No 1
Donderdag 13 October 1931
36e Jaargang
Buitenland.
FEU1LLETON.
John Ward en zpe Vrouw.
A
Uitgave van
de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO,
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LAN6E VORSTSTRAAT 70,
(Telefoon No. 11).
Bureau te Middelburg
FIRMA F. P. UHUIJ L. BURG.
Drukkers
Oosterbaan L e Cointre, Goes.
ve Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Prijs per 3 maanden fr. p. post f3.
Losse nummersf006
Prijs der Advertentiën:
14 regels f 1.20, elke regel meer 30 ct
Bij abonnement belangrijke korting.
Bewijsnummers 5 cent.
i «wil innuuimmii
Lager onderwijsscholen-
Tot goed verstand van 't doel van 'tuit
twee artikelen bestaande ontwerp-De Vis
ser tot tijdelijke stuiting van scholenbouw
vestigen wij nog de aandacht op de me
morie van toelichting bij genoemd ont
werp.
In die toelichting wordt gezegd, dat deze
bepalingen beoogen de uitwassen, die zich
hier en daar bij de uitvoering der L.O.-
wet voordoen, te keer en. De bedoeling
is dan ook slechts in die gevallen van'
het recht dat hierbij aan de Kroon wordt
verleend, gebruik te maken. Bovendien
vertrouwt de Minister van Onderwijs enz.
dat bij1 doorvoering dezer bepalingen de
preventieve werking reeds aan de uitvoe
ring der Lager-onderwijs-wet ten goede
zal komen.
Voor het zoo noodig verhinderen van
den bouw van nieuwe scholen, zoowel
voor het openbaar als voor het bijzonder
lager onderwijs zal in de eerste plaats
de uitvoering van gemeenteraadsbesluiten
tot het stichten van schoollokalen, of tot
het toestaan van de hiervoor noodige gel
den moeten worden onderworpen aan de
toestemming van het Centraal gezag.
De gemeentebesturen behouden dus
hunne bevoegdheid om te besluiten, of
mede te werken tot den bouw van nieuwe
scholen, maar het besluit zal eerst effect
kunnen sorteereu, nadat de Kroon daartoe
machtiging heeft verleend.
Hierdoor wordt gelegenheid geopend, om
althans gedurende een jaar, te rekenen van
1 October 1921 af, in elk geval afzonder
lijk na te gaan en te beoordeelen, of do
voorgenomen bouw inderdaad eiseh van
noodzakelijkheid is. Ook de stichting van
al te kleine U. L. 0.-schooltjes kan langs
dezen weg worden voorkomen. Na afloop
van dit jaar zal kunnen worden beoor
deeld, of er termen bestaan voor een
meer definitieve regeling.
In artikel 1 van het wetsontwerp is
als datum van aanvang de le October 1921
gesteld, ter voorkoming dat in afwachting
van het tot stand komen van deze be
palingen nog uitvoering wordt gegeven
aan voorgenomen bouwplannen.
Artikel II van het wetsontwerp strekt
in de eerste plaats om aan de voorgestelde
bepalingen voor zooveel mogelijk terug
werkende kracht te geven ten aanzien
van het bouwen van scholen, waartoe
vóór het in werking treden dezer wet was
besloten. Is de bouw reeds begonnen, dan
zou stopzetten noodelooze geldverspilling
zijn en zal het werk dus moeten door
gaan. Maar schoolbouw, welke nog in
voorbereiding is en waarvan de plannen
nog niet tot een begin van uitvoering
zijn gekomen, moet kunnen worden tegen
gehouden. Indien die plannen berusten
pp reeds vroeger genomen besluiten van
het gemeentebestuur, wordt dus voor de
uitvoering de Koninklijke machtiging ver-
eischt.
Voorts zal ook moeten worden voorko
men, dat een schoolbestuur uitvoering gaat
geven aan plannen tot schoolbouw, welke
veiligheidshalve of om later meer de vrije
hand te hebben, vóór 1 Januari 19*21
waren ingediend bij de toenmalige
districtsschoolopzieners.
De Overheid kan het uitvoeren van
zulke plannen niet'direct verhinderen, om
dat in deze gevallen liet bouwkapitaa!
niet uit de publieke kassen komt. Evenwel
zal de rentebetaling wel ten laste vtan de
gemeente komen. Deze rentebetaling wordt
berekend naar de geschatte waarde van
het door het schoolbestuur met eigen mid-
Naai* het Engelsch van
MARGARETHA DELAND.
9)
o-
„Giff zegt immers, dat hij pa: over
veertien dagen vertrekt?" zeide Louise,
met ©enige verbazing.
„Dat dacht ik ook", antwoordde Miss
Deborah, het hoofd schuddende, zoodait
hare grijze krulletjes vlaik boven hare
ooren trilden; „dat dacht ik ook; maar
gisterenavond zeide hij, dat hij dadelijk
heenging. Ten minste", verbeterde zij zich-
aelve, „Rnth en ik vinden 't het best
voor hem, dat hij maar gaat. Ik heb
allee voor hem in gereedheid gebracht,
dus .zal hij ongetwijfeld morgen vertrek
ken."
Louise bewaarde het stilzwijgen.
„Het geval is", ging Miss Deborah
voort, terwijl zij hare stem liet dalen,
„dat Gifford niet recht gelukkig schijnt
to zijn. Dat kunt; gij, natu-urlijk, zoo niet
merken, maar zoo iets ontsnapt mijn oogen
niet. Hij is sedert eenigen tijd neerslach
tig."
delen gestichte schoolgebouw. Door het
binden van de taxatie aan de voorafgaande
Koninklijke machtiging kan althans de
rentebetaling gedurende zekeren tijd wor
den uitgesteld en aldus zij het ook
indirect het buiten noodzaak bouwen
van bijzondere scholen volgens reeds in
1920 ingediende plannen worden voorko
men.
Met het oog op den in art. 1' gestelden
datum is bepaald, dat de wet zal in wer
king treden op den dag van hare afkondi
ging.
Verdeel en heersch.
Hot oude divide et impera (verdeel
en heersch) wordt vooral in den laat-
stm tijd heel vriendelijk toegepast
door de redactie van Het Vader
land.
Wij zagen er weer een voorbeeld
van in haar opstel naar aanleiding van
De Vissers Noodwetje. En, gelijk wij1
giewoon zdj'n, krijgen de anti-revolutio
nairen weer de plaats in den hoek,
waar de slagen vallen. Lees het maar
,j (Vroeger) waren Christelijk'-His-
toriscten en Anti-revolutionairen, in
den volksmond vulgo leden va,n de
Groiote Kerk en de Gereformeerde
Kerk, uit financieel© overwegingen
zloio verstandig om samen te wer
ken als het de oprichting van eene
school met den Bijbel gold. .Maar
nu dat financiëele bezwaar zleer is
verminderd, is het hek van den
dam, en willen juist de Gerefor
meerden liefst eigen scholen heb
ben. Ze droegen den Christelijk'-His-
torisclhen nooit bijzonder goed hart
toe, en thans minder dan ooit, nu
de Christelijk-Historische de -Visser
iedereen verzoend he^ft met een
„domino achter den ministerstafel"
en nu de Christelijk-Historische de
Geer -zal komen goed maken wal de
Anti-revolutionaire de Vries heeft
bedorven. Een ieder ziaJ echter toe
moeten geven dat dit Ohristelijlk-His-
tarisch-Anti-revolutionair duel niet
op den rug van onze armle schat
kist mag worden uitgevochten."
Hier worden de Gereformeerde
scholenbouwers weer eens voorgesteld
als de scheurmakers,, de broederha
ters en de verkwisters van 's lands
gelden. Een beschuldiging, die wij
gaarne weerleggen zouden, wanneer
"wij de officiiëele statistiek omtrent in
gediende en bereids goedgekeurde
bouwplannen bezaten. Daarom zouden
wij den Rechtschen Kamerleden wil
len vragen in bet Voodoo pig Verslag
overlegging van die statistiek te vra
gen, opdat blijke of HetVaderland
hier fantaseert of waarheid spreekt.
Maar niet minder stuitend vinden
wij het, dat hier de Gereformeerden
weer wordengeplaatst tegenover, ja
tegenover wie tegenover de Hervorm
den? neen tegenover de Christelijk
Historischen.
Hierin is weer de onuitgesproken
tendenz om onze partij te vereenzel
vigen met de leden der Gereformeer
de kerken, en de oprichters van Her
vormde Scholen in te deelen bij de
Christelijk' Historischen.
Wanneer zal toch' aan die verwar
ring stichtende nomenclatuur eens een
einde komen? Pin aan die lasterpraat
jes inzake de „Gereformeerden" en
de Chr. Historischen? En aan dat
„Ik heb het niet opgemerkt", zeide
Louise.
„0, neen, zeker niet", hernam Miss
Deborah; „dat zou ook niet gepast heb
ben, de reden In aanmerking genomen;
maar mij verwondert het niet. Ik heb
altijd gedacht, dat als zij' «ud genoeg
waren, die lieve Giff en Helenal veel van
elkaar ,zJouden houden; en das vind ik
er .niets vreemds in, dat hij eenige te
leurstelling heeft gevoeld sedert hij thuis
is gekomen, hoewel ik hem had geschre
ven, dat zij geëngageerd was. Naar mijn
gevoelen was zij -er nog veel te jong
voor."
Zoo groot was Louise's verbazing, dat
'zij baar kwast „uit de hand liet vallen,
en Miss Deborah zag haar, over haar
bril heen, berispend aan. „O, ja, het lijdt
geen twijfel of Gifford had er veel ge
voel van", ging zij voort, „maar hij zal
het wel te boven komen. Zoo iets duurt
■bij een man niet lang. Ge weet wel,
ik zou er tegen niemand anders dan .tegen
u over spreken; maar hij is voor u als
een broedek."
„Ja, juist als een broeder", zeide Loui
se haastig; „en ik geloof, dat ik het
wel geweten zou hebben als het zoo was."
„Neen", zeide Miss Deborah, „dat ge
loof ik niet. Ik heb het zelve gisteren
avond eerst vermoed; maar 't is nu al over;
zooals ik zeide, zoo iets duurt niet lang.
droeve „Vaderlandsche" verdeelen en
heerschen, waarbij zelfs de Christe
lijk Historische bezuiniger de Geer
tégenover den Antirevolutionairen ver
kwister de Vries moet gesteld worden,?
Of geschiedt dit laatste' somwijlen
bereids, omdat Het Vaderland
weet dat de uitwerping van minister
de Vries de womdeplek is, die nog
nabloedt in onze partij, de duistere
zaak, waarover zij straks 't kabinet
t'er verantwoording zal dienen te vra
gen?
Verblijdende groei.
Men deelt ons mede, dat de Prot.
Chr. Bond van spoor- en tramwegper
soneel dezer dagen zijn 5000ste lid
mocht inschrijven. Het is een goede
gedachte om op dit verblijdende feit
de aandacht der Christelijke pers te
vestigen. Immers, wie maar even
terugdenkt aan 1903 voelt aanstonds
van hoe gToot belang het is, dat het
Christelijk element onder ons spoor
wegpersoneel in kracht toeneemt en
dat de' Christelijke vakorganisatie, die
principieel stelling neemt tegen het
revolutionair drijven, zich in gfestadi-
gen groei maig verheugen.
Op 1 Maart 1906, dus 15 jaar ge
leden, telde genoemde Bond nog
slechts 300 leden, verdeeld over 10
plaatselijke afdeeliogen. Eenerzijds be
spot en gehoond door de leiders der
socialistische spoorwegVereeniging, die
door haar revolutionair en arbeiders-
vijandig optreden in April 1903 de
eigen vakactie met lamheid had gesla
gen, anderzijds de weinige medewer
king die men ontving van de zijde
der nog niet-vereenigde geestver
want e Collega's, was de strijd voor
deze toén nog zoo jonge beweging in
alle opzichten buitengewoon moeilijk'.
Tot het, jaar 1914 ging de lijn van
het ledental dan dok, 'hoewel regel
matig, toch Zeer langzaam' naar boven
ein had men noig maar de duizend
leden kunnen bereiken.
De jaren van biltere oorlogsellende,
met ai hun jambier en wee, waardoor
als met één bliksemstraal de gan-
sclhë wereld is veranderd geworden
en die niet alleen de arbeiders in
dat. groote spoor- en tramwegbedrijf,
doch ook Regeering en Directie de
teekenen der tijden leerden verstaan,
zijn voor den verderen uitbouw van
deze organisatie van zoo buitenge
wone beteekenis geweest, dat op he
den ruim de 5000 leden „vol" zijn,
verdeeld over 126 plaatselijke afdée-
lingen.
Wij feliciiteeren den Bond en in het,
bijzonder zijn ijverig Bestuur met dit
succes, daarbij tevens de hoop uitspre
kend, dat de al gem eene malaise in
de vakbeweging deze organisatie niet
schaden zal. Het ga nag steeds Excel
sior!
De toestand.
De Opper-Silezische kwestie is het van
daag en gisteren wel, die beslag legt op de
aandacht van hen, die zich voor de bui-
tenlandsche gebeurtenissen interesseeren.
Onder telegrammen konden wij gisteren
nog melden, hoe waarschijnlijk de op
lossing zal zijn, die de Voikenbondsraad
En zeer waarschijnlijk zal hij in Bock
haven wel een lief meisje ontmoeten, dat
hem gelukkig zal maken; het zioiu mij
niet verwonderen als wij 'hoorden, dat
hij dadelijk verliefd wai3 geworden te
leurgestelde liefde springt soms zoo spoe
dig over. Of zulk eene genegenheid juist
duu rzaam 'is, weet ik niet," liet Miss
Deborah er in alle oprechtheid op volgen;
„en, och, hij 'heeft er zooveel gevoel
van, dat zij getrouwd is!"
Op dit oogenblik kwam Sa!ly, de dienst
maagd, binnen, om de kom en den kwast
te halen, en Louise zag rond of er nog
iets te doen was. Zij verlangde maar,
dat Miss Deborah's 'gesprek uit zou zijn,
en was blijde toen Jeanne, de huishoudster,
haar kwam vragen of zij nu niet het
'zilver, dat voor de feestelijkheid van de-n
vorigen dag van mevrouw Dale geleend
was, zou terugbrengen.
„Mevrouw Dal© heeft ons een dozijn
lepels geleend," legde de oude vrouw uit.
'„Ik hob z;e allemaal zelve geteld. Ik wilde
'ze 'die Sally -niet toevertrouwen. Als er
een .aan ontbrak of er iets aan bescha
digd was, zou mevrouw Dale het dadelijk
zien, laat staan als zij een van onze
lepels had in plaats van de hare."
Miss Deborah knikte. „Zeker, zou zij
dat, Jeanne", zeide zij. „Ik ga nu naar
huis, en Miss Louise zal met mij mee
wandelen. Ja, mevrouw Dale zou het da-
gevonden heeft. In Duitsche regeeriogs-
kringen twijfelt men er dan ook niet meer
aan, dat een groot gedeelte van het Opper-
Silezische industriegebied, zelfs de kreit-
sen Beuthen, Köningshütte en Kattowitz
definitief voor Duitschland verloren zijin.
OfficLeele berichten zijn weliswaar nog
niet ingekomen, maar de vertrouwensman
nen van de Duitsche regeering te GenèVe
hebben in bun mededeelingen aan deze
beslissing geen twijfel laten bestaan. Het
blijkt, dat een omvallen van Engeland
op het allerlaatste oogenblik deze voor
Duitschland ongunstige beslissing heeft
bewerkt.
De volkenbond is dus niet te werk
gegaan, zooals men aanvankelijk gedacht
en verwacht had, hij heeft de Opper-
Silezische kwestie niet van politiek en
economisch standpunt tegelijk behandeld,
maar veel meer van zuiver politiek ge
zichtspunt uit getracht het betwiste gebied
te deelen.
Deze deeüng is voor Duitschland bui
tengewoon ongunstig. Ze trekt een afschei-
dingslijn door de districten Rosenburg en
Lublinitz en geeft aan Polen o.a. ooit
Beuthen, Köningshütte en Kattowitz, zon
der er op te letten, dat deze en andere ste
den beslist Duitseh gestemd hebben.
Algemeen wordt erkend, dat de gansch
onverwachte beslissing van den volken-
bondsraad inzake Opper-Silezië den po-
liüeken toestand in Duitschland hoogst
critiek maakt. In politieke kringen wordt
openlijk de meening verkondigd, dat het
rijkskabinet .zeker zal aftreden, als de
beslissing over Opper-Silezië uitvalt, zoo
als thans gemeld is.
En wat dan?
De opwinding is inderdaad groot te Ber
lijn en natuurlijk ook in Opper-Silezië zelf.
Zoo heeft de Duitsche oommissie voor
Opper-Silezië te Breslau den rijkskanselier
volgend program gezonden
„Met stijgende onrust lezen wij. hier
de berichten uit Genève over een beslis
sing, die niet anders beteekent dan de
ineenstorting van het economisch leven
in Opper-Silezië. Als de volkenbond het
niet durft wagen, wiat recht is, recht te
heeten, dan moeten wc liet zelf doen. Wij
eischen ons recht. Wij eischen echter ook
1 van het rijk, dal het vechte voor ons
recht, vechte .zonder acht te geven op
het gevaar, dat daaruit voor sommigen
onder ons kan 'ontstaan. Rijkskanselier
sta pal. Wij willen ons recht."
Dat is kloeke taal. Maar of er nog iets
.zal te veranderen zijn aan het genomen
besluit, mag betwijfeld. Immers Lloyd
George (yi Briand hebben bij voorbaat be
loofd, dat Frankrijk en Engeland zich aah
de beslissing van den Volkenbond zullen
onderwerpen.
Het lijdende Duitschland.
De Berlijnsche correspondent van het
„Hbld." wijst weer eens op de ellende,
die in Duitschland nog; altijd in de krin
gen der „fatsoenlijke armen" geleden
wordt, als geleerden, schrijvers, kleine
beambten, ontslagen officieren, pensioen-
„genietende" weduwen, „couponknippers",
renteniers, enz. De nood van deze men-
schen schreit ten homel. Dagelijks hoort
men van de vreeselijkste dingen.
Eu het meest noodlottige is, dat door
de daling van den maxkenkoers de ellende
voor deze groepen der bevolking eer erger
dan minder wordt. Immers de duurte
neemt weer' toe en wat kunnen deze
menschen met hun enkele marken inko
men daartegen doen?
Enkele staaltjes worden genoemd.
del ijk zien als er wat aan mankeerde,
daar kun je op aan."
Zij gingen samen heen, en Louise luis
terde afgetrokken naar Miss Deborah's ge
snap over het huwelijk, en het was eene
soort van verlichting voor haar toen zij1
aan .de woning harer tante afscheid van
haar nam.
In ide atmosfeer van Dale House was
iets drukkend deftigs, dat men gevoelde
zoodra men het hek met zijne steenen
stijlen en zijne grimmige sfinxen ter we
derzijde door was. De zonneblinden waren
altijd plechtig neergelaten, want mevrouw
Dale hield niet van verschoten tapijten,
en het dak van de veranda, dat op twee
groote, witte pilaren steunde, beschaduw
de de vensters der tweede verdieping.
Geen wijngaardranken slingerden zich te
gen de witte muren; er waren zelfs geen
boomen, die de scherpe lijnen, waarmede
het huis .zich afteekende, temperdengeen
bloemen braken de eentonige afgemeten
heid der plaats af, dan alleen eenige
planten in ©en stijf aangelegd perk op
het zorgvuldig onderhouden grasplein.
Aan de oostelijke zijde van het huis,
om de vensters van mijnheer Dale's sanc
tum, mocht klimop groeien, en daar ston
den eenige lorken- en beukenboomen en
een haag Om de stallen te verbergen;
maai' dat waren bijzondere inwilligingen
voor mijnheer Dale.
Zwaar.zieke oude daime, officierswedu
we, die haar bed haast niet meer verla
ten kan en slechts een paar mark per
maand heeft voor haar levensonderhoud,
is izelfs voor de kleinste ondersteuning
dankbaar.
Dame, wier man den gebeden oorlog
als 'officier meegemaakt, heeft' en die thans
krankzinnig is geworden, geniet geen
Pfennig pensioen, moet met haar handen
in haar levensonderhoud voorzien en ver
zoekt, haar naaiwerk op te dragen. Is
ook voor levensmiddelen .zeer dankbaar.
Officiersweduwe met jongen van 8
jaar, zwaar ,ziek. Geen Pfennig: bezit om
in* een sanatorium te kunnen gaan.
Officierswedtave. Man in den oorlog
gesneuveld. Twee kleine, zwaar onder
voede kinderen. Smeekt om eten voor deze
kleinen.
Oude dame, officiersvrouw uit een der
oudste officiersfamilies. Heeft slechts
90 Mk. per maand inkomen. Vraagt be
stellingen kousenstoppen, enz.
Officiersvrouw. Kind van 1 jaar. Man
door oorlog .zwaar ziek. Smeekt om kin-
derkleertjes.
Het moge genoeg zijn. Dagelijks komen
honderden nieuwe gevallen. Er is veel
zirlfce stille ellende in Duitschland.
De hongersnood.
j Naar uit Riga aan „Politiken" wordt
gemeld, eischt de hongersnood in Rusland
steeds meer offers vooral onder de kin
deren in het Samaragebied. In massa's
zouden de ouders hun kinderen verlaten.
Sommigen .zouden ,ze zelfs dooden, om de
noodige levensmiddelen voor zichzelf te
bewaren.
Volgens de laatste berichten der sovjet-
regieering inzake het overbrengen van kin
deren uit het hong,ersnoodgebied naar Pe
tersburg, is deze poging, teneinde verbe
tering in den toestand te brengen, volko-'
men mislukt.
In een trein, die 700 kinderen vervoer
de, bevonden er zich bij aankomst te
'Petersburg nog slechts 300.200
kinderen waren onderweg! gestorven en
'200 moesten wegens ernstige ziekten op
de reis achtergelaten worden.
Korte berichten.
Te Krefeld zij'ix 31 officieren van
het voormalige Duitsche leger door
de Belgische bezetting gevangen ge
nomen. Huiszoekingen leidden tot net
vinden van documenten van groot be
lang omtrent een revanche-organisatie
in Rijnland, en van wapens en mu
nitie.
De „Chicago Tribune" méldt,
dat koning Alexander van Servië be
sloten heeft, afstand te doen van den
troon ten gunste van zijn oudsten
broetr, prins George. Van andere zijde
W'ordt dit bericht weer tegengespro-.
kén.
In Rusland zia.1 een arbeidsbe
lasting woTden ingevoerd ter vervan
ging van den arbeidsplicht. Men zal
clan zijn arbeidsplicht kunnen afkoo-
p'ein tegen een zeker bedrag. Het
nieuwste op bolsjewistisch gebied!
Een verschrikkelijke ontploffing
heeft Zondag in het artilleriepark te
Victoria (Spanje) plaats gehad. Een
regen van mitraille viel over een groot
deel der stad neer. Er zijn tot dus
verre drie dooden en acht zwaarge
wonden, van wie er twee door de
gelieesheeren oipgegeven zijn.
„Ik houd niet van die slordige tuinen",
zeide mevrouw Dale, „waar bloemen en
struiken, en onkruid ook zoo .maair alles
door elkaar groeien. Ik heb nooit kun
nen begrijpen hoe dié meisjes van Wood-
house" (die meisjes waren Miss Ruth en
Miss .Deborah) „het daar in zioo'n rom
mel kunnen uithouden. Maar als eene
vrouw niet trouwt, wordt zij nooit eene
goede huishoudster."
Louise vond hare tainte in de huis
kamer, bezig met Pati ence té spelen.
Zij zat in een armstoel met rechten rug
want mevrouw Dale vond een schom
melstoel eene lakenswaardige zwakheid -
voor een© tafel meit gedraaiden poot, een
rand vain kersenhout mieit parelmoer en
ivoor ingelegd en het blad met groen
baai hekleed. Er lagen dertien pakjes
kaarten .op. met wiskunstige regelmatig
heid op een halven duim aifstands van
elkander.
„Zoo,. b©n je daar, Louise", zeide zij,
toen hare nicht binnenkwam. „O, je brengt
me de lepels terug!" Maar zij viel zich-
zelve in de rede, trok hare wenkbrauwen
samen, en sta.k hare onderlip vooruit, om
langzaam eene kaart op te lichten en
te beslissen of zij die zou wegnemen:.
(Wordt vervolgd.'