No 305 Dinsdag 38 September 1930 34e Jaargang FEUILLÉTÖN. Reclames Buitenland. REFORMATIE EN REVOLUTIE. WALCHEREN's WEGEN. Rugpijn bij jonge menschen. Uitgave van ijl J£&axo1, Venn]. LUCTOR ET EMERGO, gevestigd te Goes. Hoofdbureau 'te Goes: fcANGS VOtRSTSTRAAT 219,. (Telefoon No. 11), Bureau te Middelburg: flRMA F. P. DHUIJ L. BURG. Drukkers: öosleibaan Le Coiötre, Goes. ve Zeeuw VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG. Aboanemienlsprlja: Pr§3 per 3 maanden fr. p. post f2.5Q Losse nummers fO.Ofl Prjjs der AdvoïtenltiSil: 1 —4 regels f 1.12, elke regel meer 28 cent Eenzelfde adv. 3 maal geplaatst worcH 2 maal berekend. Bi} abonnement belangrijke korting Kleine advertenties 75 cent Bewijsnummers 5 cent. Eén afgezaagd onderwerp. Reeds zestig en meer jaren geleden verweer den Groen in. De Nederlander en Ida ;Gosta in Die Heraut zich tegen Rome's aantijging dat Revolutie en Reformlatie stoelen op éénzelfden wor tel. iKiuyper toonde meermalen, ook tegenover zijn vriend Schaapman, het Idwaze Ider bewering aan. Thans ontspon zich weer een debat over deze zelfde vraag tusschen. D' e_ Maasbode en Het. Vaderland. Laatstgenoemde redactie, hoe goed ziji 'took bedoelt, moest 'ttegenover eerst genoemde afleggen, omldat. zij; den na druk meer legde op de door de Re formatie verworven vrijheid van g e>- weten geliefkoosde uitdrukking der modernen- dan op ife door de1 Reformatie bevochten vrijheid in ge- bon denheid' aan Gods Woiord. De Eratosche revolutie het wettig kind van de Reformatie, terecht^ schrijft De Nederlander, weigert Dl© Standaard oyer deze nog, aL afgezaagde bewering het debat te her openen." Trouwens een dergelijk debat overtuigt niet. Een Roomschê, die er zich door overtuigen liet, zou in be ginsel de Reformatie goedkeuren. Ja ren geleden lazen we in ©en katholiek blad een artikel waarin voorkwam de uitdrukking „gezegende kerkhervor ming"; maar dat was in een artikel, hetwelk blijkbaar zonder bronvermel ding aan een ander blaid ontleend was. Dit derhalve slechts in 't voorbijgaan. De 'Nederlander, die zich ook in 't debat mengt, handelt anders. Zijl redeneert nieit, doch laat de feitieln spreken. Zij erkent dat hier te lande in jdè vorige eeuw het Protestantisme hij het volk in kracht is achteruit gegaan. Maar dit komlt, omdat stelselmatig aan het volk de Bijbel, waarop de Refor matie steunt, jis ontfutseld (door del bestrijders ider Reformatie', namelijk Öe RoomscWKatholieken en de (libe rale) Protestanten. „Niemand die -onze binmeniandsche (geschiedenis kent. kaïn ontkennen dat He denkbeelden welke in de vorige eeuw het staatkundig en sociaal leven hebben overheerscht, van buitenaf zijn gekomen, en dat in dat deel van ons volk, hetwelk door de liberale elemen ten geheel uitgesloten was van hjeitj publieke leVen, de beginselen der Re formatie in stand waren gebleven." En dan laat de redactie volgen, een open 'geschrift van 1793, geschreven door belijdende Christenen naar aan leiding van poeslieve manifesten van Dtutailouriez ien Daenidels en liet Comiité- revolutionair om zich met 'hen te ver- eénigen tegen deii.^wreede(n) Nassau en zijd verfoeilijke echtgenoot©. Inden uitersten nood, terwijl Du- Wij lazen ün „De Maasbode" het volgend ■artikel, geschreven door H. Visser van Wouw, dat zeer zeker ons, Zeeuwen, interesseert. „Een rechte fijn is de kortste verbinding tusschen twee punten." Toen we, zetelende op de banken van de ■eerste klas H. B. S-, voor het eerst deze wis kundige waarheid vernamen, vonden we het met .al onze lotgenooten vreeselijk flauw. En na de klas werd de leeraar, die er werkelijk nog een hoogen boom over opgezet had ook, voor erg aanstellerig uitgemaakt Met ,heël wat wiskundige en niet-wiskundige kwesties hebben we sedert dien onze hersens moeten pijnigen, vóór we ons enkele maanden geleden, op een fietstocht over het eiland Wal cheren, die meetkundige stelling weer her innerden, en moesten erkennen, dat er blijk baar veel meer in zat dan we destijds ver moedden, en die aanstellerige leeraar, waar over wj) ons toen ergerden, toch werkelijk een zeer knap man geweest moet zijn. Ten minste onze voorouders hadden blijkbaar dik wijls hoogloopend meeningsverschil met die waarheid. De wegen op Walcheren zijn niet beter, en ook niet slechter dan het gros der verblin dingen tusschen steden en dorpen in het overige Nederland. Voor het m^erendeel zijn het behoorlijk onderhouden klinkerstraten; een enkele maal wordt je wel uit je mijmeringen ojpgeschrikt, als je voorband over een putje huppelt, of klaagt je fiets een paar honderd meter lang over het uitblijven der straat- makers, maar erkend moet worden, dat die inconvenienten zeldzaam zijn. Ook de grind wegen zijn voor het overgToote deel in orde. Maar het merkwaardige van de wegen op mouriez reeds over de grenzen wais en geen andere hulp dan die van 2000 Engelsohe gardes; zonden genoemde burgers op diens proclamatie een j#f- wij'zehd antwoord, waarin zij hun ge hoorzaamheid aan en vertrouwen op God deden uitschitteren, onder ande ren in deze woorden: „God, z©g't al wederom) onze Bijbel, kan verlossen door velen of door weinigen. Van Hem bidden wij! moed voor onze benden, wijsheid én bedaardheid voor onze krijgsoversten, standvastigheid voor onze regenten en stadhouder; '©en- dracht voor allen. Van Hem bidden wij! Water voor onze s'trooimen en Win den tot onze; hulp. f1) Het schrijven) eindigt; Vrees voor dien God, welken, wij' ©eren, en voor dien Bijbel, op welken wij' steunen." Ziedaar wat op dat ©ogenblik zij1 die „steunden op den Bijbel" aan den Frajnschen geweldiger durfden ant woorden. Welk een moed, welk een kalmte en vastberadenheid, en toohi welk een potmioed, welk een Gods vertrouwen. Was De Ned. vraagt 'taain De M aasb od e de geest der Reformatie geweken, of vervangein, door Iden geest der Fransohe Revo lutie, en kan dat blad ontkennen, dat ook thains nog diezelfde geest een goed deel van ons volk bezielt en steunt i In Green's; Handboek (aldus De N e- derlander) wordt aangeteekend9 Maart overtocht naar Holland beproefd; werkzaamheid en moed betoon der bbl- landsche scheepsmacht, en een g e w e 1- dige stoirm uit het noordw e s- t e n deden Bum-oiuriez van de landing afzien. Braun. Door wegvalling van twee woorden, is itn de noot in ons buiten!anldisirih. overzicht in ons vorig nommieir piet tot zijln recht 'gekomen omzie pietde- deeling dat m|et Braun Coi. in 'tvers Van Iden Getntsciben sollicitant bedoeld wordt (de burgemeester van Gent: Braun, en diens aanhang. Een verbijsterend voorstel. Er is ©en vlugschrift verschenen van Iden heer v. Buuren, directeur Ider Clhrl, Kweekschool te Leeuwarden onder den titel „Een verbijsterend voorstel, een woord n.a.v. de bedreigde positie der Vrijie Christelijke Sobool." Dat „verbijlsterend" voorstel is uit gegaan van een rédacteur van „Die School met den Bijbel", namelijk om een dankstond te organiseeren, Voor het 'Lot stand komen Ider Inieuwe school wet. Een voorstel orn een dankstond te organiseeren verbijsterendIn derdaad' leen verbijsterende tituleeriag. Reeds in ons nommer van Maandag Walcheren zit 'm hierin, dat z(j een over tuigend, zichtbaar bewijs vormen tegen de algemeen gangbare opinie, dat het karakter van een mensch uit zjjn daden af te leiden is, en dat 'kleine trekken onmiskenbare teekenen zjjn van bepaalden aanlegwant hielden die wiel steek, dan zouden de Zeeuwen, die eenmaal de wegen van Walcheren traceerden, een gluiperig, 'kronkelend, intrigcerend, onbe rekenbaar, niet recht-döor.zee gaand slag van. menschen geweest hebben moeten zijn. Maar hier zijn debatten over volkskarakters niet toelaatbaar; laten we alleen constateeren, dat hoe het karakter van. de oude Zeeuwen ook geweest moge zijn, rond dan hoekig, wij aan hen danken die wonderlijke, onverklaarbare grilligheid van |de wegen op Walcheren, die door de telkens wisselende uitzichten, waar voor een toerist zich telkens geplaatst ziet, een tochtje over het eiland tot een speciaal genoegen maakt. Natuurlijk zjjn er op Walcheren ook zeer correcte, 'kaarsrechte wegen met moderne breedte, als b. v. die langs het kanaal van Middelburg naar Vlissingen, en die waarmede men van over Zuid-Beveland Middelburg be reikt. Er is een rechte, Waaie keiweg van Middelburg naar Veere, en ook de groote rijks weg, die van Middelburg over Serooskerke en Oostkapelle naar Domburg leidt, heeft, hoewel met verschillende fraaie momenten en gaande door flinke, (welvarende dorpen, waar frissche 'kinderen in de aardige Zeeuwsche kleeding rondspringen, als zoodanig niets bij zonders. Maar een echte typische Walchersche weg is b. v. die, welke van Middelburg uit, dwars over het eiland, naar zee toe loopt. Die slingert door de deinende korenvelden als een dronken kip over het boerenerf, en tel kens en telkens weer ontmoet men een on verwachte wending, een rechten hoek, waarna tusschen de (heggen, die den weg belijnen, door, voortdurend nieuwe vergezichten op de wel verzorgde lage landen, met de bolle duinen op den achtergrond in het verschiet, zich hebben wij aan de hand van geschrif ten van dr. 'Kluyper aangetoond dat er wel degelijk dankensstof is. Het vlugschrift ontkent dit. Met een goede bedoeling; dat zij toegegeven. Hiji 'ziet de positie der vrije school bedreigd. En in zooverre geven wij hem gelijk dat hij1 Ide brandklok luidt. Wijl voor ons zien dit gevaar zoo niet in- doch wekken gaarne de voorstan ders ider vrije school op om toe te zien en op té passen. Zulk een waar schuwing is altijd goed. Maar nu hebblen wij al van 1880 af ons tegen die kreten van „de vrij-- heid wordt belaagd" schrap gezet. In 1886 waren er vrienden, die Rijkssub sidie voor de Clir. school Vrijhéididoo- dettild vonden. .Wij hebben herhaaldelijk tegen dergelijke dikke woorden gei waarschuwe. Het Rijkssubsidie is ge komen, en is de vrijheid der vrije school nu gedood? Immers neen. Natuurlijk boette de vrije school iets van haar vrijheid in. De over heid moet welen of het overheidsgeld goed besteed wordt. Er zijn nu een maal aan de aanvaarding' van over heidssteun voorwaarden verbonden. Wij ontkennen echter dat deze de po sitie 'der vrijie Christelijk© school be dreigen. Dergelijke Idikk© woorden komen er in Id it vlugschrift meer voor. Zoo on der anderen waar de schrijver zegt dat Ide leiders der R. K. én C. H., Lobman en de minister voorop, de wenschen der voorstanders van de Vrijé School aanvallen zoo fel „alsof het tegen een troep bolsjewie ken ging", terwijl „enkele kamer leden van de linkerzijde veel voor onz© wenschen gevoelden; dat maakt de ges chiedenïs no g hatelijker." De voorstanders der Vrijie School hebblen deze oipzette 1 ij'k"e kren king van een hun dierbaar beginsel gevoeld als een beleediging waarvan de herinnering nog nagloeit." „De geheel© georganiseerde Chris telijke schoolwereld, bij wien (wie?) mén allereerst had moeten v r agn hoe de Wet diende te worden! ingericht, werd met ©en vinnig ge baar op zij' gezet." „Wat van ónze (onzen?) kant kwam' werd genegeerd, wat van de over zij naar voren werd gebracht, werd poeSlief ontvangen." Wij! drukken niet verder af. Wij ver diepen ons niet in Ide vraag of derge lijke 'dikke woorden niet gevaarlijk zijln, voor de waarheid en voor een juiste antirevolutionaire beschouwing óp elk punt van aanklacht. D'ez'e aanhalingen zeggen al genoeg. Wij' merken alleen op dat Ide be doeling van „ide vrije school voor heel de natie" nooit geweest is de vrij1© Christelijke school; dat was ook niet bloot geven. Het is raadselachtig, waarom die weg, en mog verschillende andere op het eiland, zijn roer zoo weinig recht kan houden, dat nauwelijks een paar honderd meter achtereen dezelfde richting gehouden wordt Er liggen weinig hofsteden, die aangeloopen zouden moeten worden, er zijn geen natuurlijke hin derpalen te vermijden. De woningen, meest kleine, stijllooze, kraakzindelijke huizekens, liggen veelal een steenworp van den weg af, dikwijls bedolven onder de klimrozen, steeds in een 'klein tuintje, bont van bloemen. De dorpen zijn 'klein, een vriendelijk kerkje in het midden, een groepje huisjes er rondom gedrongen. Maar deze vereischen de scherpe wendingen niet. Voor het moderne verkeer; speciaal auto verkeer, zijn de meeste wegen op Walcheren dan ook ondingen. Zelfs op een gewopje ouderwetsche fiets is bij- de ontelbare rechte hoeken oppassen de boodschap. Slechts bij hooge uitzondering zal men er dan ook een auto tegenkomen; de vele bochten brengen zelfs den kalmsten en voorzichtigsten chauf feur tot wanhoop. Ook zijn zjj te smal naar tegenwoordige begrippen: een meter of vijf a zes. Maar als natuurschoon is Walche ren niet Zeelands tuin? en tot het bewon deren van -een der allermooiste hoekjes van het toch al zoo apart-mooie Nederland, bie den zijl juist door het grillige gekronkel eem ongezochte, doch Uitgezochte gelegenheid. Van de typische wegen zijn er vele. B. v. die, welke afdaalt in het polderland van uit het oude Veere, een dorp nog slechts, ineen geschrompeld rond den ouden dom en het coquette raadhuis binnen de groene wallen, die, Inui in wijden kring gelegen, nog aangeven, tot hoever eens de stad zich uitstrekte, welke in de 16de eeuw meer inwoners bij de groote vaart had, dan thans de geheele gemeente inwoners telt; welke loopt door het lage land over het gehucht Gapinge naar het bloeiende Serooskerkedie van Middelburg over Grijpskerke naar Oostkapelle; van Oost kapelle naar Aagtekerke; van Middelburg naar de opvatting van het Unierapport. Men. leze er de geschiedenis maar op na. Overigens gelooven wijl 'dat de kri tiek in deze brochure meerendeels ge volg is vatn verschillend uitgangspunt en verschillende conclusie. Wij' zijd 'tin kiezen eeins.m>e't ide Nederlander. Het spreekt vam zelf dat als iemand een beeld ontwierp van „een vrije school voor heel de natie", dit ér heel anders uit zou zien dan hetgeen ons de wetlde Visser geeft. Maar aan zoo'n beeld in 't afgetrokkene hebben we niets. Dié taak van den wetgever was een vrijie school te ontwerpen, geheel uit dé publieke kas betaald, en daarnaast een "openbare school, waar bij t evens gezorgd moest wonden ida;t 't'algemeen© |doel volksontwikke ling bereikt wend, en dat 'de een© soort scholen de ander© niet met min nobele wapenen kon bestrijden. Bij; zijn beoordeeling" hau hiji aller eerst behooren te hebben gelet op de beweegredenen, idie tot de door hem aangevallen beslissingen hebben ge leid. De Nederland© r komt ook op tegen Ide klacht dat d© minister hadl moeten rekening houden met de vak1 vereenigingeln. Dajn zou, merkt de redacteur terecht op, de schoolstrijd' in nóg hatelijker! vorm dan tot nu 'toe zijd overgebracht: op het Cihr. terrein. Aan 'tliidmaat- sohap van een „Boinid" zekere voor rechten 'te verbinden. Dat hieruit con currentie onderling moest ontstaan, en de op zichzelf staande school in een hoek zou worden geduwd, ligt voor de hanld. Elk schoolbestuur zou te kiezten hebblen gehad tusschen Bonid K, B, enz. En die door den Staat bezoldigde inspecteurs! Welk een strijd onder die Christelijke groepen zou dit veroor zaakt hebblen. Zoioals 'tnu is, is 't 'gloed. Het aan gaan van bonden, het benoemen van eigen inspecteurs staat ieder vrij', maar dan op eigen kosten, opldat géén rich ting van Overheidswege worde begun stigd. i ïtttusisohen blifve men eendrachtig strijden voor de bevordering der Vrije Christelijk© School; en 'tegen iedere ongeoorloofde aanranding van de vrij heid dier School. Dat zal zijln in deh geest van „Groen van Prins terier en Piersom en Kiuyper en Lobm'an in zijn vroegere (eti latere) periode." De toestand. Poten en Russen onderhandelen te Riga over iden vrede enVechten aan de verschillende fro.ntged.eelten, dat het een aard heeft. De Bolsjewikl Biggekerke en Meliskerke (de oude Zeeuwen schijnen wel erg „kerksch" te zjjn geweest), en van daar over Zoutelande achter de dui nen, welke hier in haai- stroeve fijnen uit de verte gezien, op rotsformaties lijken, naar Westkapelle, het oude dorp, dat als wacht post ligt achter den basalten zeedijk. De meest .interessante lijkt ons die (reeds genoemd), welke van Middelburg uit dwars over het eiland, zonder de dorpen te door snijden, naar de Domburgsche duinen loopt, steeds draaiend en kronkelend, meest ver gezeld van heggen, waarin wilde rozen bloeien (het laatste gedeelte, bij Domburg, heet officieel „de Roosjesweg"). Reeds in Middel burg, dat zelf soms wel een doolhof lijkt, vergist men zich gemakkelijk in de richting; vanaf de Markt met het beroemde middel- eeuwsche raadhuis vereischt het eenige kennis in loco; om den overgang der vroegere wallen te vinden. Dan door het vriendelijke voop- sfadje, dan in het vrije veld. Da.n ziet men. in de verte de roode daken van Grijpskerke, 'n speelgoeddorp rond 'n speelgoedkerk; men ziet het links van zich, dan weer rechts, dan weer rechtuit, dan is het weer geheel verdwenen, en blijkt het achter u te liggen, om dan weer rechts op te duiken. Van weers zijden takken zijwegen zich af; zonder de onvolprezen en onvolprfjsbare A. N. W. ,B.- wegwfizers zoudt u rond de dorpen dolen als Prikkebeen met zjjn familie rond den mast van het roofschip. Een eind verder rijst het kleine Aagtekerke. Hebt u voor uw poes wel eens een portie te warme melk neergezet? Voor wie geen muizen in huis heeft, rep. anderszins geen kat houdt, de volgende dierstudie: de poes komt hongerig aangeloopen, maar zoodra zjj het schoteltje ziet rooken, wordt vaart in gehouden, een wending naar links genomen, een boog van 90 gr. beschreven, kop- voor uitgestoken, omgekeerd, voorzichtig weer een boog van 180 gr. naar links gemaakt, dan een pas voorwaarts, kop vooruit tot over den rand van het kommetje, schielijk weer De menschen boven die veertig we ten, dat rugpijn vaak een nierkwaal aanduidt, maar jonge menschen denken niet altijd hierover ma. Jonge mannen wijten het dikwijls aan hun bezigheden en jonge vrouwen aan; haar geslacht beide gevaarlijke en mis leidende gevolgtrekkingen, als de nierea de werkelijke oorzaak zijn. Er is niets, wat dan meer onmiddellijk© verzorging vereischt. Verwaaxloozing sluit ernstige verschijnselen in zich als rheu- matiek, nier-waterzucht, steen, ontstoken nieren en blaas, ischias, spit, graveel en zelfs ongeneeslijke ziekten. Onmiddellijke behandeling vereischt in sommige opzichten zelfverloochening. Velej van d© zoogenaamde genietingen dies le vens zijn slecht voor de nieren. Zwanej maaltijden, alkoholische prikkels en onge regelde gewoonten dragen bij tot vorming van overtollig urinezuur en tasten de teert pierfilters aan. En nog erger staat u U wachten, als dit kwaaddoend vergif aan de nierfilters ontsnapt en in de spieren, zenuwen en gewrichten kristalliseert. Begin verstandig te leven en gij zult beginnen gezond te worden. Gij kunt uw herstel bevorderen door de nieren met Foster's Rugpijn Nieren Pillen te verster ken. Dit geneesmiddel dient uitsluitend voor het regelen en heefen der nieren en blaas, en gaat zoodoende de kwaöei gevolgen van urinezuur tegen. De werk zaamheid der nieren wordt hersteld, het bloed weder gezuiverd, en de opgehoopte vergiften en vloeibare onzuiverheden wor den geleidelijk uit het lichaam verdreven. Op elke echte doos Foster's Rugpijn Nieren Pillen komt het handelsmerk de man met zijn handen in de lendenen voor. Te Goes verkrijgbaar bij de Paauw. Co., te Middelburg bij fa. C. Sehulte Co. h f 1.75 p. doos of f10.p. zes doo- zen. (46) moeten op de meeste strijdpunten voor. de Polen terugtrekken. Grod'no is 'reeds, door Idle laatstem genomiein, waarbij' tal rijke 'gevangenen gemaakt zijn en'veel buit veroverd is en hun laatste ver overing is Wolkowysk, 90 Kj.M.: ten Oosten van Bjelostok. Ook van generaal Wrangel krijgen de Rooiden flink klop. Zij trekken oven den Djnepr terug en dé ruiterij) van Wrangel nadert Jekaterinoslaw. Eigen aardig is 'bet bericht, dat jcle belangd rijke Turksche munitiefabrieken, |d.i© dé Diuitschers 'tijdens den oorlog ge1- organiseerd hebben en die toen all© Turksche legers voorzagen, nu onder, Fransche controle komen, teneinde Wrangel's leger te voorzien. Zal zulk een besluit weer niet in de Ententelanden tot allerlei conflic ten aanleiding kunnen geven? teruggetrokken, dan -weer een halven boog terug vdan doet zij, of 't eten haar absoluut niet meer aangaat, wandelt weg en zoekt een plaats in het zonnetje, waar ze met dei pooten onder het lijf dubbelgevouwen zalig- dommelend wacht, tot straks de melk ge nietbaar- zjjn zal. Ze weet heel goed, dat het schoteltje niet wegloopen zal er zijn onder de twee- en viervoeters geen grooter phleg- matici dan de felis domestica. Maar als ge u een goed idee wilt maken, hoe een der Walchersche wegen in de buurt van Aagte kerke draait, dan moet gij u voorstellen, dat het dorp, dat daar als weggekropen onder het groen ligt, de schotel te heet© melk is, en gij. zelf liet kaltenspoor volgt. Eerst gaat gij; er recht (ten minste „recht" volgens Wal chersche wegen-begrippen) op af, op korten afstand ervan plotseling een buiging, dap ligt het plaatsje rechts, dan weer links van u, eindelijk is men er zoo dicht bij, dat mep. meent, er direct binnen te zullen rijden en dan buigt opeens de weg zich scherp naar het Noorden, en al komt er nog weer een kleine buiging in die richting (de kat kijkt weggaand meest nog even om), verder en verder blijft het dorp achter u liggen, en ten slotte bereikt ge het in het geheel niet, ten zij ge verderop een al even zonderling kron kelenden zijweg inslaat. Er zijn drie hoogten, vanwaar men het heele eiland overziet: de „Lange Jan" ter Middelburg, de stadhuistoren van Veere, en de oude eenzame reus van Westkapelle, die zijn lichtbundels over zee doet flitsen. Vanaf dezen kan men de grillige Walchersche wegen volgen, ze zien draaien en wringen tusschen de landerijen,- ze zien samenkomen e/i weer scheiden. En de waarheid van de rechte lyn, die de kortste weg was tusschen twee pun ten, 'komt u zeer diepzinnig voor, en haast even onbegrijpelijk als. aan de oude Zeeuwen, die er hij hun wegaanleg geen weg mee wisten.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1920 | | pagina 1