Dinsdag 5 September 1922 36e Jaargang No 2 Telegrammen. Buitenland, Binnenland. A Drukkers-Exploitanten QOSTERBAAN LE COINTRE GOES Bureaux: Lange Vorstsfraat 68—70, Goes Tel.: Redactie no. II: Administratie no. 58 Postrekening No. 36000. Bijkantoor te Middelburg: Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. TeF. no. 259 ve Zeeuw VERSCHIJNT ELKEN WERKDAQ. Abonnementsprijs Per 3 maanden, franco per po«t f 3. Losse nummers f 0.05 Prijs der Advertentiën: 14 regels f 1.20, elke regel meer 30 ct. Bij abonnement belangrijke korting. EEN CHRISTELIJKE STAATKUNDE. In Indië blijft de strijd tegen den Islam, zij 'tdan ook langs den vredelievend en weg! der zending, geboden. Artikel 18 ',van ons A-R. Program van Beginselen zegt onder meer: Do kerstening van Indië blijVe roeping van het Christenvolk in het moederland, maar vinde, alsook uit staatkundig en .maatschappelijk oogpunt van overwegend belang, bjij de koloniale regeering, tege moetkoming, beide in het verleenen van volle vrijheid en in het geldelijk steunen yan onderwijs en krankenverpleging. Ook van de bestrijding: van het concubibnaat en liet opium'irrisbruik worde niet afge laten. Op deze eerste woorden: de kerstening van Indië, komt 't aan. Deze kerstening ge schiedt, 'kan althans geschieden, door den arbeid der Zending, welke behoort ge steund te worden door de Reg'eering. Dit is indirect bestrijding van den Islam. Jaren aaneen heeft het Lands- en Gou- vernementsbestuur de Zending tegenge werkt en den Islam_ begunstigd. Ieder moest maar op zijn éigen manier zalig zien t© worden, deze leus van den vrijden ker Frederik II, gold ook in onze Oost als de hoogste wijsheid. Men is hier echter van teruggekomen. Men is langzamerhand ga,ain inzien dat men met deze leer op een dwaalspoor was. Om van dit dwaalspoor af te leiden, dat heeft strijd gekost. 'Het is meermalen een bange worsteling geweest. Groen van Prin- sterei' ging daarbij voor, later door Keu- chenius gesteund. En toen onze Kcuchc- nius minister iwerd, luidde hij de nieuwe periode in, waarbij met den liberalen sleur gebroken werd, en voor 't eerst van Regeeringszij'de de Zending als bond genoot tegen den Islam werd erkend en aanbevolen. Het is de onvergankelijke eer van den heer Idenburg geweest, 'dat hij den Zen- dingsarbeid, tijdens zijn gouverneur-gene raalschap van Nedeilandsch-Indië zoo krachtig gesteund heeft. Hij heeft daarvoor wel smaad en laster ondervonden van de zijde der liberale grootmachten van dien tijd (19091.913) doch hij heeft er den clank van duizen den in den lande en in Indië bij 'geoogst, en zelfs later van de zijde zijner tegen standers er gelijk bij gekregen. In die dagen gewaagde het Kamerlid mr Marchant van ,,den 'huichelaar die op den troon van Buitenzorg' zit", sprak een andere vrijzinnig-democraat mï P'leyte in kiezersvergaderingen van ,.den bezem", die „in den mast" moest; en jubelde hun geestverwant Walraven Boissevain bij den val vati het rechtsche ministerie dat nu „Indië bewaard (bleef) voor kerstening"; terwijl de vrijzinnig-democraat mir Van Deventer in onze Tweede Kamer herhaal delijk met de beschuldiging dat de Zen ding lot Revolutie dreef, den gouverneur- generaal bestreed. Een van de schandelijkste leug'ens, waarmee het kabinet-Heemskerk en de gouverneur-generaal bestreden werden, was, dat in Indië, door den dwang uitge oefend op het geloof, een beweging' bezig ■was te ;ontstaan, die gevaarlijk was voor ons gezag. De „Sareket Islam" was oor spronkelijk, zei men, een economische be weging, maar door het clericale drijven werd zij revolutionair. Daarom mioest Idenburg weg en moest een nieuw vrij zinnig bewind vooral direct ingaan tegen de 'zending. De zending, door de regee rt' uu de andere richting nad Tien erreden. Thans reed de tram naar maar zonder het vrouwtje, dat iaar reis naar Noordwijk aan Zee HET Uitgezet. Had ze vooreerst genoeg lectriciteit? "(Vrij na© I jmaskerd© bandieten. Za- fcïMjagiiacht te ongeveer 1 uur, toen de landbouwer Wermer te hooge Boeket, ge- tneente Losser, zich nog niet te ruste had begeven, kwamen door de voordeur twee gemaskerde personen binnen, waarvan een met een revolver dreigde. W., die juist bezig was een kip te slachten, bleek niet een van de bangsten te zajn, want hij ging de indringers met een mes te lijf, waarop dezen een revolverschot losten, en op de vlucht sloegen. Bij de verdere achtervol ging buitenshuis, werd W. in ©en zijner beenen geschoten. De cordate landbouwer die van de schotwond niet veer hinder had ondervonden, spande het paard in en be gaf zich naar een dokter te Glanerbrug, die een verband legde. De inmiddels ge waarschuwde marechaussee organiseerde direct in vereeniging me tgemeentevleld- wachters een inspectietocht in de buurt schap, doch zonder resultaat. "—Hollanders in Duitschland. Vaderland" ontleent met rechtmatige verontwaardiging aan een Duitsch blad,1 da ring gesteund, was de hoofdschuldige. Zoo spraken de vrijzinnigen in Indië, on op hun voetspoor velen hier te lande. Doch reeds voordat de kruitdamp van den verkiezingsstrijd was weggetrokken, kwam niemand 'minder dan het bestuur van de Sarekat Islam zelf uitdrukkelijk verklaren, en wel aan den gouverneur-gen. zeiven, „dat de Christelijke regeering absoluut geen invloed had gehad op het ontstaan der vereeniging, en dat het het bestuur gehinderd had, dat alle couranten zulke onware artikelen tegten do regeering 'had den geschreven, 'weshalve het er prijs opi stelde te verklaren, dat niemand zich ooit ongerust had gemaakt over de be doeling der regeering, ook niet waar zij de zending' bevorderde, en dat het nooit ecnigen dwang had opgemerkt." En toen de kruitdamp voor goed was weggetrokken, het rechtsche kabinet door een liberaal vervangen en de hier ge noemde sprekers óf zelf in de regeering kwamen, óf tot de regeeringspartijen ge rekend werden, veranderde de situatie op eenmaal zoodanig dat mr Marchant zijn smadelijke betiteling van „huichelaar" in trok, Plevte den gouverneur-generaal ver zocht op denzelfden voet voort te gaan; wijlen Van Deventer er het zwijgen, toe deed; en het igansche liberale kabinet ver klaarde, dat de Zending krachtig moest blijven gesteund. En de pers, de Niéuwe Rotterdammer voorop, die het hardst aan de scheldpartij had meegedaan, zette dien ommezwaai het zegel op, 'tloor in een vleiend artikel „met verheuging" te con- stat.eeren dat „de wijze, waarop (de lieer Idenburg) zich ten opzichte van de moei lijkheden, wélke in verband met de 'In dische Partij en Sarekat Islam (waren) gerezen, hééft gehouden, getuigde van zijn inzicht, zijn tact en zijn bereidheid om, waar 'het moet, krachtig te handelen, terwijl de geest, welke uit dit optreden spreekt, vertrouwen inboezemt." En nog meer van dergelijke vriendelijkheden. Het is dan ook gebleken, dat de staat kunde van den heer Idenburg' de juiste was, want zijn opvolgers, zoowel graaf van Limburg Stiruiuil als mr Fock,> bewegen zich in dezelfde lijn. Wat nu? Met belangstelling werd door ons uitgezien naar eenig meerder licht.. over de samenwerking, clie door de •Hoofdbesturen der vijf spoorwegorga nisaties is aangegaan. Hoezeer ook begeerd, moeten we het tol. 'heden zonder zoodanige na dere voorlichting te stellen. Wat alleszins te betreuren is. Vooral van den kant van Üen Pro- testantsch Ghristelijken Bond van Spoor- en Tramwegpersoneel hadden we ten zeerste op prijs gesteld eeni- ge nadere omschrijving van hetgeen bedoeld wordt met „daadwerkelijk verzet". Nu eenige toelichting uitblijft, rijst de vraag: Wat nu? De leden van den P. C. B. hebben er recht, op te weten, welken koers liet schip houdt. Onze spoorwegniannen dienen te weten op welken grondslag er wordt samengewerkt, niet andere organisaties door het Hoofdbestuur, wien zij hun vertrouwen schonken. Daarom is het thans de tijd, dat de voormannen klaren wijn schenken. De Bond dient te weten, waar hij aan toe is. -«re*-—ui rennsyivanië. Men vreest, dat er nog meer dooden zijn, wegens de snelheid, waarmede het gebotav werd ver nield. Het voordeelige beroep van bedelaar. Te New York is dezer dagen aan het licht gekomen dat een bedelaar die beide beenen mist en een bekende „figuur" was van Fifth Avenue (een wandelplaats) in het bekende Broad- wayhotel zijn suite bewoont, er een glroote auto met een eigen chauffeur op na houdt en den winter in het zachte klimaat van Florida doorbrengt. De arrestatie van den chauffeur heeft het dubbele leven van Horton Malone zoo heet de mon daine bedelaar aan het licht gebracht. De chauffeur kwam' vrij:, doch Malone was ontevreden over de wijze, waarop de rechtskundige raadsman bijstand had verleend en weigerde het advocatenhono- rarium te betalen. D'e advocaat maakte er een proces van, dat hij' won. Toen twee cheriffs Malone het vonnis kwamen beteekenen, herkenden zij' hem als den bedelaar van Fifth Avenue (de wandel plaats), die bezig was met het rooken van een dure sigaar, welke hij' tusschen twee ving'ers met diamanten ringen vast hield. Het bleek, dat Malone, die zes jaar geleden zijn beide beenen bij een spoorwegongeluk verloor, groote sommen Dit staat wel vast, dat het gros der leden van den P. C. B. nimmer een „daadwerkelijk verzet" zal hegee ren van het genre, waarop de 'Ne- derlandsche Vereeniging gaarne zint. Hiervan moge het Hoofdbestuur zich goed rekenschap geven. Welnu, laat het zich dan ook wars betoenen van alle speculatiezucht en démagogie. Helderheid is thans de eisch. Wordt dit niet vei kregen dan heb ben onzes inziens de Afdeelingen in dezen onmiskenbaar haar taak. Zij dienen duidelijk en welomlijnd uil. te spreken, dat zij zich niet wen- schén te begeven, in een duister avon tuur, op sleeptouw genomen door de Nederiandsche Vereeniging'. Zij dienen klaar en helder aan le geven, hoe zij wars zijn van alle daad werkelijk verzet, op 'wélke sophisti- sche wijze men ten slotte ook deze uitdrukking moige interpreteeren. Dat zij, zoo het zwijgen van het Hoofdbestuur nog langer Voortduurt, het duidelijke antwoord op de bezorg de vraag: Wat nu? De Volkenbond. Te Genève is cle derde bijeenkomst van den volkenbond gisteren geopend. Zondagavond was aan deze opening voor afgegaan het optreden van den (Anglicaan- schen) aartsbisschop van Canterbury, in ©en pi'otestantsche kerk, met een rede te gen het militairisme. Deze bijeenkomst van den volkenbond zal van groot belang zijn, aangezien de toestand van Oostenrijk zal worden behandeld. Mgr. Seipiel, de Oos'tenrijksche bondskanselier, zal per soonlijk een uiteenzetting komen geven over de positie van Weenen en van Oos tenrijk, waarschijnlijk i-eeds Woensdag a.s. Ook'de aanvrage van Hongarije, om tot ihet lidmaatschap te worden toegelaten, zal ter tafel worden gebracht. Er waren gedelegeerden van 44 staten aanwezig. Da Gama, gezant van Bra zilië te Londen, die voorzitter van den Volkenbondsraad is. opende de vergiade- ring. Tot voorzitter werd gekozen Ed wards, gedelegeerde van Chili. E;r werden' zes commissies samengesteld, namelijk voor juridische, technische, militaire (be perking der bewapening), financieele, so ciale ten politieke quaesties. Het is jammer dat Amerika .piet mee doet. Men spanne dan ook de verwach tingen niet. te hoog, al zal deze derde bij eenkomst toch wel iels goeds uitwerken. Immers '23 regeeringen hebben geantwoord op bet verzoek der voorbereidingscom missie om haai' meiening omtrent de eischen van de veiligheid ter zee, in ver band met de internationale toepassing en de geografische ligging der landen, uiteen te zetten. Uit d©zie antwoorden krijgt men niet al leen den indruk van een oprechten wensch om d© nationale bewapeningen en de uit gaven daarvoor tot een minimum te be perken, maar ook van het belang der reecis bereikte resultaten. De burgeroorlog in Ierland. Uit het hoofdkwartier der vrij sta atti'oe- pien 'te Cork wordt gemeld: 300 man on regelmatige troepen, die over 10 machine- MIDDELBURG. De 16-jarige zoon van W., wonende aan den Vlissingschen weg alhier, had hedenmorgen het ongeluk zich met ©en revolver door het hoofd te Schie ten. Naar het Gasthuis vervoerd, Over leed hij na 'eenige oogenblikken. VLISSINGEN. De justitie uit Middel burg heeft in samenwerking met den com missaris van politie alhier gisteren den geheelen dag zich bezig gehouden met de droeve zaak die aller hart vervult; en een nauwkeurig onderzoek ingesteld waar om door de bemanning der „Zuiderdijk" geen hulp verleend is aan de schipbreu kelingen van de „Ezardian"; waar het weer bij de aanvaring zeer goed was en de zee als het ware spiegelglad, be stond voor de bemanning niet het min ste gevaar hulp te bieden. Naar verluidt heefschfe aan boord van de „Zuiderdijk" zulk een paniek, dat de gegeven bevelen om de booten uit te zet ten eenvoudig niet zijn opgevolgd. Hedenmorgen is onder groote belang stelling het lijk van een der opvarenden 'op het kerkhof alhier tér aarde besteld. DEN HAAG. In de op 4 dezer gehou den bijeenkomst van minister Ruijs de geweren en 2 pantserauto's beschikten, ondernamen Zaterdagmorgen om vijf uur 'n geconcentreerden aanval op Macroom. De aanvallers werden in wanorde terug geslagen en op ©enigen afstand achter volgd. Gedurende den aanval, die lot half negen duurde, verloren wij '2 dooden en 2 gewonden. De verliezen van den vijand zijn zwaar. Zij vervoerden hun dooden op ©en wagen. Alles is nu weer rustig. Te Coi'k werd Zaterdagmorgen vanaf daken een machiaegeweeiyuur op onge wapende vrijstaattroepen geopend, die op de betaling van. hun soldij stonden te wachten. Twee vrijstaters werden gedood en tien gewond. D.aar de rebellen ontplof bare kogels gebruikten, zijn de slachtoffers gruwelijk verminkt. Een stoomschip uit Hamburg met oen Iprting wapenen en munitie, waarschijnlijk voor de rebellen bestemd, is door een Engelschen. torpedojager ter hoogte van de haven van Cork aaingehoiiden. Het schip is naai' Dublin gebracht en ter be schikking van de voorloopig© Iersche re geering gesteld. Korte belichten. De bewoners van Opper-Silezië heb ben bij volksstemming zich met groote meerderheid verklaard voor aansluiting aan Pruisen; «oodat Opper-Silezië, gelijk te verwachten was, .een provincie van Pruisen blijft. De politie te Dresden heeft Zater dag 413 buitenlanders aangehouden op hel hoofdstation wegens ongeoorloofde .overschrijding der grens en verboden uit voer. Zij nam goederen in beslag ter waarde van twee millioen mark. Het geboorten-overschot in Duitsch land bedroeg 6G6.358 in 1920. In 1919 bedroeg het 282.120. Op 8 October 1919 hacl Duitschland een bevolking van 59.857.283 zielen. Een vreeselijke droogte heerscht in geheel Oekraine, eenmaal R'uslands koren schuur. In de meeste districten is de oogst totaal verbrand. Men beschikt slechts over een graanvoorraad voor en kele weken. De hongersnood zal nog ver schrikkelijker zijn dan het afgeloopen jaar. Fon duizendtal deelnemers aan den achtsten comnTu nistisc-hen je'ugddag trok ken 'eergisteren als betooging door Char- 1 altenburg, zij zouden daar zijn uitge scholden. Er werden door de menigte steenen gegooid naar de politie en het politiebureau. De vroegere opper-hof'prediker Yon Dryander is gisteren op 80-jarigen leef tijd te Berlijn gestorven. Hij onderhield nauwe betrekkingen met de voormalige keizerlijke familie. Te Brussel wordt voorbereid de sa- menroeping in December vhn een groote internationale 'conferentie tot regeling van het vraagstuk voor het herstel en de kwes tie der internationale leening. Naar aanleiding van het resultaat van de volksstemming in Opper Silezië heeft de Pruisische staatsregeering een telegram gezonden aan den regeeringscomniissaris van de provincie Opper-Silezië te Opeln, om de bevolking van Opper-Silezië harte lijk te danken voor hun blijk van trouw. Uitgebracht zijn 765.322 stemmen, van welke 516.800 voor het blijven van Opper- Silezië bij Pruisen, en 50.600 voor een zelfstandigen bondsstaat Opper-Silezië. Met mij, weloof ik, zullen vele ouders van H. B. S.-Scholieren blijde geweest zijn, dat 4 Sept. .aanbrak en de jeugd, na een vacrntie van lluim een week of zeven, weder naai school kon. Doch wat een teleurstelling voor vele ouders, toen de kinderen thuiskwamen met de mededeeling. „Donderdagmorgen be gint pas de school". De Goesch© H. B. S.- leerlingen hebben dan acht, zegge acht weken, vacantie gehadis dat volgens hét programma, M. de R. en Commissie van Toezicht? Of kunnen de diverse Directeuren en Leeraren van dergelijke middelbaar-onderwijsinrichtingen maai- raak doen. In B. o. Zoom begon de vacantie enkele dagen iater en begon de school vroeger dan iin Goes, 't is toch beide R. H. B. S., nietwaar Eer de geheele schoolmachine weder volledig aan den draai is, zijn er 10 weken om, zonder dat er nieuwe leerstof is verwerkt. M. de R. Yv'ant een week vóór de groote vacantie begint, is het ook maar rekken, rekken, want dan hebben de Leeraren hun cijfers ingeleverd en heeft voortgaan dus geen zin meer. Het 'spreekwoord„Tijd is Geld", past dat misschien niet op school? Mij komt het voor, M. de R., dat één maand zomervacantie voldoende was; de schoolgebou wen kunnen dan best schoongemaakt zijn, en leeraren en leerlingen voldoende op- gefrischt zijn. Het is geen kleinigheid, dat de kinders Plaatsruimte "in krankzinni gengestichten. De minister van binnenlandsche zaken heeft, naar het Hbld. meldt, aan Ged. Staten der Provinciën mededeeling ge daan van een brief van de inspecteurs van het staatstoezicht op krankzinnigen, waarin zij erop wijzen, dat de sterkte van de bevolking van de krankzinnigen gestichten was: op 1 Jan. 1860 2070, 1880: 4216. 1900: 8139, 1920: 15.407, 192216.452. Daaruit blijkt, dat deze be volking per tijdvak van 20 jaar steeg tot ongeveer het dubbele. Met de mogelijkheid, dat de bevolking' in 19201940 zal ver dubbelen, moet rekening gehouden wor den, en als de inspecteurs dan de vraag stellen, of in dat tijdperk de geldmid delen zullen toelaten voor nog 15 k 16.000 patiënten, door het zetten van nieuwe gebouwen, plaats te maken, dan zullen velen op die vraag een ontkennend antwoord gteven. Het maken van nieuwe gebouwen geheel le voorkomen zal zeker niet mogelijk blij ken, maar om deze tot het strikt nood zakelijke te beperken, zouden, aldus de inspecteurs, de twee volgende maatre gelen in aanmerking kunnen komen: le. Een vergrooting van het maximum) aantal patiënten in de beslaande gebou wen. Door lagere eischen te stellen wat verplegingsruimte of oppervlak pter pa tiënt betreft, kan het aantal patiënten in de gestichten worden opgevoerd, maar een zeer schromelijke overvulling, zoude dan een behoorlijke verpleging onmogelijk maken. 2e. Een beperking van de behoefte aan plaatsruimte. Om' dit te bewerken, zal het noodig zij'n: a. dat telkenmale, wan neer plaatsing van ee np'atiënt in een gesticht overwogen wordt, zorgvuldig na gegaan worde, of niet op andere wijze dan door gestichtsverpleging de belangen van den patiënt op- bevredigende wijze kunnen worden behartigd; b. dat de duur van de verpleging van de rustig geworden patiënten bekort worde, doordat alle be trokken partijen zooveel mogelijk mee werken tol het vinden va nandere minder kostbare wegen om voor deze verpleegden zorg te dragen, zooals in gasthuizen, ge zinnen, enz. Zij' ontveinzen zich niet, dat zoowel bij strengere keur als bij bekorting van den verplegingsduur groote moeilijkheden ondervonden zullen worden, maar de tijds omstandigheden dwingen nu eenmaal tot het inslaan van nieuwe en zeer moei lijke wegen. - In dit verband geven zij den minister in overweging, den brief te brengen onder de aandacht van den minister van justitie, zoomede van de .colleges van Gedep. Staten en van de besturen der gestichten. Een kennisgeving van het bovenstaande zoju voor vele kantonrechters aanleiding' kunnen zijn de vraag, of gestichtsverple ging inderdaad noodzakelijk is, nog ern stiger dan tot dusver te overwegen. De officieren van justitie, inzonderheid zij', in wier arrondissement een of meer gestichten zij'n gelegen, zouden bij d® plaatsing van een patiënt in een gesticht en vooral, wanneer de vraag wordt over wogen, of de termijn van de machtiging moet worden verlengd, rntet de strekking van dezen brief ernstig rekening kunnen houden. D© Colleges van Gedep. Staten zouden, MJiUrui ui iiremg eisoh van den schrijver, die zelve zich bepaalde tot opbouwende critiek van Christelijk; standpunt over een groote rij hoeken en juist door de veelheid en de bontheid Van het werk de heerschende wanbegrippen niet over wint. i Ouders, opvoeders, onderwijzers kunnen niettemin aan dit vlot geschre ven boek zeer veel hebben, zij vin den hier voortreffelijk onderricht in bet kiezen van Uitnemende voorlich ting, dank zij een belangrijk aantal aanteekeningen van verklarenden aard oif wel tot andere bronnen heen leidend. Het geheel is een krachtig pleidooi voor religieuze gebondenheid. Het dringt den lezer 'tot positienemen te genover de vele verschijnselen, die op ieder levensgebied rondom u zich voordoen. Diaarneven veroordeelt do schrijver het zich in besef van eigen zwakheid terugtrekken, aangezien roeping en bewustheid, dat juist in zwakheid krachten verkregen worden van Hem, Die alleen krachten geeft. Een Christen heeft zich onbesmet te bewaren van de wereld en tege lijk Imidden in die wereld getuigen 'van zijn geloof. Moeilijk: maar heerlijk

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1922 | | pagina 1