3
n
pond
nee
THEE
Wally Sigaren,
BATO RIJWIELEN
Zaterdag 3 September 19%
35e Jaargang
«SPAARBANK
;,a2rGirsffa
Ir 35000 8.0. Tamil»
hand te koop
RTROOWEN!
Uit de Pers.
BANK-ASSOCI ATI E
Kapitaal en reserves f 19,500,000
Buitenland.
Binnenland.
Rit ie Provincie.
traatD 51, Widdelb"^
erderTT
se Kalfvaarzen
bevragen bij
ITIJN, Bathpolde
Rilland.
tober een Meid gevraa
Kalfvaarzen te koop,
Veerenwagen
p: 5000 Metselste
>peen Werkpaar
torten liggen
betaalt dan
akje.
hall-onxen-
VAN NELL6'
KANTOOR GOES.
GROOTE MARKT 24. TELEF. INTERC. No. 41 en 227.
v Alle Bankzaken.
Brand- en Iribraakvrije Kluisinrichting.
Loketten vanaf f 10,-- per jaar.
ALOM VERKRIJGBAAR..'^ 'j
N. V. NEDERL. 8IG. FABRIEKEN
„GLOBE" - UTRECHT.
geopend van lO-_,
dags van 10_io
Aö Uut
iag- en Zaterdag
b van 7—8 uur. -0|
3 pCt. van één tot
per dag berekend.
het bestijg
_gd in Zeeland /ït
FLINKE BOERDErij
n of te koop. In
It ook een bedrijf geg
op en gedeeltelijk paj
uk rooven oogst dit'.
id jaar. DesverlangdVd
overname van den iL
TE KOOP;
September. „Olmenvéld
DIELEMAN, Arnemuidj
September, bij P. J.
favorite, Middelb.
TE KOOP:
)E KLERK, Arnemuide
(RAMPER, Hazenberg,
1/ y y A Arnemuide
;e Kalfvaarzen, rekeoii
Sept., bij J. HUIJSMA1
srke.
lagd met November
m een werkvrouw.
iOORDHOEK, Ganzepoo
roes.
Uitgave van
Ie Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO,
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
CANGE VORSTSTRAAT 70,
(Telefoon No. 11).
Bureau te Middelburg:
FIRMA F. P. DHUIJ L. BURG.
Drukkers
Oosterbaan L e Cointre, Goes.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Prjjs per 3 maanden fr. p. post f3.
Losse nummersf0.06
Prijs der A d v er t e n t i 6 n
14 regels f 1.20, elke regel meer 30 ct
Bij abonnement belangrijke korting.
Bewijsnummers 5 cent.
0e moord te Fleury.
Het is al eenice maanden geleden,
sinds Henri Barbusse, de Fransche
schrijver van den slechten roman „De
Hel" een klacht uitsprak tegen een
mjaor landgenoot en, kapitein Matthis,
die honderdtaclhtig Duitschers in een
loopgraaf bij Bouvy liét doodschieten.
Er warden schier dagelijks moorden
terecht, door Duitschers op Fransche
en Belgische soldalen gepleegd, en
mleer dan een moord bleek bij onder
zoek slechts te bestaan in de ver
beelding der beschuldigers.
Hier is een Franschman, die door
een anderen Franschman van ganseh
iets ergers in 't Openbaar is beschul
digd: 180 woeriooze mannen in een
loopgraaf te hebben doen afmaken.
Voor dezien moord heeft Matthis nog
niet terecht gestaan. Of anders Bar
busse nog, niet voor zijn laster.
Waarom talmt men toch zoo?
Om de eerzucht.
De Maasbode, na herinnerd te heb
ben aan de verdwijning van twee dei-
drie groote staatslieden van ons land!,
die van 'het staatstooneel verdwenen
Kuyper stierf en Lohmari trok zich
terug neemt den laatste der drie mr
Troelstra onderhanden, als den „laat
ste politicus, wiens persoonlijkheid de
kaarten mengt in het politieke spel."
Dit laatste juist is oorzaak „dat een
oordeel over zijne politiek altoos wordt
een oordeel over zijn persoon".
Toch kan men daar niet buiten.
Mr Troelstra's eerzucht doet hem altoos
zinnen op middelen om te ontsnappen aan
de macht der feiten, die hij dikwijls
meer dan de nuchteriingen dei' partij
juist en zuiver waarneemt. Zijn eei'zucht
ziet geen uitweg meernieuwe heerbanen
y.ijn afgesloten voor zijn nog altoos wiie-
iigen geest; hij schijnt de hooge toppen
des'politieken levens voorgoed te hebben
tóoe.en vaarwetzejgen. Om aan de macht
dier geweldige feiten te ontsnappen, is
bij nïsteloos bezig met het verzinnen van
nieuwe theorieën; en het „revolution-
nair staatsrecht" is niet veel meer dan
een liedje van verlangen. En zoo spoort
de eerzucht hem aan; zoozeer wordt ka
rakter en intellect bij hem beneveld, dat
hij twee groote zaken prijsgeeft: de al
toos door hem beleden democratie en het
vertrouwen in de kracht van eigen be
ginsel.
11 ij verloochent de democratie.
Dit bewijst het R.-K. blad uit mr. Troel
dra'a „revolutionaire staatsrede". Im
mers diens politiek inzicht is niet alleen
beslissend voor 'smans volgelingen; doch
ook voor zijne tegenstanders. Dat de arme
stakkerds nog aan de andere zijde van
de barrière staan, is heusch hunne schuld
niet doch alleen die van de „theologische
mo'ieven". Doch mr. Troelstra zal ze wel
helpen. Hij is van meening, dat de tegen
standers eigenlijk bij de volgelingen hoo
rei). De tegenstanders zien dit nog niet in.
Doch dit verandert niets aan de juist
heid., wijsheid en onberispelijkheid van
Troelstra's meening. Die meening is zoo
juist, wijs en onberispelijk, dat zij als wet
gelden moet ook voor hen, die haar niet
aanvaarden Daarom wil Troelstra een po
litiek voeren, alsof de groote meerderheid
des volks hem volgde. Wanneer die groote
meerderheid dit niet doet, dan is dit een
Vergissing van die meerderheid, doch mr.
Troe'lstra zal zich daardoor geen oogenblik
laten weerhouden. Hij rekent aan de meel",
derheid die vergissing niet toe; hij wil
zelfs goedgnnstiglijk handelen, alsof de
meerderheid zich niet had vergist; en hij
wil zelfs zoo goed zijn om in naam van.
de meerderheid des volks te regeeren,
°°k zonder dat die meerderheid hem op
hel schild heft. Zoo verbleeken alle de-
fliocr.üsche idealen voor de meening van
ro». Troelstra.
De kracht van het; eigen
beginsel,
bat mr. Ti of-1st ra dit verloor, toont
»de Maasbode" aan uit zij'n eindeloos
vertrouwen ,in eigen persoon en zijn
eerzucht maakt dit vertrouwen alles, overa
heeischend, tegen de ervaring van alls
SJoate mannen in.
■•Wanneer wij een .tempel willen bou-
voor de menschheidzoo grootsch,
Pat haie bogen de landen overspannen,
pan moeten wij er ons tevreden mede
Keilen, dat. wij. in de korte spanne tijds
Pb ons broos aardsch bestaan slechts
steen aandragen voor dien bouw.
macht en de schoonheid onzer over-
"S'hg moeten ons het hoofd ter ruste
WERTHEIM GOIWPERTZ 1834 EN CREDIETVEREENIGING 18S3.
doen leggen in de zekerheid, dat andere
zwoegers na ons de steenen zullen op
stapelen tot muren en kanteelen, zullen
scheppen de blijde voorhoven en rde
grootsche hallen, totdat de tempel rijfst,
waaraan toch ook ons leven onwrik
baar vastgeklonken is."
„Dioch voor mr. Troelstra is beginsel
en ideaal zoo saamgevlochten met den
drang zijner persoonlijkheid, dat hij niet
begrijpen kan,, hoe de socialistische be
weging zou kunnen voortbestaan, wan
neer hij eens niet meer ware. Hij moet
aan den avond van eigen leven, het
werk van eeuwen met één slag kunnen
verwezenlijken.""
„En in dit streven zij'n de vrienden
en volgelingen van mr. Troelstra voor
hem geworden tot pionnen in het schaak
spel der eerzucht. E-en groot volkslei
der zal zich beroepen op de talrijkheid
der schare, die hem volgt, om de zwaar
te zijner verantwoordelijkheid dieper te
doen gevoelen, om te doen begrijpen,
hoe iedere daad, ieder woord, ieder ge
baar zijnerzijds van ontzaglijke waarde
zjjn kan voor leven en geluk van dui
zenden. Doch mr. Troelstra is zoover,
dat de trouwe aanhankelijkheid van dui
zenden voor hem een vrijbrief wordt,
om des te veiliger de opwellingen de»
eigen grillige politiek te volgen. Wan
neer hij door evenwichtiger geesten in
de partij, als dr. Van Dillen, wordt be
nard en gepirest toit "klaarheid en verant
woordelijkheid, dan beroept hij zich op
de aanhankelijkheid zijner partij', om eigen
kromme sprongen goed te praten. In een
polemiek met Van Dillen zegt mr. Troel
stra (Populair-Wetenschappelijk Bijvoeg-1
sel van 13 November 1920), terwijl hij
ieder princdpiëel dehat afsnijdt of uil-
stelt, dat hij zich „allerminst" beklaagt
over de tegen hem gevoerde oppositie.
„Het is mij integendeel een bewijs, dat,
zooals, in 4e vóór-oorlogsperiode steeds
de liaat der bourgeoisie tegen het so
cialisme zich op mij concentreerde, dit
na den oorlog nog precies gelijk is. On
danks alles wat men kletst en fanta
seert, weet men blijkbaar maar al te
goed, dat ook thans nog de massa der
sociaal-democratische arbeiders achter mij
staat. Deze massa te houden, niet ach
ter mij, maar achter het vaandel der
S. D. A. iP., dat, waarde Van Dillen,
is voor mij nog belangrijker dan de
toestemming van een zekere categorie
van intellectueelen of vakspecialiteiten"
„De onderscheiding tusschen het vaan
del en mr. Troelstra zelf, is een fop
perij, want Troelstra blijft de vaandel
drager zijner partij. Daarom behoort het
bovenstaande tot 't allerslechlste, dat mr
Troelstra ooit geschreven heeft. Want
hij ontwijkt de critiek van hen, die vree
zen, voor de Joekomst van partij en
richting, met een brallend snoeven op
de aanhankelijkheid der velen, die dén
tnagischen man volgen als kinderen."
Wat volgens „de Maasbode" op mis
lukking moet uitloop'en.
De Toestand.
De Duitsche regeering verkeert in moei
lijke omstandigheden. Na den moord, ge
pleegd op Erzberger is het, alsof het
nog erger dan vroeger kookt en gist in
de Duitsche republiek. Allen, die voor
stander zijn van den republikeinschen
staatsvorm sluiten zich aaneen men
heeft deze week kunnen lezen, dat Room-
schen en Democraten in optochten liepen
naast socialisten en onafhankelijker!
en omdat men vermoedt dat de mo
narchisten de hand hebben gehad in den
genoemden moord, keeren de eersten zich
gezamenlijk tegen de laatsten. Zoo worden
de verhoudingen in Duitschland weer toe
gespitst.
Er dreigt echter een gevaar. Voorop
sta, dat natuurlijk een politieke moord
door ons ten strengste wordt afgekeurd'.
Maar vóór men de moordenaars van Erz
berger te pakken heeft, zij men voorzichtig
in het nemen van zijn conclusies en
maatregelen. En juist dit laatste vergeet
de Duitsche regeering op het oogenblik.
Zij ziet - nu slechts één gevaar en wel
van de zijde der monarchisten. Rijkskan
selier Wirth schildert het gevaar van
rechts in de donkerste kleuren. Hij zei o.a.
„Ik zeg te weinig, als ik opmerk, dat de
republiek in gevaar is.Neen de staat en
zijn orde zelf kunnen door de propaganda
van rechts, die den massadruk van
links veroorzaakt, in gevaar gebracht wor
den. Men kan er aatkde rechterzijde zeker
van zijn dat deze poging om de republiek
te doen vallen, door de heele Duitsche
arbeiderswereld met inbegrip van ide chris
telijke, beantwoord zal worden.
In den loop der eerstvolgende weken
zullen zich de verdere consèquenties van
den moord doen zien. Wellicht merken
binnen enkele dagen de burgerlijke politici
wat een op een groot doel gerichte ar
beidersklasse ook voor de belastingpo'iliek
beteekent. De dood van Erzberger kan een
wending beteekenen, hij kan echter ook
een scheiding van twee wegen beduiden,
waar één weg tot de ineenstorting leidt."
Ook de wijze, waarop de Duitsche re
geering het nieuw-geschapen „recht" tot
schorsing van bladen toepast, getuigt van
een partijdigheid, die alle tact doet ver
geten, en waarvan ernstige gebeurtenissen
het gevolg zouden kunnen worden.
Naar uit Berlijn geseind wordt, zal de
minister van binnenlandsche zaken acht
rechtsche bladen voor veertien dagen
verbieden te verschijnen. Onder die bla
den bevindt zich de bekende „Deutsche
Zeitung".
Nu' storen de geschorste, in Beieren
verschijnende bladen zich aan het ver
bod niet. Zij komen toch uit. Maar wij
merken op, dat hier een dwangmiddel
wordt toegepast, dat men vroeger in de
keizerlijke regeering ten sterkste afkeurde.
Bovendien loopt het gerucht, dat het in
het "voornemen kou. liggen, alle lerlen van
het huis Hohenzollern, benevens Luden-
dorff en Lettow Vorbeck, den held van Af
rika, te verbannen.
Het' is te kras om het te «elooven.
Het zou ook spelen met vuur zijn. Want
dit is wel zeker, dat de monarchistische
strooming in Duitschland in den laat
sten tijd eer sterke» dan zwakker wordt.
Iedere onnoodige prikkel blijve dan ook
uit. Nog eens, men doe, wat men kan om
de moordenaars van Erzberger te arres-
teeren en men straffe ze voorbeeldig. Maar
de regeering luistere niet uitsluitend naar
het geknal der roode zweep en hoede ziclt
voor eenzijdigheid.
Bijzonder hard schiet de Volkenbonds-
raari met. de behandeling der Opper-Sile-
rzische kwestie niet op. Hij heeft nu het
onderhoek er van opgedragen aan de ver
tegenwoordigers van België, Brazilië, Chi
na en Spanje, die nog geen deel hebben
genomen aan het voorloop:',g onderzoek,
noch aan de besprekingen dienaangaande.
Deze beslissing; heeft in de Pöolsche
kringen een goeden indruk gemaakt
Korte Berichten.
In den winkel van een coiffeur
te Madrid is Woensdagmiddag een bom
ontploft, welke het «eheele buis vernielde.
Men meent hier met een socialen aanslag
te doen te hebben, wijl het personeel van
den coiffeur, dat de staking geproclameerd
had, door piet-georganiseerd personeel
vervangen was.
-De burgemeester en 9 raadsleden
der Engelsche gemeente Poplar, die wei-
geachtig waren stedelijke belasting te hef
fen,, izijn in hechtenis genomen. Ze namen
voor de verveling, lectuur mee.
In verschillende steden van Enge
land kunnen de gemeentebesturen de be
talingen niet binnen krijgen ziooials b.v. in
Sheffield, waar ongeveer 10.000 dagvaar
dingen wegens achterstallige belasting zijn
uitgedeeld.
Het aantal werkloozen in Engeland
bedraagt thans 1.575.800. Vooral in Groot
Londen ziiet men den toestand, met het
oog op den naderenden winter, donker in.
Re acit ie?
In. een openbare vergadering1, be
legd do;or de federatie Rotterdam Van
de S, D1. A. P., waaf drie sprekers
een uiteenzetting gaven van de door
de roode raadsfractie gevolgde ge
meente-poli link, heefi de heer J. ter
Laan, de voorzitter dier raadsfractie,
olndeir mieer gezegd: „Bij1 de landsre-
gieiexinig steekt cle reactie eveneens
steeds driester den klop op, getuige
haar houding tegenover den woning
bouw
Tiejgielni .deze onjuistheid heeft nie
mand tier vergadering geprotesteerd.
Maar de heer Heij'koiop moest later
topigieven, dat er aan dp bestrijding'
va'n den woningnood een grens ïs.
Thans zjjn er te Rotterdam 5600
woningen in aanbouw, ze,ide de heer
H'eïjlkfo'op. Hij had er 10.000 willen
heibbelnmaar, z'oio vroeg hij', „weet
iiem'aind een werklooze 'metselaar pf
ti imfmieirmain
That is the questioln! zeg „De Tijd".
Er zijn. 90 000 woningen in aanbouw
m'et voorschot en 'bijdrage van het
Rijk. Meer steun toezeggen aan nieu
we plannen, die bij gebrék! aan bouw
vakarbeiders, toch niet kunnen uilge-
voierd worden, heeft geen zin. En
omdat Minister Aalberse bij de be
strijding van den woningnood zlich ziet
gesteld voor dezelfde onoverkomelijke
moeilijkheden, waar ook de roode wet
houder 'Hieijik'oop te Rotterdam geen
raad oipi wieiet, is de Katholieke Mi
nister reactionair
Oojk de heer J. ter Laan schijnt de
leuze te huldigen: liieg maar raak, er
to'ch wat- van over!
Door den Commissaris der Ko
ningin is bemoieimd tot zetter voor
's Rijks directe belastingen in de 'ge
meente Arnemniden dhr. J. K. Crucq,
ter vervanging; van dhr. H. v. Eenen-
naami, die overleden j,s.
D'oior den Commissaris der Ko
ningin is m'et ingqnlg van 16 October
a.s. eervol ontslag verleend aan Di.
Stoiuitjesdijfc ,als gemteente-veld wachter
te Nieuwerkerk.
Gaarne verwijzen wij de liefhebbers
van orgelmuziek onder onze lezersl naar
de advertentie in dit numme», Waarin een
fantaisie pver „Een vaste Burg" door
den in Goes zoo bekenden musicus J.
R. v. d. Glais jjteftlt geannonceerd.
De Minister van Arbeid heeft
goiedgievonden, naar de M. C. meldt,,
dal de' volgende, vroeger toegekende,,
bijdragen voor 'woningbouw zullen
w'ordén uitgekeerd aan de gemeenten:
Groiede 'ten behoeve van L. Lij'k', f 1500
(1/4); St. Jainsteien ten behoeve van
C. L. de: Weduwe, fllOO; Noord-
g'ouwe tien behoeve van W. J. de Keij-
zier, 'f1210; .Oostburg tan behoeve v.
P. Diaansen f 1904 (lstie termijn)Oo's-
terland ten behoeve van C. Stouten,
f 1050St. Anna,land ten behoeve van
J. M. Soekers, f 1.000 (le termijn);
Térneuzen ten behoeve van P. A. v.
Bouchautie, f1920; Wissenkerke ten
behoieve vain M. de Regt, f 1420; IJzen-
dijke 'ten behoeve van J. J. Toiesseint
eh J. B. Reuling, resp. f1540 en
f1650.
Besmettelijke ziekten
Het aatntal gevallen van besmette
lijke ziekten, over de week van 21
tot ieln met 27 Aug. 1921, in de Prov.
Zeeland, bedroeg: Febris lyphoïdea
(buiktyphus)Borsselen 1, Zierikzee
1. DiphteritisHont.enisse 1, Zoute-
lande 1.
Goes. Op de aanbeveling voor di
recteur van de gasfabriek en water
leiding te Dordrecht komt voor als
no.. 2 de heer S. II. Bonthuis, direc
teur van dé gasfabriek alhier.
„Euphonia" geeft Maandagavond
5 September a.s. een concert voor
begunstigers in de Sociëteit. V. 0. V.
met het navolgende programma
1. Wat trains en fête Pas redouble,
P. Janssens" 2. Ouverture: „La Cré-
61e", L. BaudonCik; 3. Amours el Prin-
temps Intermezzo', E. Waldteufel4.
Grande Fant. sur 1'opéra „Martha",
v. FloitowHorst; 5. Salem Alei'kum
Oriental Marcihe, A. Haberhjm; 6. Ou
verture „Pittoresqiie", F. J. Sohweins-
bteirg; 7. „Eola" Valse Roumaine, .Tos.
Kessels; 8. Dona (Flora fantaisie dra-
matique, C'h. de Carmont; 9. Finale.
Gisteravond had in de geheel
gevulde zaal van het Slot Oostende
de uitreiking der prijzen plaats, be
haald op het eenige wéken geleden
gehouden Provinciaal zangconcours.
Ter eere va:n deze gelegenheid was
e'en feestavond georganiseerd met een
z'eer afwisselend muzikaal en vok'aal
programma. T'e ongeveer kwart voor
acht werd ingezet met den Kimst-
Vrienden-marscih, waarna de voorzit
ter vain de ziangvereen. O. B. K. dhr.
A. Kousemafcer een openingswoord
sprak, die oun. de leden van de Bege-
lings-commissie en het eere-comité
van Ihiet cloncours voor hun arbeid
en medewerking dank zei. Aan de
heeren ^Kloosterman en Brandenburg
werd het eere-lidmaatschap der ver-
eeiniging O. B. K. aangeboden, waar
voor eerstgenoemde in welgekozen be
woordingen namens beiden dank
bracht. Bovendien huldigde deze spre
ker de z'angvereen. O. B. K. en haar
directeur voor de wijze, waarop zij
de regeling van het concours hebben
vergemakkelijkt. Nadat het orkest zich
wederom had doen hooren en hei Kin
derkoor van O. B. K. zijn roem had
hoog gehouden door een viertal lie
deren te zingen, die het leuk ver
tolkte, werd tot de uitreiking der me
dailles overgegaan.
D'e sedretans van den Prov. Bond
van Zangvereen. in Zeeland, dhr. J.
v. Houte te 's-Heer Arendskerk'e, licht
te de wijzie van toewijzing der medail
les toe, waarna de vertegenwoordi
gers der diverse vereenigingen ach
tereenvolgens aan de bestuurstafel
verschenen om een medaille uit te
kiezen. Dhr. v. Houte uitte het ver
trouwen, dat alle deelnemende ver
eenigingen het. Excelsior zullen be
trachten.
Namens den heer P. Knekaard te
Sliiedrecht, oud-directeur van O. B. K.
sprak daarna dhr. Tamiminga, een en
kel woord tot deze vereeniging en
overhandigde namens den heer Kriek-
aard onder daverend applaus een me
daille aan den voorzitter van O. B.
K., waarvoor déz'e laatste met een
enkel woord dankte.
Na een nummertje muziek volgde
nu ziang van O. B. K. Van een vijftal
liederen mochten de aanwezigen ge
nieten. De uitvoering was weder cor
rect. Nadat nolg een tableau was ver
toond, voorstellend het Angelus-klokje,
werd gepauzeerd. Ook nu de pauze
vverden verscheidene aardige nummer
tjes uitgevoerd, hoofdziakelijk door
„Kunstvrienden". Het. was reeds vrij
laat, toen hJet. gezellig bijeenzijn werd
gesloten.
Goes. Vak school voor me i s-
jes. Gaarne vestigen wij de aandacht
op die in dit nr. voorkomende adver
tentie voor de inschrijving van leer
lingen voor de diverse winter cursus
sen aan de Vakschool.
Zolowel in dag- als avondlessen
wordt, onderwijs gegeven in koken,
fijne, keuken, tafeldekken en -dienen,
huishoudkunde, strijken en mangelen,
clO'stuumnaaien, 'knippen en naaien
vain ondergoed en babygoed, fraaie
handwerken en verstellen.
Tijdige aanmelding verdient
zeker aanbeveling, daar voor deel
name aan sommige cursussen nog
slechts enkele plaatsen beschikbaar
zijn.
Kcpelle. Gisteren was het de laatste
dag van de Fruit- en Bloemententoonstel
ling alhier. Steeds bleef het bezoek tal
rijk, ook van de omliggende gemeenten
toestroomen. Vooral tegen den avond
bleek de ruimte onvoldoende. Het zijn
clan ook voor de vrienden van Pomona
en Flora genotvolle dagen geweest. Voor
de vakmannen een aanmaning om steeds
voort te gaan.
Het strijkorkest luisterde dezen avond
op (dirigent Dr W. F. Pfeiffer). Om 9 uur
