Bit m tnmmm,
Kerknieuws.
Het Hbld .vrroagt echter:
Hoe gaat het nu met de Eerste Kamer,
die den 28sten dezer wieder bijeenkomt^
o.a. ter behandeling van de Djambizaak?
Het komt ons voor dat, aangezien liet
hier geen nieuwe ontwerpen betreft doch
h,alfafgedane, deze arbeid zeker moet wor
den gerekend tot de „loopende z;aken",
welke de Koningin het kabinet verzocht
heeft, nog te willen afdoen. En vooral
in de Djambi-quaestie is een spoedige
beslissing zeer wenschelijk.
A lier lei.
Het Centraal Stembureau heeft in de
plaats van den heer W. H. de Buisonjé,
die bedankt heeft, tot lid van de Tweede
Kamer verkozen verklaard mej. J. Wes
terman te 's Gravenhage.
W 011 i n g b o u w. De minister van
Arbeid heeft 456 bijdragen verleend voor
woningbouw (premiebouw). Uit Zeeland
komen daarop voor f 1500 aan de ge
meente Aardenburg voor K, L. ReepL
maker, f 1170 aan de gemeente St. Kruis
voor A. Verheije, f3450 aan de gemeente
Scherpeniisse voor J. Suurland voor drio
wioningen f 1100 aan de gemeente Zuid-
zande voor A. de Marrée; f3380 aan de
gemeente Kloetinge voior J. II. C. L.
iVelthuijlsse voor 2 woningen, f2820 aan
de gemeente Kapelle voor 2 woningen
voor W. van Maris en B. Baas, f 1600
aan de gemeente Arnemuiden voor A.
Kwekkeboom, f 6000 aan de gemeente
Groede voor 4 woningen van L. Luijk,
f 1900 aan Groede voor L. A. Cysouw,
f 1260 aan Groede voor J. J. van den
Broeke, f 1810 aan Groede voor L. v.
d. Plas'sche, f4530 aan Groede voor 3
woningen voor P. M. Catsman, f 1620
aan Groede voor J. Luteijh, f 1210 aan
Groede voor J. Boerdan en f 2500 aan
Kruiningen voor 2 woningen aan P. van
Poelje Az. en L. Vogelenzang.
Wij1 vestigen de aandacht van allo
vrienden en vriendinnen van Vrederust
oip üe advertentie in dit no., aangaande
de Vrijdag 1 Juli te houden 17e jaarver
gadering der Ver. tot Chr. Verzorging
van Krankzinnigen in Zeeland. De ver
gadering heeft plaats op' de stichting.
Te kwart voor 12 bidstond, waarin ho
pen voor te g;aan twee Middelburgsche
predikanten ds. de Ligt en ds. Telkamp.
(Ds. de Ligt hoopt voor dr. Gunning
op te treden). Wij! verwachten veel be
langstelling. Die belangstelling is er tot
nog toe altijd geweest voor de Jaarver
gaderingen; maar nu er gelegenheid .is
om de stichting van nabij te zien, durven
wij nog; grootere belangstelling voor
spellen. Wie maar ©enigszins kan, houde
den len Juli vrij voor Vrederust.
Middelburg. Stukken voor den
Gemeenteraad. Daar ook dit jaar
weer de kermis z;al doorgaan en dan
ook weer het tapverbod geldig zal
zjjm, stellen burg. en weth. voor dit
te laten doorloopen tot des Zaterdags
nachts te half een, daar dan eerst
de café's sluiten en de kermis reeds
te 12 uur, omdat besloten is deze
niet op! Zondag te houden. Een min
derheid van de commissie voor de
strafverordeningen meent, dat de slui
tingsuren gelijk moeten vallen.
B. en W. meenen dat niet voldaan
kan worden aan het verzoek van den
Kinderbond om kostelooze beschik
baar stelling van grond der gedempte
vest bij den Veerschen singel voor
kindertuintjes en een subsidie van
f 250, maar daar het. idee hun sym
pathiek is, stellen zij voor wanneer
weder een geschikt terrein vrij komit,
dit op dezelfde voorwaarden tè 'geven
ais reeds enkele malen is gedaan aan
de vereeniging voor Volkstuintjes
„Kweeklust".
Gesteund door de commissie van
financiën, stellen B. en W. voor de
belooning voor het toezicht op de
badkamertjes aan den kanaaldijk te
brengen oip1 f100 per seizoen.
Ter vaststelling wordtaangeboden
een verordening op het vervolgonder
wijs. Burg. en weth. stellen voor een
suppleioire begroeiing der Godshuizen
goed te keuren.
Het is noodzakelijk gebleken over
te g:aa:n tolt uitbreiding en versterking
van het kabelnet van het elecitrisch
bedrijf, waarvan de kosten geraamd
worden op f35,000; verder om het
gasbuizennet en dat van de water
leiding uit te breiden in verband met
den woningbouw aan den Stijfselweg,
,wat f3200 en f2800 zal kosten; ver
der om buizen voor beide bedrijven
te leggen in den Stijfselweg en den
Chocoladeweg, resp1. voor f 2600 en
f 1600, terwijl ook f 2800 noodig is
voor het verbouwen van het huis aan
het Molenwater, vroeger bewoond
door den directeur der gas- en wa
terleiding tot twee woningen, welke
verhuurd zullen worden aan de op
zichters der gas- en waterleiding en
van het etectrisch bedrijf .voor f300
Ser stuk. B. en W. stellen voor hen
ie credieten te verleenen en tot dek
king een tijdelijke leening van f48000
aan te gaan. 'De ^commissie van fi
nanciën vereeniigt* zich met een en
ander.
Voorgesteld wordt nog een tweede
tijdelijke geldleening aan te gaan van
f 73500 voor de hes! rijding van kosten
der gemeentebedrijven van den aan
leg van riolen, voor aankoop enz. van
panden en voor de crisis-uitgaven
1920.
In verhand met een schrijven van
den minister van onderwijs stellen B.
en W. voor de leeraren Te restitu-
eerem het bedrag, dat zij als premie
voor eigen en weduwen- en weezen-
pensioen moeten storten. Daar dit zal
moeten ingaan 1 Januari 1920, zal
moeten worden terugbet. f3004.06V2,
waarvan de gemeente de helft of
f 1502.04 zal kunnen verhalen op het
rijk. Overeenkomstig het desbetreffend
verzoek stellen B. en W. voor aan
het R. K. kerkbestuur f 15000 toe te
kennen voor uitbreiding der school
aan den Wal.
Voorgesteld wordt de tijdelijke be-
ming van mej. dr J. J. B. Muller als
leerares in de oude talen en van den
heer dr J. A. Vollgraff als leeraar
in de Wiskunde, beiden aan het Gym
nasium, weder met één jaar, dus tot
1 September 1922 te verlengen.
Mejuffr. S .P. van Houte heeft eer
vol ontslag gevraagd als onderwijzeres
aan school J. Voorgesteld rvordt dit
te verleenen.
Verschillende wijzigingen in de be
groeting 1920 worden voorgesteld en
daar de commissie van financiën ver
schillende inliet: ingen vraagt, worden
deze door B. en W. uitvoerig gegeven.
Overgelegd wordt een ontwerp con
tract met „The Vitri'te Works" voor
levering van gas door de gemeente,
wat den aanleg van een nieuwe bui
zenleiding met zich brengen zal, waar
van de kosten f6300 bedragen; hier
van zal de Vitrite Works f3150 beta
len, de gemeente ook f3150, wat uit
een tijdelijke geldleening kan worden
gevonden.'
Ingevolge de wettelijke bepalingen
stellen B. en W. een nieuwe school-
geldheffing voor het gymnasium voor
en wel naar draagkracht, loopende
van f40 tot f300 per jaar voor inge
zetenen en van 50 pot. daarboven
voor personen uit andere plaatsen.
De commissie van financiën zou de
regeling voor de R. H. B. S. willen
overnemen en voor forenzen geen ver
hooging en voor anderen buiten Mid
delburg' 25 pot. willen verhoogen.
B. en W. wijzen er op', dat volgens
de thans geldende regeling f 5500
schoolgeld wordt ontvangen, volgens
hun voorstel f9100, volgens dat van
de commissie f8000 en volgens de
regeling voor de R. H. B. S. f 7000.
Met het oog op1 den finanoiëelen toe
stand der gemeente handhaven z'ij hun
voorstel.
De aanbeveling ter benoeming van
een directeur-boekhouder der in eigen
beheer t.e nemen gemeente-reiniging
alhier luidt:
1. 'G. J. K. Hendrikman Verstegen,
districtschef bij den reinigings- en on't-
smettimgsdienst te Rotterdam2. J. F.
Vermeulen, hoofdopzichter bij den rei
nigings- en ontsmettingsdienst te Nij
megen; 3. B. Ytsma, opzichter le k'l.
bij den reinigingsdienst te Leeuwarden.
Bureau voor wonincsta-
tistiek. Nu den 'laaisten tijd nog
al eens gesproken is over het al of
niet noodzakelijke van een bureau
voor woning statistiek, hebben wij eens
een kijkje genomen in het bureau al
hier, waar de directeur, de heer H.
P. Staal gaarne bereid was om in
lichtingen te verstrekken over de wer
king van dit bureau. Ten eerste zij
er dan hier op gewezen, dat het te
kort aan woningen niet uitsluitend een
crisisvraagst.uk is, ook voor 1914 was
er vooral in de grootere plaatsen
reeds zulk een tekort. Reeds in 1914
bepleitte de heer Tellegen, dat er
groote behoefte was aan een statis
tiek en in 1918 was het de heer
Eaber, die de noodzakelijkheid van
juiste' gegevens over het woningte
kort noodzakelijk noemde. De wet
schrijft voor, dat op' bepaalde tijden
woningtellingen moeten plaats hebben.
Volgens de woningtelling van 1919
berekende de minister een tekort van
90.000 woningen, de economist Rooij
kwam tot 140.000 en de heer Staal
in een artikel in „Het Volk" tot
142.310. Dit groote verschil is een
gevolg van 'gebrek aan werkelijke ge
gevens en de wet schrijft thans fei
telijk aan de gemeenten voor een wo
ningstatistiek ter hand te nemen. En
dit is ook beslist noodig, omdat dan
alleen een doelmatige bestrijding mo
gelijk is. Aan de instelling is te meer
behoefte nu de 'macht is gegeven, om
als een eigenaar een woning niet ver
huurt of geen pogingen aanwendt ze
t© verhuren, de huuroommissie tot
verhuren overgaat. De rijks woningtel
ling was .absoluut onvoldoende, zij
wees niet aan het aantal kamers in
iedere woning en het bevolkingscijfer
in verband met de bewoning -zelve.
Een goede woningstatistiek zal de kos
ten van woningtelling in het vervolg
doen besparen.
Als voornaamste voorbeeld voor het
bureau alhier is dat van Dordrecht
genomen. Vean iedere woning is een
kaart gemaakt, waarop tal van gege
vens omtrent die woning in daarvoor
aangewezen kolommen voorkomen, als
aantal vertrekken, soort van woning,
aantal bewoners, eigenaar, huurder,
huurprijs, eigen privaat of niet enz.
enz. Ook blijkt er duidelijk uit als
meer .dan .één gezin in dezelfde wo
ning wonen.
D© kaarten zijn in laden gerang
schikt volgens wijk en nummer. Aan
ieder der kaarten is een z g.n. ruiter
bevestigd, en aan de kleur daarvan
kan direct worden gezien of het een
bovenwoning, een benedenwoning,
of een geheele woning is, of het een
woning met of zonder bedrijf is, of
de woning soms in slechten toestand
verkeert en of zij in aanmerking komt
voor onbewoonbaarverklaring. Ook
zijn er rui Iers, die de woningen aan
geven, welke in aanbouw zijn. Op
de kaarten van perc'eelen, die niet
bewoond worden, als pakhuizen enz
zijn geen ruiters geplaatst, doch een
paar flinke roode streepen geven deze
perceelen aan. Het zou zeker ge-
wenscht zijn ook voor de .woningtel
ling uniformiteit in te voeren, wat ook
de woningtelling zeer zou vergemak
kelijken. Met Dordrecht is Middelburg
de eeiiige plaats, waar de woningsta
tistiek in orde is. In een register moet
worden bijgehouden het aantal der
beschikbare woningen, wat dagelijks
moet. geschieden, in verband met mu
taties, die door de gemeente secretarie
worden bekend gemaakt. Nog zij ge
meld, dat de kaarten ook duidelijk
aangeven, lot welke huurklasse een©
woininig1 behoort, de ruiters worden
geplaatst op' de plaats, welke de huur
klasse aangeeft. Waar de kaarten ook
aanlgeven of er in een woning water
leiding, gas en elec.tricite.it as enz.,
zijn d© gegevens ook van belangvoor
dé gemeentebedrijven en voor ge
meentewerken. Het bureau verleent
niet alleen zijn tusschenkomst voor
verhuren en huren, maar ook voor
verkoop van woningen en verleent alle
bemiddeling kosteloos.
Wij verlieten het bureau, overtuigd,
dat de lieer Staal alles op keurige
en pracitische wijze in orde heeft ge
bracht, waardoor een zuiver overzicht
te krijlgen is; men denke oiok aan de
tegevens omtrent bewonen door meer
an één gezin, over het al of niet
aanwezig zijn van kostgangers enz.,
die uit de kaarten te putten zijn.
Vrijdag a.s. geeft het Middel-
delbuigsch muziekkorps weder een
uitvoering op het Molenwater, terwijl
Zondag a.s. de tweede morgenuitvoe-
rinig in de Abdij plaats zal hebben.
Goes. Vree mid. Vrijdagavond ver
gaderde wederom het comité van Vreemid
(feestweek van 16—23 Juli). Allereerst
werd na enkele wijzigingen goedgekeurd
het ingezonden model der reclameplaat,
die nu o-p1 tal van plaatsen in en buiten
Goes, alsmede in spoorwegwachtkamers
en opi boot, tram en auto zal worden aan
geplakt. De plaat beantwoordt zeer zeker
aan haar doel en zal, .mede doordat zij
ook aesthetiscli welverzorgd is, ongetwij
feld de aandacht trekken. Een vrouwen
figuur -schrijft: „Vreemid", terwijl daar
naast zijn aangebracht de woorden feest
week, 1'623 Juli 1921, sociëteit V. O. V.,
Goes, enz. Verder werd een buitengewoon
belangrijke mededeeling gedaan, die zon
der twijfel nog meerderen tot deelname
aan de tentoonstelling zal aansporen, n.l.
dat dhr. W. J. Krij'nen, Piccardstraat, al
hier, zal zorgen voor de electrisch'e ver
lichting van gebouw .en terrein. Zoowel
bij den ingang, in de zalen als boven
den vijver zullen electrische lampen met
een groot lichtvermogen worden aange
bracht.
Wat de tentoonstelling betreft, de voor
waarden hiervoor zijn vastgesteld en in
grooten getale verzonden. Reeds nu kwam
een mooi getal definitieve en officieuze
toezeggingen van Goesche firma's en H.
H. Groothandelaren in, en te Venvach
ten is mede door do billijke prijzen
voor de stands dat do expositie-ruimte
vrij spoedig zal zijn besproken. In ver
band met een ingekomen aanvraag werd
tevens besloten, dat de gelegenheid zal
worden opengesteld voor reclame op do
muurvlakte boven 21/b M. van de tafel-
opp'ervlakte gerekend. Het tarief voor deze
reclame werd vastgesteld. Ten slotte werd
bet muzikale program, op' voorstel van do
desbetreffende commissie samengesteld.
Wij mogen dit natuurlijk nog niet publi-
ceeren, maar kunnen wel hiervan nu
reeds zeggen, dat het aan muziek in
de feestweek niet ontbreken zal en dat
voor de noodige afwisseling ruimschoots
is gezorgd. Ook dit deel van het pro
gramma zal niet nalaten velen naar de
sociëteit te trekken.
Ringrijderij. E'en van de meest
aardige punten van het programma der
feestweek van 1623 Juli is wel de
ringrijderij. Vooral onze landbouwende
bevolking kan d't punt prachtig doen sla
gen. Welnu, belanghebbenden lezen de
advertentie in dit nummer van ons blad
en geven zich vóór 28 Juni op' bij de
genoemde hoeren.
'sHeer Arendskerke. *'n de Vrijdag ge
houden raadsvergadering werd aangebot-
den het gemeente-verslag o-ver het jaar
1920 en werd vastgesteld een verorde
ning op het openbaar vervolgonderwijs
en één op het keuren van Waren. Op
een verzoek van het bestuur van den
Nederl. Bond van Gemeente-ambtenaren
om premievrif pensioen voor de gemeen
te-ambtenaren, werd afwijzend beschikt.
Verder Werd besloten Ged. Staten te
verzoeken -om vrijstelling te verleenen
van de verplichting tot het geven van
onderwijs in lichamelijke oefeningen op
de openbare lagere scholen in deze ge
meenten, terwijl in het reglement op de
instellingen van weldadigheid in deze
gemeente voor wat de verzorging en het
toezicht op de verzorging van uitbestede
kinderen betreft, enkele meer uitvoerige
bepalingen worden aangebracht. Vervol
gens worden eenige af- en overschrij1-
vingen gedaan in de gemeentebegrootin-
gen 1920 en 1921, alsmede in de be
grooting van het Groot Armbestuur van
's-Heer Hendrikskinderen dienst 1920.
Ten slotte wordt besloten den cursus
in de Fransche taal aan de openbare
lagere school te 's-Heer Arendskerke (oud-
dorp) te continueeren en voor het geven
van dat onderwijis uit de gemeentekas
een honorarium van f 1 per lesuur be
schikbaar te stellen. Hierna sluiting.
(Eerst Zaterdagavond ontvangen. Red.)
Celi|n8?lont. Zondagmorgen ontdekte do
heer C(oomans), dat 2 rijwielen uit zijn
bakkerij weg waren. De deur, die hij
',s avonds had gesloten, was open, zoo
dat vermoed wordt, dat de dador(s) zich
heeft (hebben) laten insluiten.
Htnsweert Zaterdag j.l. had hier een
droevig ongeluk plaats. Een negen-jarige
jongen van den werkman L., is (waar
schijnlijk spelende) in liet kanaal geval
len en zonder door iemand opgemerkt
te zijn, jammerlijk verdronken. Het lijk
je is opgevischt en bij' de diepbedroefde
ouders thuis gebracht.
Terneuzen. Zaterdagmiddag werd hier
op de weide van dhr. TI. de Regt aan
het Zwaantje, de Tweede Zeeuwsch-
Vlaamsche Landdag, ter behartiging van
dé geestelijke belangen onzer militairen,
gehouden. Dis. Groeneveld, Geref. predi
kant alhier, opende deze, door meer dan
1000 personen bezochte samenkomst, met
gebed en sprak daarna een kort ope
ningswoord, waarin hij wees op de vele
gevaren, die onze militairen omringen.
Ds. H. Jansen, Legerpredikant in Al-
gemeenen Dienst, sprak over het onder
werp: „Voorheen en Thans", waarin hij
allereerst teekende den toestand van don
saldaat voor een 75 jaren, in de tweede
plaats den overgang naar het heden be
handelde en tön derde bij den heden-
daagschen toestand stilstond. Als tweede
spreker zou optreden Mr. H. Bijleveld,
oud-Minister van Marine, dio echter door
huiselijke omstandigheden was verhinderd
geworden. In zijn plaats deed dhr. Kanon
van Middelburg enkele mededeelingen
over den Tehuisarbeid en het Tehuis
leven, allen krachtig o pwekkende, om
daaraan steun en medewerking te ver
leenen. Dorde spreker was Dis. Ruijsch
van Dugteren, legerpredikant, die als on
derwerp had „Ministerwerk". Hij be
schouwde daarbij allen als Ministers,
d.w.z. als dienaren, dienaren van Chris
tus, die een roeping hebben ook tegenover
onze militairen. Het slotwoord wea'd ge
sproken door Dis. G. van Diis, Ned. Herv.
predikant te Zaamslag, die daarna met
dankgebed eindigde. Het muziekgezel
schap „De Vereenigde Werklieden" van
hier, had voor een en ander zijn wel
willende medewerking verleend. Vermeld
dient ook nog, dat een telegram van
hulde en trouw werd gezonden aan II. M.
de Koningin.
Ned. Herv. Kerk.
Beroepen te Zuid-Beijerland, H. Eweidt
te Gameren; te 't Zandt J. J. P. Ilee-
ringa te Loppersum; te Abb enbroek
J. Slot te Lekkerkerk; -— te Sprang L.
G. Bruyn, cand. te Zeist; te Zoute-
lande H. J. Houders, cand. te Nigtevecht.
Aangenomen naar Hollandscheveld
(toez.) door B. S. .Dijkstra te Zeven
hoven.
Bedankt voor Nyehaske door E. Groene
veld te Herveld; voor Weesp door
P. Hofstede te H oogmade; voor Gent
(België) door dr. C. Veltenaar te Vee-
nendaal.
Geref. Kerken.
Beroepen te Meliskerke A. Scheele te
Kapelle-Biezelinge.
Geref. Gemeenten.
Tweetal te Meliskerke W. den Hengst
te Leiden en R. Kok te Aagtekerke.
Vrije Evangelische Gem.
Beroepen te Leeuwarden M. J. Mooij
te Oude-Bildtzij'l.
Ds. N. Luijendijk te Scherpenisse
hoopt 10 Juli a.s, afscheid te nemen en 17
Juli bevestigd te worden te Nieuwerkerk
aan den IJsel door ds. G. Timmer te
Hellevoetsluit.
De kerkeraad van Rotterdam heeft met
37 tegen 25 stemmen .aangenomen een
voorstel van Regenten der onder zijn be
heer staande Chr. scholen, om een ach
ter een dier scholen gelegen stuk grond
te verkoopen aan een bioseoop-vereeni-
ging „Onze Vaan", het weekblad van de
Gereformeerden in de Herv. kerk aldaar
en te Delfshaven, spreekt terecht schande
van dit besluit, zulks te meer waar de
confessioneelen en gereformeerden in den
kerkeraad in de meerderheid zijn en
„mannen van ethische richting tegen bet
voorstel waren gekant", een voorstel,
waardoor „straks andermaal een gele
genheid zal worden geopend, waar de
vorst der duisternis zijn triomfen kaai
vieren". Maar het blad vergeet, dat
Rotterdam een handelsstad is, een stad
van kooplieden! Een stad, waar religie en
negotie samen wonen I
V ,an col late ur s. We hebben
kort geleden meegedeeld, djat bij het he
ro epingswerk in de Ned. Herv. Gemeente
te Oude en Nieuwe Tonge de collator
gekend moet worden. Deze heer woont
te Brussel en isRoomsch-Katholiek.
't Gebeurt meer, dat bij bet beroepings-
werk de beslissing ligt in handen van
iemand die zelfs niet tot dezelfde Kerk
behoort. We meenen dat te Berinebroek
het recht van electie of collatie bij de
Ned. Herv. Gemeente behoort aan een
dame die Cliri stelij k-Gereformeerd is. De
toestand te O. en N.-Tonge is echter nog
erger. Dat erkennen we. Maar thans ver
nemen we een nog, sterker staaltje. 'Fe
Mijnsheerenland bij de Ned. Herv. Ge
meente n.l. is het collalierecht in handen
van den ambachtsheer, dieIsraëliet
is. Het toppunt van dwaasheid! We hopen,
dat al die oude „heerlijke" rechten van
collatie, electie en agiiealie ten snoei
door een wettelijken rry.iatnegel nan j
kant gezet worden.De ainbachtsUT1
en -vrouwen hebben er toch geen
belang meer bij en de Gemeenten mn?'
het recht v;an vrije keuze hebben -
(Rotter4ammei,
Z w arteJannetje Men her;„n
zich nog het drama to Appetorn
omstreeks vijf en twintig jaar gelt>den
aanvoering van den „blikken dominee" Nkv9
een boerenknecht, dien men va'n den v
bezeten waande, op een gruwelijke wy^""61
bet leven is gebracht.. In verhand mei
aangelegenheid is toenmaals ook S(.,
naar later bleek ,ten onrechte, brengt (lc °v
R. Ct." in herinnering, de naam gel"
van Jannigje Hootsen, in do waiideling gen®;
„Zwarte Jannetje". Deze vrouw, om wie '"1}
een eigenaardige godsdienstige secta sciniard
is eenigen tijd geleden gestorven en dr r
Veltenaar, die als Gereformeerd predikant
haar woonplaats de Vcluwsche vroomheid
nabij gadesloeg, heeft in het „Ned. Archief J"
Kerkgeschiedenis" een opstel aan haar SWjid
Ilij stelde zijn bijdrage op schrift, na JL
persoonlijk een bezoek bij de nabesta®!
te hebben gebracht in het huis waarin 'deze
met de overleden profetes hadden gewoond
Zij vertelden hem omtrent Jannetje Hoo'.sen
het volgende
Jannetje Hootsen, in den ouderdom rah jj
jaren te Veenendaal overleden, was daar 9
Maart 1860 geboren. „Haai- ouders", aldus dr
Veltenaar, die vlak naast hot sterfhuis hadden
gewoond, waren eenvoudige, Veluwsch-vrome
kerkscho menschen, van de cliché-vroomheid
zouden wij zeggen. Haar vader was wolkammer
had, zooals toen meer voorkwam hj dc lagé
lonnen van eerlijds, een paar koeien. Jahncljo
was een mooi meisje, zeer donker van haar en
oogen en werd reeds vroeg „Zwarte Jannetje"
genoemd. Reeds vroeg had zij godsdienstige in.
drukken en was een weinig contemplatief. Ook
bezocht zij de catechisatiün van dr Ph. Hoede-
maker, ds P. M. Huet en ds J. J, c. van
Toorenenbergen, en do zusters en do oudste
broeder deelden mij mede, dat zij belijdenis had,
afgelegd bij ds H. C. Bervoets, die met
dochter van dr Capadose was gehuwd. Op mjjj
vraag of zij tot haar dood lidmaat dor Ned.
Herv. Kerk te V. was gebleven, deelde het vier.
tal mij mode, dat van hare zijde nooit een
verzoek tot schrapping was uitgegaan, ook de
heer Hoogendoorn vertelde, dal, hij voor ruim
27 jaar in haar huis was komen wonen, en dat
hij vroeger belijdenis had afgelegd le Polsbroek
bij ds Hoogenraad. Op de lijsten der volks
telling vullen zij nog steeds in: Ned. Herv.
Ik begon te spreken over haai' bekeering. I)e
volksmond zegt, dat, zij in haar jeugd „be.
keerd" werd na de angsten der hel to hebben
gekend. De heer H. bevestigde zulks, zeggende,
dat zij onder het oordeel Gods gekomen wis,
en dat zij na do slaande hand van Satan le
hebben gevoeld, na eenigen tijd „verslonden
was in den drie-oonigen en driemaal zaligeti
God".
Nu was de uitdrukking „verslonden in een
drie-eenig God" mij niet vreemd, bijna dage
lijks kunnen wij, zoowel in do Hervormde als
Gereformeerde Kerk of Vrij-GereF. Kerk dezo
uitdrukking hooren, soms iets gevarieerd: „ver
zwolgen in een drie-eenig God", dat is de
hoogste verzekerdheid en de zoetste rust. Op
mijn vraag, of het toen reeds vast stond zich te
isoleeren van de Herv. Kerk, kreeg ik ten
antwoord, dat niet alleen de Hervormde, maar
ook de Gereformeerde Kerk, ja alle kerken en
de leeraars dier kerken vijanden en verleiders
zijn van Gods volk, want wat zij prediken is
studiewerk, en dat zij „wolven zijn in de
schaapskooi Chrisli". Het bleek mü, dat zj
vooral ia dien tijd den invloed onderging van
een zekeren Tjj'men van Dijk, een metselaars
knecht, die zeer diep was geleid, „wiem al
Godsgolven over de ziel waren gegaan" en dia
haar geestelijk kastijdde en haar „zeer wettisch
leidde". Tijmen van Dijk, dien de Veenendaiers
van gevorderden leeftijd goed hebben gekend,
was zooals ook anderen mij mededeelden, „e®
diep-doorgeleide". Hij behoorde tot de Lede-
bcerianen, maar deze discipel ging nog verder
dan de meester.
Hot verhoor, dat dr Veltenaar den „niet
grooten, gladgeschoren man tegenover hem
deed ondergaan, leverde niet veel meer op, i»
dat de „pientere baas" al zijn inquisitoriale
vragen handig ontweek. Zoo ontving de onder
vrager geen bevestiging van het gerucht, dat
Jannetje tegen privaat-bezit en vóór het vnj9
huwelijk was en zich „de Bruid van Christus
„de "Bruid des II- Geostes" en het v rouwtje
van Christus" liet noemen. De mocilijkhei
voor dr Veltenaar bleef, dat Jannetje's nabe
staanden pertinent ontke'nden wat betrouwbare
burgers uit Veenendaal, fabrikanten en arbei
ders „rechtzinnige en vrijzinnige, even hard
nekkig volhouden.
Dit was hot. geval met het versje, dat in en
kring van Jannetje placht te worden gezongen,
terwijl men 0111 de tafel sprong en de rnaa
sloeg met een stok op don grond. Bedoc
versje luidde:
„Dirk onze jongste zoon
Zal zitten op Davids glorielroon.
Tronen, tronen tronen,
Kronen, kronen, krone'n!" enz.
„Ik voelde", aldus Dr Veltenaar, „hot W™
lijk© voor de omstanders en voor mij. ,AK"
Hoogendoorn, ik geloof niet, dat cr tijdens
godsdienstoefening een doodkist stond, ou'
dat een wit laken zich begon te
waarna de overledene in trance hare OP
baringen kreeg en hare orakels deed io°'
maar men houdt vol dit lied te hebben g'
en te hebben hooren huppelen en dansen, c
ik soms iets hooren van de godsdiens
ningen j
Mej. Hootsen ging voor in het gebc1 el. l('ft
een psalmvers, naai' de berijming van a
op, daarna las zjj een hoofdstuk uit de c"
en sprak zij zeer bevindelijk over den ((l"'
lezen tekst. Indien ik ittü niet vergis,
laatste maal, dat zij voorging „U die g"
is hij dierbaar". Vooral bij die 8olcsen
moet zü zeer „dierbaar tot vertroostms
het hoopske" hebben gesproken. A'tlians
„preek" vergeet de huiskerk nooit. 0 t>
