be
zetten, om te verhinderen, dat de bur
gerlijken derwaarts reizen. Daar thans
de voorafgaande Nieuwjaarsdagen zijn
doorweven met toespelingen en mededee-
lingen, die wijzen op' een Kabalistischen
gedachtegang van den vervaardiger. Zij
kunnen den buitenstaander, die den Dlybuk
gezien en gelezen heeft, iets begrijpelij
ker zijn geworden. Want te ontkennen valt
niet, 'dat het Westersche Jodendom, dat
niets met de Kabala en Chassidisme wil
te doen hebben, zich toch nooit heeft
kunnen onttrekken aan het meer mysti-
sche deel der Joodsche leer en levensop
vatting.
Een uurtje voordat de duisternis invalt
begint dan de dienst in de overvolle
Synagoge, waarin alle lichten branden
en die versierd is met de mooiste witte
voorhangsels en sierkleeden. De Opper
rabbijn en de voornaamste plersonen in de
Gemeente vervullen de eere-functies en
ceremonies, die de eeredienst met zich
brengt. Het allereerst zegt de Opper
rabbijn bij geopende afke, waarin ook
alweer de wetsrollen in witte sierkleeden
gehuld en met zilveren kronen of sier
torens getooid, prijkten, het gebed voor
de Koningin en haar Huis.
Daarna vangt de Oplpervoorzanger het
Kol Nidre aan, zeer zacht om steeds
krachtiger te worden en tweemaal wordt
zulks herhaald, steeds luider en gevoel
voller op de bekende eeuwen- en eeuwen
oude melodie, die door de toonzetting van
Max Bruch voor de muziekminnaars ge
meengoed is geworden.
Het aanhooren en doorvoelen is voor
den gevoelsmensch een intens genot.
Veel is over dit Kol Nidre-gebed ge
schreven en van anti-semistische zijde
is het opzettelijk misverstaan f In dit
formulier wordt toch vergiffenis gevraagd
voor alle geloften en beloften, die men
gedaan heeft aan het Opperwezen en
die men niet gehouden heeft of die
men in de toekomst zal doen en onop
zettelijk niet zal kunnen houden. Maar
ook de boerenpartij' .te Philippopel een
demonstratie 'heeft aangekondigd, staat
een veldslag in optima forma te wachten.
Korte berichten.
Gevreesd wordt, dat binnenkort in
Duitschland weder communistische on
lusten zullen uitbreken.
Een toeristen-auto, waarin 33 per
sonen gezeten waren, is op een tocht
naar Trente van een helling gestort. Ze
ven personen werden op slag gedood. Van
de overige 26 passagiers, die allen zwaar
gewond werden, stierven er vier tijdens
hun vervoer naar het ziekenhuis.
Uit Genève wordt gemeld, dat in
de beslissing ten aanzien van de hulp
aan Oostenrijk, tengevolge van Italiaan-
sche aanspraken opnieuw vertraging 'is
gekomen. Men betwijfelt of het nog mo
gelijk zal zijn, de Italiaansche eischen
betreffende de controlemaatregelen m'et
de meening der overige betrokkenen voor
heden tot overeenstemming te 'brengen.
Volgens de laatste berichten uit Sp'e-
zia bedraagt het aantal slachtoffers der
ontploffing in het kruithuis 139.
Té Cala Netta (Italië) is in den
schouwburg de vloer bezweken. Er zijn 20
gewonden.
De gemeenterekening van Kopenha
gen over het jaar 1921—'22 sluit met
een batig saldo van 9 millioen kronen.
(Er was een tekort van 15 millioen
geraamd). Deze gunstige uitkomst is te
danken aan de ruim vloeiende ontvang
sten, die de raming met 14,5 millioen heb
ben overtroffen, en aan bezuinigingen
ten bedrage van 9,5 millioen.
De gemeente Berlijn verkeert weer
in financieele moeilijkheden. Zijl kan, dank
zij voorschotten van het rijk, de salarissen
van ambtenaren en beambten tol 1 Oct.
betalen, behalve de nieuwe duurtebijSla-
gen, die zij Opj "15 Oct. hoopt te kunnen
uitkeeren. Voor de salarissen en loonen
van 'het p'ersoneel der gemeentelijke be
drijven, waarvoor het rijk g|een voorschot
ten geeft, is echter geen geld aanwezig.
De jongste storm aan de Fransche
kust hoeft vooral fel gewoed ter hoogte
van Ouessant waar van 19 zeilvaartui-
gen er 14 volkomen te pletter zijn ge
slagen. Oók twee stoomsloepén zijn ver
brijzeld.
dit gebed slaat in het geheel niet op' be
loften of geloften, gedaan tegenover men-
schen. Wanneer dezen niet eerst in orde
gebracht zijn, hetzij ze Jood of Christen
golden, is vergiffenis voor deze zonden
niet mogelijk.
Want de Jood bidt dien dag niet alleen
voor de zonden van zijn eigen volk,
maar bij voortduring weerklinkt het for
mulier, waarin ook vergeving wordt ge
smeekt voor de volken in wier midden
het woont. Het avondgebed heeft zijn
gewoon verloop met als hoofdbestanddeel
de dien avond en dag meermalen voor
komende schuldbelijdenis door de Ge
meente in koraal gezonden. Merkwaardig
genoeg om speciaal te vermelden is ook
alweer, dat de melodieën van de meeste
gezangen, eeuwen, en eeuwen oud zijn,
zonder dat men de juiste herkomst kan
nagaan en dat ze bijna overal in de
wereld gelijk zijn voor de zelfde gebeden
en liturgieën. Dit is zo<o (Sterk bij de
Joden doorgedrongen, dat bij' het hooren
van een bepaalde melodie deze onmid
dellijk de gedachte aan het daarbij behoo-
rende gebed of ook wel aan den feest
dag te voorschijn roept. Als de avond
dienst, die een 2V2 uur duurt, geëindigd
is, zijn er verscheidenen die dan nog
ter Synagoge blijven om het meester
werk van den beroemden Salomo Ben
Jehuda (Ibn Gabirol), de Kroon der Heer-
lijkheid, te lezen.
Met het opgaan der zon begint den
volgenden dag weder de dienst in dc Sy
nagoge met het Morgengebed, dat ge
volgd wordt door het Moesap'h (bijge
voegd) gebed, het Middag- en Slotgebed.
Met Morgengebed wordt besloten door
het voorlezen uit de Schrift van het
reeds genoemde kapittel uit Leviticus.
Daarna houdt dan doorgaans de Opper
rabbijn een p'redikatie over de groote
beteekenis van den dag.
En nadat de voorzanger onbeweeglijk >on-
De pensioenpremie van de
r ij!k s ambtenaren.
Naar aanleiding' van het bericht omtrent
liet voornemen van de regeering, reeds
met 1 Nov. a.s. gebruik te maken van
de in de pensioenwet gegeven bevoegd
heid tot 'korting van 5,5 pet. der wedden
tot een maximum van f3000 voor bet
weduwen- en weezenpensioen en van
3 "pet. der volle wedden voor het eigen
pensioen, meldt men dat van een derge
lijk voornemen niets bekend is biji de cen
trale commissie voor het georganiseerd
overleg in ambtenarenzaken, aan welke
commissie dergelijke plannen van de re
geering anders steeds om advies worden
gezonden.-
Een wenk aan Ged Staten.
De Minister van Binnenlandsche Za
ken heeft aan de Ged. Staten der on
derscheidene provinciën het navolgende!
schrijven gericht:
„Meërmalen konten te mijner kennis ge
vallen van onthouding van goedkeuring
door Colleges van Ged. Staten aan ge-
meentebegrootingen, op grond van, naar
het oordeel van die Colleges, te laag
uitgetrokken salaris van personeel in ge
meentelijken dienst.
Nu algemeen gestreefd wordt naar be
perking van kosten van den op'enbaren
dienst wil het mij voorkomen, gewënscht
te 'zijn, dat de Colleges van Ged. Staten,
bij de beslissingen omtrent bedoelde be
grootingen indachtig zijn, dat pressie van
hoogerhand tot opvoering van salaris
ware te vermijden of althans tot uiterste
gevallen te beperken.
Daartoe veroorloof ik mij1, voor zooveel
noodig, de medewerking van uw College
in te roepen."
De bezuiniging.
De Raad der gemeente Termiunten (Gro
ningen) verlaagde de salarissen van de
gemeente-ambtenaren met 15 pet. Ook die
van den secretaris en den burgemeester
Het presentiegeld der raadsledén werd
eveneens verlaagd en op: 75 ptet. van
het tegenwoordige gebracht.
Van een schorsing.
In den gemeenteraad van Willemstad
heeft zich een incident voorgedaan. De
commissie, die de g'emeenterekening
moest nazien, meende te kunnen vaststel
len, dat de heer J. Maris Wz„ wethou
der alhier, een leverantie van wijn aan
die gemeente had gedaan. In de Vrijdag ge
houden vergadering werd, nadat in een
vorige gemeenteraadszitting eenstemmig
besloten was aan de m!eening van Ged.
Staten over te laten hem al of niet
te schorsen, voorlezing gedaan van een
brief van Ged. Staten, dat zij geen ter
men aanwezig achtten, om! die schorsing
uit te spreken. Desniettegenstaande stel
den de tegenstanders van den heer Maris
igleveer 5 uur is voorgegaan in het gebed
en in den zangi wordt hij afgelost door
den anderen, .die het Moesapbgebed zal
dragen, dat wel het meest van de physieke
krachten van den zanger eischt. Een voor
naam bestanddeel van dit complex liturgiën
is het uitgebreide verhaal van dé wijze
waarop vroeger in den tempel de Hooge-
pfriester den dienst vervulde op den Groo-
ten Verzo'êndag en voer den liefhebber1
van zang behoort dit gedeelte tot het aller
schoonste.
Ook dit 'gedeelte van den dienst wordt
besloten miet de voorlezing uit de Wetsrol,
van dehoogste wetten der zedelijkheid,
en met .de voorlezing van het boek van
den profeet Jona..
Het Micha-gebed wordt weder ingezet
door den voorlezer, die het morgengebed
leidde ©n nu passeeren in de gebeden de
vreeselijke verhalen van de martelingen
waaraan de Joden onder de Romeinen en
Grieken bloot stonden. Hjo© voor het oog
der moeder haar zeven zonen geslacht wer
den. Hoe de groote geleerde Rabbi Akiba
gemarteld en verbrand werd. De herinne
ring aan hun godsvrucht wordt bij het Op-
perwezen als voorspraak voior bedreven
'zonden ing'eraepen. En menig oog blijft
niet droog-bij de gedachte dat 2000 jaar
later in oentra van beschaving als Boeda
pest en Oekrajina en nog op talrijke plaat
sen, dezelfde gruwelen en martelingen nog
kunnen geschieden, zonder dat de geheele
wereld zich daartegen verzet.
In de averoiUjde mielodiën, die de voor
zanger, dan zingt, 'komt het geweeklaag en
gejammer van de martelaren zeer juist
.naar voren, am weer eensklaps over' te
'gaan in blijder wijze, wanneer Israël ziijn
vertrouwen in' den Schepper van hemel en
aarde weer uitjubelt. Vo-or den niet inge
wijde, die zoo'n synagogedienst bijwoont
en de gebeden en zangen niet volgen kan,
doet ©en dergelijke verandering van voor
dracht natuurlijk zeer vreemd aan.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAQ.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per pont f 3.—
Losse nummers f 0.05
Prijs der Advertentlën:
1—4 iregels f 1.20, elke regel meer 30 ct.
Bij abonnement belangrijke korting'.
voor, toch tot schorsing over te gaan,
daar zij overtuigd waren van de vermoede
leverantie aan de gemeente. Met meer
derheid van stemmen werd daartoe thans
besloten.
Patricisch proletariaat.
„Het Volk" heeft gemeld, dat de sociaal
democratische Kamerfractie dezer dagen
het 25-jarige jubileum van mi- P. J..
Troelstra heeft gevierd. De heeren Scha
per en Sannes sp'raken Troelstra toe,
wien namens de fractie een gouden zegel
ring werd aangeboden. Charivarius dicht
hierop in de Amsterdammer
Wijze: „Wien Neerlaiidsch bloed."
Het kenmerk van den gentleman.
Getrouwd of ongetrouwd,
Is daar herken je 'm dalijk an
Een zegelring van goud.
En dan niet met zoo'n gladde steen,
Die 't doel van 't ding verbloemt,
Zoo'n ring, welks drager algemeen
„Lord Gladstone" wordt genoemd.
Neen, 'k twijfel er in 't minst niet aaqj
Op Troelstra's feest-'cadeau
Zal 'tfier familie-wapen staan.
Patricisch, comtoe il faut.2)
En 'kwed dat hij nog, naderhand,
Als rust zijn werk beloont,
Verheven in den adelstand,
Op Troielstra-state troont.
1 f
De proletariërs-armée,
Die zoo contain begon,
Die wordt nu ook van lieverlee
Geschikt voor den salon.
Ze reizen netjes eerste klas,
Geen weelde blijft ze vreemd.
'kZou net zoo doen, als 'k jullie was,
Geen mensch, die 't kwalijk neemt!
Maar gaat dan niet Meer zoo te keer.
Wanneer het iemand geldt,
Die zich te kleeden pleegt als heer,
En prijs opi weelde stelt.
Dus voortaan niet zoo heftig zijn
Bedenkt, mes chers amis, 3)
Dat jullie net zoo deftig zijn
Als wij', de boerzwazie.
'kWou dat die kleine zegelring
U deze wijdheid bracht1
Als alles naar den regel ging,
Dien gij den juisten acht,
Dus als de Lichtstad werd gebouwd,
En ingericht door u,
Dan bleef de wereld, welbeschouwd,
Precies zoo mal als nu.
1) Spreek uit Kletstoon (Engelanda
grootste liberale staatsman in de laatste
helft der 19e eeuw).
2) Spreek uit kom-iel-foo (vooals t
behoort).
1) Spreek uit mis sjir-zamie (waarde
vrienden).
Niet minder het feit, dat de volkomen
aandacht van den synagoge-bezoeker wel
eens niet bij' de gebeden is, maar deze zicü
in gesprekken miet zijn buurman probeert
den tijd te bekorten; dingen die in een
bedehuis niet te pas komen.
Vermelding verdient ook nog het feit,
dat het den Joden op den Groeten 'Ver
zoendag verboden is leder schoeisel te
dragen, zulks als ©en bevel dat Mpzes
kreeg, toen hij het doornenbosch zag bran
den en niet vergaan en een Stem hem
toeriep zijn schoenzolen af te doen, omdat
de plaats waarop hij stond heilig was.
Daarmede is het schijnbaar1 komieke ge
zicht verklaard van de op zijn best aan
gekleed© kerkgangers, maar geschoeid met
alle mogelijke soorten pantoffels, waaraan
echte rgeen leer is. Zonder deze wordt teil
synagoge niemand tot 't waarnemen van
eerefuncties of ceremonies toegelaten.
Na het middaggebed, zoo ongeveer vijf
kwartier voor dat het donker is, en de
schaduwen van den nacht dus reeds be
ginnen te vallen, wordt met het wonder-
schoone slotgebed aangevangen. Groo ter
wordt de aandacht, intenser het medezeg
gen der gebeden, want slechts nog kort
duurt de dag en Godes beslissing over het
lot van den mensch zal vallen.
Wanneer dan voor het laatst op dien dag
weer de groote zondenbelijdenis weerklon
ken heeft, .omhullen zich de Synagoge
bezoekers met hun bidkleed (tallith), dat
ook hen eenmaal in het graf zal omhullen
en voorgegaan dotor den voorzanger weer
klinkt onder snikken en tranen da Joodsche
Geloofsbelijdenis, uiting gevende aan het
bestaan van een Eenigen, Eeuwigüurenden
Almachtigen God, dezelfde belijdenis, die
aan het bed van een stervende wordt uit
gesproken. Eén toon, geblazen op de ba
zuin, en de gfcoote dag is ten einde, waarna
ieder zich naar huis spoedt 0111 den maal
tijd te gebruiken.
