ASSOCIATIE
Wally Sigaren.
«laterd,:^ 16 November !9tl
36e Jaargang
KapïfaaS en reserves f 19,500,000
fA 1. SI
Mo m
FEUILLETON.
John Ward en zijne Yreuw. j
m
i V ra.
KANTOOR GOES.
GROOTE MARKT 24 TELEF. SNTERC. No, 4? en 227.
Alle Bankzaken. f 2 tyj
Brand- en Snbraakvrije Kluisinrichting.
Loketten vanaf ftO,- per jaar.
H 0 F B F R G
PfTROF
8LUTHNFR
N. V. N5BERL. S1G. FABRIEKEN
„GLOBE" - UTRECHT.
Aflossing 5 0'o ObEigatiën, Leening 1916
P. B JER, Nw Amsterdam.
De Instrumenten met reputatie!!
GOES
UTRECHT
Uitgave van
de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO,
gevestigd te Goes.
t A
Hoofdbureau te Goes:
LANGE VORSTSTRA AT 70,
(Telefoon No. 11)1
Bureau te Middelburg:
FIRMA F. P. D11UIJ L. BURG.
Drukkers
Oosterbaan Le Cointre, Goes.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Prijs per 3 maanden fr. p. post f3.-
Losse nummersfO.I
Prijs der Advèrtentiën:
14 regels f 1.20, elke regel meer 30 ot
Bij abonnement belangrijke korting.
Bewijsnummers 5 cent.
DE BARRIèRE KERKEN.
II.
De opmerkzame lezer zal, vertrouw
ik, begrepen hebben, dat in de eerste
mededeelingien geen sprake was van
„zes", maar van „de regesrings,jaren"
en evenmin van „geïnstalleerde", doch
van „geïnstitueerde kerken". Gaan wij
thans met, onze beschouwingen verder
en schenken we onze aandacht aan
het „Kort Relaes van den oorspronk
ende de opkomst© yan de Barrière-
kerken ende hunne inlijvinge in de E.
Classis van Walcheren."
Hun Hoog Mogende D' lieer en Sta
ten generael der Vereenigde Nederlan
den willende voorzien, dat de predi
kanten en de kerken van de Derrière
onder een behoorlijke kerkeno rder
zoude zijn ende- gehouden worden,
hebben dezelve de naest gelegene ende»
bequaemste Cl ussels van de respective
provinciën ingelijft ende speeiael bij:
hun Hoog Mog. Resolutie van den
19en Januari 1726 op het verloog van
Hun Ed. Mog. d' heeren Raden van
Staten de E Classis van Walcheren
toegevoegt Maenen. Yperen, Doornik,
Veurne en 'tfort de Knokke, ende aan
dezelve kennis se daer van gegeven
bij missive ende Extract, wherbp de
E. Classis van .Walcheren Hun Hoog
Moge heeft geantwoord lende die ker
ken onder haer opzigt ende tol me
deleden van dezelve 'aengenoniein, en
de verder de o-pgemelde kerken aen-
gesohreven om in dezelve Sessie te
komen, 't welke' vervolgens geschiet
ende zij dus als Leden deze E. Clas
sis daardoor zijn ingelijft.
Dit relaas gelezen hebbende, zal het
ieder wel ©enigszins bevreemden, dat
zij die in de eerste plaats geroepen
waren tpe te zien op de juiste nale
ving der gegeven voorschriften, dus
de leden van den Raad van State,
al ras toonden zich er niet door ge
bonden te achten. De Classis van
Walcheren trad echter dadelijk' voor
haar rechten op en smaakte dé vol
doening, dat deze nauwkeuriger wer
den omschreven en onverkort gehand
haafd. Bij resolutie toch van de heeren
Raden van State van 25 October
1-728 werd Ds Petrus Rosier aange
steld als predikant op T fort de Knokke
en werd aan de Classis van Walche
ren daarvan kennis gegevpn den 2en
December d.a.v. De heeren Raden
van State hadden de Classis van Wal
cheren dus voor .een voldongen feit
gesteld en daarin wensch'e de laatste
zonder meer niet fe berusten. Op 4
Februari 1729 bracht zij dan ook
haar bezwaren bij de heeren Raden
van Staten in, dog in plaetee van
gunstige reflexie daer op 'te geven
ende een gewenst succes te verkrijgen,
is Ds Petrus Rosier door de influ
ence ende order van Hun Ed. Mog.
voornoemd, elders in Holland geha-
biliteert ende vervolgens op het bo
vengenoemde fort de Knokke in den
dienst actueel gesteld. Vervolgens
heeft de E. Classis van Walcheren
ernstig daarover gedoleert ende een
aanpel Request over de Barrière-ker
ken gepresenteert aan Hun Ed. Mog.
D' heeren Staten van Zeeland den 22
September 1729 met eerbiedig ver
zoek om door Hun Ed. Mog. hooge
intercessie ende aensohrijvinge aen
•derzelver gedeputeerde, wegens deze
*r
Naar het Engelsck van
MARGARETHA DELAND.
38.) -o-
Voorda.t hij naar het kantoor van den
-zaakwaarnemer ging, had hij een gesprek J'
met mevrouw Dale gehad, dat niet ver
kwikkelijk was; er was ook een brief
van Helena gekomen, en nu was zijn voor
hoofd onder zijne bonten muts bezorgd
gerimpeld, terwijl hij naar de pastorie
terugliep.
Hij was naar Dale gegaan om hem een
nogal sterk gekruide schets in een der
jongste tijdschriften te laten zien.; te mid
den van hun vermaak daarover, werden
zij gestoord door mevrouw Dale.
„Ik moet u eens over Louise sprieken,
broeder. Ach, wat ruikt het hier in de
kamer naar rookt" zeide zij.
„Wat heeft het kind nu weer gedaan?"
vroeg dr. Howe.
„Je. behoeft niet te zteggen: „Wat heieft
fce nu weeir gedaan?" alsof ik altijd
wat op haar te zeggen had," antwoordde
mevrouw Dale, „ofschoon ik tracht mijn
christelijken plicht te doen, wanneer ik Zie
dat iemand dwaalt."
„Adèle," zeide de predikant, mét de
Ut* 'r
W£»TM£!S# S 60ISIPERTZ 1S34 £11 CREDI£Ttf£RE£««SI»IS 5353.
ALOM VERKRIJGBAAR./tyj
der Naaml. Verin, „luctor ei Emerge" ier Exploitatie van het Dagblad
,,D£ ZEEUW" te Goes.
Vanaf heden zijn ALLE nog uitstaande Obligaties van bovengenoemde
geldleening aflosbaar gesteld met f 100.per Obligatie en bijbetaling van
f SS.83 voor locjiende interest over de maande» October ea Havemher !B2l.
De Obligaties met bïjbehoorende talons moeten worden ingeleverd bij
den Heer HENRI DRON&ERS, Lange Delft H 16-17, middelburg.
Goes, 24 November 1921.
Vaste betrekking aangeboden voor
hen, die dezen win'er studeeren willen.
Schrijf aan li'1
Men gelieve onzen catalogus te vragen.
provincie in den Raad van Staten
zittende, de E. Classis van Walcheren
in dezen behulpzaem ende gunstig te
willen zijn, om -de Zeeuwsche kerken
ordeningen te handhaven ende te be
waren.; waarop na langdurige besog
nes ende tusschenkonisto ook van par
ticuliere Heeren van aenzien ende ver
mogen, een 'provisionele resolutie van
hooggemeldeHun Ed. Mo.g d' heeren
Raden van Stalen den 2e.i November
1730 aan de E. Cl. van Walcheren
gecemmuniceert ende provisioneel bij
dezelve aen genomen, eijndelij'k deze
fonmiele ende positive Resolutie hij
Hun Ed. mogende D' heeren Raderi
van Staten daarin is vastgesteld:
Extract uijlt de Resolutie' van de
Edele Mogende Heeren Raden van
Staten der Vereenigde Nederlanden.
Donderdag den. 25en Januari] 1731
is gehoord Raport van D'Heeren van
Assendelft, van Buijtenheim, Thesau
rier Generaal van der Heim, de Se
cretaris ten Hove, hebbende ingevolge
van Haer Ed Mog. resolutie van den
20e'n April 1730 geëxaminee t het be-
rigt. van de Classis van Walcheren en
verdere ingekoimiene stukken, de Be-
roepinge der predikanten rakende in
de steden van de Barrière, onder de
Classis van .Zeelant. gebragt; waarop
gedelibereert zijnde is goedgevonden
ende verstaen, dat, eene predikants-
plaetze ia de Steden van de Barrière,
die gesteld zijn onder de Classis van
Walcheren, komende 'te vaceren, Haer
Ed. Mog. een bequaem predikant of
proponent zullen despieieren ende bij
resolutie daiervan .kennisss' geven aan
de Ses gedeputeerden wegens het
Classis van Walcheren to' bezorginge
van de kerken in de Indien gesteld of
openhartigheid van een broeder, geheel
afgescheiden van zijn ambtsplicht als pre
dikant. „je beht er altijd gauw genoeg
bij met je plicht van berispen." Dale zag
zijn schoonbroeder bewonderend aan.
„Waarom acht je 'took niet eens,je plicht
te prijzen? Prijzen is een christelijke
deugd, die maar al te veel verwaarloosd
Wordt. Wind je dat ook niet, Henry?''
Maar mevrouw Dale antwoordde in zijn
plaats. „Ik ben er gauw genoeg bij om te
prijzen, als er wat te prijzen ismaar
je kunt niet verwachten dat ik Louise
prijs over haar gedrag jegens den jongien
Forsythe. Arabella zegt, dat de arme jon
gen er heelemaal door terneergeslagen is."
„Ba!" mompelde Dale binnensmonds,
maar Dlr Howe zei ongeduldig;
„Wat. bedoel je? Waardoor is hij ter
neergeslagen?"
„Wel, Louise heeft hem afgewezen!''
riep mevrouw Dale. „Wat zou het anders
zijn
„Ik wist niet, dat zij hem had afge
wezen," antwoordde de predikant lang
zaam. „Nu, het kind moet het zelf het
best weten."
„Ik ben er blij om," zeide Dale
„ik ben er blij om. Hij was geen man
voor Louise neen, vrouw, Iaat mij
uitspreken, geen man voor Louise. Ik
Iheb eens een giesprek met hem gehad'
en daaruit heb ik duidelijk gemerkt dat
hij geen ridderlijk man is."
zodanige andere Ses gedeputeerden
als het Classis van Walcheren daartoe
zal stellen, welke voorgen. Ses gede
puteerden zullen bezorgen, dal de ker
kelijke forme na de kerkenorder daer
aan gegeven worde; dat voor het exa
men van een proponent niet meerder
door denzelven zal mogen betaeld wor
den als ses ponden ot ses en dertig
gulden; dat voor de onkosten van de
kerkelijke formaliteiten, als hel inbren
gen van het beroep in de classis ende
wat diergelijke meer zoude mogen ver
eist worden, in alles te samen niet
meerder betaald zal worden als agt
ponden Vis. of agf en veertig gulden,
ende dat bovendien bij elke Beroe-
pinge aan de ses gedeputeerden eeios
gegeven zal worden voor derzelver
moeite ende taxatie tot veteeniginge
wegens Haar Ed mogende thien pon
dein of zestig gulden.
(w.g;.) N. TEN HOVE.
welke resolutie aan. de E. Classis van
Walcheren is toegezonden bij eene
besloten© missive van Haer Ed. Mog.
D' Heeren Staten van Zeeland, aldus
luidende
Eerwaerde, Welgeleerde, Zeergod-
zalige,
Wij zenden UEérw. enz. bier nevens
Extract van onze resolutie ter fine
als daerinne gemelt.
Waarmede,
Eerwaarde, Welgeleerde, Zeergodzia-
lige zullen wij UEd. in de protectie
Gods bevelen.
In 't Haf van Zeelant te Middelburg,
den 6en Maart 1731,
t ter ordonnantie van de Staten van
i, Zeelant.
(w.g.) DIGNUS KEETLAER.
Kuyper-plaqustte.
Thans is verschenen de lang ver
wachte en dezer dagen bereids door
ons aangekondigde in brons en zilver
uitgevoerd© kuinsl plaquette van wijlen
Dr A. Kuyper, gemodelleerd door den
bekenden artist J. C. Wienecfce, voor
heen 's R ijfcs-stempelsnij'der aan de
Munt te Utrecht.
„Malligheid!" viel mevrouw Dale in. „Je
mag praten wat, je wilt, maar Louise heeft
j een groote domheid begaan; doch ter is
zeker niets a,an 'te doen, of de jong©
Forsythe moet het nog maar eens ble-
proeven. Ik hoop dat hij het doen zal.
en ik hoop ook dat zij dan verstandiger
zal wezen."
De predikant zweeg Hij kon niet ontken
nen, dat hij teleurgesteld was, lan toen
hij naar het postkantoor ging, om zijne
brieven, waaronder die van Hellena, af be
jhalen, had hij bijna gewenscht dat h>'
Louise een woord van raad had gegeven.
„Maar bij die soort van dingen heeft eten
meisje hare moeder noodig,' 'dacht hij;
„en misschien is het zoo maar het best;
want het zou in de pastori© toch al
heel naar wezen zonder haar."
Zoo troostte hij zich over datgene wat
(niets anders dan een teleurstelling van zijn
ijdelheid was, en was weer opgeruimd
toen hij den brief van Helena opiendie.
De inhoud beviel hem echter niet.
„Alweer dat gepraat over geloof," brom
de hij. nadat hijl de laatste bladzijde ge
lezen had. „Waar ter wereld denkt John
Ward aan, dat hij haar met zulke vraag
stukken haar hoofd laat breken?"
„Met verbazing bespeur ik," schreef
Heiiena, „hoe bekrompenheid en onver
draagzaamheid tot vast geloof schijnen te
behooren Sommige van die ouderlingen
'in Johns kerk, inzonderheid een man.
Ter grootte vain 250 bij' 180 m.M.
geeft, 'deze wand- en bureauplaquette
'in diepe lijnen bet beeld van Kuyper
weer, nog'in de volle kracht yan zijn
leven. Wij maakten niet deze plaquette
kennis en toonden haar aan penners
en betrouwbare beoordeelaars, en al
len mochten miet voldoening consla-
teeren. dat hier inderdaad uil 'I oog
punt van 'kunst een meesters! uk is
geleverd, waarvoor den heer Wienecfce
groote lof toekomt. Het ïs bewonde
renswaardig dat de lijnen van dit aan
gezicht, dat profiel, pie oogopslag zoo
in zilver en in brons kunnen zijn
weergegeven, en toch ziet. men het.
Heit 'ointwerp is een treffende re
clame voor onze nationale stempel
en medaillefabrieatiie, en wat de tech
nische uitvoering aangaat voor d-e
goud- en zilverwarenfabriek van Hot-
ZiO' Spanninga te Joure, die het auteurs
recht ontving van de familie Kuyper
en den artist Wienecke. Hoe langer
men op-die beeldtenis Staart, hoe meer
zij ons toespreekt; ja hij' is 't spre
kend, onze Kuyper, gelijk wij1 hem
gekend hebben in zijn volle kracht,
en gelijk wijl, met deze plaquette voor
ons óp onze schrijftafel, hem ons
steeds willen blijven herinneren.
Wij vonden op de lijst der eerste
inteekenaren o,a. de namen: familie
Kuyper, die zeven exemplaren bestel
de,' Colijn, Idenburg, Ruys de Beeren-
brouck. Heemskerk, Van' Dii.j'k. én ver
scheidene antirevolutionaire Kamerle
den, het Koninklijk penningkabinet,
Teylers kabinet. Verwacht mag wor
den, dat ook in Zeeland meerdere
vrienden en leerlingen van dr Kuy
per deze plaquette zullen bestellen,
ter liefelijke herinnering aan vroegere
dagen, dagen van strijd, van over
winning en nederlaag, van lief en
leed, waarin, hij steeds onze bezielende
voorman was.
Zie de advertentie in cli' no'.
Dr. H. Bavinck.
Over den uitnemenden omgang tus-
schen Bavinck en Snouck Hurgronje na
men wij freeds iets over uit 't belang
rijke boek van dr. Hepp.
'Dat boek bevat een bijzonderheid uit
't rijke leven dezer twee.
Beiden zouden tegelijk examen doen.
Hurgronje den eersten dag, Bavinck den
volgenden. De Theologische faculeit had
besloten om, wanneer er termen voor
Dean genaamd (de vader va'n mijn Alfa-
retta) gelooven met heel hun hart aan
■de waarheid van 't geloof. Zij gelooven
niet alleen, maar zij zijn ook blind voor
de mogelijkheid dat er iets goeds kan
zijn in een ander geloof, dat niet met
het hunne overeenkomt. Zij mieenen. alleen
de waarheid te hebben en zoeken nooit
naar nieuw licht. Dat is mij het verwon
derlijkste. Ik voor mij geloof, daj hoofd
zaak is God in zijn hart te hebben; mij
dunkt dat is genoeg."
„Allemaal onzin," zeide de predikant,
(onder het naar huis gaan, terwijl hij met
zijn rotting naar de stengels der stijf
bevroren distels langs den weg sloeg.
„Ik zal Gifford zeggen, dat hij beter moest
weten, dan zulke redeniaeringen met haar
te houden. Vrouwen hebbèn geen verstand
van zulke zaken. Zij komen half besla-
jgen ten ijs, ©n meenten dat zij vrijdenksbers
zijn. Albemaal onzin!
Maar de predikant had zich nog niet be
paald ongerust over zijn nicht behoeven
te maken- Tot dusverre waren zulke vra
gen niets anders dan een soort van ver1-
standsoefening; de tijd was nog niet geko
men dat die gen- vasten vorm aannamen
en zij er een antwoord op zou zoekJen
'met al de kracht barer ziel, en al dej
folterende wanhoop1 zou kennen van een
geest ,die op de zee des ongeloofs om
zwalkt. Zij waren nog niet van genoeg
igewicht om er met John over te sprekem
'waren, „cum" (d.w.z. m'et lof) toe te
kennen. Tegen alle verwachting behaalde
Snouck Hurgronje dit niet. Dit stolde
Bavinck zeel' te leur. Hij1 was ervan o-r-
tuigd, dat, wanneer het iemand toekwam,
dan stellig aan zijn vriend. Hij begreep,
dat er wat achter moest schuilen. Den
volgenden da.g kwam hij zelf aan de
beurt. Bij den uitslag maakte de p asses
hem bekend, dat de faculteit het ge
noegen smaakte hem „cam laude" (net
lof) te geven. Bavinck werd wit Zijn
onstuimige geest brak los. Hij wierp het
hem overhandigde papier over de tafel
heen en zeide, dat hij dit zóó niet kon
aannemen. Het „cum" moest worden ge
schrapt. Of anders konden de heeren
het document wel verscheuren. Onmiddel
lijk verliet hij de zaal. Zoo iets had men
te Leiden nog nooit beleefd: Het zal
uniek blijven in de annalen dier Hooge-
school. Toen de alom bekende pedel Dee
voor eenigen tijd op meer dan SO-jarigen
leeft ij'd zijn ambt neerlegde en namens
den Senaat door enkele hoogleeïaron werd
hezochl, rakelde hij' dit als een der tref
fendste momenten uit zij'n lang© loophaan
op. Welk een spontane uiting van vriend
schap bij Bavinck! Hij kon het niet dul
den, dat Snouck Hurgronje, wijl deze,
naar zijn meening, bij een der professoren
minder in de gratie stond, op .zulk een
wijze hij hem werd achtergesteld.
Nog een slaallje van zijn moed uit'
Bavincks studententijd.
„Het gebeurde op een dar dispuutcol
leges voor theologen, waar de theologi
sche professoren beurtelings als voorzit
ter fungeerden. Ditmaal pi-esid »erde Kue-
tien. E>sn sludenl. zou enkele hoofdstellin
gen van de moderne theologie verdedigen.
Bavinck bereidde zich op oppositie voor.
Het gevoel kwam over hemik moet
hier toonen een zoon der Afscheiding
te zij'n. Hij poogde niet de stellingen één
voor één omver te werpen. Maar hij
begon te getuigen. Hij jjracht een tril
lend protest uit tegen do kerk, waar op,
denzeifden kansel leugen en waarheid
wordt verkondigd. Hoe moer hij1 „zich'
opwond, des te scherper werd hijl Totdat
hij op eenmaal bemerkte, dat hij zijh
gehoor ontstemde. Onmiddellijk gaf hij
aan zijn oppositie een andere wending
en verklaarde, dat hij! niet bedoelde on
aangenaam te zijn tegenover de moderne
predikers hoofd voor hoofd, dat zij niet
alleen schuld hadden aan dien toestand,
dat die schuld evenzeer ten laste kwarrï
Van de leden zijner kerk, dat het zijn per
soonlijke schuld mede was en hij ein
digde in tranen. Groote consternatie!
Maax Kuenen wist met den hem aange
boren takt kalmeerend zoowel op1 de ver
glad ering als op Bavinck te werken en
den pijnlijken inrlruk grootendeels weg
te nemen.
Men kan dit feit natuurlijk van ver-
al had hij ook niet geweten, dat zij hem
daar verdriet mee deed; zij en Gifford
'hadden er slechts over gesproken als be
spiegelingen van algemeen belang; maar
inmiddels werd haar geest er door ge
vormd voor de toekomst.
Die brief bracht echter een wolk op
Dr. Howe's voorhoofd; hij wilde hem ver
geten, hij wilde de onaangename herinne
ringen, die et door gewekt werden, van
zich zetten, en zoo vervuld was hij er vain,
dat hij, toen hij aan de pastorie kwam,
Denner en zijn verlegenheid geheel verge
ten was, hoewel het gelaat van den zaak
waarnemer nog gloeide van schaamte.
Denner kon het nog maar niet met
zichzelven eens worden. Hiat was tijd voor
het avondeten geworden an nog was hij
niet tot een besluit gekoman. Hij sneed
het koude lamsvleesch met maer dan ge
wone afgemetenheid ien 'at bet in onrustige
afgetrokkenheid. De kamer was kil; dfö
tocht door het smalle venster dead de
lamp flikkeren, en de wind, die door
de reet onder de gesloten deur blies,
bracht het karpet in golvende beweging.
Hij bemerkte Willie niet, di'e zijne handen
,in zijn zakken hield om ze te warmez
en ook omdat hij er niets voor te doe®
had. - f
(Wordt vervolgd.)