BANK-ASSOCIATIE
No «44
EERSTE BLAD.
Buitenland.
Binsealand.
Pit ie Provincie.
Kapitaal en reserves I19SSÖO3O0O
Kerknieuws.
Predlkkenrte*.
Gemengd Nieuws.
Ziiterdag 18 Maart 192%
36e Jaargang
©ROOTE MARKT 24. TELEF. SNTERC. No. 41 en*227.
Brand- en Snbraakvrije Kiuisinrichting.
Loketten vanaf flOs-- per Jaar.
Drukkers-Exploitanten
OOSTERBAAN LE COINTRE GOES
Bureaux: Langs Vorststraat 68—70, Goes
Tel.: Redactie no. 11; Administratie no. 58
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHU1J, L. Burg. Tel. no. 259'
Dit nummer bestaat uit twee bladen
Kvannsxtww'! ■n^-^Mwnnmwri' - masnaun&
Zij, die zich met 1 April op ons blad
abonneeren, ontvangen de vóór dien da
tum nog verschijnende nummers gratis.
Ve Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG
etG*nai33*aaac0C8C«XMaexaG*=Gn*5L-X!?e s.*jtmn
DE VLOOT.
Ei" is reeds veel gesproken naar aan
leiding van het ontwerp Vlootwiet en hiet
laat 'zich aanzien, dat 't niet voor 't laatst
is geweest. Immeï's zoo meent men
de conferentie te Washington lieeft plaats
gehad en men is tot overeenstemming
gekomen inzake den houw van groot
materiaal, groote slagschepen, zooals in
de laatste jaren door üe grootste mogend
heden werden gebouwd.
Wij kunnen aanvangen met de Vraag
Hebben wij ©en vloot noodig, nu, on
der deze omstandigheden, noodig. Ér is'
beperking van bewapening en we kun
nen ons geld zoo goed gebruiken.
Wanneer we de Regeering aan het
woord laten vernemen wij: „Wil Neder
land er aanspraak op maken, dat het in
zijn pouvereine rechten in gindséhl© gewes
ten (Nederl.-Indië) wordt geëerbiedigd, dan
zal het van den wil om zicbi zelf en die
rechten te beschermen moeten doen blij
ken." M.a.w. geen woorden, doch daden,
dus bouwen en organise-eren en werken.
De Regeering heeft zich niet uitgesloofd
in het zoeken naar gronden en bewijsmate
riaal; eigenlijk volstaat zij met deze so
bere opmerking.
Hoe zal die- vloot er uitzien, als wij
e'r dan toch een behoeven?
De twee kruisers „Java" en „Sumatra".
(Dank zij den arbeid van den liberalen
heer de- Muralt is de aanvankelijk toege
stane houw van een derden kruiser in
getrokken.)
Verder: 16 onderzeebooten (800 ton).
12 to rpedoboo'tjagers
2 onderzeeboot-mijnenleggers (800 ton).
4 flottieljevaartuigen.
9 Mij tienleggers.
Een moederschip1 voor onderzeebooten.
4500 mijnen.
72 verkenningsvliegtuigen
18 jachtvliegtuigen.
18 gevechtsvliegtuigen en voorts het
houwen van steunpunten te Tandjong
Priok, Soerabaja, den Riouw Archipel
(hulp-steunpunten) en een batterij te Ma
kassar.
Voor Nederland staat het volgende op
het lijstje:
10 onderzeebooten (550 ton)
2 onderzeebootmijnenleggers (550 ton)
4 pantserbooten
18 mijnenleggers
'2 moederschepen
2800 mijnen
45 verkenningsvliegtuigen
15 jachtvliegtuigen.
Men neemt aan, dat deze vloot voor
12 jaar voldoende zal zijn <en de Regee
ring vertrouwt, dat daarna met geringe en
geleidelijke aanvulling een vloot kan wor
den onderhouden, waai'aan behoorlijke
eischen zijn te stellen en waarmede de
verregaande verwaarloozing onzer vloot,
op heden eenigszins kan worden vergoed
geacht.
En als men eerlijkheidshalve erkent
graag de vooPdeelen van rijke koloniën
te willen genieten, waarom nagelaten dat
gene voor Indië te doen, wat Nederland
met betrekking tot de bescherming en
de verdediging' der1 koloniën zoif duuq
verplicht is. Bovendien zijn te Washing
ton andere zeevarende mogendheden met
veel geringer* koloniaal gebied enorm veel
meer materiaal toegestaan. Onontkoombaar
eischt een verstandig beheerde zaak eene'
verzekerings-uitgave ter beveiliging tegen
boozen aanslag.
De kosten.
Nederland betaalt aan dit plan 30 mil-
lioen, Indië 165 millioen, met een jaar-
lij ksche betaling van samen 19.7 millioen
kan in twaalf jaar som en rente zijn be
taald.
Nu zionde'r vlootwet kost jaarlijks
de aanbouw der Marine voor Nederland
11.7 millioen,vliegtuigen 0.2 millioen en
het vlootbedrijf 29.2 millioen te zamen:
41.1 millioen.
Met de vlootwet zijn de jaaiTijkschs
kosten 39.4 millioen en trekt men wegens
verblijf van het personeel in Indië 4 mil
lioen af ten laste van de Ind. begrooting,
dan blijft 35.4 millioen; dus 5.7 millioen
minder.
Voor Indië worden de kosten geraamd op
38.9 millioen met vlootwet en 37.1 mil
lioen zonder1 vlootwet; dus 1.8 millioen
meer.
Deze eenvoudige berekeningen, ont
leend aan de officieele cijfers, geeft een
overzicht van de geldelijke gevolgen, ver
bonden aan het aannemen der vlootwet.
Het is te hopen, dat de vlootwet in
beginsel nieuwbouw voorstaand zal
strekken tot eten vastleggen van het ma-
rinebeleid in de naaste toekomst, waardoor
ontevredenheid en onrust in de marine
plaats maakt voor tevreden stemming en
rust en bovenal de paraatheid terugkeert.
Merkwaardig, dat onder de verschillen
de mar in t d eskundi g en, evenals dit het
geval was nopens de legervoorstellen van
Minister van Dijk, groote eenstemmigheid
en toejuiching van dit plan heerscht.
Melden nu de berichten dat in Indië
stemmen opgaan, die wijziging voorspellen
van het eenmaal ingediende ontwerp, het
is te hopen, dat het plan van den Mi
nister in 's lands belang slaagt.
Korte berichten.
Te Ar vier (Zwitserland) beeft ©ear
'groote aardverschuiving plaats gehad,
waardoor i'een vlak stuk land op sommige
plaatsen 50 voet in de hoogte „gewerkt" is.
Te Belfast zijn op de openbare straat
weer een drietal bommen geworpen.
De revolutio-nnaire actie in Portugal
is nog geenszins aan het verflauwen. Bom
aanslagen. zijn er aan de orde van den
dag- Te Oporto is een nieuw revolutiou-
nair complot ontdekt.
Het eenigle communistische blad in
Weenen zal ophouden te verschijnen. Rus
land kan het niet langer steunen.
De Belgen hebben een door de Duit-
s-chers te Ostendte achtergelaten drijvend
droogdok zóó verwaarloosd, dat het nu
als afbraak moet worden verkocht.
Volgens berichten in de Amerika,ari
sche pers moet cle automobielfabrikant
Ford belasting betalen over inkomsten ten
overwinsten tot eien bedrag van '27.000.000
dollar. Dat inkomen is ri-og grooter dan
dat van John D. Rockefeller, den p-etro-
Leummagnaat, die pas-op de tweede plaats
komt.
Huur-idy 11e.
y Een van de huur commissies te Rotter
dam moest Donderdag krachtdadig in
grijpen.
Voor ©enige maanden geleden had de
huurcommissie een pand in de Van Bra-
kelstraat ingevolge de huuraanzeggin-gs-
wet te huur aangeslagen. De eigenaar ech
ter wilde het huis niet verhuren en dit
geschiedde nu door bovengenoemde com
missie. Maar toen nu de nieuwe huurder
Donderdag het huis wilde betrekken, wei
gerde de onwillige eigenaar de sleutels af
te geven. De huurcommissie w-erd ge
waarschuwd en deze liet het pand onder
groote belangstelling van het publiek, open
breken. Dit is het eerste geval in ons land,
dat de huurcommissie dusdanig ingrijpt-
Invoer Deensch vlees ch
in de -gisteren gehouden Tweede Kamer
zitting deelde de minister van financiën
mede, dat ©erlang zijn departement een
Wetsontwerp zal verlaten, waarbij een
waaïdeheffing van versëb vl-ee-sch uit De
nemarken wordt mogelijk gemaakt.
De Minister van Arbeid heeft goed
gevonden clat Vroeger toegekende bijdra
gen voor woningbouw zullen worden uit
gekeerd aan de gemeenten:
G'roede voor L. Maas' f 3180; Middelbru g
voor ,C. Joziasse f900; Oostburg voor
A. van Male f 1520; Sas van Gent voor
A. Vetnaev-e (één derde ged- der bijdrage)
f 361.0Wissen kerke voor J. de Smit
fl.190.
Middelburg. De'Central© Antirevolutio
naire Kiosvereeniging, ve-reenigdo zich met
de candidatenlijst voor groep' 6, vóorloopig,
vastgesteld door het Provinciaal Comité,
in overleg met Dordt en Tilburg.
Ze sprak den wensch uit, dat da actie,
gevoerd tegen den heer Heemskerk niet
van dien invloed zou zijn, dat Z. Hooged.
gestr. ©en lagere plaats op de lijst werd
toegewezen.
Als primus-afgevaardigde ter Deputaten-
ve'rgadering w-erd benoemd de he<er S. Cal-
jouw, als secundus de heeir' L. J. van
Yoorthuijsen.
De ihe-er Caljouw gaf den afgevaardigden
nadere toe-lichting over Tiie-t reizen per
gezelschapskaart.
Goes. De Prov. Bondsdag van het Ned.
Jongelingsverbond zal op 17 April, 2en
Paaschdag, alhier gehouden worden.
De heer J. Huizinga, burgemeester van
Terneuzen, zal refereeren over: „De jonge
man in de stroomingen des levens".
WERTtfElftil GOÜSFERTZ 5334 EN GREOIETt/EREEWSGIRSG 1353.
KANTOOR GOES. jyft/
AS1© Bankzaken.
Kruiningen. Woensdagmiddag werd een
vergadering Van den gemeenteraad gehou
den, waarbij 9 Van de 11 leden tegen
woordig waren.
Over fina-ncieelten steun aan h-efc zieken
fonds Wilhelmina, waartoe een verzoek
was 'ingekomen, zal in een volgende ver
gadering praeadvi-es van B. -en W. worden
uitgebracht.
Op- advies van de commissie van toe
zicht op hiet L. O. stellen B. en W.
voor vaststelling van een verordening op
het landbouwvedof. Dat verlof zal worden
verleend in Maart -en in Juni, met het
oog op het zetten van ahrdapp'elen en het
plukken van bessen. Be-sloten wordt tot
het vragen van een schadeloos-stelling
aan het rijk van f 10.108.69 tengevolge
van den uitgesteldcn bouw van een Post
kantoor te Kruiningen op beschikbaarge-
s telden grond door het gemeentebestuur.
De Raad besloot tot de aanstelling van
een correspondent voor de werkloosheids
verzekering -en arbeidsbemiddeling te
HansweeH tegen een salaris van f 650.
Na een langdurige discussie werd be
sloten tot het verieenen van steun aan
de we'i'kloozen van de werf Zeeland te
Hansw-eert, volgens de regeling van den
minister van Binnenlandsche zaken voor
1922 vastgesteld.
Eliewoutsdijk. Gisterenmiddag ver
gaderde de Raad in voltallige zitting.
Voorzitter de Burgemeester. Na lezing
en goedkeuring der notulen wordt be
sloten op voorstel van den voorz.,
geen aandeelen te nemen in de bank
cler Ned. gemeenten. Goedgekeurd zijn
de genomen besluiten inzake de1 be
graafplaats. Betreffende de vleesoh-
keurihgswet moet op verzoek van Ge-
dep. Staten een nieuw gemeenschap
pelijk besluit worden -genomen, gel
dend voor alle gemeenten in het ge
bied Ovezande.Maandag is er een
conferentie van de burgemteis-sters der
betrokken gemeenten geweest. Het
geschil liep vooral over de stichting
van een laboratorium en Over de
wijze van omslag der kosten. Aldaar
werd medegedeeld, dat Goes bereid
was te overwegen de stad tot cen
trumgemeente te maken, waardoor een
laboratorium te Ovezand onnoodig zou
zijn. Een conferentie zou daarover
worden gehouden, maar de burse-
meester van Ovezand, had, naai' hij'
zei, deze zaak maar „afgepoeierd".
De voorz. kon deze handelwijze niet
goedkeuren en had daartegen gepro
testeerd.
De mogelijkheid bestaat nu,, dat het
laboratorium ten huize van den vee
arts zal kunnen worden gevestigd,
waardoor toch. de groote uitgaat' zal
zijn vermeden. Volgens Ged-eip. Staten
is verder de Raad van Beheer waar
borg, dat een zuinig beheer zal wor
den gevoerd. Verder had de voorz.
nog vergeefs getracht te voorkomen,
dat een uniform keurloon wordt ge
heven. Dhr. Meulenherg mietent, clat
er niets anders op zit dan de ver
ordening zóó aan te nemen, want van
de gemaakte opmerkingen wordt gteien
nota genomen. Spr. keurt ten sterk
ste de houding van den burgemeester
van Ovezand in dezen af en dankt
den voorz. voor zij'n bemoeiingen. Het
besluit wordt daarna met alg. stem
men aangenomen.
Daarna kwam aan de orde de vast
stelling van een percentage voor de
plaatselijke inkomstenbelasting. Het
vorig jaar bedroeg het belastbaar in
komen pl.m. f 289.000, terwijl ligt
voor 1922'23 moeilijk te schatten
is. In 't geheel moet aan belasting
f 7000 opgebracht worden. De voorz.
stelt voor het percentage te 'stellen
op 32,5, naar gelang het belast
baar inkomen variëert van f230.000
f289 000. Aldus besloten.
In verband met de leerplichtwet
moet worden vastgesteld het tijdvak,
binnen hetwelk landbouw verlof mag
worden verleend. Dhr. Meulenherg
vraagt of de onderwijzers niet bereid
zijn, nun vacanties desnoodig te ver
zetten. De Chr. onderwijzers te O u-de-
lande waren hiertoe genegen. De
maanden Juni en September zijn voor
den veldarbeid als aan-gewez;e'n. Dhr.
Nieuwenhuize stelt voor: 2 weken in
Juni en 2 weken in 'September als
bedoeld, tijdvak aan te wijzen. Du
wordt aangenomen.
Daarna werd in behandeling geno
men een verzoek van G. J. de Jager
te Driewegen om een subsiditeWvan 25
et. per inwoner en per jaar voor een
Dinsclagsöhen autodienst op Goes. De
voorz, zou dezen dienst een Sntko-mst
achten en deelt nog mede, dat deze
subsidie in totaal pl.m. f 156 )zion be
dragen. De route zou loop-en: (Elle-
won Isdijk- Driewegen—Ovezande.
Dhr. K-oole zou ook nog <e-en dienst
des Zaterdags willen. In beginsel
wordt met 61 stemmen (dhr. v.
Liere) besloten deze onderneming fi
nancieel te steunen. D-e voorwaarden
worden zóó gesteld, dat alle passa
giers, die zich vóór een zeker uur
bij een aan te wijzen persoon hebban
aangemeld, worden vervoerd ten dat
het tarief f2.50 retour bedraagt. Dhr.
Meulenherg stelt voor f 150 subsidie
te verieenen, -e;n wel voor 1 jaar. Met
alg. stemmen aangenomen.
De bestaande commissie tot wering
van schoolverzuim wordt ontbonden.
Dezelfde heeren worden herbenoemd.
Tot leden van het stembureau voor
de Tweede <Kiam er-verkiezing worden
benoemd de heere-n Meul-enberg en
Nieuwenhuijze, en tot plv. leden de
heeren v. Liere en Brui'nooge. Op de
begrooting 1922 wordt gebracht een
bedrag van f 175 voo-r beplanting be
graafplaats. Daarna wordt vooi'gele-
zen cle rekening van het Burg. Arm
bestuur over 1921. De ontvangsten
bedroegen f 9459.91, de uitgaven
15382.70, alzoo- een batig slot van
f4077.21 (vorig jaar fl.949.26V2).
Ingekomen was een ongezle'geld ver
zoek van v. 't Hoff, aannemer der
havenwerken om kwijtschelding der
boete wegens te laat opgeleverd werk.
Op zijn aannemingssom zou gekort
moeten-worden een bedrag van f1107
wegens minder opgeleverd we-rk en
f780 aan boete, totaal f1887. De
voorz. stelt voor, als zijnde het ver
zoek ongezegeld, deze zaak niet te
behandelen. Wordt besloten.
Tot afgevaardigden uit den Raad
om met B. en W. en het bestuur der
Kolenvereeniging te eonfereeren over
het geschil der f 249, waarop- de ge
meente nog altijd recht he-eft, worden
benoemd de heeren Meulenherg -en
Nieuwenhnijize. De voorz. licht de-zö
kwestie waarin volgens hem geen
sprake is van kwade trouw, nog na
der toe.
Verder zegt de voorz., dat de ge
meente nog recht zou hebben op- f 333
uit de liquidatiekas der brandstoffen-
distributie, maar die nooit zijn ont
vangen, omdat de kolenvereeniging
sluit met een nadeelig saldo van f370,
veroorzaakt door de laatste partij1
(slechte) kolen. De kolenvereeniging
is echter in 't bezit van een schrif
telijke machtiging van den heer Bont
huis te Goes, o-m deze kolen ben-eden
den dis tribuLieprijs te verkoo-pen. B.
en W. zullen nu 'nog trachten het be
drag los te krijgen.
Ook deelt de voorz, mede, dat B.
en W. plannen hebben tot bestrating
van enkele straatgedeelten. In de ev.
vergadering zal raming van kosten etc.
worden overgelegd. Aan P. T. Oost
hoek zal tijdelijk een dee-I van het
gemeentehuis worden verhuurd. Be
slaten wordt bij' invoering van den
zomertijd dezelfde regeling van 't vo
rige jaar toe te passen.
Bii de rondvraag brengt dhr. Meu
lenherg :in bespreking het plaatsen der
stemhokjes bij' de a.s .verkiezingen en
wel zóó, dat de kiezers meer vrij:
staan bij 't stemmen. De vo-orz. zegt,
dat er een nieuwe stembus mo-et ko
men en twee nieuwe lessenaars, zoo
A b o n n e m e n I s p r ij s
Per 3 maanden, franco per post, f 3.
Losse nummersf 6.05
Prijs der Advertentiën:
t4 regels f 1.20, elke regel meer 30 cl
Bij abonnement belangrijke korting.
dat deze kwestie zal worden opge
lost.
Kapelle- Met ingang van Zondag 19
Maart wordt de postbestelling opgehe
ven. Nu zal gelegenheid gegeven worden
de post af te halen van 9.4010.10 u.
Nog steeds is men bezig aan de
opgravingen van het oude kasteel Bruëlis.
Thans in eigendom van de N.V. Zecuw-
sche Groenten en Fruitcultuur Mij.
Zoover is men gekomen, dat de ligging
van het kaste-el zichtbaar is en de fonda
menten bloot lig'gten. D-e plaats waai" de
ophaalbrug was is herkend.
Veel beschilderd glaswerk en tegels
vindt men.
Omtrent den oorsprong van dit kasteel
ontvingen wij van den heer Jb. Bijlo,
di'r. van het Weeshuis te Alkmaar, het
volgende uit het handschrift Alkemade-:
'tHuys te Bruëlis.
Het eerste begin en de- bron van dit
gebouw is geme-e-st een ouden zwaaren
too'rn, in voortijden gedient hebbende tot
een vastigheijd en toevlug't der1 tijden daar
rondom gezeten, te-gen de invallen en
overvallen der Vlamingen, in deze Zeeuw-
sche -eilanden dikwijls overkomende- en de
landzaten plunderende. Deze- toren vat
beslissen der geschillen met de- Vlamingen
is eindelijk gekomen in eigendom van die
Edelen di-e daarover het gezag h-adden, de
heetten van Bruëlis, afkomstig uit Hene
gouwen van de H-enegouwsche graven,
onder welke is h-e-er Sijmon van Bruëlis!
anno 1.352 die aaii dezen toren een heer
lijk slot, gebouwd hebben met zwiaïe muu-
ïen uit het water opge-haalt.
Stavenisse. In de gisteren gch-ouden
vergadering van den gemeenteraad werd
de 'bestaande commissie tot wering van
schoolverzuim met ingang van 1 April as-
ontbonden en dezelfde leden opnieuw be
noemd. Afgewezen werd een verzoek van
D. Stoutjesdijk tot het aanbrengen van
e-en gelegenheid tot het werpen van vuil,
daar er gelegenheid bestaat, die zaken
wekelijks door den gem.-werkman te laten
weghalen. V-oorts verklaarde de raad geen
bezwaar te hebben tegen de door Ged.
Staten voorgestelde regeling der jaarwed
den van Burg. en Secretarissen.
Het Landbouwv-erlof voor de leerlingen
bij bet gewoon lag-er onderwijs kan wor
den gen-omen tusschen 1 ten 30 Septem
ber. In geheime zitting w-erd opgemaakt
het kohier van d-en H. O. over den ter
mijn 1 Jan.—1 Mei, terwijl ook het ko
hier van de hondenbelasting over geheel
1922 werd vastgesteld- Het totaal van den
II O. is voor dit jaar f 3000 minder dan
in 1921 en is gébracht op f 10.000.
Necl. Herv. Kerk.
Beroepen t,e Oosterwohle P. Zandt te D-elft.
Aangenomen 'naai' Strijen door L. J. S.
C'rousaz te Maassluis; naar Barneveld.
door J. H. Th. Rappar-d te Rrakel.
Bedankt voor Almkcrk door D-, J. Peterse
te Oud-Loos-drechtvoor Ierseke door L.
J. S. Crousaz f.o Maassluis (G. Crt.); voor
Ottoland-Goudriaan en voor Leksmo'nd dooi'
J. H. Th. Rappard te B-rakel.
Geref. Gemeenten.
Bedankt voor Charlois dooi' M. Hofman
te Rijssen.
Ned. Herv. Kerk.
Goes, vm. ds. de Vries, nm. ds. Steinz, av.
ds. Homburg.
Wilhelminadorp, vm. ds. Steinz, nm. ds. Hom
burg.
Wolfaartsdijk, nm. -ds. Kamsteeg.
nm. geen dienst,
Wolfaartsdijk, nm. ds. Kamsteegg.
Geref. Kerken.
's-Gravenpolder, vm. leeskèrk, nm. ds. R. .7.
v. d. Veen.
Ongelukken. Te Leeuwarden is
-een zesjarig kind van ©en woonschip spe
lenderwijs in d-e gracht gevallen en ver
dronken. Te Delft is ©en '20-jarige werk
man van een schuit in 't water gevallen
en verdronken. Hij was juist na weken
van werkloosheid, weer aan den arbeid.
T-e Veendam sloegen twe-e paarden, ge
spannen voor een wipkar, waarop drie
landarbeiders waren gezeten, op hol. Een
d-e-r werklieden viel en kreeg de kar over
't hoofd, een ander over d-en buik- Beiden
verkoeren in hoogst ernstige toestand-
