Zeeuwsche Hypotheekbank
PANDBRIEVEN a
No 83
36e Jaargang
Vrijdag Januari 192%
Buitenland.
Simian!
Reclames.
FEUILLETON.
Jolm Ward en zpe Vrouw.
MIDDELBURG
Uitloting a pari 4 Per iaar-
Mr. A. A. DE VEER. Mr. ffi. C. VAN DER MINNE
Drukkers-Exploitanten
OOSTERBAAN LE COINTRE GOES
Bureaux: Lange Vorststraat 6870, Goes
Tel.: Redactie no. II; Administratie no. 58
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259
vezeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG
CONCEPT-PROGRAM VAN ACTIE.
XV.
Het program vraagt voor Indie in
de tweede plaats decentralisatie van
bestuur.
Wat dit is?
In 't woord onl dekt mien oen ander
woord: „centraal", lie;welk beleokent
„van uit het, middelpunt". De spin
in haar web doet centraal werk, door
in bet middelpunt te staan en van
daar miaar steeds, uit te kijken wat er
op haar gebied voorvalt ein naar be
vind van zaken te handelen. Die spin
doet aan „centralisatie".
On dezelfde wijs doet ook eiein hoofd
onderwijzer, zooals wij er vele jaren
geleden' een gekend hebbendie ©en
hokje in "t midden van zijn school
had, van waaruit hij, desnoods onge
zien, ail de schoollokalen kon over
zien en „zijn personeel" controleer en.
Die man zat ook in zijn clehtraal plek
je en beheerschte van daar uit zijn
gebeelen werkkring. Die leed ook aan
„centralisatie".
En zoo doet nu ook ©en vorst, een
regeering, een republiek, die koloniën
heeft, en deze koloniën bestuurt van
uit het Centraal punt, hielt middelpunt,
waar hij zelf zich bevindt.
Zoo hebben de vorsten van Europa
jaren lang de volken van andere wie-
rekldeelen bestuurd vanuit hun resi
dentie, wiel smiet een viCe-koning, gelijk'
die van Engeland, of een gouverneur,
gelijk die van Portugal, of eien
gouverneur generaal, gelijk die van
Nederlandmaar toch, niets mocht,
bijvoorbeeld in onze Oost, tot stand
komen, zonder voorkennis of goed
vinden van het centraal bestuur in
Nederland, te welen den Koning .en
zijn ministers en de Staten-Generaal.
Geen vogeltje kon in Indië zijn staart
oplichten, óf de macht, die in Den
Haag zetel die, was er van op de hoog
te. Met andtere woorden: Indië deelde
niet zelf haar lakens uit, maar Ne
derland deejd dit voor haar. Nederland
deed aan „Centralisatie".
Nu is 't tegendeel van een derge
lijke staatkunde bekend onder den
naam „decentralisatie". Diat wil der
halve zeggen: een bestuur niet meer
van het middelpunt uit, maar pateer
dóór de inwoners zelf, natuurlijk wel
met inachtneming van de daartoe ge
stelde regelen, maar toch met meer
dere vrijheid tol zelfbestuur.
Men is hier reeds mee begonnen,
onder anderen door de instelling van
een Volksraad, die met den gouver
neur generaal de inwendige zaken van
't landsbestuur regelt. Dit biedt aller
lei voiordeelen. Indië ligt te ver van
ons af, om steeds vanuit Den Haag
te wordiein be'stuu'rd. De bevolking
wordt zachtjes aan mondig, althans
minder onmondig, en gievoelt zich ver
ongelijkt, wanneer zij1 niet aldus wordt
behandeldgepft de Nederlandsche re-
geieriug hieraan met wijsheid toe, dan
wekt dit vertrouwen,en bestendigt
en versterkt dit. Tevens worden de
ambtenaren van veel werk ontlast, dat
gevoeglijk door de inlander! zelven
kan geschieden.
Doch zelfs, al bood dit nieuwe
standpunt geen voordeelen, ook dan
.nog was 't het bes'.©, omdat, naarmate
Indië voor zelfbestuur rijpt, aan de
ingezetenen van Indië medezeggen
schap toekomt in de behandeling van
Naar het Engelsch van
MARGARETHA DELAND.
61)
„Dat is zeer ernstig," zeide hij lang
zaam.
,,'t Is bij haar niet natuurlijk," betuigde
de ouderling. „Haar geloof was gegrond
op de hel; zij heeft beter geleerd, 'tls
de invloed waaronder zij is, dominé."
„Het kan toch voorzeker niet iemand in
onze kerk zijn," hernam John peinzend.
„Ik kan mij menigeen voorstellen, die zwak
is in de genade en de goede werken,
maar niemand die het geloof betwijfelt.'
„Ja, 'tls in onze kerk," verzekerd;® de
ouderling. „Daarom ben ik u komen ver
zoeken eene gezonde leer te verkondigen,
vooral de leer van de rechtvaardigheid dei-
eeuwigdurende straf der zonde. Ik had
Alfaretta zelf wel onderhanden kunnen
nemen en haar terechtbrengen, daar kunt
gij staat op maken; maar 't is om de
kerk dat ik het u vraag, en voor die per
soon, die Alfaretta's geloof aan 't wan
kelen heeft gebracht. Die ongelukkige is
eene vrouw, broeder Ward en lid (in naam)
van onze gemeente, en zij spreidt netten
tot het eeuwig verderf van onze jeugd,
de Indische zaken. En 'd it nu is door
de decern trails a ti ©wet van 1903 mo
gelijk geworden, en de Volksraad is
mecie vrucht ier van.
In die richting nu gaat de Neder
landsche wetgeving geleidelijk voort.
Een wetsontwerp tot wijziging in dien
geest van bet Regeermgsregleimient,
door Minister de Graaff in beide Ka
mers der Statein-Generaal verdedigd,
is bereids aangenomen, en zal, door
K-oindnklijke bekrachtiging wet gewor
den, straks recht geven op „de vor
ming van zelfstandige gemeenschap
pen onder eigen Raden, naast dó be
staande geme-en ten, bestemd om met
de verbeterde dorpsraden, als organen
van zelfregeering (autonomie) hel
eigen huishouden der gemeenschap te
beheeren.
Tusschen dlazie lagere gemeenschap
pen en de Centrale Regeering kómen
dan provinciën met provinciale Ra
den te staan.
En daarnaast is nu door de jongste
Grondwetsherziening een ingrijpende
verandering in de verhouding tusschen
Nederland en Indië mogelijk gemaakt;
zoadat hoe langer hoe meer het be
heer van -eigen huishouden aan Indië
zelf zal kunnen worden overgelaten.
Het spreekt van zelf, dat gerekend
moet worden met do omstandigheid,
dat Indië niet dadelijk al del „zege
ningen" zal kunnen' verdragen, die
aan Nederland, trouwens toch ook
eerst na veeljarige voorbereiding, zijn
ten deel gevallen. De Inlandsche be
volking is op 't ooigenblik voor me
nigerlei „verbetering" niet rijp, zeer
zeker niet bijvoorbeeld voor óns kies
stelsel met algemeen mannen- en vrou.
wemkiesrecht en evenredige vertegen
woordiging en een volksvertegenwoor
diging op dien grondslag, naast den
Volksraad, ter vervanging van onze
Stal,en-Generaal.
Voorwaarts met beleid! -moet de leus
blijven!
Een zeeramp.
Re kapitein van het Hamburgsche schip
„Fehmarn" heeft warme hulde gebracht
aan de dapperheid en hulpvaardigheid van
een aantal visschers van Grimsby, die
een moedige poging hebben gedaan om
de bemanning van het genoemde Duitsche
schip, dat verleden week in de Noordzee
in nood verkeerde, te redden. Tien man
werden gered en spoedig in Grimsby aan
land gezet. Het Duitsche schip schijnt,
nadat het Zaterdag New-Castle had ver
laten, reeds spoedig daarop in een hache-
lijken toestand geraakt te zijn. Zaterdag
had het reeds sterke slagzij- Vijf man
slaagden er in de reddingsboot te water
te laten, maar toen zij er plaats in ge
nomen hadden, sloeg de boot om en allen
verdronken. Kort daarop kwam de treiler
uit Grimsby en nog een andere visscheï's-
boot in zicht; zij naderden het Duitsche
schip zoo 'dicht als mogelijk was, zonder
kelf in gevaar te komen van om te slaan of
tegen 'c wrak te pletter te worden geslagen
Er werden touwen naar de „Fehmarn" uit
gegooid, maar voordat de bemanning de
reddingsgordels kon omdoen, sloeg het
schip geheel op zij. D'e Duitsche kapitein
Zeide, dat de toppen der masten het water
raakten en alle vijftien leden van de bei
en ik kwam u zeggen dat zij onderhanden
genomen moet worden; de kerkeraad moet
zich de zaak aantrekken. De ouderlingen
hebben er over gesproken terwijl gij af
wezig waart; en wij zien er geen andenten
weg op, tot heil van hare eigene z-iel
zonder nog van de zielen van anderen te
spreken. Kunnen wij haar niet tot de
waarheid beke.eren, dan kunnen wij haar,
ten minste, door tucht tot zwijgen
brengen."
Nooit was het fijn onderscheid, dat John
Ward tusschen zijne liefde en zijn leven
had gemaakt, meer blijkbaar dan nu. Hoe
wel de woorden van den ouderling het
volste besef van het ongeloof ziijner, vrouw
in hem Wekten, dacht hij geen oogenblik
aan haar als degene, wier invloed in de
kerk te vreezen was. Zijne keTk en zijn©
vrouw waren zïoo totaal van elkander' ge
scheiden, dat zulk een vereenzelving niet
mogelijk was.
„En," liet baas Dean er op volgen, ter
wijl zijne stem onwillekeurig een zach
ter toon aannam, „ons gevoel, mijnheer
Ward, mag er niet tusschen komen; 'dat
mag ons niet haar zieleheil doen verwaar-
loozen."
„Neen," zeide John, nog afgetrokken,
en nauwelijks naar de woorden van zlijh
ouderling luisterende „neen, zeker niet.
Maar gij hebt haar bezocht, en met haak
gesproken, om haar tot de waakheid te
leiden? Dat moet met zachtheid en ge-
V -v
r-',- V. „v
v.Nvv-
R0UAANSCHE KAlffiE G 151
De Directie 3
manning, die zich nog aan boord bevonden,
kwamen in zee terecht. De visscherslui
van Grimsby deden schitterend reddings
werk en slaagden er met groot eigen le
vensgevaar in tien der "Duitsche zeelieden
behouden aan boord van hun schip te
brengen.
Korte berichten.
Woie'nsdagavond heeft een gewel
dige brand in de gpootie houtmaga-
zijtnen van HarHepiOiol gewoed. De
storm wakkerde de vlaimlmeia aan, wel
ke spoedig -meer dan drie en een half
h-ecitaar bedekten. E,en, aantal woon
huizen zijn pen p'rqpi der vlalmlme-n
gewórden'.
Heefe straten zijn in vlamimen oip--
igegaan. Hiet aafital daklopzien wordt
op' ongeveer "1000 geschat. D|ö aan.
blik der vlammen, door den storm
aangewakkerd, was ijzingwekkend. De
stad Hartlepool is vooral beikleind ge
worden door het onverwachte bom
bardement dek DuilSchers in 1914.
D:e prijs van bet. brood in Ntew-
York is thans weder teruggebracht tot
vijf dollarcent per brood van eien En
gelsch pond, een prijs, waarvoor het
oiok, vóór Arn'erika in den oorlog: .ging,
verkrijlgbaar wals.
De stad Hamburg heeft over 1921
een tekort van ruimi 4 millioen mark.
Aan de Fransehe en Algierschte
kusten woedt een htevigc storm. Een
Spaansche schoener is gestand, waarbij
6 menschen verdronken.
liet conl'li-ct in de Metaal-
i ndustrie.
Is het Centrum wel ingelicht, dan loopt
het conflict in de Metaalindustrie deze
week af. Woensdagavond vond een confe
rentie plaats tusschen de Besturen van de
vier samenwerkende Metaalbewerkersboirt-
den (de syndicalisten traden uit de combi
natie) en it bestuur van den Metaalbond.
De Metaalbond handhaafde zijn eerste
voorstel: 5 pet. verlaging tot 1 Februari,
alsmede overleg in die toekomst. Het daar -
h'a door den Metaalbond genomen biesluit
om op 15 Jan. 10 pet. loonsverlaging
op meerdere plaatsten door te voeren, komt
daardoor le vervallen. Gisteren werd een
laatste conferentie gehouden met Burge-
- 1, '.1,1111.
duld geschieden, zonder tot zulk een ui
terste als voor den kerkeraad te dagen
over te gaan."
„Wüj «hebben het niet gedaan," ant
woordde de ouderling veelbeteekenend,
„maar ik twijfel niet of er is met haar ge
sproken en gebeden."
„Ik heb niet met haar gesproken," zeide
John; „maar gij hebt mij nog niet gezegd
'wie het is."
„Mijnheer Ward'", hernam de ouderling
op plechtigen toon, „als gij niet met haar
gesproken hebt, dan hebt gij uw plicht
verzuimd; en als gij hare ziel geen kans
op 'behoud geeft door haar vooir den Kerke
raad te brengen, verzuimt gij 'uw plicht
nog meer. Uwe kerk en de eeuwige
zaligheid harer ziel vorderen dat die kwaal
van ongeloof uitgeroeid wordt. Ja, broe
der Ward, al was die Jonas in de Kelr'k
ons het liefste en dierbaarste dat komt
er niet op aan het schip moet behouden
worden!"
©eiden stonden op: het gelaat van John
Ward nam eene verschrikkelijke uitdruk
king aan, en dit ziende, daalde de stem
van den ouderling tot een haastig gefluis
ter terwijl hij 'deze laatste woorden zeide.
„Wie is die vrouw?" vroeg de predikant,
met eene heesche stem.
„Mijnheer Ward mijnheer" Ward,"
riep de ouderling naar de deur terugwij
kende en de handen voor zich uit op
heffende, „zie mij zoo niet aan!"
meester Zimmerman te Rotterdam.
Nader wordt vernomen, dat inderdaad,
gisteren overeenstemming bereikt is.
Aanvaard is bet aanbod, dat i'n dd
laatste bijeenkomst door het dagielijksch'
bestuur van den Metaalbond gedaan is en
dat luidde
1. Erkend wolrdt, dat in den toestand,
waarin de metaalindustrie verkeert, over
leg tusschen den Metaalbond ten de orga
nisaties wenschelijk is. Dit overleg zal
plaats hebben over de loonsverhoudingen
in het bedrijf.
2. Het werk Wolrdt zoo spoedig moge
lijk hervat bij alle werkgevers van den
Metaalbond waar gestaakt wordt en zal
aan de werklieden ,die te werk kunnen
worden gesteld, tot 1 Februari a.s. htet
het oude loon worden uitbetaald vermin
derd met 5 iptet. Op 1 Februari 1922'
wordt bij alle werkgevers, leden van den
Metaalbond, het voor de staking geldlende
joon met 10 pel. verminderdvoor de min
derjarige werklieden worden deze cijfers
■resp. 71/2 en 15 pet.
3. Oolc verdere algemtee-ne loonswijzigin-
gen worden niet ingevoerd dan na overleg
Piet de organisaties.
Overeengekomen is dat het v>erl<rege!n
acnoord bij de leden van beide partijen zal
Werden verdedigd, zoodat bij aanvaarding
daarvan het werk Maandagochtend zal
Worden hervat. 1
Mr. H. Binnerts f
In den ouderdom van 79 jaar is te
Den Haag overleden Mr. H. Binnierts, lid
der Eerste Kamer voor Friesland, oud-
vice-president van het gerechtshof te Leeu
warden. De overledene behoorde tot den
Vrijheidsbond.
Het Kamer 1 i d van Berestteijn en
Mr. Marchant.
Het lid der Tweede Kamer, jhr. mr'
dr van Beresteijn heteft aan de Haagsche
afdeeling van den Vrijz. Dem. Bond teen
schrijven gericht.
Hij deelt daarin mee, dat de wijze waar
op in 't. bijzonder in de laatste weken
de voorzitter van de Kamerclub tegen
hem is opgetreden, litet hem onmogelijk
maakt langer deel uit te makien van een
Kamerfractie, die door mr. Marchant, wordt
geleid, en dat dit tengtevolgie heeft, dat
hij zich ook niet meer beschikbaar wenscht
lie s-tellen voor plaatsing op de candidaten-
lijst van den V D Bond...
Volgens mededeleliugien van de heerrn
Marchant en Oud heeft, het bedanken van
mamwun'Mii.MWuiiji—m mm
„Wie is 't?" vroeg- John weder.
„Ik heb gesproken tot heil van Alfa
retta's ziel en tot welzijn van allen, die
haar zulke dingen betreffende Tom Davis
hebben hooren zeggen om te bewijzen dat
er geen straf voor zondaars was. Zie
mij zoo niet aan, dominé!"
„Zeg mij haar naam!"
„Haai- naam haar naam? O, dien weet
gij - dien weet gij het is het is
uwe vrouw, dominé
John Ward sprong op den forschen
ouderling toe, en greep hem met zijn©
bevende handen bij de schouders.
„Mijne vrouw!" brulde hij-, met op el
kander geklemde tanden. „Hoe durft gij
haar naam uitspreken!" Hij zweeg, naaf
adem hijgende.
„Mijn plicht!" stamelde de ouderling,
terwijl hij: zich uit die bevende vingers
trachtte los te maken „mijn plicht
'jegens haar en u en de kerk, die
gij hebt laten verhongeren en verwaar
loosd hebt, broeder Ward!"
John verbleekte. Blaas Dean zag zijn
voordeel. "Gij weet welke geloften gij hebt
afgelegd, toen gij zes jaar geledjn beves
tigd zajt: hebt gij die gehoudéh? Voedt
gij uwe gemeente met geestelijk voedsel,
of wilt gij haar venwaarloozen om den
wille van uwe vrouw, en de zielen onder
uwe zorg aan eindeloor ver'derf over
geven?"
John had den ouderling losgelaten en
A b 0 n n e m >e n t s p r i j s
Per 3 maanden, franco per post, f3.
Losse nummersf 0,86
Prijs der Ad verten tiën:
1—4 regels fl.20, elke regel meer 30 ot
Bij abonnement belangrijke korting.
Matigheid^
opgewektheid, frissche lucht, geregelds
gewoonten, de noodige rust en slaap,
lichaamsbeweging en een zorgzame leef
wijze is wat de natuur vraagt om uw
lichaam in goede conditie, uw nieren
gezond, en uw gestel vrij van urinezuur
te houden.
Hebt gij er ooit aan gedacht, dat uw
pijn in den rug, hoofdpijn, urinekwa-
len en waterzuchtige zwellingen een ge
volg kunnen zijn van uw leefwijze?
Te zwaar eten, het voortdurend gebruik
van alcohol,, te veel rooken, het zich
te weinig beschermen tegen het klimaat,
onmatigheid, en het te weinig zoeken
van gezonde ontspanning en rust, zullen
ongetwijfeld de nieren mettertijd verzwak
ken. En dan komt de last.
Rugpijn, hoofdpijn, urinestoornissen,
waterzuchtige zwellingen, niergruis, en
duizeligheid zijn verschijnselen van te
veel urinezuur in het bloed en er ba-
staat gevaar yoor nier- en blaasontsteking
en ongeneeslijke nierziekten.
Matig eerst die verkeerde gewoonten
en sta dan de verzwakte nieren bij door
een degelijke kuur met Foster's Rugpijn
Nieren Pillen. Deze werken niet op de
ingewanden, doch zijn een betrouwbaar
en veilig niergeneesmiddel -onder alle
omstandigheden.
De echte Foster's Rugpijn Nieren Pillen,
voorzien van de handteekening van James
Foster op het -etiket, zijn te Goes ver
krijgbaar bij de Paauw Co. en te
Middelburg bij fa. C. Scbulte Co.
f 1.75 per doos. 88
den heer v. Bertestleij'n zijn oorzaak in
de ongunstige plaats (no. 6), die hij, blij
kens den voorloopigem uitslag van bet
referendum op de vrijz.-dom. lijst voor
de Tweede Karnler zal innemen. t
Bezuiniging.
Het cloinciepDpTógram' van actie voor
dein Vrijheidsbond begint met een
for-soh woord ten gunste van bezui
niging.
„Zoolang niet de publieke levens
wijze tot ae grootst -mogelijke sober
heid is teruggebracht", wo'rdt iedere!
nieuwie belastingdruk dan ook afge
wezen. Ons 'volk zoo is blijkbaar;
de 'nedeneering motet de tering naar
de nering zetlen.
D'a,t wij in het algemeen gesproken
met dien drang naar bezuiniging har
telijk inslemïnien, behoeft ge-en beloog.
Maar de uitvoering' is minder ge
makkelijk.
Bewijs daarvoor is dit concept-pro
gram, clat nieuwe uitgaven vergt.
Voor minstens twee doeleinden.
Eenierzijds voor „instellingen, welke
de geestelijke en godsdienstige volks
ontwikkeling bevorderen." Daarvoor
wordt rijkssleuU gevraagd.
Dit is geein regel op vrijzinnig© pro
gramma's. En inzooverre uit het stel
len van den eiscih zon blijken, dat
de in den Vrijheidsbond georganiseer
de vrijzinnigen thans voor de waarde
der geestelijke goederen gaan gevoe
len, zou men om dien" eisch zich
slechts verblijden kunnen. Er 'blijven
dan nog vragen genoeg! Als daar zijn:
of het geestelijk werk verstandig dóet
met op de schatkist te leunen; naar
leunde tegen den wand met het hoofd op
de borst gebogen en saamgehouden han
den. Zijn gelaat teekende eene ontzettende,
hartstochtelijke droefheid; hij- scheen de
'tegenwoordigheid van den ouderling ver
geten te zijn. Dean zag naar hem, niet
wetende wat te zeggen of te doen; hij
had er volstrekt niet aan gedacht voor
Alfaretta den dienst op te zeggen. Ein
delijk hief de predikant het hoofd op.
„Gij hebt genoeg gezegd," sprak hij,
met een doffe stem; „ga nü heen," ©n
met een bevenden vinger w©es hij naar
de deur. „Ga heen!" herhaalde hij.
De ouderling aarzelde, zette langzaam
zijn hoed op en strompelde de kamer uit.
John merkte zijne hem toegestoken hand
niet op, maar volgde blindelings naar de
deur en deed die achter hem op slot.
Een stroom van zonlicht vervulde de
'kamer met haar vollen glans en viel ver
drogend op het bord met viooltjes; hij
verzette het naar het einde van de kamer,
dat in de schaduw was.
Alfaretta, die uit het zoldervenster keek,
en hare oogen afwischte met een slip van
het gordijn, dat haar verborg, zag haar
vader, met van schaamte gebogen hoofd
en haastig schoffelende schreden, de pas
torie verlaten en het hek uitgaan, zonde!
op of om te zien.
(Wordt vervolgd.)
