Waily Sigaren,
fto 64 Woensdag 14 llecember 1921 36e Jaargang
Buitenland.
Binnenland.
Staten-Generaal.
Reclames.
Dit de Provlneie.
ALOM VERKRIJGBAAR. Hi-lj
N.V. NEDERL. SIG. FABRIEKEN
„GLOBE" - UTRECHT.
Uitgave van
de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO,
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LANGE VORSTSTRA AT 70,
(Telefoon No. 11).
Bureau te Middelburg:
FIRMA F. P. DHUIJ L. BURG-
Drukkers
Oosterbaan Le Cointre, Goes.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Prijs per 3 maanden fr. p. post f3.
Losse nummersfO.Og
Prijs der Advertenti ën:
14 regels f 1.20, elke regel meer 30 et
Bij abonnement belangrijke kortiag.
Bewijsnummers 5 cent.
DE BARRIèRE KERKEN.
V.
Waren onze gedachten de vorige maal
gericht op de gemeente Veurne, het komt
mij daarom gewenscht voor, al wordt
de chronologische volgorde daardoor ook
©enigszins verbroken, van elk der ter
reinen, waarop het kerkelijk leven zich
aldaar 'bewoog, ter typeering van het
kerkelijk leven over de geheele linie der
Barrière-kerken 'feen korte schets te geven.
Jjfet eerst aan de beurt home hierbij
'de armenzorg
Eedele Moogende He eren,
Mijne Heer en, Die ke'rkeraet der gerefor
meerde gemeente te Veurne geeft reve-
rentelijk te kennen, dat op den 5 rb.r
deses jae'rs in 't hospitaal des'es gaar-
nisoens is overleden Hans Lindrik Wolf,
Co'rporaal in 't regt. van de Gen. Maj.
Lillemarais, welke heeft agtergelaten een
swaargaande weduwe met twe levendige
kinderen, Maria de Jongebour gen.t, vair
de gereformeerde belijdenisse, tot Enk-
huijsen geboren, maar nauwelijlkx agt a
14 dagen out 'is van daar vervoert met
haere voorouders in ft jaer 1694die
sig in de Willemstadt ter woomnge heb
ben neergeset, waer ook nog ha,er moe
der woont, sijnde haer vader in de Oost
indien gestorven in 't jaer 1704 of om-
trint die tijd, waer sijl ook in ft jaer 1713
in ondertrouw is opgenomen en na hun
twede proclamatie vandaer vertrocken en
tot Mons waer in gaa'rnisoen: getrouwt
volgens annexe attestatie. Dus dagten wij,
dat voom. weduwe haer meeste betrec-
kinge pp de Willemstadt hadde, waer na
toe wij haer hebben ve'rsonden met nooi-
dige attestatien voorsien om daer ont-
fangen en in haer armoede ondersteunt
fte worden, maer is geheel tegen onse
verwachtinge voorn, weduwe aldaer huijs-
vestinge en alle bijstand ontsegt en tot
ons terugge gesonden.
Waer op- wij1 een nadere remonstratie
ah de Ed.agtbare Heeren van die stad
hebben gedaen bij annexe missive van
den 8 Nov. laest; waer op ons is ge-
antwoo'rt door de Ee'rw. kerkeraet bij
missive van den 2 xber hier bij'gevoegt.
Dewijl nu Ed. Mog. Heeren sig hier
ter plaetse niemant mag nede'rsetten, ten
zij hij van de roomse religie zij1 en borge
stelle, dat sijne kinderen tot laste deze
steede sullen komen en volgens 't 17 art.
van 't t'ractaet der Barièrre niemant der
militaire hier ©enige nering of hantee-
ringe mag doen en dus buijten staedt
om hier ijetswets voor haere kinderen
te kunnen winnen en wij' veel weijniger
liaer hier konnen mainteneeren, gemerkt
dat wij alle jaeren veele siekte sterfte
onderhevig sij'n en dus alle vrouwen kin
deren, wiens mans hunne besoldinge in
't hospitael moeten geven, boven andere
benodigde, en ongeluckige bootgesellen en
andere, die van ons moeten ondersteunt
worden, waer tegen wij' niets dan de pen
ningen, die des sonclaegs vergadert wor
den, die seer geringe, en niet genoegsaem
om die twe weduwen, die ree-ts tot onse
laste zijn, te kunnen onderhouden, en wijl
dus buijten staet souden gestelt worden
om andere benodigde te konnen bijsprin
gen, wae'r door veele tot het papen
dom, door beloften, gelijk die drie kin
deren van ©enen De Spar, souden worden
overgebragt, en evenswei nog de kerke-
raed nog de Magistraet dei" Steede van
de Willemstadt dese voorn, weduwe wil
len toelaten, om véle redenen in haere
missive gemelt, welke bij ons buijten hae
re onmagt niets konnen wegen.
Want 't placcaet van Haer hoog Mog.
van den jare 1682 kan op de plaetsen
der Barièrre niet betreckelijk sij®, veel
min de practijke der vereenigde provin
ciën, maer sien alleen op die plaetsen,
die onder 't dominium van den Staet be
horen. te bergen op Soom verklaert
vooin. weduwe dat noijt is geweest, in
"s Hertogenbos maar alleen drie weeken,
en dat haere voorouders twe Schepen
in 's Lants dienst hebben gehadt, bo
ven veele koopmanschappen nog wel
800 guldens contante speciën, als sig
op de Willemstad hebben neergeset, die
bij tij'dverval alle sij'n verteert, maer
evenswei noijt ten laste van deselve
stadt geweest, gelijk ook niet haer moe
der tot de maent van Sept. deses jaers,
als sij wed. daer is geweest, dat wettig
is getrouwt, blijkt uijt de attestatie en
of ièenige betrekking opi die geboortet-
plaetse, waer maer so weijlnige dagen
is geweest konnen wij niet betwisten.
Dus is de kerkeraed genoodsaekt ge
worden om sig te wenden dot UEid. Mog.d.,
seer ootmoedig versoekende, dat U.Ed.
Mogd. gelieven te ordonneeren, wat in
en die'rgplijke gevallen hun te doen staet,
waer toe wij UEd. Mogd. nodige orders
sullen afwagten en sij'n met een diep
respect enz.
Veurne ,den 24 Diecembr., 1721.
Als ik nu hieraan toevoeg het slot
van het povere antwoord van Dinsdag
30 December 1721, dat de kerkeraad
van Veurne op: haar zoo flink gedocu
menteerd vertoog van de H.H. Sta,ten
mocht ontvangen, dan zal, dunkt mij!,
menigeen na lezing daarvan zich de
oogen even uitwrijven en zich afvragen,
of hij wel goed gelezen heeft:
waarop' gedeliboreert zijnde is
goedgevonden en verstaan te rescribeeren
aan ide voorn, kerkenraad, dat als sij
niet in staat sij'n aan de voorn, weduwe
of andere in diergelijk geval, handreijking!
te doen tot baar onderhoud, sij aa,n haia'r
geeven moeten een rejjfepenning om sig
na elders te begeeven.
Blocih. i iii
Pen 6 Sept. j.l. gaven wij een kort.e
levensbeschrijving van bovengenoemdetin
ziendeling onder het oude volk.
Hij stierf den .1 Mei 1900.
(Toevallig onzen Jaargang van dat jaar
inziende, vonden wij daarin de mededeeling
dat hij daarna is begraven te Rotterdam,
in een grafkelder, toebehoorende aan
eene zeer rijke, vroeg gestorven bekende
van den overledene, cfp bet kerkhof te
Grooswijk.
Zoodat deze Israëliet/ in welken geen
bedrog was, evenals ziijn Heiland, „met
de rijken in zijn dood is geweest."- i
De wrange vruc'ht.
Wie drukt de onmenschelijkheid der dolle
[hebzucht uit,
Of schildert de overmoed, als ze eenmaal,
[losgebroken,
De teugels afschudt? als, in 't bruisend
[hart aan 't koken,
De drift zich uitzet en het suiz'lend brein
[besmet!
Dan gaat zie in stroomen bloeds, in bloed
i [en brein te wed.
En holt ziichzelven blind, en stoot op
[post en wanden
Het hoofd te barsten, om den Hemel aan
[te randen,
Tot eens de Gods wraak, dooi" die gruwelen
[afgemat,
Den bliksem aangrijp en het schuldig brein
[verspat!
Bovenstaande is ontleend aan Mr W.
Bilderdijks' „De ondergang der Eerste
Wereld", Eerste Zang, Editie 1820, blz'. 10.
Reeds meermalen is dezie Bilderdijks-
profetie aan de volken vervuld. Aan Frank
rijk in de vorige eeuw; aan Duitschland
in den laatsten tijd; aan Rusland; aan
Oostenrijk idem. Ook aan Engeland, al
trad het ten laatste zegevierend uit den
Boerenoorlog en uit den Wereldkrijg, en
uit den Twist met Ierland.
Wie, die njet vreest, dat voor de En
tente-landen, Frankrijk vooral, die z'oo met
wraak vervuld den voet op Duitschlands
nek zet, eenmaal die schikkelijke dag der
wraak aanbreekt!
De vrede, dien wij thans beleven, is niets
anders dan een voortgezette oorlog. Dat
is de eerste wrange vrucht al!
De Toestand.
Eir komt vanuit Washington alweer
goed nieuws: het geschil tuisschen de
Vereen. Staten en Japian over het eiland
Yap is Bijgelegd. Gelijk men weet is
dit een kwestie, die reeds geraimen tijd
gehangen heeft en die mede de oorzaak
was van een minder vriendelijke stem
ming 'tusschen de twee genoemde sta
ten. Ze is nu echter, blijkens de posi
tieve mededeeling, uit den weg geruimd.
Een andere kwestie, die dezer dagen
vooral de .aandacht vralagt, is die van
het moratorium aan Duitschland. Uit
Fransche bron worden vooral berichten
verspreid, die zeggen, dat daarvan niets
komt. Zelfs zon ook Engeland, als men
Parijs wil ge-looven, die gedachte hebben
laten varen. Op de conferentie tusschen
B'riand en Lloyd George zal nu het ge
heele complex economische vraagstukken,
samenhangend met de herstelkwestie be
sproken worden.
In de Berlijnsche pers wordt natuur
lijk over het moratorium ook druk ge
schreven. En men vraagt zich daar af,
of men de beteekenis van een moratorium
niet overschat. Immers bet beteekent
slechts uitstel van de definitieve oplos
sing der schadeloosstelling. Veel beter
is een stabiliseering der valuta. Er moet
nu antwoord zijn binnengekomen van do
Bank van Engeland op de vraag der
Duitsche iregeering,' of' zij geneigd is,
Duitschland een crediet te verschaffen.
Maar daaromtrent bewaart men het diep1-
ste stilzwijgen.
Voor Engeland en Ierland is het heden
een zeer belangrijke rla.g. Zoowel heit
Engelsche als het Iersche parlement zul
len bijeenkomen voor de ratificatie van
de Engelsch-Iersche overeenkomst.
Het verzet in Brïtsch-lndië.
De ernstigste berichten 'komen uit In-
dië, waar de non-coöperatieve beweging
en boycot nu reusachtige afmetingen heeft
aangenomen, met name in de provincie
Allahabad.
De prins van Wales is Maandag in
Allahabad aangekomen, waar de straten
prachtig versierd watfen, doch waar geen
mensch in de straten te zien was.
Een ieder is opgesloten achter de deur
van ziijn huis en het grootste terrorisme
schijnt uitgeoefend te tfijn op de bevolking
om haar te dwingen, iziich niet te ver-
toonen tijdens het bezloek van den prins.
ft, Is in Britsch-Indië toch blijkbaar niet
erg pluis!
Kerstmisplannen der Bolsjewiki.
Naar uit Boedapest wdbdt gemeld, deelde
de afgevaardigde Karl Husziar in een inter
pellatie van den Hongaarschen minister
president mede, dat hij inlichtingen had
gekregen, volgens welke de bolsjewiki te
gen Kerstmis een algemeenen opstand van
het „Lumpenproletariaat" in alle Euro-
peesche hoofdsteden, ook in Boedapest,
op touw betten. In ziijn antwoord be
vestigde de minister-president de juist
heid van dit bericht en verklaarde, dat in
Hongarije alle voorbereidingen ziijn ge
troffen om dezie poging te onderdrukken.
Korte berichten.
Maandag hebben in Liiheck alle ha
venarbeiders het werk neergelegd, daar
hun eischen om onmiddellijke loonsver-
hooging niet waren ingewilligd. In de
havens van Lübeck is thans een sterke
opeenhooping van goederen. Het verkeer
met "de Noorsche landen is geheel stilge
legd.
De „Daily Tel." z'egt, uit officiëele
bron bericht te hebben ontvangen, dat
Lloyd George in geen geval meer naar
Washington zïal gaan, ook al zou de con
ferentie worden uitgebreid met een be
spreking van de kwestie der wereldfinan-
ciën.
Te Hankau ziijn de Chineesche „huur
koetsiers" beter gezegd menschelijke
tre'kpaardjes, die de kleine wagentjes trek
ken, waarmee de betere man of vrouw
in China zlich laat vervoeren in sta
king gegaan, omdat de Fransche eigenaars
verhuurders van de trekwagentjes een te
hooge huur van de Chineesche huurders
vroegen. Een 1000-ta'l hunner deed een
inval in de Fransche wijk'. Er hadden bot
singen plaats tusschen politie en stakers.
Er werd een voorloopig accoord gesloten
om het vroegere verhuurtarief 'te hand
haven.
Met 1 Januari zullen in Duitschland
de posttarieven tot het 20-voudige en de
telefoon-tarieven tot het 15-voudige van
vóór den oorlog worden verhoogd.
De vulkaan Popocatepetl (Mexico)
is heftig uitgebarsten. Hij stoot rook en
asch uit tot 2500 voet boven den top
van den berg. Een vlieger inleidt dat een
zware stroom lava vloeit.
- Het nieuwe Belgische kabinet zal
waarschijnlijk uit 6 Katholieken en 5 libe
ralen bestaan.
De Democratische Pi a r t ij.
Volgens de „N. R. C." is in een dezer
dagen onder voorzitterschap: van Prof. Mr.
J. 'E. Hee'Ces te Amsterdam gehouden
vergadering van een aantal bijl de voor
malige Liberale Unie en andere vrijzin
nige partijen aangesloten personen de
Democratische Partij opgelicht.
K ir u p p in Rotterdam.
De „Köln. Zeit." meldt: Onder den
firmanaam „Fried. Krupip, Reederei und
Transpo'rtbetreib" Is, mét den zetel te
Rotterdam en een aandeelenkapiitaal van
f 200 millioen. waarvan voorloopig f 40
millioen uitgegeven zal worden, een nieu
we onderneming opgericht, waarvan de
leiding berust bij de firma Fried. Krupp
A. G. en ten doel heeft de ïeedeïijl- en
overige transportbelangen der firma te
Eissen in Rotterdam waar te nemen.
De a. s. Kamerverkiezingen.
Naar we in de Msb. lezen zijn door de
R. K. Kiesve'reenigingen in den kieskring
Middelburg in alphabetischo volgorde on
derstaande candidaten gesteld voor de
op te maken groslijst in genoemden kies
kring: mi'. Aalberse, A. Adriaansen. mr.
Rial's, mr. dl". J. van Best, Ch. v. d.
Bilt, Borghols, mevr. IBronsveltVitringa,
mevr. Brounsvan Besouw, dr. Deckers,
mevr. EngeringSpilner, L. J. M. Feber,
Th. Frenken, L. Fruytiet", Pi. F.
Fruytier, Em. Lockefeer, F. S. Lnvckx,
J. van Rompu, K. van JUj'z&wijjk, jhir.
m'r. Ruys de Becirenbrouck, D. F. Schelf
hout, mevr. SteenbergheEngering!, mr.
J. iH. Stieg'eir, C. J. Struycken, J. W.
Vienings, F. J. L. M. v. Waesbe'rlghe, B.
de Wolf.
Allerlei.
De hooge ambtenaren aan de Depar
tementen weten niets van een verlenging
van den werktijd der ambtenaren.
De minister van lamdbotiw heeft eervol
ontslag verleend aan de drie (tijdelijke)
rijksadviseurs voor den middenstand voor
liet Westen, Zuiden en Oosten des lands,
de heeren M. Kropveld, D. C. Nouwiens en
M- v. Berg.
Prof. J. D. J. Aeiigement toeft, zicih
beroepende pp de statuten der R. K.
Werkgeveffisvèreelmieïng in de metaal
nijverheid aan partijen arbitrajgte' aan
geboden.
Tweede Kamer.
Dat wordt volgende week voor de
Kamer 'hard werken. De voorzitter wil
Maandagmiddag 'reeds beginnen en in
die week niet minder dan drie avond
vergaderingen houden. Rn hij! was. bang,
dat kies ondanks de Kamer nog niet
zou afwerken, wa,t zij' zich voorgenomen
had, zoodat hij' het voorstel deed tot
rantsoeneering van den spreektijd bij de
hlgem. beschouwingen over de Staats-
beg'rooting, een voorstel, dat na rirerzet
door de communisten en socialisten met
,76 tegen 3 stemmen we'rd aangenomen.
Wij zullen van do discussies bij de
behandeling der Grondwetsherziening niet
veel zeggen. Over de beslissingen 't vol
gende. Restte nog steeds de beslissing
over art. 144 (de bevoegdheid der ge
meenteraden), waarvoor de regeering een
nieuwe redactie had ontworpen. Prof. Vis
ser v. IJzendoorn diende ter elfder ure
(juist over dit late indienen klaagde de
minister) een amendement in, waardoor
het oude artikel gehandhaafd blijft, ma;a;r
een nieuw lid wordt toegevoegd, waarbij
de Gemeenteraad de bevoegdheid krijgt
nader te bepalen takken van gemeente-
huishouding aan andere organen over te
dragen.
Doordat de heeren v. d. Laar, v. Sasse
v. IJsselt .(R.-K.), Groenendael (R.-K.j en
Smeenk (A.-R.) met links meestemden
werd dit amendement miet, .45—41 stero-
men aangenomen.
Toen de leekenrechtspraak. Aangeno
men werd met 44143 een amendem'eut-
Beumor om geen leekenrechtspraak in
strafzaken in te voeren. Daarna werd
met 48 40 een amendement-Sannes ver
worpen, waardoor zlou vaststaan, dat de
nieuwe publiekrechtelijke lichamen (be-
drijfsraden enz.) die nu verordenende be
voegdheid kunnen krijgen, ook 'recht
spraak zouden kunnen uitoefenen. Vervol
gens werd ©en amendement--Van Rappard
aangenomen waardoor het leekenelement
in gewone burgerlijke gedingen slechts
„m e d e" kan worden toegelaten (dus
nooit, uitsluitend leekenrechtspraak).
En na dit alles werd óók nog het Regee-
Iringsvoorslel (betreffende Art. 153bis)
verworpen (met 4641).
Al spoedig zat men weer in de stem
plicht-misère, waarover men lang, zeer
lang heeft gepraat. Men weet, dat de
stemplicht, op voorstel van den heer Bteu-
meir, uit art. 80 is geschrapt, maar er
bleken, nu het er op aankwam, dienj
feitelijk te schrappen, nogal bezwaren te
bestaan. De heeren Snoeck Henkemans en
Bongaerts, kwamen met de oude argu*-
menten vóór stemplicht, de heer Drion
voegde zich daarbij en meende 'dat men
nog te weinig ervaring met het instituut
had opgedaan, de heeren Kolthiek en Beu-
mer haalden de onde argumenten er tegen
aanVandaag zal de stemming beslis
sen. Ten slotte nog een debat over de
evenredige vertegenwoordiging voor de
Eerste Kamer. In 'tkort zij vermeld, welke
methodes men hieromtrent wilde doien gel
den. De regeering: alle staten-colleges sa
linen één igroot kiescollege. De heeren Bon
gaerts ©n Rutgers: mogelijkheid, dat de
uitgebrachte stenunen binnen de provin
cie worden geïdealiseerd. Doch Snoieck
Henkemans: de provincies in 5 kringenj
Iverdeelen (werd later ingetrokken). De re.
geering nam het amendement-Bonngaerts
over.
Maagpijn, t f*"
krampen, brakingen, slechte spijsvertering,
verstopping enz. moeiten spoedig zwichtte®,
voor Foster's Maagpillen, het ideale, zachÜ
werkende laxeermiddel. Prijs f 0.65 peT
flacon, alom verkrijgbaar. (6)
Verder stelde de rogeering voor, dé
waarde, die iedere stem zal hebben, door
het bevolkingscijfer te doen bepalen. Zoo
zal een stem in Zuid-Holland voor 20
tgellen, afloopend tot 6 voor Drenthe ten
Zeeland. Mr. Troelstra verdedigde een
amendement-Albarda, om in plaats van
het bevolkingscijfer de grootte van het
kiezerskorps als uitgangspunt te nemen.
Hetzelfde wilde ook eien amendement-Van
de Laai-, doch op andere wijze uitgewerkt.
Tegen ihet amendement-Sannes stem
den de A.-R. (behalve dhr. Smeenk), de
C.-H., de Vrijh. Bond en 13 Roomschen.
Allo rechtspraak blijft dus aan den ge
wonen '.rechter opgedragen, maar alleen
voor burgergedingen kan ©an zeker lee
kenelement aan die rechtspraak worden
toegevoegd.
Hierna de kwestie: de wijze van ver
anderen der Grondwet. Alle amendemen
ten en zelfs het regeeringsvoorsted werden
verworpen, zoodat 4,11 es hierom
trent bij' het oud© blijft. Men ont
sla ons van den plicht, om alle amen
dementen nog eens te noemen. Van rechts
stemden tegen Ijtet 'regeeiringsvoorstel3
Roomschen, dhr. Beumer (A.-R.) ©n de
C.-H. Bij elke Grondwetsherziening ook
in de toekomst dus Kamerontbinding! En
geen sprake van referendum! De wijzi
gingen in dit hoofdstuk zijir nu van zóó
weinig belang, dat de minister zal over
wegen, of het wel de moeite waard is,
die wijzigingen nog te handhaven.
Daarmee was men door de eigenlijke
Grondwet been en kwamen de Additio-
neele artikelen aan de beurt.
.De Prov. Stooto'boo't, welke Za
terdagavond om' 7.10 van "Walsoorden
vertrok, is wegens den dikken mist
dien avond niet meer daar .terugge
keerd, maar is te Hans weert blijven
overnachten. Zondag toen jhlelt op den
dag een beetje beider werd, toeft de
boot getracht terug te kee/eo.. Nabij'
de haven tie W. is de hoot echler op
een bank geloopen. De post ien de
passagiers zijin toen met een sloep
aam wal gebracht: Die boot is bil den
opkomenden vloed los gekomen.
(Zei.)
Middelburg. De ciolleicte voor de
R. K. Armen heeft f222.80 opge
bracht.
Gisterenmiddag heeft, alhier we
der een ongeluk met de elecitris'che
tram plaats gehad, dat wonder boven
wonder goed is afgeloopen. Reeds
meermalen hadden omwonenden en
verdere omstanders waargenomlen, dat
de wissel op de Markt "hij de Lange-
viele niet in orde was en dat de
wagenbestuurders motesten uitstappen
om den wissel met den voet te ver
zetten, itrouwens de rails liggen -in de
stad zoo, dat alles in de huizen dreunt
en er zal wel niemand zijn, die van
de tram gebruik maakt, die teen rit
tusschen Langeviele binnen- en bui-
tenbrug niet ieen levensgevaarlijk ex
periment beschouwt.
Gisteren nu is d© tram;, wtelke te 4
uur op de Markt komt gederailleerd,
even over bovenbedoelden wissel. De
mptorwagen. reed goed de Markt op,
cloch de eemige bijwagen gleïaakte uit
de rails' en reed met fhnken vaart
tegen dien aldaar staanden paal op, de
eerste die tusschen de beide paren
rails staat. Deze paal is ©enige jaren
geleden reeds aangereden bij eenzelfde
deraeilleimemt en toen is heit gegoten
ijzeren stuk onder aan ,den paal., en
na dien nimlmer meer hersteld. Nu
had de paal dus 'geen enkele beschut
ting en knakte precies bij den grond
af. De paal viel met een hevigen klap
op de straat, terwijl uit demiedege-
trokken draden vlammen sloegen.
Alleen ©en op het balcon van den
wagen staanden jongen krteeg -een on
beduidend schrammetje aan de hand,
maar verder werd nocih in den wagen,
noch op straat iemand door den val
lenden paal getroffen.
De conducteur spoedde zich naar
de binnenbrug om den stroom uit te
schakelen en telefonisch werd het kan
toor van de tram met bet ongeval
in kennis gesteld. De politie had in-
tusschen, geholpen door enkele bur-