BRAND
Erdal
Het ruime Gebouw,
tf8L
vv
ill
1)/
IN LOSSING
Cokes In Uw kachel en fornuis.
De gasfabriek bezorgt ze thuis.
op zijn publiciteit,
is zijn bezuiniging annonceeren,
Binnen enkele dagen mehijol:
1000 Oude Holl. Pannen.
FEESTREDE,
Ds J. J. HOMBURG,
Uitgevers-Maatschappij
J. BOSCH Jbzn. te Baarn
Grof f 1.per H.L. afgehaald.
Geklopt f 1.15
Grof ff 1.10 thuisbezorgd.
Geklept f 1.25
Openbare Verkoepisig
op Dinsdag 18 October 1921,
met Erf,
een Knecht
een Smidsknecht of halfwas,
Wegens dubbele zaken terstond
TE KOOP of TE HÜÜR 'M<*
en nKITMLÉ.
(rechtstreeks van de Ruhr).
W. P. PIETERS.
SNOEP Co.
J. VERHÜLST.
J WATTEL.
W. P. WATTEL.
A. BLIEE.
E. EVERTSE.
J. GABRIËLSE.
G. JACOBSE.
C. VAN MOOLENBROEK
Drachtige Vaarzen,
een Dienstbode
een nette Dienstbode, k
Loop dor treinen, aangevangen 26 Sept. 1921
Zeeuwsche Lijn met voornaamste aansluitingen.
De laarsjes van Mevrouw
De schoenen van Mijnheer
Blinken TJ tegen
Door 't Erdal -smeer
Jrier heeft zich bereid verklaard voor te
schieten als 'tnoodig is.
Op iedere 1000 aandeelen is één afge
vaardigde. Er /zijn dus 40 afgevaardigden.
Daze kiezen samen het Bestuur waarvan
de Directeur de uitvoerende macht is.
De leden zijn verplicht bij ieder aandeel
van f 100 1000 K.Cr. te bestellen. De aan
deelen zijn renteloos.
Nu wat de fabriek zelf betreft.
Calcium phosphaat bevat phosphorzuur,
dit wordt gemengd met zwavelzuur. De
hieruit ontstane brij ondergaat een che
mische reactie, die phosphorzure kalk om
zet in phosphor,zuur en gips. Het laatste is
waardeloos. Nu zijn stikstof, kali en phos-
phorzuur de drie elementen welke de
landbouw behoeft. Thornasmeel is op
droge zandgronden noodig, maar super
fosfaat op de klei, en daar zitten nu juist
onze leden. (Groningen, Friesland, Zee
land, West-Brabant, N. Holland.)
Nu valt in deze fabriek terstond in
het oog dat zij gebaseerd is op de theo
rie van arbeidsbesparing. De techniek is
zoo hoog opgevoerd dat zij den handenar
beid heeft doen vervallen en den invloed
van schadelijke gassen (fluorverbindingen)
neutraliseert, wij kunnen daardoor profi-
teeren van de chemische reactie, het pro-
dueeeren van warmte en daardoor drogen
zonder brandstofgebruik. Het product
wordt op die wijze gepulfiiiseerd, gedroogd,
afgekoeld, op een hoop gegooid, in zakjes
afgewogen, alles door een en dezelfde
(electrische) kracht.
't Terrein der fabriek is groot 9 H.A. waar
van 11/2 H.A. onder dak is en ongeveer
2y2 H.A. in gebruik. Zwavelzuur produ
ceert de fabriek niet, zij kan dat goedkoo-
per uit Duitschland betrekken, later, in
normale lijden, zoo 't noodig blijkt, zal zij
ook dat zelf doen.
De aanvoer van dit zwavelzuur ge
schiedt in drie tankschepen, eigendom der
fabriek, die elk' 400 ton bevaittem a 1000
K.G. Het phosphaait wordt) aangevoerd met
Marokko, Florida, de Zuidzee1, Curacao,
Zuid-Afrika. Het «au wel goed zfijh indien
niet alleen dé Nederlaindsche, maar bijv.
ook de Zuid-Afrïkaainsehe landbouwers van
onze producten profiteerden, door deel te
nemen in de coöperatie. De aandacht van
bet bestuur blijft dan ook op het vraag
stuk van den export gevestigd. Dat be
paalde ook de geografische ligging der
fabriek. Eenerzijds aan 't water, ander
zijds aan 't spoor gelegen. Elke boot moet
'bij de fabriek kunnen aanleggen. Het kwam
dus aan op de dispositie van 't gebouw
de spooraansluiting en het waterverkeer.
Het transport bedraagt 40- a 50 dui
zend ton superphosphaat per jaar. De fa
briek is ingericht op 90 duizend ton per
jaar. Men kan bet tot 150 duizend bren
gen. En het voordeel? 90000 K.G. is.
300 ton per dag beteekent 300 ton grond
stoffen invoeren en even zooveel van het
product uitvoeren dat is dus 60000 K.G.,
dat is 60 spoorwagens materiaal. De fa
briek staat of valt dan ook met de goede
dispositie bij het vervoer. Nu hebben wij
het zoo weten in te richten, dat wij' voor
dat geweldige transport zoo weinig mo
gelijk handenarbeid noodig hebben. Voor
't lossen van .een groote zeebout uit Flo
rida, die wij juist in werking zagen, zijn
slechts vier man noodig.
Dat heel© losmechamisme, zegt de direc
teur, heeft J 150.000 gekost. Wij bespa
ren 30 mannen arbeid, gerekend naar
een fabriek gelijk er zijn, die ditzelfde
werit doen met 40 man, Dit bespaart
ons f 60.000 per jaar aan arbeidsloon.
Rekenen wij nu voor rente van die
f150.000 aflossing en onderhoud 20 pet.,
dan besparen wij1 nog f40.000, alleen op
dit deel van ons bedrijf. Zoo kunnen wij,
ondanks den duren bouw, waartoe wij1 .ge
noodzaakt zijn geweest, er zeer goed
komen.
Nu hebben -Se boeren de eerste maal
f 1 per zak meer moeten betalen, doch zij
hebben dit gaarne gedaan, in hope na
tuurlijk, dat 't later goedkooper zal wor
den, en daar durft de directie voor in
staan. Doel is dan ook om de prijken
zoodanig te krijgen, dat steeds meerdere
landbouwers het nuf en 't voordeel van
dezie fabriek zullen gaan inzien.
Bij1 't bezichtigen van de gebouwen
springt heit practische van de keuZie van
terrein terstond in 't oog. Het bestuur
heeft zelf 'nhav'eu doen graven haaks op
den Waterweg, zoodat de boofen Vlak voor
't terrein aanleggen. Onder de wandeling
deelde de directeur ons verschillende bij
zonderheden mede, waarvan wij er enkele
onthouden hebben. Wat de levering van
superphosfaat aangaat, zei hij', hebben wij
gebroken 'met den sleur bp aanbestedingen,
gevolgd, dat geleverd moest worden van
17 pet. of 14 pet. met esnige speling;
zoodat b.v. 13,6 pot eisch wals. De fa
brikant, die leverde, mankte door toe
voeging van zand, dat, wanneer ?t meng
sel van phosph. en zwavelzuur b.V. 14,2
was „dat het 13,6 werd. Dat zand bij
brengen kostte geld. Nu geeft de fabriek
't procent op en laaf de landbouwers hier
naar betalen. Is t 14,2 pet. dan beta
len zij 14,2 pet; is 't minder, dan min
der; enz.
Het laboratorium is op de meest prac
tische en moderne wijlae ingericht, hier kan
men het gehalte van de superphosphaat
onderzoeken. Door gebrek aan gas yan
een naburige plaats, moet men dit op
het laboratorium zelf maken. Vandaar komt
men bij de loodsen, deze (drie in aantal)
liggen aan de rivierzijde. De grootste
stoombooton kunnen daar aan wal komen.
Leze booten worden door wagentjes ge
lost. daarvoor is een heele installatie en
worden lelectrisch gedreven, wat met do
geheel e fabriek het geval is; de elcc-
triciteit komt via Vlaardingen van Rot
terdam. Als de wagentjes uit het schip
komen, worden ze gewogen, wat auto
matisch geschiedt, ja zelfs automatisch
opgetaekend wordt, dit gaat men nu en
dan controleeren, dan gaan 'de wagentjes
verder naar de loods, waar ze zich uit
storten. Zoo wordt duizend ton per dag
'verhandeld. De wagentjes bevatten dan
de ruwe phosphaten. Doordat ze uit ver
schillende plaatsen komen is er nog ver
schil in fijnheid.
De phophaten uit Florida, worden udt
een rivier gebaggerd.
De loodsen zijn 100 M. lang en 32
M. breed, één was er nog niet voltooid.
Een loods kan 10.000 ton bevatten. In
de één© loods worden de ruwe phosphaten
gebracht, en wel in die, welke het dichtst
hij de fabriek ligt, zoodat daar vandaan
het transport naar de fabriek' niet zoo ver
is, wat ook arbeidsbesparing geeft. Als
men verder loopt komt men bij de tweede
loods, welke langs de haven ligt. In deze
loods bergt men het superfosfaat, als het
gereed is om verzonden te worden. In
deze loods ligt superfosfaat van verschil
lend gehalte; dit .gehalte hangt af van
do ruwe phosphaat, waar het .superfos
faat van gemaakt wordt. Het superfos
faat ligt op een hoop en moet nog in
zakken gebracht worden, dit geschiedt door
een machine, die door middel van een
Jakobsladder het superfosfaat in de zakken
weet te brengen en deze installatie weegt
de zakken nog bovendien automatisch; deze
installatie kan verplaatst worden als de
hoop kleiner wordt.
De zakken worden niet automatisch in
het schip gebracht, .maar dit geschiedt
door menschen, die ze op kruiwagentjes
laden jen. zoo naar het schip kruien. Dit
moet door menschen geschieden, omdat het
net zoo go&dkoop en wel zoo gemakke
lijk is en de laadplaats in de loods niet
altijd op dezelfde plaats is. Aan den an
deren kant van de loods liggen er
spoorrails, zoodat de spoorwagens naast
de loods komen te staan. Om de superfos
faat in de wagens te laden heeft men
ook een automatische installatie, die uit
stekend werkt.
De loodsen «lijn zoo gebouwd, dat de
wanden van .onder niet op den grond
komen, zoodat ze van onder open zijn.
Die wanden rusten, op betonsloffen en zijn
daarom niet 'beheid. Als de sloffen zak
ken, dan blijven de ijzeren spanten op
hun plaats en dan kan metn de ontstane
ruimte met beton aanvullen. De gebou
wen rusten dus niet op palen, omdat het
te dunr zou worden en op deze manier
Is het stevig genoeg en veel goedkooper.
In de haven laig juist een schip, waar
uit men de zwavelzuur gepompt had; dit
kan men in 8 uur doen.
Van deze loods komt men in de zaikken-
loods. Men neemt voor hot superfosfaat
eerste kwaliteit zakken, opdat de ver
bruikers dan die zakken zouden kunnen
gebruiken, als de superfosfaat er uit .is.
Dit geschiedt in andere fabrieken niet!
'en is dus een groot voordeel v'oor de leden),
Do zakken worden door een kleine kraai
uit de schepen gelost en kunnen door
takels Verder in de loojs gebracht worden.
In deze loods stond nog een installatie
om de zakken te merken.
Ook de wanden vian deze loods zijn zoo
gebouwd, dat ze van de zakken geien
druk kunnen ondervinden. Ze slaan schuin
naar binnen, men moet de zakken dus
ook naar binnen stapelen en kunnen daar
om geen druk op de wanden uitoefenen.
Van deze loods loopt een brug naar de
fabriek, wat het vervoer gemakkelijker
'maakt en derhalve arbeid bespaart. Ook
is er op het fabrieksterrein ©en sme
derij ©n een timmerwinkel aanwezig. Ach
ter de fabriek staan 44 ketels, waarin,
zwavelzuur Zit, vanuit de schepen wordt
het hierin gepompt. Uit de ketels pompt
men het in een waterreservoir, waar ©en
verbinding ontstaat, en dit mengsel wordt
naar de fabriek gevoerd. Boven in de
fabriek wordt het zwavelzuur gemengd .in
den trechter, waar het fijngemalen cal-
eiumfosfaat in gebracht is. De schade
lijke bestanddeelen warden verwijderd, en
naar putten gebracht, die buiten de fa
briek liggen.
Dit vergif, fluoor, wordt afgevoerd en
onschadelijk gemaakt. In den trechter
wordt het superfosfaat gevormd, wat nog
te veel waterstof bevat. De sponsachtige
massai, die ontstaan is, wordt in een be-
tonnnen kamer gebracht, waarin een lorrie
staat, waarop men de massa brengt'. De
wanden vlam die kamer kan men ver
plaatsen. Die lorrie, waarop de massa
superfosfaat is, wordt door ©en lier voor
uitgetrokken, wat heel langzaam gaat. Dé
sponsachtige massa komt tegen een rond
draaiend toestel aan, waaraan messen zit
ten, (He van de massa stukjes afsnijden,
waardoor het poedervormig wordt en voert
het superfosfaat mee, dat in de silo valt.
De massa was eerst 100 gr. C. warm en
koelt af ©n verliest door deze behan
deling' de waterstof. Van de silo wordt het
door ©en transportladder naar de Jakobs
ladder gevoerd, die het in de electrische
wagentjes voert en deze brengen het in
do loods .Op deze manier kan in 2V»
uur tijd 100.000 K.G. verwerkt worden.
Hier moet het .superfosfaat nog eenige
weken liggen en dan is het geschikt om-
het te verkoop en.
Biji de loodsen bevindt zich het eveneens
modern ingericht schaftlokaal met wasch-
gelegenheid, kleerkasten, enz.
Vermelden wij. nog, dat in den muur
biji den ingang in een steen vereeuwigd
staan die namen der Bestuursleden; n.l.
D. Cloppenburg, voorz.; P. Lindenbergh,
Vice-Voorz.H. D. Hanning, secr.; W. C.
Postma; A. C. den Ouden; P. S. v. Jole;
K. Kant en de Directeur F. W. Baikema.
(Dbr. R,. Visser Lz; uit 'Berkhout is
afgetreden.)
Nog deelde de directeur mede, dat er
gewerkt wordt in dag- en nachtploegen,
in de eigenlijke fabriek zijn maar vijf
man noodig.
De pers werd door de directie nog
eenige ververschingen aangeboden en door
haar per auto naai' 't station terugge
bracht
Onze plaatsruimte laat niet toe, ons ver
slag verder uit te breiden. Wij meenemi
evenwel voldoende te hebben aangetoond
de belangrijkheid van deze industrie, en
van deze fabriek, die een sieraad is van
ons land en een eere voor de oprichters.
Heden werden wij verblijd door
de geboorte van een Dochtertje
KEELTJE SVZAHNA.Uu x
M. DE JONGE 7 7
M. DE JONGEFerdinandusse.
Kruiningen, 12 October 1921.
j.' v-V'*''\o fX - v.;'
Heden trof ons weder een
gevoelige slag door 't overlij
den van onzen geliefden Vader,
Behuwd- en Grootvader
CORNELIS VAN OOSTEN Pz.,
weduwnaar van Tannetje
Wabeke, in dea ouderdom
van bijna 66 jaar.
P. VAN OOSTEN Cz.
J. VAN OOSTEN—Sinke.
wïd. J A BURGER-
van Oosten,
en Kleinkinderen.
Wemeldinge, 12 Oct. 1921,
een verzameling van 20
illustraties met verklaren-
den tekst van
R. A. DEN OUDEN en
R. C. VERWEYCK
en een inleidend woord van
Wh. COLIJN en
A.* W. F. IDENBURG.
"£»sïoS;ag, cm 9'/Jf 2 ets 6 uur,
^j/^^EiigetscheKer^
Te koop gevraagd
^V\W. JOBSE, Serooskerke (W.).
Voor de vele bewijzen van deel
neming, ontvangen na het over
lijden van ons geliefd Zoontje en
Broertje CORNELIS, betuigen wij
onzen hartelijken dank.
è/*i f* P- ROUWS
7 J A. LOUWSVerhagb.
Meliskerke, 12 October-1921.
Ter drukkerij van H. DE LANGE
te Goes, is vanaf Zaterdag 15 Oct.
te verkrijgen de
uitgesproken Zondagavond 25 Sept.
1921, in de Groote Kerk te Goes,
door
Herv. Pred. te Goes,
bij zijne 25-jarige Ambtsbediening.
Prijs f0.30, franco per post f 0.32
(tegen toezending van postwissel).
In beeld wordt. o.a. gebracht:
Voor- en achtergeve! van het
Kuyperhuis
De vergaderzaal met de twee
gedenkramen
De leeszaal
De werkkamers van wijlen
Dr. Kuyper
Bladzijden uit verschillende
gedenkboeken
Het bekende scheepje, door
wijlen Dr. Kuyper vervaar
digd
Het Standaard-monument
De prijs van dit mooie
boekje, gedrukt op zwaar
imitatie kunstdrukpapier
is slechts f 1.25.
Bestellingen worden aan
genomen in iederen boek
handel en door de
Tijdelijk wordt de cokes tegen sterk gereduceerde prijzen geleverd:
des avonds te 8 uur te Goes, in
het koffiehuis „de Prins van Oranje"
voor het Bestuur van den Chr. Volks
bond te Goes, ten overstaan van
Notaris PILAAR, van:
waarin Bureau en Werkplaatsen van
de Werkverschaffing gevestigd zijn,
Met Mei
benoodigd, bij J. DE BUCK, Veer®.
Gevraagd tegen November a.s.
bij TH. L. LOUWERSE, Mr Smid,
'7
n
si
In alle plaatsen solide
agenten gevraagd tegen flinke
provisie.
-vv v - -S i'
Daar deze lage prijzen slechts korten tijd gelden, wordt het
publiek in zijn eigen belaDg aangeraden thans cokes op te slaan.
Voor vulkachels is half anthraciet en half geklopte cokes een
uitstekende brandstof en zuinig in het gebruik.
Goes, 11 October 1921.
y GEMEENTE GASBEDRIJF GOES,
7 f De Directeur,
S. H. BONTHUIS.
aan de 's Heer Hendrikskinderen-
straat nummer 50, en uitgang aan
de Dijkstraat, g oot 4 A. 08 c.A.
Op gebruik uiterlijk 15 Nov. a.s
MATTH. SMALLEGANGE - lerseke.
te bevragen bij D
polder, Rilland.
BUTI-JN, Bath-
TE KOOP h f
Goudreinet 15 cf. per Kilo.
Bellefleur 12 ct. per Kilo.
Stoofperen 15 ct. per Kilo.
Alle eerste soort C. OSTÉ, Fruit
teler, Kleine Abeele, O. Vliss. weg.
Degene die een zwartbonte Os en
een zwarte Vaars vermist kan deze
terug bekomen tegen vergoeding van
voeding en advertentiekosten, bij
P. HUIJZEN te Sinoutskerke.
Colijnsplaat.
Met Mei
een aankomende Knecht en
Meid of aankomende Meid
benoodigd, bij P. MELSE Gz
Zoekweg, Serooskerke,
i eefc
s r
Tegen 1 Nov. as
gevraagd, bij M. J. MOL, Wol
phaartsdyjk.
Met Mei
een Meid
benoodigd, S. J ASPERSE, Brce-
weg, Koudekerke.
Met November gevraagd yj
voor dag en nacht, niet beneden
de 20 jaar, hoog loon, bij CHR.
FELEÜS, Sumatrawfg 27®,
Rotterdam
Met Mei een Meid of aan'
komende Meid gevraagd, bij J.
AARNOUTSE, „Paauwenburg",
Koudekerke 7'
1
Vlissingen V.
5.41
6.00
6.09
7.02
8.20
S.58
11.22
12.47
1.46
4.21
6.04
7.01
Rotterdam D. P. V.
6.26
8.11
9.47
1.29
3.30
5.30
8.16
Middelburg
6.11
6.21
7.14
8.32
9.10
11.34
12.59
2.03
4.34
6.16
7.13
Rotterdam B.
6.34
8.19
10.14
1.37
3.39
5.38
Arnemuiden
6.30
8.41
9.19
11.43
2.13
4.43
7.22
Dordrecht
7.11
8.41
2.00
4.02
6.01
8.43
Noord-Kraaijert
6.39
8.50
9.28
11.52
2.24
4.52
7.31
11.31
3.16
5.05
's-Heer Arendskerke
6.48
8.59
9.37
12.01
2.34
5.02
7.40
Roosendaal
6.43
8.00
9.42
11.13
7.32
9.37
10.45
Goes
6.33
6.58
7.36
9.10
9.48
12.12
1.23
2.50
5.13
6.40
7 51
Wouw
6.55
8.12
11.43
3.28
7.44
Kapelle-Biezelinge
7.07
9.19
9.57
12.21
3.09
5.22
8.—
Bergen op Zoom
7.08
8.24
9.59
11.31
11.56
3.39
5.23
7.55
9.55
11.01
Vlake
7.16
7.51
9.29
10.07
12.31
1.38
3.20
5.32
6.55
8.10
Woensdrecht
7.18
8.34
12.06
3.49
8.05
Kruiningen-Ierseke
7.22
9.35
10.13
12.37
3.31
5.38
8.16
Rilland-Bath
7.31
8.48
12.19
4.02
8.18
Krabbendijke
7.33
9.47
10.25
12.49
3.43
5.50
8.27
Krabbendijke
7.38
8.56
10.22
12.27
4.10
5.46
8.25
10.17
Rilland-Bath
7.40
9.54
10.32
12.56
3.52
5.58
8.34
Kruiningen-Ierseke
7.49
9.08
12.38
4.21
8.36
Woensdrecht
7.53
10.07
10.45
1.09
4.07
6.11
8.47
Vlake
7.58
9.17
10.34
12.01
12.46
4.28
5.59
8.43
10.30
Bergen-op-Zoom
7.10
8.04
8.20
10.19
10.57
1.21
2.10
4.27
6.24
7.27.
8.59
Kapelle-Biezelinge
8.08
9.25
12.54
4.36
6.13
8.51
Wouw
8.14
10.29
11.07
1.31
4.39
6.34
9.09
Goes
8.19
9.86
10.49
12.15
1.05
4.47
9.01
10.44'
11.36
Roosendaal
6.53
7.25
8.25
8.35
10.40
11.18
1.42
2.26
4.50
6.45
7.43
9.20
's-Heer Arendskerke
8.28
9.46
1.14
4.56
9.10
Noord-Kraaijert
8.37
9.55
1.23
5.05
9.19
Dordrecht
7.34
8.12
9.24
11.33
12.37
3.01
3.16
5.40
8.04
8.34
10.14
Arnemuiden
8.47
10.05
1.33
5.15
9.28
Rotterdam B.
8.01
8.41
9.50
1.04
3.29
3.43
8.31
9.01
Middelburg
8.57
10.15
11.12
12.37
1.43
5.25
6.35
9 37
11.07
11.57
Rotterdam D. P.
8.09
8.50
9.58
12.03
1.13
3.38
3.52
6.10
8.39
9.09
10.4»
Vlissingen
0.06
10.24
11.21
12.46
1.82
5.34
6.44
9.46
11.16
12.05
3
2
1
1
4
1
1
1
1
1
1) Niet op Zon- en feestdagen. 2) Alleen 's Maandags. 3) 's Maandags niet, overige dagen alleen b(j tijdige aankomst boot Mij Zeeland. 4) Alleen op Zon- en feestdagen.
Zwart - Bruin - Geel Rood Wit.
