r
I
I
ten
te ZWOLLE
Maandag li September 1912
36e Jaargaasr
V
lederland
Buitenland.
Binnenland.
HET
rag uit:
0 J t'(>
TA CO NIS
PIJP tabak
♦v
«Soes.
voor Dames en
ie keuken, huis-
waschbehande-
7—9 uur in de
SIMMERMANS.
laatst.
Drukkers-Exploitanten
OOSTF.RBAAN LE COINTRE GOES
Bureaux: Lange Vorststraat 6870, Goes
Tel.: Redactie no. tl; Administratie no. 58
Postrekening No. 36000.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHIJIJ, L. Burg. Tel', no. 259
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG. T,
DE STRIJD TEGEN DEN ISLAM.
Deze strijd is een zware. De-erva
ring heelt geleerd dat een mohamc-
daan niet licht tot het Christendom
komt; en dat de 1.31am groote vor
deringen maakt in de krineen der
heidenen. De zen dine bloeit op rotsen,
terwijl de islam haar triomfen bij
■duizenden viert.
Nu bekoelt, dit de zending niet te
"ontmoedigen. Immers, al schittert de
islam door uiterlijke kracht, hij moet
in zedelijk opzicht voor alle zooge
naamde godsdiensten onderdoen. Zijn
innerlijke zwakte bij uiterlijk krachts
vertoon typeert ziek in het eens zoo
machtige Turkije en zijn Sultan, den
Zieken Man.
Gansch tegengesteld is de Zending
Deze schijnt uiterlijk klein en van
zwakke kracht, doch zij ervaart, dat
de Zender, do Heer des Oogstes, de
Heilige Geest, de Almachtige is, wiens
kracht in haar zwakheid wordt vol
bracht,
1)1' 'Kuyper schrijft in zijn onsterfe
lijk werk „Om de oude Wereldzee" in
Iiét hoofdstuk ,,Hef raadsel van den
Islam"
„Een culluur op zoo lagen ethisc.hén
-grondslag opgetrokken, kan geen
hooger dan een uiterst middelmatig
karakter dragen, "benige sporten stijgt
ze clen ethischen ladder op maar
blijft dan staan en komt niet verder.
,Kn al hult zich cteze middelmatige
cultuur bij de hooccre kringen vaak
in een kleeci van Europeescnen snit
in het hart en in cle denkwereld blijft
ook bij hen het aan den Islam inhae-
rent zielsleven stand houden. Alle
doorgaande ontwikkeling is afgesne
den. Al wat men bespeurt is, dat nu
en dan een puriteinsche beweging het
hoofd opsteekt om tegen afwijking
van hel monisme van den Khorftn
protest aan te teekenen maar ook zelts
deze revei's mikken nooit hooger clan
om naar liet ethisch. standpunt van
den iK'horan terug te leiden".
Toeh verliest deze valsche religie
niet in kracht. Zelfs in de dagen van
zijn lioogsten bloei stond de Islam
niet, zoo hoos in het cijfer als thans.
Soms zelfs weet cle Islam op gedoopte
Christenen zoo onweerstaanbare be
koring uit te cetenen, dat we herhaal
delijk nooren van Christenen, die het
kruis hebben verloochend en tot den
Islam zijn overgegaan. De Islam
streelt cié neiging Van hoogheid en
zinnelijkheid in liet menschel ijk hart.
Hij is i-laar. eenvoudig en licht te
vatten m zijn leidende gedachte en
in zijn geüxeerde vormen. Hij leiclt
niet alleen tot religieus gevoel, maar
hetoovert geheel het leven. Mij bezit
•aanpassingsvermogen aan zeer onder
scheidene toestanden. Hij gunt een
groote mate van vrijheid van bewe
ging. Hij "bleek in zijn eersten aanleg
voor hooge wetenschappelijke ontwik
keling vatbaar en beschikt over een
zeer rijke literatuur. En voor het
dweepziek oog doet het een ideaal van
macht en grootheid schitteren, dal nog
telkens blijkt de diepste hartstochten
in vlam té kunnen zetten".
Dr K.uyper zegt daarom zoo min
aan cle Christelijke als aan de tech
nische en economische verovering van
clen Islam te gelooven.
Wat echter gansch. iets anders is,
•dun het zeggen van nu wijlen mr V'an
Deventer, dat. het Christendom het
«f/gw mifheu islam moet afleggen, en
11 'T#r i' r I,,,, Mii^iii M| u
angelegdof "zê wel_diF~nad
Ft? en of ze wel dat had door-
(Vrij
it f 100.—
ft.)
F. J. BOLT.
ituurlijk was de afloop van het
„onbevredigend. En toen ging de
S na te hebben verklaard, dat
je nog even rijp voor de hel was
voren en dat hij nog „niets voor
«raar had."
Den geheelen nacht daarop heeft het
arme kind liggen gillen: „verloren, ver
loren!" En zóó is ze gestorven.
Zietdaai* wat sommigen verstaan onder
de blijde boodschap van Gods genade fe
verkondigen aan hun medemensch
Op de "begrafenis, die na eenige dagen
werd gehouden, werden beide „zielverzor
gers" gevraagd, die oefenaar en de do-
miné.
Toen de kamer reeds was gevuld en de
oefenaar reeds aan het woord, kwam de
dominé binnen. Maar zoodra de eerste den
laatsten gewaar werd, wendde hij zich tot
den huisvader roet de woorden: „wat mot
'hie hier? Het licht en de duisternis kun
nen niet en soam©ngaon. Hie deruut of ik
deruut."
Toen besloot de huisvader, dat hij dan
toch den beste maar moest behouden en,
al was 't mtet ©enige aarzeling, hij zei
toch: „nou, dan wou 'k wel, dat. de do-
miné maar heengong." En zoo geschiedde.
cle Zencung zich maar moet terug
trek ken van het terrein der Halve
Maan.
Zooals nu Van Deventer al jaren
geleden er over clacht, zoo dénken
onze hectendaagsche modernen, clen
heer Cremer en andere nobele kenners
van Indië uitgezonderd, er ook over.
Dat komt, omdat zij Christendom en
islam beide als godsdiensten beschou
wen. De Islam is voor hen evenzeer
een religie ais het Christendom,
slechts mei. een klein verschil in
graad. Bovendien is er een hoogere
macht clan de religie, om den Islam
te overwinnen, zoo meenen zij, en
die nv'Mit is de wetenschap met haar
helpsters: beschaving en verstands
ontwikkeling.
Dat heide stellingen onjuist zijn, ligt
voor de hand. Niet de beschaving,
maar het Evangelie kan den Islamiet
redden. Niet cle Wetenschap, maar de
Zending is de macht die den Islam
met vrucht weerstaat. Bovendien, de
Zending mag. geen enkel terrein, dus
ook niet dat van den Islam, los laten,
uit kracht Van het Zendingshevel, dat
„alle volken'omvat.
En dan mag nimmer deze waarheid
tegenover de moderne wijsheid onzer
eeuw worden prijsgegeven, dat het
Christendom niet is een andere religie
dan de Isiam, maar de eenige, ware
religie, en even weinig overéénkomst
met den Islam heeft, als de waarheid
met cle leugen, het echte met het
valsche. De moderne beschaving kan
haar dan ook niet vervangen cn is
ook allerminst in staat den Islam te
overwinnen, omdat zij, afgerukt van
den wortel, waaruit zij opbloeide, een
langzame versterving tegemoet gaat,
erger nog, in stee van den Islam te
bestrijden, door hem wordt geëxploi
teerd'in den strijd tegen het Christen-
deun.
De Mohammedaan acht het Chris
tendom oen minderwaardige factor
voor het volksleven; de Christus staat
voor hem lager dan Mohamimed, die
immers na hem kwam om zijn werk
te verbeteren! Allah is groot, en Mo
hammed is Zijn profeet Wel waren
Mozes en Christus en hoe zij meer
heeten mogen, profeten, maar cle pro
feet bij uitnemendheid is Mohammed,
wien immers uit den hemel het heilige
Boek is toegekomen.
liet denkbeeld: Christus cle Zone
Gods, is den Islamiet een ergernis.
Hoe kan God een zoon hebben! En
de Drieöenheid is hem een dwaasheid.
Hoe 'kunnen er drie goden zijn! Al te-
gaar volgens hem kenmerken van hef
heidendom.
Daarbij komt, volgens zijn voorstel
ling, dat hel Christendom niets
nieuws brengt. Immers ook cle Moham
medaan gelooft aan God, erkent het
beslaan van een hemel en een hel,
buiat zien voor een zeclewet; wat voor
den Christen de Bijbel is. dat is voor
liem de .Kiioran, 'het rechtstreeks uit
den hemel hem toegekomen Boek.
Of hij dan den groeten invloed, die
van het. Christendom op althans som
mige zijner belijders uitgaat, niet ziet?
O, zeer zeker; maar hij acht dit een
soort tooverkracht van 'den Satan. En
overigens, hij ziet. 't dagelijks, is die
'krachi gering., want liet gros der
Christenhonden in zijn omgeving, zijn
nnaincnristenen, ongèloovigen en god-
deloozen. En de macht- en gezagheb
bers zijn hierin de eersten.
Amsterdamischen
30ctp;#{MS
geallieerden
(uppeii van aen Amsterdamischen straat
weg nabij Utrecht op den grond sloeg.
Onmiddellijk need de geneeskundige
dienst van Utrecht uit om hulp te bie
den, doch wonderlijk genoeg bleken de
vliegenier en zijn mecanicien beiden vol
komen ongedeerd te zijn, al was de laat
ste sterk onder den indruk van het ge
beurde. De rechtervleugel van het vlieg
tuig, een Spijker-toestel, genumtaerd 38,
is totaal versplinterd.
Valsche munters gesnapt.
Dezer dagen is in Aken een vrouw uit
Heerlen (gearresteerd, die een valsch bank
biljet ter inwisseling had aangeboden.
Uit het onderzoek is gebleken, dat de man
van de gearresteerde de valsche bank
biljetten in Aken heeft vervaardigd, daar
in bijgestaan door verschillende personen.
Tot dusver zijn vier personen gearresteerd,
die verdacht worden bij deze zaak be
trokken te zijri.
Nader schrijft de „Limb. Koereir":
Door den commissaris van Heerlen
werd, in samenwerking niet de Akener
politie, de echtgenoote van bovenbe
doelden verdachte aangehouden. Al spoe
dig bleek, dat dit een goed begin was,
want bij het voorloopig verhoor zou de
vrouw reeds hebben bekend, dat zij een
valsch biljet in een magazijn tè Heer-
De Gri ksch-Turkscha oorlog.
Een draadloos telegram van den
Grie'bschen boegen commissaris in
Smyrna meldt, (lat er geen hoop meer
bestaat om Smyrna te kunnen houden.
Afzonderlijke 'Turksehe voorhoede
patrouilles ziin reeds in de buitenwij
ken der stad' gezien.
De politie heeft verordend, dat alle
openbare vermakelijkheden in Athene
zullen gesloten worden. De demobili
satie uer Gvioksche troepen zal on
middellijk na.de ontruiming van Klein-
Azic een aanvang némen.
Sedert IQ uur Vrijdagavond üeel't
het Grieksche bestuur in Smyrna op
gehouden te bestaan en is hét gezag
'Overgegaan aan de geallieerde bevel
hebbers.
Alle koopvaardijschepen ontvangen
bevel ae haven te verlaten, waar thans
alleen eenige oorlogsschepen liggen.
Van alle nationaliteit zijn thans 'ma
trozen oL mariniers aan land
P ar :em entariërs der
zullen heden een onderhoud met den
aanvoerder der Khemalisten hebben
over een vreedzame bezetting der stad
De bioscopen te Berljjn.
Vrijwei alle Berlijnsche bioscopen
zullen op 22 September hun deuren
sluiten. Het. personeel dezer onder
nemingen wordt tegen dien datum
ontslagen. Dit besluit van de organi
satie der bioseoou-eigenaars is geno
men, nadat het gemeentebestuur ge
weigerd had, de belasting op de ooen-
bare vermakelijkheden die tot 5b pCt.
is gestegen té verminderen.
liet sluiten der Berlijnsche biosco
pen zal in de eerste plaats het aantal
werkeloozen met bUOO verhoogen.
Bovendien gaal dagelijks 1 miilioen
mark opbrengst voor de gemeentekas
verloren terwijl bovendien de 600U
nieuwe werkeloozen uit deze kas zul
len moe-en werden ondersteund. In
het geheel zijn er 320 bioscopen met
120 000 zitplaatsen bij betrokken.
(JN. R. C.)
Valuta-speculanten.
Wolft meldt: Tengevolge van de
daling van de mark zijn er vele Uuit-
sche win'ke's aan de Belgische en
JN'ederlandschc grens bijna geheel door
vreemdelmeen leeggekóchh Vele win
kels, zoo- meldt het. „Berl. Tagehl.",
zijn gedwongen te sluiten omdat zij
géén waren meer hebben.
De eenige dagen geleden door den
president Van de Rijnprovincie uit
gevaardigde verordening nopens de
beperking van den detailhandel aan
buitenlanders, is volkomen zonder
effect gebleken, aangezien de huiten-
landsche koopers dikwijls door Duit-
scbers legen provisie hun inkoop-en
laten doen.
De opening van de Dail Eireann.
Zaterdag zou de openingszitting van
de ni- uwe Dail Eireann (hel fersche
fmv*. ~VY 1IXLC71 ILl'CüI'CIl X7U ÜVUVYVC1 ft. ItëgGIl G0
mot te beschermen door ze op te bergen
met naphtaline. Minder algemeen is be
kend, dat hieraan ernstige nadeelen ver
bonden zijn. Het „Maandbl. t.d. Verval-
schingen" schrijft, dat niet alleen dik
wijls de scherpe reuk uit de kleeren niet
meer weg te krijgen is, al stelt men het
goed aan de open lucht bloot maar dat
de naphtaline ook een ernstig vergift is.
Bij de fabrikage van deze stof wordt
hiermede ook rekening gehouden en ruime
ventilatie der lokalen voorgeschreven.
Maaar in het particuliere huishouden ko
men wel eens gevallen voor van vergifti
ging, waarbij de slachtoffers klaagen over
hevig© hoofdpijn en brakingen, zooals van
iemand, die geslapen had op een divan,
waarvan de kussens met naphtaline be
handeld waren.
Volgens den scheikundige Berthelot
heeft naphtaline ook' volstrekt geen anti
septische werking; op zijn hoogst houdt het
wat insecten op .een afetand, doch de lar
ven blijven leven en worden later niet
verhinderd hun vernielingswerk te volvoe
ren.
Het gebruik van naphtaline in het huis
houden is volgens dezen geleerde niets
dan een huishoudelijke dwaling.
verlaging
parlement.] plaats hebben. Bijzonder
heden omtrent het regeering,sprogram
en over üe samenstelling van het ka
binet ontbreken ten eenemale, daar
er bijna geen nieuws uit Ierland over
komt. Twee der telegraafkabels, die
terlariu en Engeland verbinden, zijn
doorgesneden, n.l. bij Bray en Howlh,
en terzelfdertijd is' het postverkeer
bedreigd door 'een staking, nu cle re-
geerinp over wil gaan tot 'n
der Iconen.
Kr zijn uitgebreide maatregelen ge
nomen om de vergadering van de Dail
te beschermen tegen een eventueelen
aanslag van de zijde der republikei
nen. Niet alleen wórdt niemand in het
parlementsgebouw toegelaten zonder
speciale uitnoodiging, doch zelfs de
houder van zulk een kaart moet zijn
identiteit nog bewijzen.
..m Korte berichten.
Uit Kattowitz wordt gemeld, dat
daar opnieuw levensmiddelenrelletjes
hebben plaats gehad. Tal van winkels
zijn geplunderd.
De Duitsch-Belgische besprekin
gen inzake de herstelkwestie, hebben
op belangrijke punten tot overeen
stemming geQeii.l, De nog hangende
m'oeilijkhecfeh betreffen den looptijd
der schafkistwisséls ten aanzien
waarvan de herstelc-qiiimissie opnieuw
stelling zal moeten nemen. Men is het
eens geworden over: garantie-verlee
ning door de rijksbank en medewer
king aer industrie
De haven van Antwerpen heeft
een groote vlottende kraan hief eéiï
hefvermogen an 150 ton', aangekocht
bij de werf „GusLo' te Schiedam, voor
een som van i 700.00Ü, De Kraan was
oorspronkelijk in 1914 besteld door de
Russische regeering en werd voltooid
in 1917. Door de verwikkelingen in
Rusland viel de bestelling in duigen,
zoodat de firma, die kraan onder den
werkelijken prijs heeft moeten ver
knopen.
Bij Stendal aan de Elbe is een
passagiersvliegtuig, dat. van Berlijn
naar Hamburg was gevlogen en nu op
de terugreis was, van aanzienlijke
hoogte brandend neergestort. De be
stuurder is dood opgenomen. Er wa
ren geen passagiers a?.n boord.
Een voorstel v o o r 1923.
Men kan Favonius, vast, medewerker
van het weekblad „Bergopwaarts", niet
verdenken van gebrek aan. koningsgezind
heid. Maai' hij betreurt 't, dat er in de
zen tijd van financieelen nood weer, zoo
veel geld is uitgegeven voor de viering
van Koningius-verjaardag. Is hel nu de
tijd, vraagt hij, om. een dure electrische
illuminatie voor het departement, van ma
rine aan le schaffen, terwijl de ambte
naren worden weggezonden, omdat ze niet
meer kunnen worden betaald? Mogen we
duizenden verspillen aan vuurwerk en ver
lichting, terwijl de druk op 'de burgerij
steeds zwaarder .wordt?
„Maar", vervolgt Favonius, ,,er is meer.
In Oostenrijk is'een volk bezig te sterven;
de allerverschrikkelijkste ellende grijnst
de gezinnen aan; in letterlijken zin vindt
men daar den hongerdood. Zijn wij in
Nederland dan zulke ellendelingen, dat
we dal, weten en toch i1 fvAfie't'ea
dien daq .aan den minister eervol pnt-
slag verleend.
Ken definitieve oplossing van de
crisis is hiermede niet bereikt. In
verband niermede kan worden gemeld,
dat de heer en mevrouw van IJssel-
steijn voor particuliere aangelegen
heden naar Zuid-Atrika gaan, en van
daar hun reis vervolgen naar Indië,
om het reeds lang voorgenomen be
zoek aan hun zoon te Medan te
brengen. In den loop van het volgend
jaar hODen zij naar Nederland
te keeren.
AMSTERDAM. V.D. Naar het Hbld.
van particuliere zijde verneemt, is
Joh. M. Messchaert te Zurich over
leden. Messchaert werd in 1857 te
Hoorn geboien en was vele jaren lee-
raar aan de Muziekschool te Amster
dam en trad in binnen- en buitenland
op.
KÜNDKN. Hei Lraitsche stoomschip
„Harmonia" is op zijn reis naar Ha
vanna, achttien mijlen ten westen van
Vigo gezonken. Allé passagiers werden
door draadloos te hulp geroepen sche
pen gered.
terug
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post f 3.—
Losss nummers f 0.05
Prijs der Advertentiën:
14 regels f 1.20, elke regel meer 30 et.
Bij abonnement belangrijke korting.
organiseeren zij liet dan pretjes ter
eere van de Koningin?
„Ik zou wel eens willen weten wat. de
Koningin daarvan zegt. Ik zou wel eens
willen weten hoe Zij er over denkt, en
ik zou wel willen, als het maar niet
zoo heel buitengewoon was, dat iemand
van meer invloed en beteekenis dan Fa
vonius is, aan Hare Majesteit deze vraag
voorlegde: Majesteit, ais door een Ko
ninklijk woord van U, al ware hel maar de
helft van de gelden die men in 1923
te Uwer eere zal uitgeven, ten koste werd
gelegd aan leniging van den nood der
hongerigen in Oostenrijk, in Rusland, in
Duitschlandzou Uwe Majesteit dan
dit woord niet spreken? Ik weet, dat het
nationale leven ook zijn eisc.hen heeft.
„Ik weet dat men het feit, dat onze
Koningin in het komend jaar 25 jaar de
Kroon der Nederlanden heeft gedragen,
niet negecren kan. Ik zou het ook niet
willen, liet is op .zichzelf een zegen dien
wij niet mogen vergelen, al werd er geen
voetzoeker bij afgestoken. En niemand
aon van een feestviering op een koopje
kunnen, durven spreken, als die feestvie
ring werd gedragen door de groot-metf-'
schelijke idee eener hulpactie aan de lij
dende kinderen der wereld. Zou men de
Koningin wel beter kunnen eeren jian^
door Iiaar naam aan zjiüc een actie te 'ver
binden? En .zou er.van de helft der gelden
voor verlichtingen, voor Vuurwerken en
soortgelijke publieke plezieren, niet een
waarlijk groote Koningin Wilhelmina-gave
naar Weenen kunnen worden gezonden?
Een trein vol kleederén voor de kin
deren die naakt kropen? Een trein vol
voedsel yoor ds moeders 'die niets hebr.
bén voor hki'e zuigelingen fk vrees dat
ook na een jaar flie hulp nog wel noo-
clig zal wezen; al is er mogelijk wel te
viceaen, dat ze voor velen niet meer
no o dig zal zijn, "f
„En indien men al «leent dat zulk eert
plan in het volgend jaar werkelijk te
laat komen zou, welnu, wat is er tegen
om het aanstonds uit te voeren? ts er in
Nederland voor zulk een doel geen con
sortium te vormen dat zich borg stelt
voor een miilioen En is Nederland niet
bereid dit miilioen ter eere van zijn zil
veren Koningin, en lot zegening van Ha
ren naam in het buitenland, bij stukjes
en beetjes te betalen, en in ruil daar
voor „üP te zien van vetpotjes en lam
pionnetjes tegen September van het ko
mende jaar? Ik ben er bijna zeker van,
dat de feestviering ook dan nog zou mo
gen worden gezien. Men wil grootscher
feestvieren dan ooit, ter eere vari de
Koningin. Het is prachtig gedacht. Maar
er is in de wereld grooter noocl dan
ooit, en voor feestvieren hebben wij min
der geld dan ooit. Wij moeten zuinig zijn
en sober. Maar nooit zuinig jegens den
naaste en nooit sober in het weldoen.
Liever een kind gekleed en een oude
gered van den hongerdood, dan een'eerste
prijs voor dé mooiste straatversiering."'
Het o v e r c ompleet aan onder
officieren.
Van deskundige zijde meldt men aan
„Het Volk" het merkwaardige feit, dat
men voortgaat jonge men'schen te werven
en op te leiden voor onder-officier, ter
wijl er reeds een groot overcompleet is.
Nog dagelijks worden, jongens van IS
en 17 jaar aangeworven. Straks, als de
Rangscbikkingsregeling in werking treedt,
zullen deze jonge menschen, na een ver
blijf van een of twee jaren en soms
nog minder in het leger, moeten worden
beoordeeld, waarbij dan de vraag ,zal over-
Jaalaan, door G, Harders^ vertaald
door mevr. J. P. Wesselink-Van
Rossum. Nijkerk, G. F. Cal-
lenbach. j
BERLIJN. Vorens bericht uit Odes-
sa hebben de roode legers Sebastopol
ln onze j©ugd maakten wij kennis met
de Roodhuiden in N.- en Z,uid-Amerika,
door middel van de romans van Gustave
Aimard en Fenimoore Cooper, wij ver
slonden de schier ongeloofelijke verha
len over Comanchen ©n Apachen en Au-
ca's en hoe zij meer heeten miogen, 'die
vervolgde en geplaagde stammen met hun
ridderhelden, hun verklaarbare wraak
zucht, hun martelaren. Maar nu, .een
halve eeuw later zijn andere schrij
vers naar voren gekomen, niet mlet span
nende verhalen van krijgsmoed en krijgs
list en krijgsmisdaden, maar met weerge
ving van feiten uit de Zendingsgeschiede
nis; want ook tot deze heidensche stam
men hebben Duitsche zendelingten het
Evangfelie gebracht, en velen hebben hef
aangenomen. Hieraan komt „Jaalaan" ons
herinneren in den vorm van dezen aan
grijpend schoonen roman of is 'talles
geschiedenis? iwijl denken 't haast. Wijwen-
schen het verhaal niet te resum'eeren,
wij zouden den indruk er van maar
bederven. Wij prijzen alleen maar de
keurige karakterteekeningen die er in
voorkomten, van het nobele tot God be-
\S>
