BATO
«o 266
Woensdag 16 Augustus 1622
36e Jaargang
fi
Hit de Pers.
RIJWIELEN
Buitenland.
A
A
Drukkers-Exploitanten:
OOSTERBAAN LE COINTRE GOES
Bureaux: Lange Varststraat 68—70, Goes
Tel,: Redactie no. 11; Administratie no. 58
Postrekening No. 36000.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel', no. 259
Om de vrijheid der School.
Onder bovenstaanden titel wijdt „De
Standaard" een serie hoogst belangrijke
artikelen aan het Schoolvraagstuk. fn 'het
eerste artikel werd betoogd, dat het niet
moet gaan in de richting der „Staats
school".
In het tweede en dei'de artikel voerde
het blad het pleit voor reëele Schoolbe
sturen, bij' de openbare en bij de bij
zondere scholen, als één der beste én
meest voor de hand liggende middelen
omi 't beginsel der „vrije" school voor heel
de natie te kunnen doorzetten.
In het vierde artikel wordt het finan-
cieele vraagstuk onder de oogen gezien,
waarbij' ons hoofdorgaan de volgende be
schouwingen geeft
We willen dat doen in nauw verband
met de door ons voorgestane versterkte
positie der Schoolbesturen, en zeggen dan,
dat de Schoolbesturen zelve financieele
zeggenschap moeten verwerven, en dit bij'
alle soorten scholen, ongeacht de richting.
Onzes inziens moet het zóó, dat de
Overheid aan de Besturen der Scholen
alleen betale het minimum van wat een
voudig ingerichte scholen geacht worden
te mogen kosten en geen cent méér.
Dit minimum zal landelijk bij algemee-
nen maatregel van bestuur Moeten worden
vastgesteld (of er nog stadsscholen, dorps
scholen, enz. moeten onderhouden wor
den, is een ondergeschikte kwestie)
en zal in overeenstemming moeten zijh
met het Minimum-peil van volksontwik
keling, waarvoor de school geacht kan
worden te moeten zorgen.
Stellen we ons b.v. een dorp voor, waar
redelijkerwijs drie scholen kunnen be
staan, een neutrale, een Roomsche en een
Christelijke school.
Dan dienen daar dus eerst drie School
besturen te zijn, die zich bij de Over
heid hebben te legitimeeren met naar
vaste regelen goed te keuren statuten.
Nu bouwe de Overheid niet zelf, noch
voor de neutrale, noch voor de Room
sche, noch voor de Christelijke School.
Maar ze stelle aan het behoorlijk gelegiti
meerde bestuur onder vaste en algemeen
geldende waarborgen de minimum-bouw
som ter beschikking, welke de eenvoudig
ingerichte zes-klassige volksschool kost.
Deze bouwsom worde naar vaste regelen
voor 'tgeheele land bepaald.
Wil nu één der genoemde besturen
méér geld aan 'dé te bouwen school span-
deeren, wil het mooier bouwen dan
't strikt eenvoudige, ruimer bouwen, ze
ven- of achtklassig' bouwen, enz., het sta-
zulk een bestuur volmaakt vrij, ja meer
dan dat, het worde luide toegejuicht.
Maar zulk een bestuur betale het zelf.
De O' verheid beperke zich
strikt t q t het 1 a n d e 1 ij k over
eengekomen minimu m en late
v er der de besturen zelve hun
krachten ontplooien.
Eén opmerking voegen we hier als tus-
schen haakjes bij. We spraken over „zes-
klassige" en „zevenklassige" en dat niet
zonder opzet. Niet om daarmee positie
te kiezen te-gen (een inrichting in 12 half-
jaarlijksche of 9 achtmaandelijksche klas
sen. Dat niet. Die kwestie is volmaakt
ondergeschikt.
Maar we doelen opi de kwestie.-! 6 of 7
of 8. leerjaren. En dienaangaande
willen we z eggendat onzes
inziens het minimu m-p ei 1 van
yolksontwikk e 1 ing; waarvoor
de O v er he i d _r e r ht stre e ks zorg
Geslaagd voor staatsexamen toela
ting) Universiteit dhr. D'. J. Galle, voor
Hoogduitsch M.O., akte A mejl Ct E. M.
enbaas te Amsterdam!.
Negatieve bezuiniging.
In afwachting van de positieve bezuini-
"ittg schrijft E(mous) in „De School met
den Bijbel", gaat de negatieve bezuiniging
ongestoord baar gang.
Te Leiden staan elf onderwijzers op de
voordracht tot benoeming van even zoo
vele hoofden, wegens de splitsing van
even groot aantal twaalfklassige open
bare scholen in het dubbel aantal zesklas-
sige scholen.
Voor e]ke school,- die' gesplitst wordt,
komen nu. twee hoofden in plaats van een.
Noodzakelijk gevolg: zeer verhoogde jaar
wedden voor elf nieuwe hoofden.
Ander gevolg: 'een twaalfklassige school
Waarin de nadoelen van het klassikaal
onderwijs veel geringer zijn dan in een
zesklassign, verdwijnt, om door twee duur
dere, doch minder deugdelijke zesklassige
Hechtingen vervangen te worden.
Verdere gevolgen: voor elf nieuwe scho
en nieuwe stellen klassikale leermiddelen
voorts min of meer kostbare' verbou-
ngen.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
draagt thans niet hooger reikt
dan 6 leerjaren. Dii ent enge vo 1-
g e moet naar onze opinie de
wettel ij k e verplichting van
een zevende leerjaar worden
opgeheven, of althans opge
schort. En dit niet uitsluitend, op fi
nancieele gronden, hoe zwaar die thans
ook wegen.
't Zevende leerjaar is thans ietwat „van
boven af" opgelegd. En daarmee komt
men er nooit. Dal drukt veeleer, dan dat
het opheft, 't Worde dus als wette
lijke verplichting ingetrokken
ol opgeschort.
Wil echter eenigerlei schoolbestuur
eigener beweging een .zevende leerjaar
stichten en instandhouden het zij uit
stekend. Het zal edel en voortreffelijk
pionierswerk zijn, indien vele besturen op
die manier probeeren het peil der volks
ontwikkeling te verheffen. Maar de bestu
ren en dus de betrokken ouders
moeten 't dan zelf betalen.
Stijgt op den duur het minimum-peil
der volksontwikkeling in die mate, dat
vrij algemeen komt vast te staan, dat
„zeven of acht leerjaren" regel moet zijn
en treedt een voldoende verbetering van
den financiëelen toestand in, dan volge
de Overheid en verhooge dientengevolge
cn daarna haar minimum-zorg met een
desbetreffende som.
't Zal ons een groote vreugde zijn als
ons volk zóóver komt. Een stijgen van
het algemeen peil der ontwikkeling moet
elk rechtgeaard mensch verblijden. Maar
voorshands zijn we onzes inziens zoover
nog niet. En dwingen alleen „van boven
af" mislukt altijd.
Wat de bezoldiging der leerkrachten
betreft we hebben geen bezwaar, dat
van Staatswege tractementen worden vast
gesteld en aan de besturen mits
onder vaste waarborgen, dat z,e de trac
tementen goed en regelmatig üitkeeren
worden uitbetaald. Maar we willen met
nadruk zeggen, dat de Overheid haar wet
telijke tractementen moet aandienen als
de minimum- tractementen, als die
tractementen, die de onderwijzers min
stens behooren te hebben.
Het blad besluit aldus:
Wordt de financieele band tusschen
Overheid en schoolbestuur gelijk als bo
ven geschetst, dan krijgen de besturen
die positie, die ze onzes inziens behoo
ren te hebben, geestelijk, .zedelijk en ook
financieel.
Mede wordt op bovenstaande wijize een
zeer belangrijk stuk „b e z u i n i gi n g s-
werk" gedaan. De publieke kas zal aan
merkelijk worden ontlast. En dat is drin
gend noodiig.
En nu doet .zich 't blijde geval voor,
dat we dit deel van de bezuinigingstaak
der naaste toekomst kunnen aanvatten
met de ware blijdschap van onze prin-
cipieele liefde voor 't ideaal van de vrije
school.
Het „Friesch Dagblad" acht deze artike
lenserie in „Die Standaard" van zóó groot
b'elang, dat het uitgave in brochure-vorm
'wenschelijfc oordeelt, opdat er algemleene
bespreking in pers en vergadering op
volge. Wij1 ondersteunen gaarne dit ver
zoek en hoorden reeds van verschillende
zijden, dat de artikelen zeer groote belangL
stelling wekken.
Zoo moet het.
Met ingenomenheidmochten we waar
nemen, hoe men thans ook te Kapelle
d« zaken flink gaat aanpakken op ge
meentelijk -p oliiiek gebied
in flink aantal zijn aangevoerd, elders te
plaatsen en dat 2ij over het geheele land
zullen worden verzonden. Zoodra iets na
der bekend is, zullen direct mededeeling'en
worden verspreid.
Het eenige afdoende bestrijdingsmiddel
tegen het uitbreken van hoenderebolera is,
bet sluiten der grenzen voor dieren van een
bepaalde en bekende herkomst, die gevaar
voor besmetting opleveren.
Twee jongens vermist. Na
mens de ouders verzoekt de Commissaris
in de 7de Sectie (Bureau Muiderpoort)
te Amsterdam, te worden bekend gemaakt
met het verblijf van Gerard Groeneyelö,
oud 16 jaren, geboren te Herksen (België)
van beroep mecanicien, wonend© te Am
sterdam, Simon Stevinkstraat 6, huis, en
van Jan Gros, oud 16 jaar, geboren te
Watergraafsmeer, 12 Januari 1906, tim
merman, wonende te Amsterdam, Ringdijk
no. 12, huis.
Ze zijn Maandag 9 A:uig. j.l. met een
motorrijwiel, gemerkt „Indian Scout", voor
zien van duo-zitting en carbidlamp. Motor
no. 52 R. 259, kent-eeken G 12553, ver
trokken en hebben niets meer van zich
doen hooren.
Indien ziij mochten worden aangetroffen
Toezegging werd gedaan van invoering
van bel: tapverbod.
Zoo werd hierin de roeping erkend der
gemeentelijke overheid, om beteugelend en
remmend op te treden tegen de eebt,-
Niederlandsche drankzoo.de.
Juist de drankduivel openbaarde het dik
wijls zoo aangrijpend, hoezeer de schen
ding van bet, beeld Gods in den méosch
doorwerkte.
Verblijdend mag het daarom heeten dat
de gemeentelijke overheid hier haar taak
ziet aangewezen.
Ook Kapélle zal haar vloekverbod krij
gen, waarmee het aantal gemeenten, dat
schennis van 's Heeren Naam buiten haar
veste tracht.te weren, met één vermeer
derd wordt.
Zoo wint bet, streven naar invoering
leaner vloekverordening gaandeweg terrein
in ons gewest.
Ten slotte zal de gemeenteraad ook
erkennen, dat zij als plaatselijke Overheid
Gods zegen over haar werkzaamheden'
heeft af te smeeken en haar afhankelijk
heid van God Almachtig ook als Overheid
ootmoedig heeft te belijden.
We vermoeden, dat het teleurstellend
gebeuren bij de behandeling der kwestie
van schoólbouw voor onze mannen in den
Baad yan Kapelle een heilzame prikkel
is geweest, om krachtiger te voeren een
Anti-Revohitionnaire gemeentepolitiek.
De Cbristelijk-Historiscbe leden van den
Raad krijgen nu een kans om zich van
dien smet dien zij zich in deze vergadering
nog leens aanwreven, te ontdoen.
Aan den voorsteller en hen, die zich
erbij aansloten, onze welgemeende bijval.
Zij voerden anti-revolutionnaire gemeen
tepolitiek.
En zoo moet het.
Ainti-Revolutionnaire .gemeentepolitiek.
Steeds meer dient onder de A.-R. ge
meenteraadsleden in ons gewest de over
tuiging veld te winnen, dat het voeren
eener A.-R. gemeentepolitiek is eisch van
ons beginsel.
Laat u nimmer misleiden door wié u
tegenvoeren, dat voor het toepassen eener
principieele politiek het gemeentelijk erf
geien ruimte biedt.
Van dezelfde drogredenen bediende men
zich immers ook steeds, wanneer bef
gold het veel wijdere terrein onzer larvis-
politiek.
Trouwens, tegen dit alles getuigt de
practisebe doorvoering onzer politieke be
ginselen in zoo tal van gemeenten.
Welnu, op 'gemeentelijk terrein ligt in
onzie provincie nog een ruim arbeidsveld
braak, waar tot heden ons beginsel nog'
weinig of niet vermocht door t© werken.
Een becijfering in ons blad toonde aan,
hoe van de 109 gemeenten in Zeeland er
niet minder dan 82 op 5 Juli in meerder
heid rechts stemden.
Wat dus. zéggen wil, dat in alle gemeen
ten, waar ook maar één anti-revolutionnair
zitting beeft in den Raad, A.-R. begin sél-
politiek dient gevoerd.
F.n wat tevens zegt, dat in 82 gemeen
ten een goede grond bestaat Voor bijval
Voor en doorwerking van de A.-R. be
ginselen.
Weg dan alle lauwheid.
Overal krachtig aangepakt.
Ons heerlijk A.-R. beginsel is het waard
fe igjli'^ësthkein Lie daders zijn
nog; niet opgespoord.
Een pri es te r als „verkeers
agent". Te Tolentino bij Flushing gaf
het verkeer op Zondagen, vooral bij. het
eindigen der kerkdiensten, aanleiding tot
ernstige klachten. Van een behoorlijke
verkeersregeling scheen daar tot nu toe
geen sprake te zijn en van een moderne
uitvinding als den verkeersagent had men
daar nog nimmer gehoord. Een priester
aldaar, Father Murtagh, die pas de vorige
week getuige was geweeSjt van een ern
stig auto-ongeluk, nabij zijn kerk, waar
twee wegen elkaar kruisen, heeft besloten
's Zondags .zelf het verkeer te leiden, tot
dat er een behoorlijke verkeersagent ter
plaatse geposteerd is.
Zondag vatte hij .zelf op. het gevaarlijke
kruispunt post. Zijn forsche gestalte had
een imponeerend effect op alle automo
bilisten, motorrijders, fietsers en andere
belagers van een rustig en vreedzaam
verkeer. Gewillig volgden allen zijn aan
wijzingen op, die door middel van een
omhoog gestoken opgevouwen courant ge-
gegeven werden.
Het verkeer ging zoo ordelijk en gere
geld als het maar mogelijk was.
dat we, trots tegenstand en verzet, trots
verguizing en verachting, voeren A.-R. ge
meentepolitiek.
Wat nu?
De conferentie te Londen mislukt.
Totaal mislukt. De diepgaande «menings
verschillen onopgelost gebleven. Zóó is
men van elkaar gegaan.
[Wat nu, ,zal men allicht vragen. En
niemand is er, die 'tweet. Zelfs de groote
staatslieden vermoedelijk niet. Daar staat
men hulpeloos, misschien ook moe
deloos
En intusschen .zakt de mark steeds la
ger en komt zachtjensaan terecht in den
hoek van de waardelooze roebel en kroon.
Hij', die in de laatste jaren troUw den
loop der gebeurtenissen heeft gevolgd,
verwondert ,zich daarover niet. 't Was te
voorzien.
Een Frankrijk, dat het Pruisisch mi
litairisme in erger graad heeft overgeno
men, vergt van het uitgeputte, op sterven
liggende Duitschland, betaling en nog eens
betaling. De eene termijn is niet voldaan
of er komt voor de volgende een aan
maning. Engeland en Italië willen cle
mentie betrachten en hebben althans oog
voor den ernst van den toestand. Alleen
Frankrijk schijnt met blindheid geslagen
en lioopt nog eens een motief te vinden,
om het Vurig begeerde Rijnland in. te
palmen.
En nu is de kans op overeenstemming
weer verkeken en is de toekomst don
kerder dan ooit.
In Duitsche handels-en nijverheidskrin
gen is men radeloos. Men vreest dat deze
nieuwe daling, der mark niet alleen de
allertreurigste oeconomische gtevolgén zal
hebben, maar ook onvermijdelijk politieke
onregelmatigheden na zich zal slepen.
De Duitsche rijksregéering heeft intus
schen gisteren 500.000 pond sterling' of
wel 10 millioen goud-mark als maande-
lijksche afbetaling voor de vergoeding van
de ^particuliere schulden afgedragen. D'e
Duitsche regeering heeft, naar de bladen
'beweren, heel wat moeite gehad om leze
voor Duitschland enorme bedragen bijeen
te brengén.
In Engeland zal de werkloosheid, die
toch reeds ernstig was, nog meer zorg
wekkend worden. En wat zullen de ge
volgen voor ons land zijln
Ontstemming tegen Lloyd George.
In Frankrijk kan men het Lloyd George
niet vergeven, dat hij Zaterdag j.l. Londen
voor de week-end heeft verlaten omi
in Chequers golf te gaan spelen. Men
acht dit niet slechts een -gebrek aan hof
felijkheid jegens de buitenlandsche gasten,
maar tevens een roekeloosheid ten op
zichte van de werkzaamheden der con
ferentie, die juist op dat moim'ent in een
kritiek stadium wareln igekomen.
De correspondent van het „Journal" is
al heel scherp. Hij' zegt: „Ik vraag mij se
dert hedenavond af of er geen grens
bestaat voor de offers, welke sommdg;e
Engelschen bereid zijn aan hun liefde
voor het golfspel en hun eerbied voor'de
week-end tè brengen. 'Zoo zien wij
thans op een uiterst kritiek oogenblik
van zeer dringende besprekingen de beer
Lloyd George naar buiten vertrekken, twee
minister-presidenten, een half dozijn geal
lieerde ministers en een vijftigtal deskun
digen in den steek latend."
t ïu. jjUvtjTT
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post f 3.—
Losse nummers 1 0.05
Prijs der A d v ert en t i n:
1—4 iregels f 1.20, elke regel meer 30 ct.
Bij abonnement belangrijke korting1.
"Hét,
water te brengén.
Van een matroos en twee
apen. De volgende vermakelijke geschie
denis van een matroos wordt uit Soerabaja
aan de „Indische Courant" gtemield:
Dwalend door Soerabaja's stoffige, ver-
keersvolle straten in de benedenstad, kwam
een Engelsche miatroos terecht op Passer
Rong, waar hij zich een koelie aanmat,
om (zich den weg te laten wijken.
De marirt voor pluimvee als anderszins
wekte zijn belangstelling op en weldra
werd zijn aandacht levendig geboeid door
een kooi, waarin twee aapjes met schuw
bewegen den vreemdeling gadesloegen.
Johnny moest en ziau de aapjes hebben,
maar de koopman was in velden noch
wegen te zien en dies nam hij Zijn nikke
len horloge met doublé-ketting, overhan
digde dit den koelie en wilde de aapjes
meenemen. De koelie bracht hem aan het
verstand, dat dit niet giiïg, da passer
mandoer kwam er bij; er ontstond een
heibeltje, maar Janmaat nam de kooi met
de - apen, liet het horloge achter en klom
in een dogcar.
Een inlandsche politie belette echter den
verderen tocht, de matroos kwam uit de
Tegen leverkwalen.
galzucht, hartwater, verstopping en alle
voedingsstoornissen gebruike men de zeer
zacht werkende Foster's Maagpillen, welke
geen krampen veroorzaken en geen ver.
stoppende reactie hebbzn. Prijs f 0.65 per
flacon, alom verkrijgbaar. (7)
De ontstemming, welke 'zich bij' de ach
tergebleven gedelegeerden, deed gelden,
schijnt Lloyd Gorge ter oore te zijn ge
komen. Hij heeft'althans Maandag bij het
begin van de eindzitting der conferentie
een verklaring afgelegd, waarin hij1 zeide
dat 'hij naar buiten is gegaan met vol
ledige instemming zijner collega's in den
ministerraad, terwijl hij er bovendien den
nadruk op legde, dat de openbare meening
in Engeland ongaarne zou hebben gezien
indien de conferentie op Zondag ware
bijeengekomen.
Putschpoging te Weenen?
Het parlementaire correspondentieblad
deelt mede, dat de politie den president
der Oostenrijksche staatspartij1, 'Kuno Hey-
drigg, heeft gearresteerd op grond van
geruchten, volgens welke Heydrigg voor
Dinsdag of Woensdag' een monarchisti
sch en Putsch in Weenen op touw had
gezet en een 'b'ezetting van de gewichtig
ste regeeringsgebouwen, benevens inter-
neering der republikeinsche leiders, voor
nemens was. Daar evenwel geen positief
belastend materiaal werd gevonden, moest
hij weder op' vrije voeten worden ge
laten, nadat hijl in verhoor was genomen.
De „Adriatic".
Men gelooft dat de ontploffing op de
Adriatic" het gevolg was van kortslui
ting1, veroorzaakt door den electricien bij
het inschakelen van het licht in een ruim!
dat juist geopend was. Hiji kreeg zulke
ernstige brandwonden, dat hij schier on
middellijk overleed. Het .machinekamerper-
soneel was geheel alleen in staat den
toestand het hoofd te bieden. Teg'elijk
met den doffen slag der ontploffing, door
welke kracht stalen balken verwrongen
werden en luiken orfihoog werden ge
worpen, werd de voormast door een ge
weldige vlam omgeven.
Ofschoon verzekerd was, dat niemand
zich in het ruim bevond, daalde de twee
de machinist, hierdoor hiet overtuigd, te
midden van het verstikkende kolengas
af en vond hij drie stervende mannen.
Toen er vrijwilligers werden opgeroepen,
snelden alle nog, in leven gebleven mannen
naar de machinekamer, zij hielpen de ge
wonde mannen naar buiten brengen en
daarop werden de brandslangen gp: de
vlammen gericht, die snel bedwongen
werden. Intusschen hadden de matrozen
de reddingsbooten naar buiten gedraaid en
stonden de stewards opi hun pjosten om de
passagiers zoo noodig te helpien. Nog geen
vijftig passagiers werden door het gelnid
der ontploffing gewekt. Er heerschte geen
oogenblik „paniek.
's Keizers dank.
Staatshoofden, die bij' elkaar op bezoek
geweest zijn, hebben de gewoonte om vóór
ze het grondgebied van den gastheer
verlaten, dezen een telegram te zenden,
waarin zie nog eens bedanken voor "de
vriendelijke ontvangst schrijft de „N.
R. Ct." De Ikeizer van Annam;, die eenige
weken in Frankrijk vertoefd heeft, is van
deze goede gewoonte niet afgeweken, te
vens heeft -hij de Europeesche staatshoof
den, wier telegrafische bedankjes gemeen
lijk in den afgezaagden conventioneelen
officieelen toon zijn gesteld, het voor-
veiigwnoitunae maatscnapprj. uit nei jaar
verslag bleek, dat nog steeds op de onder
neming de gevolgen van de Kloet-eriiptie
in Mei 1919 worden gevoeld; de nalee-
lige invloed op de koffieplantsoenen is
goed waar te nemen. De oogst was dan
ook nog minder dan de reeds lage raming.
De financieele uitkomsten over 192.1 zijn
niet „gunstig, doch de directie wil niet
nalaten er op te wijzen, dat, als alle voor-
teefcenen zich niet bedriegen, de slechte
jaren achter den rug zijn en reeds in 1922
met winst zal kunnen worden gewerkt.
De exploitatierekening sluit over 1921 met
een tekort van f 31.928,37. waarbij nog ge
voegd moet worden het Saldo-verlies over
1920 ad f59.877,27, totaal dus f 91.805,61.
Daar de onderneming door afschrijvingen
veel te laag geboekt staat, stelde de di
rectie voor de boekwaarde le verhoogen
met dit verlies, verminderd met f'2535,
zijnde de reserve. De onderneming komt
hierdoor op de balans voor op
f 198.186.06V2, welk bedrag nog yerre 'be
neden de werkelijke waarde kan worden
geacht.
Rubbermaatschappij „Tjibanfjet".
Ten slotte werd ook een jaarlijkse):©
vergadering van deze maatschappij gehou-