a Port
ten.
Oo.
No 168
en
UT 12
thans
SROOT.
Ilinsdag 18 April 19%%
30e Jaargang
delburg.
d, hoest ge,
gposito's:
Buitenland.
Binnenland.
Uit de Provincie.
rhooging bin-
PRIMA alom
enals al onze
n Aken,
KASSIERS
RE?
chique poses,
jhting
r bij onze in
ten.
eiend,
bronchitis wordt,
zult spoedig van
tèf
tos.
55, Middelburg.
DEN HERDER.
4V» °/o
43/4 °/o
5 °/o
ke afwerking.
- Teleph. 150.
Drukkers-Exploitanten
OOSTERBAAN LE COINTRE GOES
Bureaux: Lange Verststraat 68—70, Goes
Tel.: Redactie no. 11; Administratie 110. 58
Postrekening No. 36000-
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259
2Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG
A bon n erne n t s p r ij s
Per 3 maanden, franco per post, f 3.—
Losse nummersf 0.05
P r ij s der Advertentiën:
1—4 regels f 1.20, elke regel meer 30 et.
Bij abonnement belangrijke kortinj.
Verbetering.
In ons .-verslag van Zaterdag van de
Deputatenvergad-ering staat, dat de heel'
Colijn het gezantschap bij den Paus noem
de ,,niet een opzichzelfheid". Dat moet
zijn v a n z e 1 f s h e i d, als b.v. dat te
Londen.
Uit Genua.
Het schiet met de werkzaamheden dei-
conferentie te Genua bijzonder slecht op."
De Russen komen met hun antwoord maar
niet voor den dag. Zaterdag kregen ze
nog een ultimatum op hun dak, maar
tot en met gisteren werd taal noch- tee-
ken vernomen. "Men verwacht het nu van
daag. Vrijdag- en Zaterdag schijnen er
ernstige, incidenten te zijn voorgevallen.
Althans Lloyd George en Birkenhead kwa
men boos van de conferentie.
Intusschen hebben de Duitsche en Rus
sische gedelegeerden, hun te Berlijn be
gonnen besprekingen voortzettend, een
overeenkomst bereikt, welke in entente-
kringen groote ontevredenheid gevlekt
heeft. i
Zaterdag .fiebben de Nederlanders minis
ter-president Ruys de Beerenbrouck en
minister van Karnebeek ljij Üen Duitschen
rijkskanselier, dr. Wirth gedineerd.
Men hoopt in de kringen der Duitsche
delegatie te Genua, dat het mogelijk zal
zijn een buitenlandsche leening 'te sluiten
ter stabilisatie van den wisselkoers en
rekent hierbij op de medewerking dei-
neutralen.
Inmiddels is minister Ruys reeds op de
terugreis naar Nederland, teneinde mor
gen in de Eerste Kamer een rede uit te
spreken.
In de eeuw der ontwapening1.
Op grond van de ervaringen, opgedaan
bij liet in den grond bforen uit de lucht
van uitgeleverde Duitsche oorlogsschepen
heeft de Amerikaanscii© luchtdienst, vol
gens het V a d., aan Amerikaansohe vlieg
tuigbouwers verzocht, plannen te ontwer
pen voor een nieuw „vliegend slagschip".
Deze „slagschecen" zouden een nieuwe
phase beteekenen in de luchtoperaties van
een basis op het land tegen vijandelijke
vloten. Gedreven door twee voor het dool
berekende luchtmachines, die elk in staat
zouden zijn bijna 1000 paardekrachten te
ontwikkelen, zouden zij met een snelheid
van meer dan honderd mijl per uur ge
durende acht uren zonder te landen de
lucht kunnen klieven. Daardoor zouden
zij, vertrekkende om bij verrassing oor
logsschepen te bombardeeren, van een
landstation uit honderden mijlen boven de
zee kunnen vliegen en naar hun basis
terugkeeren zonder tusschcntijdsche „lan
ding". Behalve de bemanning en een
machtigen brandstof renvooi raad, zal elk
„slagschip" verscheidene bommen mede
voeren, die meer dan een ton elk wegen
en in staat zijn de pantserplaten van een
oorlogsschip te splijten, evenals een uit
rusting met kanonnen om vijandige vlieg
machines af te weren.
Vergeten, vrede te stichten.
Tijdens den oorlog toen niemand meer
precies wist, hoeveel volken nu eigenlijk
op een gegeven oogenblik den oorlog
hadden verklaard of althans de betrek
kingen verbroken, heeft ook de vermaarde
republiek San Marino zich in 't strijd
gewoel geworpen, al heeft misschien
niemand daar verder ooit iets van ha-
bespeurd. De geheele zaak zou vergeten
zijn, als niet onlangs het hoog bewind van
gezegde republiek in het weekblad voor
San Marino en omstreken iets had ge
lezen over de conferentie te Genua.
De regeering vond, dat zij daar ook
tegenwoordig behoorde te wezen en
meldde zich aan voor een plaatsje in de
zaal. Doch er zat te Rome ergens op een
regeeringsbureau ©en plichtgetrouw amb
tenaar, die zijn papieren in orde had en
deze ontdekte dat San Marino nog altijd
m-et Duitschland in oorlog is.
Het had blijkbaar vergeten om vrede
te sluiten.
Nu kan het tot onheil en schade deir
wereldhistorie niet aan de conferentie
deelnemen.
Maar het heeft zich gehaast, vredes
onderhandelingen te beginnen. Misschien
eischt het wel, als medef-ovcrwinnaar,
Berlijn te bezetten.
Korte berichten.
Te Dusseldorf is in de fabriek van
de Phoenixwförke een acetyleengashouder
ontploft. Dertien arbeiders zijn zwaar ge
wond of hopeloos. Het gtebouw waarin
de gashouder stond is geheel verwoest.
In den omtrek zijn door den luchtdruk
talrijke vensterruiten vernield.
In Ierland is het gedurende de
naschdagen weer tamelijk roerig geweest.
Er hadden -oenig-e gewapende botsingen
plaats tusschen republikeinen en soldaten
van den .vrijstaat. Griffith heeft te Sligo
zijn aangekondigde rede gehouden, on
danks het verbod van den rebellen-com
mandant. Zij verliep zonder incidenten,
te Dublin Werden schoten gelost op Mi
chael Collins. Zij troffen echter geen doel.
[Die dader werd gevangen genomen.
De stedelijke begrooting van Berlijn
voor 1922 sluit met een nadeelig saldo
-van ieen milliard mark.
In de stad Dvinsk zijn door het over-
stroomen van de Dwi-na 200 personen ver
dien ken. De overstroominig wei'd veroor
zaakt door de vorming van een ijsbarrière,
die het water opstuwde. De ijsdam werd
door kanonvuur stuk geschoten, waarop
de rivier wieer in de bedding is tei'ugge-
jkeerd.
Belasting gevolgen.
Tengevolge van den zwaren belasting
druk te Amer-ongen zal graat Bentinck,
die langen tijd de gastheer van den ex-
keizer geweest is, naar het buitenland
vertrekken. Pogingen zijn gedaan, om hem
van dit voornemen terug te brengen, maar
zonder resultaat. Er beerscht thans neer
slachtigheid onder de bevolking, vooral,
onder arbeiders en middenstand. Het kas
teel zal niet onder den hamer komen.
Monarchistische demonstratie
b ij Door n.
Donderdagavond arriveerden te Doorn
een aantal Duitsche studenten uit Dlassel-
dorp, die een voetreis maakten naar Am
sterdam. Achter Huize Doorn sloegen zij
hun bivak op en brachten er den nacht
door. 'Vrijdagmorgen kwamen er nog ach
terblijvers bij, zoodat de troep aangroeide
tot ongeveer honderdvijftig man. Ze waren
gekleed in padvinderscostuum, en voorzien
van muziekinstrumenten en vaandels,
waarop doodskoppen waren aangebracht.
Blijkbaar waren ze monarchisten, want
's middags bracht de ex-kroonprins hun
in hun kamp een bezoek, waarbij allerlei
monarchistische liederen ten gehoore wer
den gebracht en ovaties voor 't keizerlijk
huis werden aangeheven. De ex-keizer
Izelf verscheen niet, maar de kroonprins
onderhield zich met verschillende leden
van het gezelschap."
Allerlei.
Het hoofd der Paul Kruiger school te
Batavia, de heer Floor, die binnenkort
repatrieert, is benoemd tot particulier se
cretaris van den leider der anti-revolutio
naire partij, den heer H. Colijn.
Be Minister van Arbeid heeft
goedgevonden, dat vroeger toegeken
de bijdragen voor woningbouw zul
len wórden uitgekeerd aan de gemeen
ten Axel, ten behoeve van P. en C.
van Wiemeersch (x/s ged. der bijdra
ge) f950; Brouwershaven: ten behoe
ve van B. v. d. Wal, f1700; Hoede-
kenskerke, ten behoeve van P. Bö-
lier ,1205; Hoek, ten behoeve van-
J. van 't Hoff ("gedeeltelijk) f1064;
Ovezand, ten behoeve van P. Boon
man, J. de Jonge en W. J. Robijn,
resp. f1200 ,1184 en f1360.
De militieplichtige student in de
geneeskunde C. H. Lenshoek, van de
universiteit fc Utrecht ,is toegelaten
tot de verbintenis als adspirant-reser-
ve-officier van gezondheid bij de land
macht.
De officier-machinist 2e kl. J.
G. Charmes is overgeplaatst naar
Vlissmgen voor toezicht bij den af
houw van de voor Oosl-Indi'c bestem
de onderzeeboot K .VIII.
Middelburg. Tot inspecteur van po
litie te Zwolle is benoemd dhr. J.
S. de Jong, thans in gelijke betrek
king alfner.
De villa op het Noord-Bolwerk
vroeger bewoond" door de familie van
Adrichem Boogaert, is aangekocht
door de Geref. gemeente, om te wor
den bestemd voor ouden van dagen,
welke door de diaconie worden ge
steund. Het is nog niet vast of het
gebouw alleen oudjes uit deze ge
meente of wel uit geheel Zeeland zal
opnemen. Het huis werd aangekocht
voor f 10.000.
Gistermiddag ontstond schoor
steenbrand, ten huize van P. aan den
Penninghoek, waarbij ook de schoor
steenmantel vlam vatte. De politie
wist het vuur met een rninimlax te
blusschen.
Van dr. P. C. Boutens is uit
Rome bij de familie alhier een tele
gram ontvangen, meldende, dat hij ge
heel is hersteld.
In de Nieuwe Kerk had Maan
dagmiddag .een door honderden bij
gewoond velen moesten worden te
ruggezonden concert plaats, be
staande uit orgelspel van den heer
A. van Os, solozang van mejuffrouw
C. Sprenger en koorzang van een 25-
lal te Veere werkende Duitschers, on
der leiding van den heer J. Kuiler uit
Middelburg. Vooral ook dit laatste vol
deed uitstekend, de begaafde stemmen
der Duitschers, de goede leiding van
den heer Kuiler brachten een zeer
goed geheel tot stand. Ook orgelspel
en solozang voldeden uitstekend:
17 e Zeeuw sc he Bondsdag (Afd.
N. J. V.).
Goes. Van alle zijden was de Zeeuw-
sclie jongelingschap, aangesloten bij het
Ncd. Jongel. Verbond, opgekomen naar
hier tot het bijwonen van den Prov.
Bondsdag, welke gehouden werd in het
Schuttershof.
Om 10 uur ving de morgenvergadering
aan. Staande Werd aangeheven „Groote
God, U loven wij", waarna de voorz., Ds.
Homburg, voorging in gebed. Z.Eerw.
sprak vervolgens een welkomstwoord tot
de talrijke aanwezigen en las daarna
voor het Paaschevangelie naar Matth. 28.
Hij knoopte hier enkele beschouwingen
aan vast en sprak de bede uit, dat
de kracht van Jezus' opstanding leiding
zou geven aan het samenzijn dezen dag.
Zoekt Jezus, want om 'Hem is het te
doen en als ge Hem hebt, dan blijft
jge jong en bezit ge de eeuwige jeugd.
Dan zal Hij zich aan ons in 'Zijn opstan-
dingskrachtopenbaren.
Daar de W.d. secretaris verhinderd was
tegenwoordig te zijn, werd door den pen
ningmeester B. N. van Dijke van Terneu-
zein, het verslag voorgeleden, gevolgd door
het financieel verslag. Beide verslagen
[getuigden van opgewektheid, vooruitgang
en dank voor genoten zegen. Daarna
werd overgegaan tot het bespreken van
huish. zaken. Verschillende dingen kwa-
Inen aan de orde, alsZomerdag, Jongens
dagen, plaatsbepaling Bondsdag enz. Een
en ander werd in broederlijken geest be
sproken.
Tc half een werd gepauzeerd. Olm half
twee werd de vergadering heropend. Go-
zongen, werd het Bondslied. De Gvmna-
stiekafd. O.K.K. van de C. J. V. te Goes
gaf nu vrije- en ordeoefeningen aan de
brug, hetgeen besloten werd met een-
groep. Een en ander viel zeer in den
smaak bij de aanwezigen. En de dank
van den voorz. aan genoemde afd. met
haar leider was welverdiend voor hetgeen-
gepresteerd werd.
Aan het woord kwam nu de Edelachtb.
heer J. Huizinga, burgemeester van Ter-
neuzen met het onderwerp: De Jongeman
in de stroomingen des levens. (Spr. wees
hierbij op drie punten, n.l. Geestelijk,
Maatschappelijk en Politiek. Den jonge-
m'enschen wees hij op hun roeping en
taak ïn dezen, en ook op de steunpunten
in den strijdDen Zondag, \het Gezin en
het Gezag. Dte G. J. 'V. is de leerschool
die in al deze vragen hare leden moet
onderwijzen en deze onderwerpen aan
de orde moet stellen op hare vergaderin
gen.
Een zeer drukke bespreking volgde,
waaraan vele vrienden deelnamen, waarna
de middag-vergadering 'met dankgebed dooi
den voorzitter gesloten werd.
De avondvergadering had als gewoon
lijk in de Groote Kerk plaats. Waar zou
men beter -en liever samenkomen dan
in dien sehoonen kathedraal?
't Was er bijkans eivol en men zag met
één oogopslag, dat het jongere element
goed vertegenwoordigd was.
Ds. Homburg heette allen welkom in
's H-eeren woning, waar m-en samengeko
men is om diepier ingeleid te worden in
Christus onzen Heiland.
Spr. - waardeert het zeer, dat zoov-elen
zijn opgekomen om t-e hooren van het
werk onder de jongemannen, welke arbeid
in dezen "tijd zoo uiterst moeilijk is, in
verband met de aantrekkingskracht dei-
wereld.
Met verwijzing naar Jes. 55:2 1-e.gde
spreker er den nadruk op, dat-het zoeken
van Jezus in d-e zorg des levens het voor
naamste en heerlijkste is.
Nadat de heer Kooiman, de bekende
Go-esch-e organist, op het instrument, dat
wij aanstonds met des musicus bekend
heid in verband brengen, Andantino van
F. E. Gladstone op waarlijk voortreffe
lijke wijze vertolkt had, volgden een drie
tal zangnummers van het zangkoor van
de afd. Goes der Nat.- Chr. Gehe-elonthou-
dersvereeniging, waarna mej. Dhont van
Middelburg, die reeds meermalen het Goe;
sche publiek van haar vioolspel deed ge
nieten, „Adagio" van Beethoven ten ge
hoore bracht.
Daarna was het woord aan den feest
redenaar, ds. Diedei'iks van Ki'uiningen,
die begon met te zeggen dat het een heer
lijk ding is, dat de Bondsdag öp het
Paaschfeest gehouden wordt, op het feest
dat ons spreekt van Christus' opstanding,
-en de openbaar geworden overwinning.
Wanneer wij zoo hemelhoog juichen, is
de opstandiiigskracht dan wel echt in ons
hart, is ze wel in groote mate in ons le
ven, met name jn het leven der Jonge-
lingsvereenigiiigen
Daten wij spreken over ©en van Jezus'
woorden, een profetie, over „Sprekende
steenen". Als Jezus zijn intocht houdt in
Jeruzalem, als Ier heilige geestdrift is on
der de toeschouwers, zijn er heel verstan
dige Farizeeërs die tot ingetogenheid aan
sporen. Toen heeft Jezus gezegd: „Als
dezen zwijgen, zullen de steenen gaan
spreken". Men kon niet nalaten te ge
tuigen van den fleer en Heiland. Ook de
discipelen hebben smaad, en dood ver
acht, als zij maar van hun 'Verlosset
konden spreken.
Onder Co.nstantijn de Groote is de gods
dienst staatszaak geworden. Vóór hem
was ieder Christen ©en sprekend getuige,
na hem was niet, ieder het meer. Ook de
Hervorming heeft velen olen moed gege
ven in nood en in dood, en trots haat
ien vervolging tot spreken genoopt. De
gemeente van Christus zwijgt -nooit. Als
hiet goed was zouden wij allen, die hier
zijn, ©en levend getuige moeten zijn van
onzen Koning en Heiland, in elk oogen
blik van ons leven.
Door het zwijgen van vele Christenen
is de anti-Christ zeer machtig geworden.
Vel-en zijn zoo bang, tot de „fijnen" ge
rekend te worden. M-en. mint de rust en
is o zoo bang- voor ruzie.
Nu Jezus uitspraak: Als dezen zwijgen
dan spreken de steen-en. Nieuwe vondsten
in d-e oud-e wereld spréken een taal, die
getuigenis aflegt van de warmte der eer
ste Christenen .voor hun Verlosser. De
brokken steien sprek-en in schreeuwende
mens-ch-enharten maar ook in d-e verlos
sing, die ef door Christus is. Wanneer het
getuigenis der Christenen zwakker wordt,
laat God d-e steenen spreken. God heeft
ons ten slotte niet noodig, doch laten de
jongeling svereenigingen blijde zijn, dat
God Ji-en wil gebruiken.-Hun werk komt
overeen m-et dat van den predikant; zij
getuigen all-en van het groote heil. De
organisatie is van groote beteekenis, doch
tenslotte komt het op persoonlijk getuige
nis aan. Dat klemt te meer, omdat de
wereld al meer vermaterialiseert.
Levende getuigen moeten wij zijn. Niet
omdat het zoo behoort. D-e gemeenschap
met den opgestanen Heiland moet ons hei
lig -enthousiasme schenken.
Men kon den discipelen aanzien, dat
zij met Jezus geweest waren; zoo moet
ook d-e wereld zien, dat wij jongeren van
Christus zijn.
Uw Zee-uwsche wapen geeft in dit op
zicht -een treffend beeld. Chr. jongelin
gen, moogt gij meer -en meer leven door
en uit de opstandingskracht.
D-e me-est-o zegen wordt verspreid wan
neer g-e eenvoudig zijl; die ge zijt.
God -geve dat ook uw getuigenis de
gemeente make tot -een belijdende ge
meente.
Nadat ds. Di-ederiks geëindigd had viel
het orgel in met de Finale uit de sonate
van Töpfer.
Het zangkoor voerde daarop weer 'een
drietal nummers uit. Er werd met toe
wijding gezongen ien waar het koor ook
op geschooldheid mag aanspraak maken,
wisten de liederen de aandacht zeer te
boeien. De directeur, de heer H. Wolzak,
had zelfs nog een numm;er „solo en ki?or"
op 't programma geplaatst. Ook dit oogstte
groote waardeering, getuige de diepe stilte
onder het auditorium.
De keuze der stukken werkte-er toe
mede, dat ook de zang een prediking voor
d-e feestvierende jongemannen was.
Nadat mej. Dhont aandacht gevraagd
-en in groote mate gevonden had voor
Aria van den groot-en Bach, waarbij de
heer Kooiman weer de klavierbegeleiding
waarnam, nam ds. Homburg het woord,
die naar alle zijden dankbewijzen uit
deelde en herinnerde aan wat van Mozes
staat géschreven in Deut. 34:17, welk
woord ook geldt van allen die ingeplant
zijn in Christus.
Mej. Dhont liet nog hooren Allegro van
Handel, innig en bewonderenswaardig
spél, en nadat het koor nog tw-eé zang
stukken uitgevoerd had, werd door allen
staande aangeheven Gez. 274:2 en door
ds. Homburg in dankgebed voorgegaan.
Bond van J.V. op G. G.
Gisteren vergaderden de leden en
afgevaardigden der afd. Zeeland. De mor
genvergadering wérd door den voorzitter
jP. J. Kogeler geopend met te laten zin
gen Ps- 6810, lezing van Ps. 2 en
gebed, waarop een welkomstwoord volg
de. Dé secretaris las notulen en jaar
verslag 19211922, uit welk laatste
[bleek, dat over het algemeen'door de afd.
niet slecht gewerkt was. Een woord van
dank volgde. In het bondsbestuur Werden
herkozen J. P. Kögeler (penningm.) en L.
Melse (moderamen). De voorzitter Köge-
ïer, hierna zijn referaat houdende: „Do
plaats en de taak in onze organisatie,
Ring en afdeeling", schetste de roeping
van Bond, afdeeling en Ring, en waar
schuwde tenslotte tegen eenvormigheid
en verzaking van de opvatting der Bonds-
idee. Een aangename gedachtenwisseling
volgde. Olm haljf een werd de vergade
ring geschorst tot 2 uur, als wanneer
de heer ds. W'. Faber uit Serooskerke,
voor een zeer groote schare jongelingen
en maagden optrad met het onderwerp
„De .zedelijke natuur der menschen".
!Spr. begon allereerst met een verklaring
ite geven van het Woord „zedelijk". Zede
lijk staat' hier niet tegenover onzedelijk,
imaar tegenover het natuurnoodwendige of
onvrije. Een zedelijke natuur kenmerkt
zich door haar vrijheid van handelen
en verantwoordelijkheid. In de laatste
(jaren is de vraag; opgekomen, of we inder
daad van een zedelijke natuur mogen spre
ken. Want onze tijd heeft zich zeer bij
zonder beziggehouden met een onderzoek
naar den oorsprong van den mensch.
JMu is een onderzoek naar den oorsprong
wel geoorloofd, doch dit wordt beden
kelijk als men verder wil gaan, dat men
alleen Wenscht aan te nemen, wat bewe
zen kan worden. Want bij 't onderzoek
naar 't leven, kan 'men zoover niet gaan.
't Leven eischt eerbiediging van zijn be
staan, en wie 't wil onderzoeken, vernietigt
't op het eigen oogenblik. Wel kunnen
wij de wetenscha/p- dankbaar zijn dat ze
overal „wetten" ontdekt heeft. Wetten
in de natuur, Wetten ook voor de samen
leving. Maar zoo zijn er ook wetten
voor 'tzedelijk leven: er is onderhouding
fen pr is overtreding der zedewet. Wie
bepaalt nu wat goed of kwaad is Eeuwen
achtereen is gezegd: God. De 19e eeuw
heeft dit antwoord aan ernstigen twijfel
onderworpen. De oorzaak hiervoor is aller
eerst te zoeken in de geweldige om-»
keer die de Fransche revolutie gebracht
heeft, die den weg van 't atheïsme op
dreef. .,En gevolg hiervan is weer ge
weest een-in-'t-gedrang-komen der moraal,
zooals in 'tboek van Guy Thorne het
verband tusschen godsdienst en zedelijk
heid zoo schoon geteekend wordt. Er is
een streven gekomen naar een zedeleer-
los-van-God, nog veel sterker dan de wijs
geer Kant dit wilde, die ten slotte nog
staan bleef voor den kategorischen im
peratief „du solist" en de vader is dér
autonome moraal.
Maar naast de Fransche revolutie moet
mede de oorzaak gezocht wórden in de
ommekeer ïn de wetenschap-, waar 't ma
terialisme (tegenwoordig monisme) gehul
digd wordt en dat den mensch ontzegt
van goddelijke afkomst te zijn, en hem
uit 't dier laat voortkomen, door geleide
lijke ontwikkeling.
We hebben 't recht om' aan dë evolutio
nisten de vraag te stellen: hoe de over
gang van de dierlijke instincten tot de
zedelijke natuur bij- den mensch tot stand
gekomen is- Want er zijnveel te veel ver
schijnselen deugd en Wroeging, plicht
en geweten, enz. die zich zoo maar
niet uit een evolutionair proces laten
verklaren.
Nu is de 19e eeuw vooral er op uit
geweest om alles uit de 'gemeenschap te
verklaren. Elk mensch heeft bij de ge
boorte egoïstische en altruïstische in
stincten, maar deze worden door opvoe
ding, omgeving en verkeer besnoeid en
omgezet. Zoo krijgt de mensch langza-
inerhand idee van godsdienst, taal, zede
lijkheid, géweten, enz.
Tegenover deze „oplossingen" van den
nieuweren tijd is 't wel wenschelijk onze
oogen open te houden en zich niet te
laten hypnotiseeren door wat een ongod
delijke wijsheid, decreteert. Er bestaat toch
een wezenlijk onderscheid tusschen zeden
(gewoonten) en zedelijk. Er zijn er juist
geweest (Jezus, profeten, Apostelen, e.a.j
die zich tegen verkeerde zeden verzet
hebben in naam eener hoogere zéde-<
wet.
En nu wordt er van ongeloovige zijde
telkens op empirisch onderzoek aange
drongen. Spr. wil dit ook doen met de
zedelijke verschijnsel-en. En wijst dan in de
eerste plaats op het: de 'macht van den
plicht en daarnaast op de verantwoor
delijkheid. Er is wel heel veel plichts
verzaking, maar als statistieken konden
worden opgemaakt, op de 1000 zou er
niet meer dan 1 gevonden worden die
de macht van den plicht niet meer zou
aanvoelen. En wat de verantwoordelijk
heid aangaat, vooral in de strafrechts
pleging is men er op uit de macht der
verantwoordelijkheid te breken, zooals dit
in de sociologische school uitkomt, die
in 't sociale milieu het verderf wil zoe
ken. Ook hier wijst de praktijk uit, dat
