'en
Bank voor Zeeland
„Deposito-rente" verhoogd
m
No 21
Maandag October l»20
35e Jaargang
F. J. BOONE, Goes
WOLLEN DEKENS
Telef. 55
Groote Kade B 27. GOES Telephoon 74 en 204.
BRESKENS (D. A. Crince)
OOSTBURG (Markt 22)
Vanaf heden hebben wij onze
tot
1 dag
opzegging
3 V'2
pCt,
1 maand
si
33/«
pet,
3 maanden
ii
4V*
pet,
6 maanden
ii
43*
pCt,
1 jaar
ii
BVt
pet,
1 jaar
vast
BV*
pCt,
Buitenlacii
Uitgave van
de Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO,
gevestigd te Goes.
Hoofdbureau te Goes:
LANGE VORSTSTRAAT 219.
(Telefoon No. 11).
Bureau te Middelburg:
FIRMA F. P. DHUIJ L- BURG.
Drukkers
Oosterbaan Le Cointre, Goes.
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG-
Abonnementsprijs»
Prijs per 3 maanden fr. p. post f3,
Losse nummers f 0,05
Prjjs dier Advertentiën;
1—4 regels f 1.20, elke regel mieier 30 cèat.
Bij abonnement belangrijke korting
Bewijsnummers 5 cent.
Prof. Fabius.
Ook wij gewagen met ingenomenheid
van den gedenkdag van den hoogleferaar
mr. D. P. D. Fabius op j.l. Donderdag-
Een tijdvak van veelzijdige studie ten van
werkzaamheid aan de Vrije Universiteit
ligt achter hem; en nog is deze geleerde
onvermoeibaar en onvermoeid als docent,
als schrijver van de Studiën en Schetsen;
als lid van den Raad van State in 't be
lang van Land en Kerk en Wetenschap
werkzaam.
Vooral als getrouw pleitbezorger der
antirevolutionaire beginselen; als kenner
van Gods Woord en de Belijdenis; als on
wrikbaar en kloekmoedig getuige voor htet-'
geen hem recht en waar voorkomt, hteteft
hij zich een schare van vereerders ge
vormd die, ofschoon het niet altijd heele-
maal met hem eens, om zijn trouw aan de
beginselen en om zijn steeds vollediger
mededeelingen uit de geschriften van
Groen van Prinsterer, ook om zijne eerlijk
en onplooibaar karakter, hem hoogachten.
Ook als lid van den gemeenteraad van
Amsterdam, en van de Staten van Noord-
Holland heeft hij achting zelfs van
den tegenstander verworvien. In vele ge
vallen was en schijnt hij ook nog een
eenzame wachtpost, naar wien weinigen
luisteren. Toch sticht hij meer nut dan
hij vermoedt, niet het minst door zijn
kernachtige artikelen in zijn „Studiën en
Schetsen"; professor Fabius is, en "hij
blijve nog vele jaren, bet geweten onzer
partij.
Een dag van goede boodschap.
Dinsdag wordt de schoolwet afgekon
digd.
Een goede dag vooi' het Nederiandscbe
volk; en niet bet minst voor het Christe
lijk volksdeel dat den politieken school
strijd zeventig jaren lang heeft mie© gestre
den; m de financieels worsteling, den
kamp om 't. bestaan der vrije Christe
lijke school al die jaren met mannen
moed heeft volgehouden.
Moge de Heiere onze God, die ons een
Rehoboth gaf, die ruimte en verademing
schonk, voorts onze Christelijke scholen
en schoolbesturen, niet 't minst onze
Christelijke onderwijzers z-eglenen; onze
onderwijzers toerusten met nieuwen werk
lust, onze schoolbesturen bemoediglen in
de betooning hunner goede zorg voor den
bloei onzer scholen, ien onze scholen uit
breiden en vermeerderen.
Er zij echter een verheuging met be
ving; welke hartelijke samenstemming noo-
dig maakt. De vader dezer wet ziei eens,
in een schoolvergadering te Middelburg,
waar de beer Blum, ons toenmaals toe
komstig Kamerlid, op zoo welsprekende
wijze het ideaal der vrije school op den
grondslag van het Unierapport geschilderd,
en idie nu verkregen gelijkstelling bepleit
had: „waar zullen wij de onderwijzers
van daan halen?"
Die vraag moet ook beden alle man,
die de Chr. school liefheeft, op het hart
wegen. Waar zullen wij in de goede toe
komst, welke wij tegen gaan, de- Christe
lijke onderwijzers van daan halen; dat
wil zeggen de onderwijzers-, die in de
eerste plaats om 't „beginsel, ten in de
tweede plaats om 't belang, -niet 'tminst
om het eeuwig belang van het kind, voor
de Christelijke school kiezen.
Reeds nu klaagt men dat de waarachtige
vroomheid bij sommigen ver te zoeken is;
en moet gevreesd worden voor 't gevaar
dat in onze Chr. scholen langzamerhand
elementen zulten binnlen sluipen, die 't
werk des Heeren in die harten onzer dier
bare kinderen, door de afwezigheid van
den Chris-telijken drang, zullen belemme
ren.
Vermenigvuldig© zich daarom de bede,
dat de Heer© ons de riechte mannen blijve
schenken; eji steune men overal met
kracht de schoone zaak der Opleiding.
De achturendag.
Om weer een andeiie reden was ook de
dag van gister een dag van goede bood
schap. De achturen-wierkdag- is namelijk
Zondag voor fabrieken en werkplaatsen
van kracht geworden. Een der belangrijk
ste hervormingen op sociaal gebi-ed trad
hierdoor in werking. In 't belang van den
werkman ten zijn gezin begroetten wij -dezen
maatregel met dankbaarheid.
Laat de werkman den meerderen vrijen
tijd op de rechte wijze zoeken te gebrui
ken; hij kan nu- meer ontspanning zoe
ken, zich meel' aan de opvoeding zijner
kinderen, aan de behoeften van zijn huis
wijden, en ook aan de vrouw des huizes
bij het groote kinderental ©enige meerdere
verlichting bezorgen.
Vooral de Christenwerkman heeft in dit
opzicht een dure roeping te vervullen.
Moge vooral in werkplaatsen, waar de
Christenwerklieden de meerderheid heb
ben, blijken, dat 't geen loos praatje was,
wanneer* in hunne Christelijke vakbladen
werd beweerd, dat de achturige wierkdag
zou leiden tot het verrichten van meer
intensen arbeid; en dat, wairrn-eier de werk
dag van tienurig achturig wordt, aan de
quantiteit noch aan de qualiteit der ar
beidsprestaties dit schade zal doen.
Wij mogen 't echter niet verheten, dat
wij niet zonder vreeze zijn voor de ge
volgen van de invoering van d-ezen ver
korten -arbeidsdag. Natuurlijk zal metter
tijd nog wel ©eins een vermindering van
den werkdagduur volgen. Doch ook al
geschiedt dit niet, dan blijft ons de zorg
drukken, dat in meel* dan een wlerkplaats,
op meer dan een karwei niet die vruch
ten van den achturigein werkdag zullen
-gezien worden, welke men er van ver
wachtte.
Het is geen plaatselijk, maar een bijna
internationaal verschijnsel, dat er sedtert
den wereldoorlog ©en algiemieene verslap
ping in werklust valt te constateeren.
Hoe ook, zelfs door socialistische en
bolsjewistische regeeringten op pileer en
harder werken moet aangedrongen, het
blijft tevergeiefsch.
Laten onze Christelijke werklieden door
woord en v-oorbeeld tegen al dat opzettelijk
langzaam do-en getuigen.
Van de metselaars ©n stefendra-gers te Je
ruzalem onder Nebe-mia's leiding staat ten
eeuwen dage tot hun eiere opgetèekend
(Nebemia 4:6): „het hart des volks was
om te werken". Moge dit ook van onze
Christen werklieden, ja van alle werk
lieden, niet alleen hier, maar overal el
ders kunnen gezegd worden.
Dan zal de achturige werkdag een zegen
blijkèn; en de 26ste October in de ge-
schiedb-oeken onzer Nederiandscbe wet
geving kunnen aangeduid worden als ©en
dag van groote beteekends ten vèr strek
kende zegenrijke gevolgen!
Dr. A. Kuypei*.
„Bijltje" wijdt in „de Standaard" van
Zaterdagavond een brief aan den kranken
Ür. A. Kuyper. Hij deelt daarin als i.n
vogelvlucht een en ander mede van den
veslvul-digen arbeid verricht in zijn wo
ning op de Prins Hendrikkade te Amster
dam, daarna in die aan d-e Keizersgracht
en t-en slotte in de Kanaalstraat te 's-Gi'a-
venhag-e.
Hij vertelt daarin ook van d-en in de
laatste maanden geregeld achtieruitgaan-
den gezondheidstoestand van dr, Kuyper.
Maar telken, zoo lezen we dan verder,
scheen het, alsof -de oude kracht e'enigs-
zins terug zou koeren.
Naai' 't buitenland, waai' hij in zijn va-
canties altijd rust zocht, kon hij ditmaal
niet meer gaan. Reeds leien vorig jaar
bleef hij binnen de grenzlen, doch mede,
omdat de toestand-en ov-er olize Ooster-
grens toen te onrustig waren om hem
op zoo hooge-n leeftijd een kalmlen door
tocht te verzekeren.
Ditmaal stelde de familie Van Deth, die
tijdelijk te Velp vertoeft, haar huis voor 1
hem op-en; een gastvrijheid, die hij niet j
voor 't eerst genoot, maar ook in vroeger
jaren in Brussel ze-er waardeerde. Van
zijn verblijf in het schoone Gelderscbe
dorp had men groote verwachtingen, j
't Scheen aanvankelijk goed te gaan; maar
i vooral in 't laatst van Augustus kwam j
er een keer. Hij ging achteruit en vertrok
begin September naar Den Haag, waar hij
goedsmoeds aankwam en zijn rustige stu
deerkamer betrad met bet gevoel, dat hij
weer tehuis was.
Wel nam hij weer achter zijn schrijf
tafel plaats ,maar bet werk ging niet meer-.
Dat was bitter pijnlijk. Dr. Kuyper en
niet werkendeze denkbeelden zijn niet
te v-ereenigen. En toch, het kon -niet meer.
Meestal was zijn geest in de groote din
gen helder; maar de kleinere kon hij
niet meer bebeierscben. Zijn gedacht-en
zwierven dan weg; hij kon zie slechts
moeilijk concentreeren en weldra werd
de toestand van -dien aard, dat men zijn
arbeid waarschijnlijk als onherroepelijk
v o o r b ij moet beschouwen.
Nu en dan was hij gansch en al helder
vaifvgeest en kon, ik spreek nu over de
allerlaatste weken, zijn oordeel nog vor
men; maar ho-e omfloerst die machtige
geest dikwijls ook wezen mocht ,als het
de eeuwige dingen -betrof zag ten ziet
hij, terwijl ik dit schrijf nog ver en
klaar.
De -berichten die ik van zijn ziekbed
ontving, luidden ernstig, maar blijde: „In
zijn ziel is 't altijd licht". „Hij houdt zich
voortdurend met de bemelscbe dingen be
zig, die naderbij komen, hoe meer de
aardsche op den achtergrond geraken".
„Hoe dikwijls er ook een wolk voor zijn
geest voorbij moge trekken ,dat gebeurt
nooit als hij met en voor ons
bidt; dan is 't altijd helder, altijd heer-
lijk." 1
Dezer dagen kon ik ©en ooglemblik aan
het kra-nkbed vertoeven. Daar lag de man,
Telefoon 16.
Telefoon 33.
die ons geleid heeft leen menschenle-vern
lang. Die ons het licht heeft ontstoken
op menig gebied; die onze aanvolerder
geweest is in vaak hangen strijd en ons
menigmaal ter overwinning h-eeft geleid;
daar lag, op zijn sponde, Dr. Kuyper.
De kracht was verdwenen; de stem zwak;
het eens zoo sprekende oog miste het
oude vuur; de sterke mond was inge
vallen; en als een kind liet hij zich htel-
pen, dankbaar voor iedere vriendelijkheid
die men hen bewijst.
„Als ©en kind", ik gebruik die uitdruk
king met opzet. Want zóó ook is zijn
geestelijke gestalte. „Het is go-ed wat de
Heere doet. Ik wacht tot Hij mij1 roept' 'en
geduldig als een kind ligt de zi-eke t-e
wachten op de ure, waarin het: „ga in
in de vreugde uws Heerlendezen dienst
knecht Gods teg-enklinken zal.
De toesiaind.
Er wordt onderhandeld. Reeds zoovele
dagen 'en weken lang kon met dit sterio-
tiepe gezegde de- situatie in bet Engelsche
mijnwerkersconflict worden getetekend. En
om den'toestand van bet oogenblik naar
waarheid te teekenien, kan met dezelfde
uitdrukking worden volstaan.
Er wordt onderhandeld tusschen regeie-
ring en mijnwerkersbond -en daarom, zoo
zei de laatste tot de organisatie van spoor
wegarbeiders, wij zijn dankbaar voor uw
voorgenomen symp-athiestakingg, maar
wees zoo goed en stel zie nog wat uit
tot de bespreking met Lloyd Georgle- ach
ter den rug is. De spoorwegarbeiders vol
deden hieraan, zoodat de tneinlen althans
voorioopig nog rijden, voorzo-over de ko-
lienyoioimad tenminste dit n-og toelaat. Da's
alvast een verademing voor 't Engelsche
volk.
Nu heeft Bridgeman, de minister van
mijnwezen, Zaterdag geconfereerd mlet
twee mijnwerkersledders, waarna Bridge
man ©en bespreking hëeft gehad met
Lloyd George ien andere leden van de
regeering .Men gelooft, dat Bridgieman een
nieuwe formule beeft gevonden, welke
men hoopt ,-dat de mijnwerkiers zullen
aanvaarden.
Men is dus vol hoop en goeden moed.
Maai* toch is er allerminst reden voor
optimisme. 1
De extremisten zitten nu, evenmin als
verteden jaar October bij de staking van
de spoorwegbeambten, stil. Er zijn ver
ontrustende berichten over plundertochten,
die bewijzen ,dat de radikaalste ele
menten uit den band beginnen tie springen.
De regeering staat voor een heet vuur
mein denfce mi-et licht over een mijn-
werk-ersstaking, die nu reeds leien week
aanhoudt maar 't vuur kan nog veel
hèieter worden. H-et extremisme waagt on
getwijfeld door deze staking we|er een
kans. N - f
De Timles is dan ook zeer pessimistisch
gestemd. De leiders der mijnwerkers en
spoorwegbeambten hebben, mleient het.ffad,
bet heel© gebouw van de Britsche vak-
vereenigingien waaraan vijftig jaar gewlerkt
is, in gevaar gebracht. De* tijd tot ver
mijding van een ramp is kort. „Wij zijn
aan den rand van den afgrond."
Nooit is het tijdstip geschikter geweest
voor de orakelspreuk, die Lloyd Georgia
vorige week de openbaarheid inslingerde:
„Het kan binnen ©en paar uren vrede
zijn, maar de toestand kan zich ook ont
wikkelen tot den grootsten strijd, dien
het land ooit gestreden heeft."
De Engelsche regeering heeft zich alvast
voor den strijd gewapend met het Wets
ontwerp ,dat haai* buitengewone bevolegd-
heden verleent |e,n heden in het Lager
huis in tweede en derde lezing wel zal
aangenomen worden.
Opmerkelijk is nog, wat de Daily Mail
meedeelt aangaande de kosten van de
staking, toen zij nog maai* 3 dagen ge
duurd had. Het land heeft in drie dagen
2.2150.000 ton kolen verloren. De mijn
werkers hebben 2.700.000 pond sterling
aan loonen verloren, betgelen bijna even
veel is als de geheel© kas van hun fede
ratie.
Behalve de millioen mijnwerkers, zijn
100.000 arbeiders werkloos geworden.
Weg met het huwelijk.
Zooals men weet, aldus lezen wij in
de „N. R. C." heeft het bolsjewismle zoo
genaamd ook ge-brokan met eten aantal
„verouderde" Wiestersche rechtsbeginselen
in zake h u w e 1 ij k, wettige en natuur
lijke kinderen en de-rglelijfce. Maar er zijn
blijkbaar nog bolsjewistische ambtenaren,
die nog geestelijk verstrikt zijn in die
achterlijke denkbeelden. Dat moet zteïfs
het geval geweest zijn te Moskou, in de
hoogst eigen residentie van Lanin, in het
brandpunt v,an den aller schoonstee „voor
uitgang".
De Prawda zJelf vertelt bet, mlet de ïioo-
dige verontwaardiging natuurlijk. Er was
e-en communiste, -die tweie kinderen had
van een man, met wien zij noch kerke
lijk noch -burgerlijk getrouwd was, maar
met wien zij reeds tien jaar als gehuwde
leefde. Op haar arbei-dsboekje heeft het
bolsjewieksch militie-commissariaat nu
deze vermelding geztet: „Ongetrouwd, met
twee onechte kinderen". D-e Prawda is
van oordeel, dat die notitie van de kamle-
raden van bet militie-commissariaat aan
de donkere tijden van de tsarlen-regeering
herinnert. H-et geheel vrijle huwelijk is toch
een van de „veroveringen" van de revolu
tie. En door zulke notities werken zij
er toe mede het nog bestaande achterlijke
„wantrouwen' 'der vrouwen tegen het vrij©
huwelijk en ztelfs tegen het enkel burger
lijke huwelijk te doen voortbestaan. Op
dit gebied is juist de tegen-revolutie en
de geestelijkheid nog „mlet zooveel succes"
aan het werk. Het artikel verlangt dan,
dat de autoriteiten ©r aan herinnterd zul
len worden, dat er in Sovjet-Rusland „geten
ongehuwde mo-ed-ers en geen onechte kin
deren zijn", maar zonder onderscheid mote-
ders en kind-eren.
Diep treurig voorzeker.
Landverraad.
Te Kiel mo-et ©en gieval van landver
raad ontdekt zijn. Het gaat om het ver
raad van plannen en apparaten van duik-
booten aan Japan en Spanje. De plannen
werden uit het geheime archief van de
rijksweer gestolen. De vroegere marine-
luitenant von Berck-em is in hechtenis
genomen. Ook zijn verschillende dekoffi-
cieren en ploegbazen van de werf gearres
teerd.
De veepest in België.
Niettegenstaande de menigvuldige ge
ruststellende verklaringen, wielke door den
minister van landbouw worden afgelegd,
is alle gevaar voor verdere uitbreiding
van de veepest nog niet geheel geweken.
Blijkens ©en officieel© mtededeelinig, beston
den er in de eerste helft van October
nog 19 haarden van besmetting en moes
ten 219 stuks vee worden afgemaakt. Se
dert dien deden zich nieuw© .gevallen voor,
vooral in de omstreken van Gent en in
Walenland. Nu hoopt men, dat, dank zij
de beerschende koude bet kwaad spoedig
zal afn-erhen. (N. R. C.)
Wordt Schotland droog?
Zeveln jaar geleden werd een wet
aangenomen, waarbij werd bepaald',
dat uiterlijk in 1920 in Schotland een
referendum moest plaats hebbten over
de idrankkwnstie.
De-ze stemming geschiedt, wanneer
minstens 10 pro-ciertt jdeir bevolking zich
daarvóór verklaart, in elke gemeente
afzonderlijk.
De 'deelnemers aart het referendum
zullen zich voor -eien der volgend» drie
regelingen moeten uitspreken
le. de huidig» toestand;
2e. de verloven voor drankv-erkoop
per glas wordien in de gemeente met
25 pot. verminderd'
-3». »r wordt 'geien verlof 'meer ge
geven.
Zelfs wannienr 1de- mleerderheid zich
voor afschaffing der verloven uit
spreekt, dan nog zal het drankverbod!
niet absoluut zijn. Volgens d-e wet van
1913 blijft ook in dit geval ld© overheid
bevoiegd om, zij! het dan ook i'n slechts'
zieier hijizond-eré gevallen, Verlof te ge
ven tot liet openen van e-en café o-f
bar. Overigierts wordt ld» Verkoop ijnhtef
groot door d» wieit volstrekt niet aanga-
tast en iedereen mag! wijn en alco
holische drankieln in huis hebben voor
ei-gen gebruik.
Tot opheffing van „vlérlof" móeten
er zich minstens ,35 pc-t. van al d-e
Stemgerechtigden voor die oplossing
hebben uitgesproken en die 35 p'ct.
moeten op z'm minst 55 p'ct .vormen
van het aantal uitgebrachte stem!men.
Wordt die m,»erderbeid hief bereikt,
dan wonden d» stemmen, welke voor
die oplossing worden uitgebracht, ge
voegd bijl de- stemmen voor de tweede
oplossing, n.l. het .Verminderen van
het aantal veld oven niet 25 pet. Dit
is de waarschijnlijkst» uitslag vain het
referendum'.
Schotland zal dus vermoedelijk n iet
droog worden, maar zijln peil met een
kwart verlagen.
Althans wait heit aantal Vergunningen
betreft.
Ver dei* blijft dan alles bij1 h-et ou'de,
-Maar 'tis' mogelijk, dat. die- uitslag
Strenger is, daar uit'Amerika e-en groot
aantal propagandisten zijn gekomen en
Puss.foot zelf in. 'aantocht móet zijh.
Korte Berichten.
Te P-arijs heeft zich een comité ge
vormd om in het hart van de stad. ©en
monument te stichten aan de nagedachte
nis van generaal Léman. Dit gedenkt-eeken
zal een blijk van dankbaarheid van de
stad Parijs aan België zijn.
De Hongaarsche regeering hleieft be
sloten aan bet vaste personeel der staats-