Woensdag SO April
H5c. Jaargang
s
no
(ft
RIJWIELEN
Een duister© zaak.
feuilleton.
U1T DEN GOESCHEN RAAD.
Uitgave van
i froml Venn. LUCTOR ET EMERGO,
N'* gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LANGE VORSTSTRAAT 70,
(Telefoon No. 11).
Bureau te Middelburg:
JTIRMA F. P. DHUIJ L. BURG,
Dtrukkers
;)osterbaan Le Cointre, Goes.
VFRSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonaamentspr^g;
Prijs per 3 maanden fr. p. post £3.
Losse nummers £0,08
P r ij s der AdvertentiSn:
14 regels f 1.20, «lke regel meer 30 cent.1
Bij abonnement belangrijke, korting.
Bewijsnummers 5 cent.
mmRMfïxsr.ra AirK.-<czntm
„Griezelig".
Jaren geleden werd bij een huiselijk
feestje in een gereformeerd gezin ergens
in de provincie Zuid-Holland, waarbij ook
m gereformeerd predikant aanwezig moet
i,eweest zijn, door Bamberg een goochel-
voorstelling gegeven; en werd naar men
zegt aan 't eind van het „avondje" door
Bamberg aan 't gouden echtpaar het be
kende Psalm 134:3 toegezongen.
„Friesch Dagblad" brengt een ander feit,
doch van meer recenten datum in herinne
ring, en hij noemt dit feit -griezelig.
Wij noenjjeti 't door ons hierboven aan
gehaalde feit ook griezelig.
Doch geven wij het woord aan onze
Sneekscho collega:
De „Vrijheidsbond' 'hield haar stich-
tingsvergadering, Zaterdag jongstleden,
men weet: de fusie-partij, waarin al
wat van liberale komaf is .en liet vrijzin
nige schibbeletten kent, weer in één
klomp metaal is samengesmolten, doch
waar men zich zijn liberalen vader,
die wel dezen Bond genereerde en zijn
vrijzinnige moeder, die hem baarde.
schaamt en hunne namen slechts fluis
terend in 't strengste „onder óns" néémt.
Maar Idit laat ik alles rusten.
Ik zwijg ook over 't feestbetoon.
Er waren vlaggen en er was veel groen.
Er reden vijf versierde boerensjeezen
rond, met „paartjes":
„Hei, 't was in de Mei, zoo blij 1"
Er werd op 't orgel gespeeld: 'tWil
helmus, 't Friesche Volkslied en dat
van Zeeuwsch-Vlaanderen.
Ik laat dit alles passeeren.
Er klonkWilt heden nu treden, voor
God den Heereen dat klonk me al
valsch, ik kreeg den nasmaak in mijn
mond van Kappeyne's„Bederf met uw
Bijbelteksten de beproefde gronden van
ons Staatsrecht niet!"
Maar toen kwam het ergste:
„Zij zullen het niet hebben!"
Da Costa's zang tegen den geest-der
eeuw
„Zij zullen het niet hebben!"
De goden van den tijd,
Niet om hun erf te wezen,
Heeft God het ons bevrijd.
Dit spel op de bijeenkomst van de
geestelijke nazaten van wie da Co sta
een politiewacht bij zijn deur zet'ten en
de afgescheidenen rusteloos hebben ver
volgd.
En dat in Amsterdam!
Waar de man geen leerstoel bezetten
mochtomdat hij wellicht uit 't Griek-
sche Nieuw-Testament den studenten
ón-liberale dingen leeren zou.
Worden niet zóó de grafteekenen der
profeten versierd?
„Friesch Dagblad" heeft geen ongelijk.
Maar, zijn wij geneigd te vragen, weten
dergelijke menschen wel wat zij doen?
Reels in 1872, op 1 April, den her
inneringsdag van Den Briels bevrijding,
toen alom in dien lande feest gevierd
werd ,zong jnen van moderne zijde in
meer don een stad datzelfde „Zij zullen
net met heb bén." van da Co sta, slechts
elf jaren na des dichters dood.
In het door en door moderne Zierikzee
hoorden wij door het anticlericale man
nenkoor in de Groote Kerk zingen van
St j S°<len dezer eeuw", die ons vrije
Nederland niet hebben zullen!
Dat hinderde ons.
En ook nu hinderde ons die combi
natie Mamix, Valerius, Speenhoff wel.
uocn laat ons tevreden zijn dat er onder
r; ?ames en heeren van den Vrijheids-
nu nog zoo velen zijn, die den afgrond
n £apen tot welken hunne beginselen
kJL dreigen te voeren, en -nu terug-
n ,va? den heilloozen weg, zij 't ook
lankelijk in de keuze van hun lied
ui het aanheffen van een Leuze.
e is nog wei niettegen de Revolutie
het Evangelie; en nog te veel: tegen „de
Kerkelijke dogmaas" de vrijheid, zooals
mr, Dresselhuijs, de oud-liberaal, aangaf.
Doch wat niet is, kan komen.
P. de Bruijne.
Met eenige ontroering ontvingen wij en
velen de tijding van het overlijden van
den beer P. de Bruijne te Kats,
De Bruijne was een man van beslist
Christelijke beginselen, die met woord en
daad den bloei der antirevolutionaire partij
voorstond; het op ieder levensterrein voor
de ©ere Gods opnam, en daarbij door
zijn beminnelijk karakter de achting ook
van den tegenstander mocht genieten.
Ook in zijn bedrijf was de Bruijne een
groote kracht. Ten gevolge daarvan werd
hij dan ook door zijne gewestgenooten in
verschillende besturen gekozen.
De Heere had onzen vriend met veler
lei gaven van verstand en hart begenadigd.
Wij hadden -hem gaarne no.g een reeks
van jaren behouden.
Doch 's Heeren .wil was anders. Het
behaagde Hem na een langdurig lijden
onzen vriend in de kracht zijns levens
tot Zich te nemen.
Onze partij op Noord-Beveland zal hem
missiën, en ook zijne naaste omgeving,
arm als deze is aan fiksch© belijders
des Heeren.
Wij wenschaii echter met de treurende
weduwe en zijn verweesde kinderen Gode
te zwijgen.
Onzie God, die zich nooit vergist, zij
dezen nabij met Zijne vertroostingen.
vugs
16)
(Slot.)
^Marde slager met zijne
den tWc a t arme schoenlapper wer-
schridiï S nf ®endrien voor geheel on-
fende ziiVe^ r JNiemand> dat be-
trauen het storten van vele
aan ai', »aJemand had er eenige schuld
te&KmdiJv n>en dus waren deze
f°4ddooze u, a\ die ZÜ door hare
^chton v-i uSens als verdachte boos-
toet Bjoj. ^ftgeduid, niet het minste
®aagd. in met de' vermoorde dienst
baren geweest. Intusschen
fers van t v Pers0O|en de slachtof-
Weest en saardlSe ]a ster taal ge-
drie Zvtiengevolg© daarvan,
boeten zitten Sevangenis
de werden terstond op vrije voe-
Een tweetal uren) onderbroken door een
half ,uur geheim© zitting, brachten we
Maandagavond weer in de Raadzaal door.
't Was ditmaal leens een Raadsvergade
ring, waarbij niet één maal tot hoofde
lijke stemming behoefde te worden over-
j gegaan, zoodat dit wel het meeste getuigt
van de eenparigheid der meeningen. Het
i punt, waarover wellicht de opinies uit
i elkander zouden geloopen zijn de be-
kende Toondagkwestie - werd aangehou-
1 den, al ging dit dan niet zonder eenige
i discussie.
- Wij kunnen ons voorstellen, dat velen
bij het hoeren van 's voorzitters eersite
mededeeling zoo iets van een uitroep als
„eindelijk" zullen hebben doen hooren.
Wa( beeft het lang geduurd, eer de En-
gelsche regeering de op 22 Dec. 1917
aangerichte bommenschade vergoedde
Wat .een eindelooze correspondentie is
hierover gevoerd moeten worden en hoe
vaak moest het in de Raadsvergaderingen
worden gezegd: „nog niets van beleend".
Een doodgewoon mensch, niet op de hoog
te der diplomatieke en bureaucratische
wegen en paden, vraagt zich natuurlijk
af, waarom meer dan 3 jaar moest wor
den gewacht om de getaxeerde bedragen,
waaraan men zich toch gehouden heeft,
uit te betalen. Doch het is ons niet ge
geven, iin die mysteriën door te dringen.
Verblijdend was de tweede mededeeling
door den voorzitter gedaan, dat de Brand
stoffen-Commissie in de jaren van haar
bestaan een spaarpotje van plm. f33000
had weten te verzamelen. Van dit extraatje
is voor Goes plm. f 4800 bestemd.Zulke
meevallertjes willen er altijd wel in. Toch
rijzen hier onwillekeurig enkele vragen.
De meest gewenschtie toestand zou natuur
lijk geweest zijn, dat de kolenprijzen zóó
waren gesteld geweest, dat geen noemens
waardige winst was gemaakt. Dit was
indertijd als wij ons niet bedriegen
ook de bedoeling der regeering. De Brand
stoffen-Commissies moesten zichzelf be
druipen, mochten niets overhouden en
niets tekort komen. In het Goesche geval
blijken dus de kolenprijzen iets te hoog j
ten gesteld. De beambten der stedelijke
regeering begeleidden hen op de meest
eervolle wijze, in een rijtuig van het Stad
huis naar hunne woningen. Aan hunne
onschuld werd de meest mogelijke open
baarheid gegeven en aan elk hunner werd,
van wiege de stedelijke regeering, een geld
som geschonken, om hun eenigszins te
gemoet te komen voor de schalde en het
verdriet, dat zij door de boosaardige leu
gens van Hendrien onverdiend geleiden
hadden.
Het vonnis over Hendrina Wouters uit
gesproken, veroordeelde haar tot een af
grijselijke doodstraf het zoogenaamde
radbraken, waarvan wij, om het ge
voel onzer lezers niet te kwetsen, liefst
niets mededeelen,
Van bet ooganblik af, dat deze zoo
zwaar schuldige vrouw tot eene volledige
bekentenis van hare misdaden was geko
men, scheen hare vroegere verstoktheid
te hebben plaats gemaakt voor een diepe
neerslachtigheid, die soms aan wanhoop
grensde. Ach! zij was een toonbeeld hoe
geweest te zijn en Rebben de verbruikers
derhalve iets te veel betaald. Zóó be
zien, kan men met eenig recht de vraag
stellen: op welken grond vordert deRijks-
kolendistributie, van wier minder geluk
kige transacties al iets is uitgelekt, een
vijfde deel van het batig saldo op? Dit
is wel een kluifje voor onze juristen!
De meeste punten der agenda werden
verder zonder discussie afgewerkt. Over
de Toondagkwestie werd uiteraard ©enigen
tijd gediscussieerd. De A. -R., C.-H., R.-K.
en S.D.A.P.-fractie lieten zich hooren. Al
leen de liberale groep zweeg. Het bleek
alras, dat het zwaartepunt in de discussies
gelegd werd in de kwestie van het tap-
verbod. Over het primaire verzoek der
A.-R. Kiesveneeniging (het ontnemen van
het fcermiskarakter aan de Toondagen)
werd op een enkele uitzondering na ge
zwegen. Tot een stemming e? over kwam
het niet, terwijl het toch geen zin had
ook dit verzoek aan te houden, wijl hier
over de meening der Jresturen van na
burige gemeenten niet behoeft te worden
gevraagd: Goes loopt dus de kans, waar
met bet informeenen naar de meening
der nabije gemeentebesturen allicht ©enige
maanden gemoeid zullen zijn, dat het dit
jaar weer twee kermissen krijgt, een
eigenaardigheid, om het niet anders uit 1e
drukken, die men te vergeefs in menige
andere plaats zoekt. Men moet daarvoor
in ons stedeke zijn.
Hoe genoegelijk zulk een kermis vol
gens haar verdedigers ook moge zijn, ze
schijnt toch niet zóóveel „genot" te ge
ven, dat men er mee volstaan kan. Zij,
die er aan deelnemen, kunnen blijkbaar
niet buiten den drank. Die moet er hij
zijn, anders is de pret niet volledig. Ja,
die noodzakelijkheid is zóó sterk, dat men
't er voor over heeft om dien .i#ank des
noods in Kloetinge en 'sH. H.kinderen te
gaan halen. Wat een- „verfijnd" genoegen
biedt toch de kermis! Dat alles moet
echter behouden blijven, omdat het enkele,
duizenden guldens per jaar in de ge
meentekas brengt!
Maar waartoe het kennisdebat weel' her
haald! 't Besprokene in de Raadsvergade
ring van Maandag onze lezers hebben
er kennis van kunnen nemen 'laat
weer eens zien, op hoe verschillende wijze
men denkt de belangen der gemeente en
der burgerij te kunnen bevorderen! Het
is tevens leerzaam voor hen, die nog
altijd meenen, dat het bij een Gemeente
raadsverkiezing niet op de beginselen aan
komt, dat de Gemeenteraad, in onder
scheiding met de Tweede Kamer b.v., niet
over principiëele vraagstukken heeft te
heslissen. Het blijkt weer eens, dat de
zulken ongelijk hebben.
•«frï
Tweede Kamer.
De Kamer kwam gisteren bijeen om
voort te gaan met de behandeling der
Leerplichtwet. Vooraf werd besloten
bedien een avondvergadering te houden en
dan een begin te maken met tie behan
deling van bet voorstel-Rutgers tot wij
ziging der Drankwet (invoering Plaatselijke
Keuze). Ook vroeg dhr. v. Stapele (S.D.
A.P.) om een interpellatie te mogen hou
den nopens (wij houden ons aan de ter
minologie van dezen sociaal-democraat)
het voornemen van den Minister van Wa
terstaat tot verslechtering der arbeidsvoor
waarden van het Post-, Telegraaf- en Te
lefoonpersoneel. Vandaag wondt over deze
aanvraag beslist. Vervolgens werd een
de duivel zijne kindenen eerst verlokt en
verleidt en dan door wanhoop tot den
strop tracht te brengen. Wat is de taal
des Heeren in het allervolmaaktste gebed
niet waardig, aanhoudend in onzen mond
te zijn„Leid ons niet in verzoeking,
maar verlos ons van den hooze."
Hoewel Hendrien tot de Roomschekerk
behoord© ,werd haar, naar het toenmalige
gebruik in ons Vaderland, een gerefor
meerd leeraar toegevoegd, om haar tot
den spoedig naderenden overgang in de
eeuwigheid voor te bereiden, zoo ver dat
middelijkerwijs mogelijk was. Dagelijks be
zocht deze haar, en mag men afgaan
op de teekenen van berouw, die zij aan
den dag legde, vooral bij 't hartver
scheurend afscheid van haren man en
twee onnoozele kinderen, dan zou de be
dienaar des Goddelijken Woords het Evan
gelie der zaligheid niet tevergeefs aan
deze moordenares ter elfder ure hebben
gepredikt. Ten minste, onder alle teeke-
nen van een verbroken en verslagen geest,
ging zij de ontzaglijke eeuwigheid in; en
amendement Gerhard, strekkende de mo
gelijkheid te openen, dat voorbereidend
onderwijs, genoten tusschen het zesde en
achtste levensjaar (b.v.Montessori-onder
wijs.) wordt medegerekend bij den 'leer
plicht, met algemeen© stemmen aange
nomen.
Met 52 tegen 19 stemmen werd echter
verworpen hét amendement-Ter Laan tot
invoering van het 8e' leerplicht jaar. Een
ander amendement-Ter Laan, om te be
palen, dat op nijverheids- en vakscholen
ten minste 10 uren per week algemeen
vormend Lager Onderwijs moet worden
gegeven, wil het meetellen voor leer-
püchtstijd, werd eveneens' verworpen en
wel met 54 tegen 20 stemmen. Men achtte
te dezen opzichte de wet op het Nijver
heidsonderwijs voldoende. Bij de artikelen
12 en 13 zette dhr. Ossendorp (S.D.A.P.)
een boom op over het landbouwveriof,
dat volgens hem geheel verdwijnen moet.
Met 'de vermindering van zes op twee
wieken neemt deze spreker nog geen ge
noegen. Hij wil zelfs allen kinderarbeid
in landbouw en industrie tot het 14e jaar
verbieden.
Van C hristelijk-Historische zijde is een
amendement ingediend, strekkende om in
het zevende leerjaar Ln plaats van twee
vier weken landbouwveriof toe te staan.
Dhr. Bakker verdedigde dit.
Natuurlijk waren de redevoeringen dei-
tegenstanders van het landbouwveriof niet
vrij van overdrijving. Zoo zag nota bene
iemand als dhr. Teenstra (V. D.) in dezen
kinderarbeid het toppunt van lichamelijke
en zedelijke ellende. Terecht merkte dhr.
Schokking (C.-H.) op, dat menig bleek
neusje uit de groote steden wat gaarne
©en veertien daagjes de schoolbanken zou
willen wisselen met zulk een lucht- en
zonnebad in de vrije natuur. De Minis
ter besprak de zaak dan ook op nuch
tere wijze door op te merken, dat het
hoofdbezwaar tegen het landbouwveriof
niet ligt in den te verrichten arbeid, maar
in de stagnatie, die het onderwijs onder
vindt, waarvan de trouwe schoolhezoe-
kers eigenlijk de dupe worden. Daarom
wordt geen langer landbouwveriof dan 2
weken per jaar verleend en dat alleen
nog wel aan kinderen van 11 jaar en
ouder. Was bovendien het schoolbezoek
in de laatste zes maanden -niet behoorlijk,
dan wordt het verlof ook niet verleend.
Ook is geen ruimte meer gelaten voor
bet verzuimen van twee schooltijden per
maand.
Het rood© amendement, om het land
bouwveriof geheel uit de wet te lichten,
werd dan ook verworpen met 45 tegen
31 stemmen. Onder de voorstemmers wa-
j ren nog 7 Roomsch-Katholieken en dhr.
Smeenk (A.-R.). Het Christelijk-Histoiisch
amendement (in het 7e leerjaar 4 weken
verlof) kelderde met 57 tegen 19 stem
men.
Eigenaardig echter, dat wèl een amen
dement-Bulten werd aangenomen, en wel
met 51 tegen 9 stemmen (tegen stemden
behalve 1 R.-K., enkele C.-II. en A.-R.)
om in elk geval in de wet vast te leg
gen, dat geen verlof zal worden verleend
voor arbeid in loondienst.
Het zal dus voortaan uitgesloten, zijn,
dat de schoolgaande kinderen landbouw
veriof krijgen om bij den boer tegen
loon te gaan werken. Ook werd een
amendement-Teenstrai aangenomen, vol
gens welk het landbouwveriof slechts zal
kunnen vallen in een tijdperk van 4
weken en niet in een van 4 maanden, j
zooals nu. Het is dus onmogelijk, dat de j
schoolkinderen èn in den zaai- en in den j
oogsttijd behulpzaam kunnen zijn. 't Zal
wij' laten deze1 zaak aan God over die j
ook den smoodsten misdadiger niet te
snood acht om hem nog te redden van
het eeuwig verderf, wanneer deze in
den weg des geloofs tot Hem komt, Het
bloed van Jezus Christus, Gods Zoon, jj
reinigt van alle zonden.
Op Zaterdag den 17 Dec. 1746, werd
het geduchte doodvonnis aan haar vol
trokken. „Toen het gebed geëindigd was,"
izoo besluit een van de ooggetuigen
bet verhaal van deze rechtspleging
„werd Hendrina Wouters, nadat zij de
Heeren van 't Gerecht nogmaals om ver
schooning voor haar gruwelijk misdrijf
gebeden had naar buiten geleid, waar
de afgrijselijke doodstraf op het rad haar
wachtte. Ofschoon anderen, zoo zij niet
bewusteloos van doodsangst zijn, veelal
onder handenwringend misbaar en andere
wanhopige teekenen ter strafplaats gaan,
trad zij in ootmoedige houding en met
neergeslagen oogien naar haar dood, en
ontving haar vonnis in het acht-en-twin-
tigste jaar haars ouderdoms."
Altijd in huis.
De ontsmettende, verzachtende en hee-
lende eigenschappen van Foster's Zalf
maken deze onmisbaar voor huiduitslag,
kloven, huidvlekken, eczema, psoriasis, en
de verschillende vormen van aambeien.
Spoedige aanwending brengtr weldra baat.
Hondt Foster's Zalf altijd in huis; prijs
f 1.75 per doos, alom verkrijgbaar. (9)
slechts één van beide moeten zijn. Gelijk
men ziet, is du,s de Leerplichtwet aan
merkelijk verscherpt. Vooral op het plat
teland zal men hiermede terdege reke
ning dienen te hóuden.
Een nieuwe conferentie.
Het is zoo goed als zeker, dat ei' ecu
geallieerde conferentie zal gehouden Wor
den. Ze begint waarschijnlijk reeds Za
terdag, ai.'s. te Lympine (Hythe) bij Fol
kestone. Er zullen tegenwoordig zijn1
Llovd George, Briand, Sfoi'za en de Bel
gische vertegenwoordiger. Ook maar
schalk. Fodh. De conferentie is bijeen
geroepen om te beraadslagen over het
in gebreke blijven van Duitschland bij het
nakomen van het vredesverdrag en gm
do houding van do geallieerden vast te
stellen'. De conferentie zal tevens een
voorbereiding zijn van de Pairijsche con
ferentie, welke begin Mei zal plaats heb
ben.
Het wordt dus weer een belangrijke
conferentie. Zoo worden trouwens alle
Eintente-conferenties aangekondigd, maar
het resultaat valt Wel eens tegen.
De begrafenis der ex-Keizerin.
Met een indrukwekkend ceremonieel en
onder groote deelneming is gistermorgen
de ex-keizerin Augusta Victoria bijgezet.
In Potsdam was een buitengewone be
langstelling en onafzienbare menschen-
massa's bewogen zich door do straten.
Toen de klok half acht sloeg zette
de rouwlstoet zich in beweging. Aan den
spits bevond zich de geestelijkheid on
der leiding van den hofprediker dr. Dry-
ander. Daarop volgden deputaties van
regimenten. Onmiddellijk achter ,den lijk
wagen liep prins Eitel Friedrich met
zijn gemalin, die 'diepon rouw droeg.
Daarop volgden de overige prinsón, kin
deren der prinsessen en andere vorste
lijke personen.
Ook Hindenburg, Mackensen en Luden-
dorff liepen in den Stoet.
Bij den „Antiken Tempel" hield de lijk
wagen stil. Daar Was het eerste garde
regiment opgesteld*. In den Tempel werd'
gezongen: „Ik Weet, dat mijn Verlosser,
leeft", en sprak dr. Dryainder over de
Woorden uit Pis. 126: „Die met tranen
zaaien, zullen met gejuich maaien".
De enorme deelneming der bevolking
heeft echter in politieke kringen groote
verbazing gcw'ekt. De rechtscho partijen
zeggen natuurlijk, dait zij niets anders;
verwacht hadden. De andere partijen ver
helen zich echter niet, dat de monar
chistische gedachte in Duitschland leven
diger is dan men algemeen gedacht had.
Een nog regeerende keizerin zou bij haar
overlijden nauwelijks meer gehuldigd kun
nen zijn. Ook de Straks genoemde gene
raals worden stormachtig toegejuicht. Hel
was voor de republikeinen geen aange
name dag. Gelukkig kwamen geen on
geregeldheden voor.
Het stemkamertje voor de Amerikaan3che
kiezeressen.
Aan dat kamertje hebben de Ameri
kanen met schijnbaar bijzonderen kijk op
de vrouwen, de uiterste zorg besteed.
En met de volgende opmerking sluiten
wij dit verhaal: Het past ons niét in fa-
rizeeuwschen hoogmoed den staf te bre
ken over deze zondares. Ook wij zijn van
natuur tot alle kwaad geneigd en tot alle
geestelijk goed onbekwaam. Dus zijn het
de onverdiende goedertierenheden des Hee
ren, die ons nog van dergelijke zonden
bewaard hebben.- Evenwel zegt de Schrift
„wie zijn broeder haat, is ook een dood
slager." Niet ons, o Heere! maar Uwen
Naam zij de eere! Wat onderscheidt ons,
dat wij onder 't licht van Uw Evangelie mo
gen leven! Laat zooveel arbeid der liefdie
aan ons niet vruchteloos zijn, ja tot
verzwaring van ons oordeel verstrekker!
want wie den wil des Heeren geweten
maar niet gedaan heeft, die zal met
dubbele slagen geslagen worden, en het
zal Tyrus en Sidon in dien dag verdra-
gelijkér zijn dan ons, die op de groot®
zaligheid, geopenbaard in Christus, geen
acht willen geven.
