Ao 5176 donderdag Augustus 1I.I3Ü5S iliie Jaargang Suiteeland. Laatste Berichten. L Drukkers-Exploitanten OOSTERBAAN LE COiNTRE GOES Bureaux: Lange Vorststraat 6870, Goes Tel.: Redactie no. 11; Administratie no. 58 Postrekening No. 3É6000. Bijkantoor te Middelburg: Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259 DE BARTHQLOMAEUSNACHT. 1572 24 Augustus 1922. Een der eerste nachten in September 1572. Hendrik van Navarre, de latere Hen drik IV van Frankrijk, wordt' op het koninklijk paleis ontboden. Terstond gaat hij ©l' heen. Hij vindt er Karei [X, den vorst, tijdens wiens regeering zich het dra ma van den Bartholomeüsnacht heeft af gespeeld, door doodsangst het bed uit gejaagd, vol ontzetting luisteren naar aller lei verwarde geruchten in de lucht: lawaai van stemmen, gevloek, kermen. Zóó ver scheurend is zijn wanhoop ,dat ze aan steekt. Ook Hendrik begint zich ongerust te maken. Men zendt eein bode op kond schap uit. Is er nieuwe wanorde uitgebro ken? Maar alles blijft rustig, 't Was slechts een zinsbegoocheling, waardoor de heide mannen hadden gebeefd. Niet alleen toen heeft de herinnering aan de gebeurtenissen van den 24en Augustus den souverein zoo geplaagd. Zijn geheele verdere leven heeft er de .sporen van gedragen. In plaats van min zaam, is hij sedert dien stug en wreed geweest. Slachtoffer van een diepe melan cholie. Geen wonder! „Bloedbruiloft" heeft men dien nacht genoemd. En waarlijk: hij is het geweest. Er is bloed gevloeid. Bijl stroomen. In Parijs en in het overige Frankrijk. Bloed van, naar matige berekening, niet minder dan ©en vijf-en-twintig-duizend menschen. 'n Heele groep der Fransche bevolking is er door uitgeroeid. De groep van den Hugenootschen adel, in verhand met het huwelijk van Navarre, destijds bijna geheel binnen de muren van Parijs samenge vloeid. Twee uit al die mannen schijnen er ontkomen te zijn. Maar overigens val len ze, zonder uitzondering. En wat nog het allerergste waszelfs het beste bloed van Frankrijk werd niet gespaard. Gaspard de Coligny f Wat school er niet in uw, door ziekte en inspanning; vroeg oude gestalte, achter uw weinig aantrek kelijk, mager gezicht met zij:n ernstige, staal-blauwe oogen! Een beteekenisvol aanvoerder, niet bijster fortuinlijk, maar van een bijzonder prestige. Een verstandig staatsman. Bovenaleen hart vol waarach- tigen ziele-adel. Een edelman, niet slechts door zijn titel. Eerbiedwaardig, tot tal van opofferingen bereid, en absoluut belan geloos. Niettemin, zelfs hem spaart de bloed dorst niet. Tengevolge van den aanslag van den B2en, waarbij de kogel van een, door de koningin-moeder gehuurden moordenaar, hem den linkerarm! en den wijsvinger van de rechterhand had verbrijzeld, ligt de grijsaard te bed als een paar mannen van de bende van Frans de Guise, eens zijn beste vriend, nu zijn doodsvijand, bij hem binnendringen. „Zijt gij' de. admi raal" vraagt hem Bes ine, de Guise's die naar. „C'est moi! Jeune homime, tn de- vrois avoir égard a ma vieillesse et a mon infirmijé". Maar dan, met fiere zelf bewustheid: „Au tooins si quelque horra- me et non pas ce igloujat mie faisoit mourir".1Hij heeft zijn wensch niet verkregen. Op hetzelfde oogenblik wordt hij door Resume doorstoken. Daarop grijpt Dat ben ik! Jonge man. Gij mócht mijn ouderdom ©n zwakte wel ontzien. Indien dan tenminste nog een man, en niet zulk een lomperd mij: doodde! rag Van f 17991IÖ^>WrTT!: 'De Zeeuw VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG. Abonnementsprijs: Per 3 maanden, franco per post f 3.— Losse nummersf 0.05 >nM»suctwr.!2-rx«q 'gaaf. Bij de rondvraag verzoekt de ■eer van Lange vel de in verschillende we gen orde Ie doen stellen op het opsnoeien van houtgewas. Seroosfcerke. Voor de Geref. Jongel. Vereen, zal Zondagavond een bekend spre- J ker, nl. de bejaarde maar vurige en gees- I'tige ds. Datema van Driebergen optreden. Het pakkende onderwerp: „Vierhonderd tegen één" zal zeker velen kerkwaarts lokken. Oostkapelle. In de Woensdag gehouden raadsvergadering waren alle leden tegen woordig. Verschillende -ingekomen Stuk- Ken worden voor kennisgeving aangeno men. De gemeenterekening over 192Ï met ««n goed slot van f 6997,101/2 werd goed gekeurd. De commissie van onderzoek dier rekeningen werd door den voorzitter dank gezegd. Ingekomen was bericht, dat door de Kroon tot. wederopzegging vrij stelling^ werd gegeven voor de keuring van huisslachtingen. De verordening op de ut'loonen werd vastgesteld, bedragende voor 'een rund, paard of hert f 4, voor een vakken f2.50 en voor een geit f0.75. Over de indiensttreding van het hoofd van dienst der vleeschkeuring werd veel ge discussieerd, doch ten slotte besloten hier aan alsnog geen gevolg te geven voor de inwerkingtreding van de desbetreffende w«t. Ten slotte werd nog besloten om de deze met een kameraad het lijk bij hoofd en voeten en gooit het door het raam op de binnenplaats, voor de voeten van de Guise 'zelf. Wje dacht dit ooit mogelijk: deze neemt 'zijn zakdoek, bukt, veegt het bebloede gezicht, dat daar voor hem ligt, af om te zien, of het wel waarlijk zijn vijand is geweest, wien men zoo het leven heeft afgesneden. En gaat dan elders moorden Zoo beroofde Frankrijk zich van wat de heele wereld in eerlijker oordeelende tijden het benijden zou. 'Onwillekeurig huivert ge bij' de gedachte aan de schuld, die zulke misdrijven ge bracht hebben over deg|enen, die er de aanstichters van zijn geweest. "Wie waren dat? Als ophitsing; tot een daad ook mee tellen mag voor schuld en wie zou dat durven ontkennen dan is er zeker al heel weinig reden afgunstig te zijn op de positie, die de toenmalige Fransche gees telijkheid in deze heeft ingenomen. Im mers voor zoover een volksmassa niet in beweging komt, of ze moet eerst zijn „bewerkt", voorzoover komt die schuld der ophitsing niemand zoozeer als haar ten laste. Onafgebroken donderde het toch van de kanselsniet slechts dat de protestantsche leer verwerpelijk was. Maar evenzeer, dat het een gruwel was de personen van haar aanhangers te laten leven. Gelijk zij ook, toen de storm een maal was losgebroken, niets heeft gedaan om er een eind aan te maken. Integendeel, door geruchten omtrent een paar wonde ren te verspreiden een verdorde mei doorn op het Cimefière des Innocents, die plotseling weer was gaan bloeien; een Madonnabeeld, dat tranen had gestort olie in 'het vuur der volksrazernij1 heeft geworpen. En de schuld van het uitdenken en bewerkstelligen der zaak? 'Diat ligt voor rekening van Frankrijlk's koning en van zijn moeder. Van Karël IX tot nogtoe slechts een roi-fainéant, met niets anders bezig dan. met het wreede jachtgenot en met wat smeden uit lief hebberij; doch juist omstreeks. 1572 zijn plaats als heerscher zoekend. En van de beruchte Catharina de Medicis; niet ten onrechte berucht, omdat ze immers even gewetenloos als bekwaam was. De vraag is opgeworpen of deze twee al van over lang op hun misdaad hadden aangestuurd, toen ze op St. Bartholomews werd uitgevoerd, of niet. Waarschijnlijk niet. Want kort voor ze als een knette rende donderslag; in heel Europa vriend en vijand opschrikte, zag het er in 't geheel niet naar uit of zulk een verwoestend on weer over Frankrijk losbarsten zou. Inte gendeel Dank zij hun gemeenschappelijke anti-Spaansche idealen was er 'toen tus- schen de Fransche majesteiten en de Coligny waarbij als vierde nog onze bodewijk van Nassau, een tweede de Co ligny een soort samengaan, half en half vriendschap 'zelfs, gegroeid. Terwijl het volstrekt den indruk niet maakt, dat Catharina en haar zoon daarbij bewust gehuicheld zouden hebben. Van den kant van (Karei is daarvan tenminste zeker geen sprake geweest. Diens bewondering voor en vertrouwelijkheid m'et den sedert kort weer naar het hof teruggekeerden roem- ruchten IJugenotenleider was stellig echt. En ofschoon Catharina altijd een dienares der Tweeslachtigheid is geweest, voort durend heen en weer zwevend tusschen toegeeflijkheid en vijandschap ten opt zichte van de Hugenoten: de voorstelling als ware al die toegeefelijkheid nooit anders dan veinzerij geweest, om des te ongestoorder de doeleinden van haar vijandschap te kunnen bereiken, zou haar toch onrecht aandoen. Doch vanwaar dan kort daarop plotse ling die groote verandering in de omstan digheden? De vraag eischt beantwoording ten aan zien van ieder der beide betrokkenen afzonderlijk. Eerst ten opzichte der moe der, daarna in betrekking tot den zoon. Bij 'Catharina. moet ze in 't leven ge roepen zijn door jaloezie op de Coligny en door 't mislukken van haar moordaan slag op dezen. Zou zijn haast van dag tot dag, klimmende invloed op haar zoon werkelijk aan de tot dusver door haar gespeelde rol een einde weten te maken? Eer dat gebeurde zou ze dan toch In allen gevalle het uiterste beproeven. En toen dat beproefd was, maar mislukt! Toen de Coligny wel gewond was, maar niet gedood! Terwijl de koning aan zijn ziekbed voor allen hoorbaar zijn„je sens la douleur de vötre playe" en „je vengeray oet outrage si rondement qu'il en sera mémoire a. jamais"2) uitsprak. Toen forceerde de vrees over die misluk king en voor de gevolgen ervan opeens een verbreking van dat labiele evenwicht, •waarin 'ze altijd geleefd had. En bewerkte het gruwelplan om dan maar het Huge- notendom opeens uit den weg te ruimen. En toen veranderde, onder den drang der voor niets terugdeinzende energie van de moeder, ook de zoon. Aanvankelijk verpletterde hem de tijding van wat zij' reeds g'edaan had en voor de toekomst nog noodzakelijk achtte. Een moordaanslag op den 'man, die hij „mon père", mijn vader, noemdeEen massa- vernietiging van een groep onderdanen, waar toch veel goeds en dappers onder stak! En er barstte dan ook een heftig verzet bij hem los. Maar het eind was toch dat hij' met de gemaakte misdaad plannen actoord ging. Ex mee; accoord ging niet alleen, maar er nog het meest van allen op aandrong', dat ze in hetsnelst mogelijk tempo zouden worden ten uit voer gelegd. Eu zich zoo werkelijk niet minder schuldig maakte dan zijn moeder, uit wier duivelsche hart ze waren ge sproten. Reeds sinds lang heeft de geschiedenis de aanlegigers en bedrijvers van het mis drijf van den Bartelsnacht veroordeeld. Al wat in October 1572 tep aanzien v,an de Coligny zielf en zijn bezit en zijn nakomelingschap (voor eeuwig zou. ze eerloos wezen!) is bepaald, is al meer dan drie eeuwen voor zoover dat kon weer ongedaan gemaakt. En het zelfde Parijs, dat hem zoo schandelijk heeft bejegend, eert hem nu door een standbeeld.3) Maar door het feit als zoodanig was geen streep te halen. En in zijn gevolgen is het blijven nawerken tot heden. 2) Ik voel zelf de pijn van uw wonde ook. Ik zal deze beleedigjng dermate wreken, dat men het nooit vergeten zal. 8) Tot 'de afstammelingen van De Colig ny in ons land behoort ook de aan onze oudere lezers allicht niet onbekende Markies cle Thouars. Zijn moeder was een v. Foreest Van Heemse. Hij' was ge boren in 1807. In 1836, als 2e luitenant te Bergen op Zoom, werd hij' wegens laster in geschrifte ontslagen. Voor Frankrijk zijn die kleiner geweest, dan aanvankelijk leek het geval te zullen wezen. Juist omdat de Bloedbruiloft, naar ik toonde meer een plotseling optredende dissonant is geweest dan een lang voor uit beraamde opzet, heeft zij in het na tionale lichaam een minder afzichtelijk litteeken achtergelaten dan te verwachten was. Des te meer heeft ze echter het Calvi nisme geschaad. Een partij van den kleinen burger is dat er door geworden. In het Frankrijk van vóór den Bartelsnacht was het dat in veel mindere Imiate dan in de andere Calvinistische landen; Hongarije -van welks Calvinisme wij echter, door het woeden der Turken in dat land, niet veel weten dan uitgezonderd. Nu de Bloed bruiloft aan dat Calvinisme miet zulk een grooten aristocratischen inslag een einde heeft gemaakt, is het nergens blijven voortleven. En komt ons dat nu niet op een heel glroot gemis te staan? Hoe beteekenisvol ware het; geweest, indien ook die nuance dezer groote levensrichting zich had kun nen ontwikkelen, had kunnen toonen waartoe ze leidde, en welke mogelijkheden in haar besloten lagen voor het leven en de taak der kerk van Christus, voor de komst van het Koninkrijk van God. Es hat nicht sollen seinWij kunnen er over treuren: het dient aanvaard. In het gjeloof, dat ook dit door de wijsheid Gods zoo bewerkt werd. Dr A. A. VAN SCHELVEN. (De Ster.) Een nisuwe hongerwinter. Die leider van de Zweedsche hulpactie in Samara, consubgeneraal Ekstrand, meldt 'thans, dat de oogst in Samara, die zich zoo goed liet aanzien, door de hitte is verbrand en door sprinkhanen is geteisterd. Hij' vermoedt derhalve dat een nieuwe hongerwinter voor de deur staat. In plaats van een gemiddelde op brengst van 800 k.g., zal de oogst ver moedelijk niet imeer dan 65 k.g. bedragen. Het Zweedsche Roode Kruis heeft in verband met deze - mededeeling besloten zijn hulpactie voort te zetten, althans tot begin November. Collins doodgeschoten. Gisteren meldden wij' reeds, dat de be kende Iersche leider Collins was doodge schoten. Collins bereikte slechts een ouderdom van 33 jaar. Zijn eerste bekendheid ver wierf hij als een 'onversaagd en handig leider der opstandelingen in den strijd tegen het Engelsch gezag, voor de Vrijstaat bestond. Zijn bekwaamheid dwong den eerbied af van zijn toenmalige tegenstan ders. Toen de wapenstilstand gesloten werd, was hij een der Iersche onderhan delaars, die met de Engelsche ministers besprekingen voerden. Dadelijk bewees hij ook in de raadkamer groote eigenschappen te bezitten, die niet onderdeden voor die, welke hij: te velde had g;etoond. Nadat hij het Iersch-Engelsch verdrag had medeonderteekend, hield hij' zich daar stipt aan en bewerkte, dat de meerderheid van het Iersche volk hetzelfde deed. niet tegenstaande de aanvallen van De Valera .MADRID. V. D. Hoewel de staking bij d'e posterijen nog voortduurt is de re- gieering vrij optimistisch gestemd ten aan zien van het einde van het conflict. De koning, die aanvankelijk spoedig van zijn huitenlandsch verblijf zou terugke.eren, heeft zijn terugkomst nog wat uitgesteld. BERLIJN. V. D. Heden werd de vierde Zitting; toet de gedelegeerden der Commis sie van Herstel gehouden. Er werden voorstellen gedaan inzake de mijnen en bosscben, die echter, naar verluidt, van Duitsche zijde niet eens voor bespreking vatbaar werden geacht. Er werden dan ook tegenvoorstellen ingediend. De verdere be sprekingen zonden vertrouwelijk zijn. Aap beide zijden was een streven merkbaar om tot overeenstemming te komen. AMSTERDAM. V. D. De staking in de bouwvakken duurt nog voort. Hedenavond zal er 'een bijeenkomst zijn om tot over eenstemming te- geraken. MIDDELBURG. Heden kwamen weder eenigo honderden personen met den Vreemdelingentrein de stad binnen. IERSEKE. Hedenmorgen viel het 3- jarig zoontje van dhr. J. de Koeijer aan te wachten. Het was toen 11 uur. We be kennen leerlijk, dat we het in ons egoïsme tamelijk aangenaam vonden en hadden dan ook de overtuiging, dat, nu de groote trein uit Utrecht binnen was, het kleine treintje naar Uitgeest wel vertrekken zou temeer waar er no® een trein klaar stond voor Rotterdam, die 11.14 moest vertrekken, waar'mee dus de nakomende reizigers voor Haarlem wel geladen konden worden. Maar- helaas, het werd 11.15 toen eindelijk onze „expres", die om kwart voor 11 had moe ten vertrekken, het station uitsukkelde. Over een afstand van een twintig minu ten rijden dus een vertraging van een half uur. Wat dat beteekent ook voor reizigers voor Haarlem, zal men zich kunnen be grijpen. V e t e r a li e n. Op de te Maasheeze uitgeschreven schietwedstrijden der Bur gerwacht arriveerden per' auto uit Mierlo een vijftal leden der Burgerwacht, die om hun ouderdom wel vermelding verdienen. De oudste van hen had reeds de 93 bereikt, terwijl de jongste zijn 65e was ingetreden. Te zamien telden zij 392 jaren. In den korpswedstrijd behaalden zij 109 punten (een vijftal landstorm,ers slechts 90 punten) ■Voorwaar een kranige prestatie voor die ouden van dagen, die zeker „als het moet" hun man nog zullen staan. Aan ieder van hen zal een medaille worden uitgereikt. en de zijnen op de overeenkomst. Hij was verloofd met een Iersch meisje, doch zijn huwelijk was uitgesteld tot zijn in.gêHngnêm^^l^r^^EmElEiën-] maWmoei""nier niet een stokje voor gesleten te midden van verwanten van Weerszijden en van kennissen. Van de veer tien bruidsdagen is minstens 10 dagen het „zij leven lang" aangeheven en het 'bruids paar bracht, door elke toast minzaam te aanvaarden, tal van eilandbewoners in den waan, dat er weldra een gelukkige ver bintenis tot stand zOu komen tusschen twee menschen ,die niet lang meer zonder elkaar zouden kunnen leven. Helaas zijn velen, die op hun trouwdag- bloemstukken lieten aanrhkken, in hoogs mate teleurgesteld geworden, toen ze de laconieke mededeeling ontvingen, dat deze kostbare attentie igeen beteekenis meer kon hebben, aangezien de jongelui van hun vernemen luidden afgezien. Voor het eiland Rozenburg is dit in derdaad een gebeurtenis. 011 o-011 o. Zooals men z'ich mis schien herinneren zlal, is „prof." Otto- Otto onlangs wegens oplichting door de Rrunswijksche rechtbank tot 2 maanden gevangenisstraf veroordeeld. Hij is van dit vonnis in hooger beroep gegaan bij het Rijks'gerecht, dat de straf heeft ge handhaafd. („Vad.") Een w i 1 d e j a ch t i n Hamlbur g. DeZer dagen verscheen bij een opkooper van goud te Hamburg een tweetal mannen met de bedoeling den opkooper te beroo- ven. De eene was in het bezit van een Prijs der Advertentiën: 1—4 regels f 1,20, elke regel meer 30 cL Bij abonnement belangrijke korting. tegenwoordige taak: het herstel van de orde, zou zijn volbracht. De werkelijke gevolgen van zijn dood voor de toekomst van Ierland zij1 nop dit oogenblik moeilijk te voorspellen. Natuur lijk zal men zijn bekwaamheden en zijn ge zond verstand ten zeerste missen nu ook Griffith aan de Iersche zaak is ontvallen. Omtrent den moord zelf wordt nog gemeld Collins had een inspectietocht gemaakt door het graafschap Cork. Dinsdagavond bevond hij zich met generaal-m'ajoor Dal ton ten twee andere officieren in een open auto op weg van Bandon naar Makroom. Zijn lijfwacht volgde in een tweede auto. Men was 'juist het dorp Midjay, tusschen Bandon en Makroom voorbij, toen men in een hinderlaag viel. Er klonk, zonder waarschuwing, een volle laag schoten, af komstig van een groep ongeregelden, wel ke het voordeel had van het heuvelachtig en boschrijk terrein. De eerste schoten leverden geen treffers op. Dadelijk zocht het gezelschap van Collins dekking en beantwoordde het vuuur. Het vuurgevecht waaraan Collins een levendig aandeel nam, duurde ongeveer een half uur. Juist toen de aanvallers voor den dag kwamen om terug te trekken viel Collins doodelijk getroffen neer. Een kogel had hem in het hoofd geraakt, achter een der ooren. Spoe dig blies hij den laatsten adem' uit. Zijn laatste woorden waren: „Vergeef hun!" Het gevecht duurde voort en generaal Dalton werd licht gewond. Het lijk van Collins is te Cork aan boord van een schip gebracht, dat het naar Dublin zal overbrengen, waar den leider een nationale begrafenis ten deel zal vallen. Dublin was gisteren in rouw. De zaken waren gesloten. Een daktersvrouw in hei bezette gebied 1st 3000 M. boete veroordeeld. Die Fransche politierechtbank te Trier veroordeelde een dezer dagen de vrouw van een oogarts tot 3000 M. boete, omdat zij op den dag; waarop haar man een gevangenisstraf moest ondergaan, hem op gelegd door diezelfde rechtbank, aan de deur van de wachtkamer de volgende mededeeling bevestigde „Wegens veroordeeling door de Fraïi- sche rechtbank tot drie dagen gevangenis straf en Wel wegens beleedigend optreden tegen de hier ingekwartierde onderwijzers familie Lacroix, is er tot Woensdag 19 Juli geen spreekuur-. In spoedgevallen neemt Dir. Brandenburg de praktijk waar." De Fransche rechters zagen in deze mededeeling, een overtreding van art. 1 van de Rijnlandovereenkomst. Dit artikel betreft het bestraffen van woorden, ge baren, of houding ten opzichte van de leden der Rijnlandcomtaissie enz. die als beleedigend op te vatten zijn. Levensmiddelenrelletjes in Duitschland. In verschillende steden van Duitschland hebben levensmiddelenrelletjes plaats ge vonden, o.a. te Beuthen en te Dresden. In laatstgenoemde stad zijn verschillende winkels geplunderd. Te Berlijn vreesde men dergelijke relletjes, en heeft men met het oog daarop alle markten door een sterke politiemacht laten bewaken. Tot laat in den nacht hebben te Katto- witz relletjes wegens de duurte plaats gehad. Niettegenstaande het ingrijpen van sterke afdeelingen politie, werden er vrij veel Joden tegen den grond gegooid en worden gestoken? De meest ergerlijke too- neelen vinden er plaats. Vechtpartijen en andere zwijnerij' zijn er het gievolg van. Tot dusver konden de Enschedéers, met een simpel bewijsje van den dienstgeleider der Hollandsche kommiezen, zich vrijelijk op Duitsch grondgebied bewegen, als hij maar binnen de strook van 300 M. blijft, waarin de kroeg van Sanders Kuper ligt. Kan er geen einde gemaakt worden aan die be wijsjes? („Volk") Een bisscho p-luchtvaart-en- thousiast. Dezer dagen, a.ldus vertelt de „Grondwet", arriveerde aan het Missie huis te Roosendaal mgtr Cleary, bisschop in Nieuw-Zeeland. Vermeldenswaardig is, dat deze prelaat, die 'n zeer moeilijk te bereizen diocees heeft, dat in hoofdzaak bewoond, wordt door Maori-stammen, zijn bisschop pelijke reizen voornamelijk per watervlieg tuig! piaakt. Gedurende den oorlog was mgi' Cleary een tijdlang aalmoezenier in de omstreken van Reims en belast met de zielzorg der Maori's, die aldaar vochten. Deze wil den bleken echter van de moderne oorlogs voering zoo weinig 'begrip te hebben, dat zij voor den aanval uit de loopgraven sprongen en hun krijgsdansen uitvoerden. Gevolg was, dat de meeste dansers reeds neergeschoten yaren, voordat de aanval begon. De Engelsche regeering plaatste de Maori's spoedig over naar Mesopotamia

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1922 | | pagina 1