Wally Sigaren, \o 399 Woensdag 31 September 19S1 35e Jaargang Staten-Generaal. RIJ Wl ELEN Bnitenland. Reclames. Binnenland. ZIJ die zich met 1 October a.s. op ons blad abonneeren, ontvangen het tot aan genoemden datum GRATIS. FEUILLETON. Professor BOLLAND. ALOM VERKRIJGBAAR.^'* N. V. NEDERL. SIG. FABRIEKEN „GLOBE" - UTRECHT. Uitgave van ie Naaml. Venn. LUCTOR ET EM ERGO, gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: LANGE VORSTSTRAAT 70, (Telefoon No. 11). Bureau te Middelburg: IIRMA F. P. DHUIJ L. BURG. Drukkers jjosterbaan Le Cointre, Goes. VERSCHIJNT ELKEN WERKBAG. Abonnementsprqa: Prjjs per 3 maanden £r. p. poat f3. Losae nummersfO.QI Prjjs der Adveïten ti5n: 1—4 regels fl.20, elke regel meer 30 eL Bjj abonnement belangrijke korting. Bewijsnummers cent IBZItt BBTHMHiUH POLITIEKE BLADSTILTE. Ons eerste opstel na de Troonrede moet behelzen een Macht over den zo- merskiap, waarin, niettegenstaande de herfst werd ingetreden, velen onzer nog bevangen liggen. Wij willen dit natuurlijk niemand kwa lijk' nemen. De werkzaamheden op veld en akker, die de laatste maanden dub bele krachtsinspanning eisehten wegens vervroegde rijpheid van den oogst, en ook thans nog de arbeid in de bieten, noopten en nopen den landbouwer en den veld- arbeider om zoo weinig mogelijk in poli tieke kwesties zich te verdiepen. De land bouwtentoonstelling bracht er het hare toe bij om de gedachten te spitsen op verzen ding en bewaring van vee en landbouw producten, en op de uitvoering van bet vele en verscheidene door zoodanige Ten toonstelling gevorderd. Daarbij komt dat men al weken van te voren vervuld was met de komst der Koningin, die men zoo gaarne weer eens zou willen be groeten. Maar nu is deze drukte over; en kan een begin gemaakt worden met bet an dere werk dat als voorbereiding voor de verkiezingscampagne van ons allen gevor derd wordt. Zal er met kracht worden aangevat, dan dient nu voortaan aan alle bezwaren het zwijgen te worden opgelegd. De spreker in de jongst gehouden alge- meene vergadering van den Zeeuwschen vrijzinnig-democratischen Bond heeft ge klaagd over gebrek aan politiek leven. De man heeft gelijk gehad. In alle par tijen zijn gevoelloosheid en bewusteloos heid de overheerschende kwalen. Het valt niet moeilijk de oorzaken op te sporen. Sommige bladen hebben er zich onledig mee gehouden en zijn tot de slotsom gekomen, dat deze in de tijdsomstandig heden moeten worden gezocht. Wat men in de mobilisatiejaren heeft doorge maakt, werkt nog na. De financieele en tooreele verliezen, toen geleden, is nie- tnand nog te boven gekomen. De midden stand gaat onder zware zorgeir gebukt. De arbeiders zijn in meerderheid den strijd om 't bestaan nog niet ontwassen. De winkelstand hangt aan elkaar van strop pen. De belastingen stijgen onrustbarend, en plagen het meest onzen handeldrijf venden middenstand, de kern der natie, de bloem der Christelijke partijen. De maat schappij wordt al meer gewrongen in het keurslijf van wetten en sociale maatre- felen. De geest van rechtmatige ontstem ming over schadelijke, althans onvoor- deelige verbods- en strafbepalingen op het gebied van den arbeid, wordt nog ge voed door doodelijke concurrentie in de bedrijven. Do stofvergoding neemt onrust barend toe; vooral onder de jongeren is do zin voor brood en spelen overheerschend. Een heillooze zucht naar stoffelijk gewin doet de consciëntie afstompen en de oud- Hollandsche soliditeit verdwijnen. Kt alles nu is over alle rangen en standen gekomen; en ook onze partij heeft er een deel van hare politieke energie bij ingeboet, Niet weinig heeft hiertoe ook bijgedra gen de teleurstelling, door de verkiezingen van 1918 gebracht. Feitelijk brachten deze de Tweede Kamer op het doode punt. .'I tan Het Vaderland is hel volgende over liet leven van deze® hooggeleerde ont leend. Eon 9den Juni 1854 is (ierardus Johannes Petrus Josephus Bolland tc Groningen genoten. Zijn vader, een rijksveldwachter, is kort na zun geboorte naar Assen overgeplaatst, vaar hij overleed, (oen Gerardus negen jaar oud was. Vader was protestant, moeder roomsch en men had beslcten, dat het eerste kind roomsch zou gedoopt worden en hot tweede, Gerardus, protestant zo» worden. Maar vóór dit kon gebenre n,had het knaapje reeds door bemidde ling van een vriendin der moeder de'n doop als roomsch-katholiek gekregen. Op 7-jarigen leeftijd fungeerde hij als misdienaar. In 1863, na zijn dood, verhuisde de weduwe naar Groningen. Men trok i'n bij liaar moeder. Gerardus was een vrome knaap en het liefst las hij op twaalfjarigen leeftijd wederleggingea Jto het ongeloof, maar de pastoor verbood •Dl dit, want deze vond voor een kind zulke l*etnur minder gewenscht. 4 ïte jongen leerde gemakkelijk en met grooten «ver, wat de familie op de gedachte bracht, 'iem geestelijke te laten worden. Maar men leefde in bekrompen omstandigheden, waardoor •lit plan niet, verwezenlijkt werd. De drie rechtsche partijen konden het slechts tot vijftig van de honderd Ka merleden brengen, en onder deze vijftig was er nog een, die uit de partij moest worden gezet, wegens zijn anti-vaderland- sche gevoelens en praktijken, die heen wezen naar 'landverraad. Gevolg van deze zwakke positie was dat meer dan één principieel vraagstuk onaangeroerd bleef, terwijl enkele wets ontwerpen, waarin do beginselen wel tot uiting kwamen, door gebrek aan over eenstemming van de baan raakten. De ambtenaren-regeering in land of ge west, bracht ontstemming, vooral in werk- geverskringen; het ineeningsverschil in zake het. vrouwenkiesrecht houdt de ge moederen bezig; de gelukkige oplossing van 'den schoolstrijd verzwakte den werk lust; kortom, er zijn zoo tal van oorzaken werkzaam, om de politieke 'actie te ver zwakken, dat men zoo op 'teerste gezicht izegigen zou: hoe krijgen wij: het nieuw© leven er in. En toch wij' wanhopen niet, dat 'took met onze politieke actie weer „sal reg kom". Nog bij eiken verkiezingsstrijd is de antirevolutionaire partij met geest drift voor haar ideaal bezield in het vuur geweest. Slapend vertrouwen is steeds nog intijds ontwaakt geweest, en tot krachtig aanpakken vonden de leiders hunne volge lingen steeds weer bereid. Mits goed en juist voorgelicht, is de anti revolutionaire kiezer nooit onwillig önï naar de stembus te gaan. Hij heeft er zelfs nog wel wat voor over, geen opof fering, hoe groot ook, is hem te veel. Binnen enkele weken zal de anti-revo-* lutionaire partij1, door 'haar deputaten, met het Centraal Comité in Den Haag in een deputatenvergadering saamkomen, om de politieke gedragslijn vast te stelten. De kiesvereenigingen, de centmies, de pro vinciale comité's, de pers, van nu af zul len allen in de weer zijn om „allen weer baar" te miaken. Er zal ritseling komen in het., politiek gebladerte; er zal weer iets in de harten oplaaien van het oude vuur, waarmee telkens weer te voren de verkiezings-campagne werd tegemoet ge zien; en een heilige wedijver zal weer ont waken om te doen wat immer mogelijk is, ter bewaring en bevestiging der oude zeden, en ter bezieling van de nu nog sluimerende broederen en zusteren tot den heiligen strijd voor de aloude begin selen. Tweede Kamer. Gi sterennamiddag 3 uur kwam de Ka mer even in korte zitting bijeen. Door den tijdelijken voorzitter, den heer Kooien, werd medegedeeld, dat dhr. L. M. Hermans (S.D.A.P.) ontslag heeft genomen als Ka merlid (zijn opvolger zal dhr. Bergmeijer uit Dordrecht zijn). De geloofsbrieven van mr. J. Ankerman (C.-H.) werden in orde bevonden, waarna tot diens toelating als Kamerlid werd: besloten. Ingekomen waren d© wetsontwerpen tot. vaststelling der Staatsbegrooting voor 1922 met een mis sive van den minister va,n financiën, ten geleide van een nota met bijlagen betref fende den toestand van 's Lands finan ciën. Aan de orde was daarna het opmaken der nominatie voor het voorzitterschap dier Kamer. Eerste candidaat werd wederom dhr. Kooien met 72 van de 80 stemmen. öp vijftienjarigen leeftijd reeds was zijn! geloot' geheel gewijzigd: van orthodox.roomsch was hij algemeen religieus geworden Hij had geen lust, om' in het zaakje te komen' van grootmoeder, die een kleinen winkel iii galanterieën dreef. Hij bezat, maar één passie: stndeeren. Maar de economische omstandig heden lieten dit niet toe en zoo werd de jongen achtereenvolgens horlogemakersbedien- de, klerk hij een advocaat en kwee- keling op een volksschool. Maar nergens hield hij het langer dan eenige weken uit en ten slotte vonden de twee vrouwen het maar het best, hem naar Schoonhoven te laten gaan, waar hij hij de instructie-compagnie van het tweede regiment vesting.artillerie werd ge plaatst. Daar zou men hem wol leeren zich in het gareel te schikken! Op veertienjarigen leeftijd verbond hij zich als kanonniervoor tien jarena'nderhalf- ja.nr later werd hij korporaal-tit, ear halfjaar daarna ging hij als korporaal over bij de veld artillerie. Maar het was te begrijpen, dat zijn aard en karakter een hinderpaal zouden wor den voor zijn militaire loopbaan. Op 21.jarigen leeftijd was hij er getuige van, dat een supe rieur op onrechtmatige wijze een soldaat be handelde. Hierover ontstak de zoon van Mars zóó in woede, dat hij den onrechtvaardigen meerdere in het gezicht sloeg. Bolland werd veroordeeld tot kruiwagenstraf. Later veran derde «fret Hoog Militair gerechtshof deke in gevangenisstraf en toen bij de gevangenis ATOM VPRKRURRAAR J ïL'U Na verschillende stemmingen werd: als tweede candidaat gekozen Mr. P. Rink (V.B'.) met 35 stemmen teigen 32 op De Monté ver Loren (A.-R.). Derde candidaat werd de,ze laatste met 35 stemmen tegen 31. op Schaper (S.D.A.P.). (Vorig; jaar was de nominatie: Foek, Kooien, De Monté ver Loren.) Morgen (Donderdag) komt de Kamer bijeen tot het trekken der afdeelingen en het houden van eindstemming over enkele wetsontwerpen en amendementen. Eerste Kamer. Te half vier kwam gisterenmiddag de Eerste Kamer bijeen. Tot de toelating van prof. Anema (A. R.) werd besloten. Nadat de voorzitter, baron van Voorst tot Voorst, met een korte rede wederom het voorzitterschap had aan vaard, waarin hij wees op de niet geringe beieekenis van het werk der Eerste Kamer, herdacht hij hel. overleden lid, prof. Bavinck. Hij wees er op, hoe deze mart van befeekertis 10 jaar lid en tevens sieraad der Kamer is geweest. De voorbeeldige, eervolle wijze waar op ih'ij zijn taak opvatte, de steun die zijn uitnemend gedocumenteerde, glasheldere ad viezen aan de regeeriltg vcïleenuen, de over- redenue wijze, waarop hij sprak, de beschaafde en overtuigende toon zijner redevoeringen, de voorlichting, welke hij zoo menigmaal gaf op het gebied van het onderwijs, dal alles zullen wil vooTtaan moeten missen. Het vaderland kan mei. trots op zulke 'Zonen neerzien. Door zijn politiefcen en wetelischappelijken arbeid is hii velen ten zegen geweest In onze her innering zal hij blijven voortleven als een kundig, beschaafd, werkzaam en hoogstaand mensch, die door zijn opbouwend streven ieder recht deed wedervaren en velen ten zegen is geweest. Vervolgens werd besloten 'de troonrede met een adres van antwoord te beantwoorden. Fransch militarisme. Een medewerker uit Rijnland schrijft aan de „Frankf. Ztg." Een teekenend staaltje van het optre den der Franschen wordt in Godesherg vertoond. Het Fransche regiment veldar tillerie no. 201 wenscht daar ingekwar tierd te worden, niet echter uit militaire overwegingen want uit militair oog punt biedt de legerplaats Wahn in de onmiddellijke nabijheid van een schiet- terrein voor artillerie een uitnemende ge legenheid toaar zuiver in het persoon lijk belang der officieren. Volgens de be palingen van de Rijnlandovereenkomst zijn de bezettingstroepen verplicht rekening te houden met de bestaande legeringsgete- genheden, zooals de legerplaats Wahn een uitstekende biedt. De officieren van het artillerieregiment gaven echter de voor keur aan het aardige badplaatsje en ver mocht verlaten, was het uit met, 'zijn krijgs- manslcoplman Bolland slaagde er in, hulponderwijzer te Groningen te worden, waar de directeur der kweekschool, de heer van Milligen, hem de gelegenheid gaf, te studeeren. Hij heeft ove rigens niets anders dan lager onderwijs genoten, en alles wat hij kent en dit is inderdaad niet gering h eeft hij aan zijn buitengowo'nen Üver te danken. Toen 'hij acht maanden onderwijzer was, verloofde hii zich met mejuffrouw Klazina Harmanna Bakker, waarna hij. benoemd werd aan de dorpsschool te Katwijk aan Zee. llier heeft hij twee jaar gewoond en hij onderwees behalve de gewone vakken, ook Duitsch, Fransch en Engelsch. De familie van zijn meisje drong aan op het halen van de hoofd- acte, waaraan hij nog niet had gedacht. Wel had hij zich toegelegd want. hij bezat een groot talent voor taalstudie op Gotisch, Angelsaksisch, Oud.Duitsch, Latijn en Sans kriet. Plotseling wierp hü zich op de studie^ En na zes weken deed hij examen. Maar hij zakte, want zijn Nederlandsch was onvol doende! Dit was een groote teleurstelling en hij beklaagde zich bij professor Cosijn, die hem den raad gaf, niet verder te gaan met het lager onderwijs, doch een moderne taal te gaan bestudeeren. Bolland volgde dezen raad en specialiseerde zich op het, Engelsch. De familie van zijn verloofde gaf hem de langen de inkwartiering van het regiment daar en tevens den bouw van kazernen en den aanleg van een schietterrein, het geen minstens 25 miltóoen mark zal kosten. De vertegenwoordigers van alle partijen van de stad Godesbterg, daar onder begrepen de communisten, hebben den commandeerenden generaal in een audiëntie uiteen gezet hoe de toestand in de stad was, welke bezwaren er waren, enz. Al die vertogen lieten den generaal echter koud. Hij eischte den onmiddeiij- ken bouw van de kazernen op kosten van het rijk. Elk verder protest was doel loos en reeds is een aantal terneinten te Godesberg voor den bouw in beslag genomen. De spoorwegramp in Noorwegen. Het ernstige spoorwegongeluk bij Drentheim haa plaats bij' de feestelijke opening van een nieuwe lijn. De speciale trein m!et gasten en genoodigden, waaronder lal van Zwieedsche bezbe'kfers, had onder luide toejuichingen het nieuwe station vain Stansen, een voorstad van Dront- heim, verlate'n. Nauwelijks vijf minu ten later, op het oogénblik dat de trein uit een tunnel te voorschijn fcwamj liep hij in volle vaart op een lexpresstrein van Christiania, den laat- sfcen trein op de oude lijn. Een vrete- solijike botsing volgde, te heviger, daar de trein van Christiania een sterke helling afkwam. Zes reizigers, die zich in de slaaprijltuigen bevonden, werden gedood en twee zwaar gewond. Een Britsch protest. Sinds liet sluiten van de BritschRus sische handelsovereenkomst heeft de En- gelsche regeering zich loyaal onthouden van alle vijandelijke actie tegen de Russi sche regeering, terwijl daarentegen sovjets hun vijandige campagne tegen de Brit- sche regeering in centraal Azië en Af ghanistan onafgebroken voortzetten en nog uitbreiden. De Britsche regeering wil aan deze handelwijze een einde zien gemaakt en heeft daarom naar- Moskou een in krach tige termen gestelde nota gezonden,, waar in op deze ernstige vendraigsschendingen de aandacht wordt gevestigd. De nota vraagt opheldering. Korte berichten. Daar de plaatselijke overheid te Bris bane twee-en-twintiig dagen lang; had stil 'gehouden dat daar een man aan builen pest bezweken was, heeft de Australische regeering den geheelen staat Queensland! onder quarantaine gesteld. Van 3000 rat ten die te Brisbane gedood zijn, bleken 11 besmet, maar er zijn geen nieuwe ge vallen bij menschen aangegeven. Bij de Noordlzeewerken te Emden in Oost-Friesland is een staking onder honderden arbeiders uitgebroken tenge volge van een geschil over den arbeids duur. De werken zijn stopgezet. Volgens berichten uit Kaapstad zijn er bij den wervelstorm die eenige dagen geleden in den Oranje-Vrijstajat woedde, niet minder 'dan 'achtduizend stuks vee omgekomen. Te Aug'sburg is, naar de bladen melden, een postwagen beroofd. Den die- de 'gelegenheid naar Londen te gaan om zich vodr 'het examen M.O. klaar te maken. Hier heeft hij ruim een jaar gewoond en hij heeft na zijn terugkomst zulk een schitterend examen afgelegd, dat eenige professoren geld bijeen hebben verzameld, om het mogelijk te maken, dat hij ;aan een Duitsche hoogeschool zijn Engelsche studiën kon voortzetten. De regee ring had h et plan te 'Groningen een leerstoel voor het Engelsch op te richten en nu achtte men den jongen man, 'nadat hij onder professor Sievers te Jena zou gepromoveerd zijn, den persoon voor het professoraat. Maar het is zoover niet gekomen. Na eenige maanden te Jena te hebben gestudeerd, werd hem een betrekking va;n leeraar in het Engelsch aan het gymnasium Willem III te Batavia aangeboden. Een moeilijk geval I Hij nam het aan, want siu had hij een zekere positie, het andere hing nog in 3e lucht, en tege'nover de familie van zijn meisje, die zich zware opofferingen voor hem hadden getroost, vond hi) hot noodig, het voorgeschotene 200 spoedig mogelijk terug te betalen. In 1882 trok hij als getrouwd man naar Batavia. Hij bleef er zonder verlof te nemen tot 1894. Zijn taak als leeraar vatte hij ernstig op: zijn leerlingen dweepten met hem. Twee jaren lang leerde hij zich alleen Latijn en Grieksch. Op cyinraden van den la Leren Axnsleidamschen professor Sluiter begon hij daarna inet wijsbegeerte. Het eerste boek, dat Huidaandoeningen. Tegen huiduitslag, eczema, dauwworm, gordelroos en alle jeukende huidaandoe ningen, wordt Foster's Zalf sterk aanbe volen. Zij geeft baat vanaf de eerste aan wending. Prijs fl.75 per doos, alom ver krijgbaar. (7) ven vielen rijksscbatkistbiljetten ter waar-i de van 5,898,000 mark, verscheidene aan deden en wissels in handen. De dienst doende beambte had van den roof niets bemerkt. Ernstige demonstraties van arbeiders en burgers hadden te Weenen tegen de valuta-speculanten plaats. Moestafa, Kernal heeft de atgemeene mobilisatie in Anatolië gelast. Die Gr oenendaal-inoidenten. Betreffende de gisteren bdj de opening der Staten-Generaal voorgevallen dienst weigeraars-incidenten mieldt heitf Hbld nog nader: „Mevrouw" KolthekTimmer, echtge noot® Van belt Kamerlid Kolthek (commu nist), had als zoodanig een kaart) tot bij woning van de openingsplechtigheid in de zaal. Die politie wilde haar beslist ver wijderen'. Baron Van Voorst holt Voorst trad tusschenibeidei en moet togen mevr. Kolthek gezegd hebben: „Ik vertrouw, dat u zich als fatsoenlijke vrouw gedragen zult", waarop die aangesprokene weer ge zegd zou hetolbeiri: „Ik beloof niets". Even nadat de Koningin met den Prins 'de zaal was binnengetreden, riep mevrouw Kolthek echter met luider stemme: „Groe nendaal moet vrij'". Zij herhaalde dezen uitroep eenige malen. Tegelijkertijd rie pen een tiental vrouwen, die een plaats hadden gekregen op de gereserveerde tri bune, eveneens, dat Groenendaal vrij moest. Zij riepen dit niet uit één mond, maar door elkaar. Begrijpelijkerwijze bracht deze gebeurtenis even eenige op schudding teweeg. Aan de Koningin was echter niets to merken. Zjj hield zich bedaard en wachtte, toen zij onder den troonhemel had plaats genomen, tot heitj geroep niet meer werd gehoord. Een misleidend bulletin. Van communistisch© zijde werd h'et vol gende leugenachtige vlugschrift verspreid: „Bij de opening der Kamers had heden middag een betreurenswaardig incident plaats. Even vóór H. M. de Koningin h3ar rede aanving, riepen eenige vrouwen op de_ tribune uit: „Herman Groenendaal moet vrij", „leve de revolutie", en andere anti- militairistische leuzen. Tijdens de pogingen bm de ordeverstorende elementen to ver wijderen, ontstond een hevig tumult, waar in tal van klappen vielen en voortdurend de naam van G oen en daal werd vernomen, die eindelijk overstemd werd door een spontaan „Leve de Koningin". Toen de rust was weergekeerd, las Onzie Hooge Landsvrouwe, nog wat bleek' en ontdaan, met bevende stam de Troonrede. Reeds langs den weg, dien de Koningin volgde, was door anti-mflitairisten gede monstreerd door overal, waar H. M. pas seerde, borden omhoog te heffen met den haam van Herman Groenendaal. Tal van hij las, openbaarde hem zijn buitengewoon grooten filosophischen aanleg en nu ging hij drie jaren lang zonder ophouden de moeilijkste vraagstukken op dit terrein onderzoeken. In 1887 trad hij voor 'teerst als Wijsgeer op in de Koninklijke Natuurkundige Vereen, te Batavia, waar hij sprak over Voorzienigheid en Natuurwet. Men benoemde hem tot be stuurslid. In het tijdschrift der Vereeniging is de rede met een tweede verhandeling opge nomen en professor Bellaar Sprayt hesprak deze artikelen in de Gids, tegelijk met. een boek van mr S. van Houten, dat volgens den criti cus, niet zoo hoog stond als 't werk van den autodidact Bolland. Na in 1895 met verlof een jaar in Nederland ie zijn geweest,, werd Bolland in 1896 benoemd,- tol hoogleeraar in de faculteit der letteren en wijsbegeerte te Leiden, ais opvolger van prof. Land. Deze aanstelling heeft Bolland te danken aan mr van Houten, wien het tot eer strekt, dat bij iemand, wiens wereldbeschouwing vol komen afweek van de zijne en wiens geschrif ten boven de zijne werden geprezenop grond van diens verdienste heeft uitverkoren. Er is in ons land wel geen hoogleeraar, wiens naam zooveel, ook buiten de wereld der geleerden, wordt genoemd als Bolland. En ook is er waarschijnlijk geen professor, die zooveel collegianten telt als 'hij. Wa6 dubbel te verwonderen is, als men zich herin, nert, dat zijn wijsbegeerte geen gemakkelijke kost kan heeten. l

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1921 | | pagina 1