No 864 Woensdag 11 Augustus 1SISSO S4e Jaargang Buffenlaj®! Uitgave van 'te Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO, gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: LANGE VORSTSTRAAT 219. (Telefoon No. 11), Bureau te Middelburg: FIRMA F, P. DHUIJ L. BURG. Drukkers Dosterbaan Le Gointre, Goes» VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG. Abonnementspr^js-s Prfjs per 3 maanden fr. p. poet f2.5Q Losse nummers 0.05 Prijs der Adverïe»tiën: 14 regels f 1.12, elke regel meer 28 cent Eenzelfde adv. '3 maal geplaatst wordt 2 maal berekend. Bij abonnement belangrijke korting. Kleine advertenties 75 cent. Bewijsnummers 5 cent. Godsdienst is privaatzaak. Zoo zeggen en schrijven de sociaal- democraten hier en elders. Toch is dit Èn de praktijk niet waai'. Hét ware beter, dat zij, gelijk 't is, ons voorhielden: De Godsdienst is bét voor werp onzer voortdurende vijandschap. Godsdienst en Socialisme is een te genstelling. Zij verdragen elkander even min als vuur en water. Hun Bebel heeft dit zelf eens gezegd. Opdat dan ook niemJand zich door den schijn van een vriendelijk woord aan bet adres van den godsdienst door deze hee- ren late beetnemen, brengen wij af en toe eenige uitspraken van voormannen van dien kant in "herinnering, waarin het leugenachtige van hun zeggen aan het licht treedt. Een Belgisch socialist, thians minister, zeide: „Wanneer men ons vraagt wat onze godsdienstige denkbeelden zijn, dan zullen wij met Liebknecht zeggep„w ij zijn godloochenaars!" De bekende Bebel gaf in antwoord op een rede van een geestverwant, die het afkeurde om de menschen door die leus te misleiden, het volgende: Ieder mensch, die hersens in zijn kop heeft, weet, dat godsdienst en wetenschap on- vereenigbare dingen zijn. Daarom1 is door het wetenschappelijk karakter van ons program ieder misverstand in dit opzicht uitgesloten"-. Doch hij voegde er aan toe: „Wanneer wij echter met de plannen der vrijdenkers meegaan en verlangen, dat ieder socialist atheïst moet zijn, dan richten wijl een onverschuifbaren scheidsmuur op tus- schen Ons en degenen, die niet zoo denken en nog Ver van ons afstaan. Allen, die op weg zijn naar de sociaal-democratie zouden weer worden teruggestooten. Maar dan ook zou het gedaan zijn met de macht en den in vloed der-sociaal-demo crafen; Daaruit volgt, dat wij de partijl niet tot een laboratorium1 van vrijdenkers of vlrijj- godsdienstige proefnemingen moeten ma ken, en dat wij ons er beslist tegen moe ten verzetten, dat men de zinsnede uit ons program „godsdienst is privaatzaak" verandert of opheft". De welbekende Van der Goes schreef: „Zoodra de arbeider tegen de slavernij van het kapitaal in opstand is gekomen en alzoo een nieuw mensch geworden, wordt de kerkelijke vertroosting voor hem zinledig en vervalt de godsdienstige behoefteH ij kent thans voor het eerst den oorsprong van zijne ellende, de voorwaarden van z ij n verlossing... Hoe men de revolutie in zijn binnenste ook zou moeten verklaren, ontkennen als histo rische gebeurtenis kan men haar niet. Het socialistische proletari aat is godsdienstloos. In zinspeling op het feit, dat de frie- sche koning Radboud op het laatste oogenblik weigerde zich te laten doopen, voegt hij dan daaraan toe„Ook wij geven verre de voorkeur aan een plaats onder onze geestverwanten in een oord, dat wij niet nader zulten noeinen(l), bovlen een zetel in hoogere gewesten, waal' onder anderen dr. Kuyper de toegepaste en ar. van E:eden de theoretische deugd (en dat tot in alle eeuwigheid) vieren zullen en bezingenNeen, de heer Kuyper heeft onze staatkundige partij1 buiten de zedelijke gemeenschap hier op aarde geplaatst; zoo hopen wij ook later bij dit isolement te mogen volharden; en een hemel vol klerikale en ethische schot schrijvers en demagogen, die ook daar waarschijnlijk een 'hoog woord zullen voe ren, 'heeft voor ons, wij bekennen het, weinig begeerlijks. Welke onze tekortko mingen mogen geweest zijn, en hoe zwaar dj ons (niet onverdiend) zullen worden aangerekend, w ij vragen als een ge nade, zoo w ij het niet mogen eischen als een recht, door ge en geblaf van Christenhon den gestoord te worden irï on zen laatsten slaap". (1) Men merke op dat deze schrijver destijds de hel nog aanduidde als de plaats die hij niet nader zou noemen, terwijl nu zijn partijgenoot Kleerekoper Ier als jj,de hiernamaalsche zeer langdurige kre- matie"_den draak mee steekt. Dat is hun privaatzaak. Een privaat- zaak, zeg idat wèl. Maar privaat beeft meer dan één beteektenis. Geen anti-godsdienstig karakter. Wij_ hebben tegenover oud-minister freub in herinnering gebracht dat wij nie t riericaal .zijnen hebben daaruit het be sluit getrokken dat het ralliement (her- zanieling) der liberale fracties onder zijn leiding in 1922 niet zal mogen geschieden ajs in 1918 onder de leus: tegen het elericalisime. Hij heeft dit trouwens naar het schijnt zelf reeds ingezien. IMalar dan zal hij een andere verzamel- leiis moeten zoeken. Welke? In het laatste nommer van „De Loods", het orgaan van den heer Treub, verscheen een artikel, waarin werd uiteengezet, dat de samengesmolten Vrijzinnige partij „in geen geval een anti-Godsdien stig karnkfer zal mogen dra gen,, noch in anti-clericalisme haar kracht ,zal mogen zoeken". Op het gespatieerde gedeelte dezer uit spraak valle de aandacht. „Geen anti-godsdienstig karakter dra gen", wat beteekent dat? Wol een godsdienstig karakter dragen? O, neen. Dat .zou positief .zijn; en de oud-minister wil het liever negatief uitge drukt .zien. „Niet tegen den Godsdienst zijn" dan? Evenmin, wanneer ge althans onder Gods dienst den Christelijken Godsdienst naar het Woord Gods bedoelt. Wij vermoeden dat alleen bedoeld wordt: niet tegen godsdienst zijn. Een ieder mag, zijn eigen godsdienst hebben; de buddhist, de heiden, de animist, de imohaimediaan, 't hangt al af van 'tland waarin hij woont. Zooals Frederik II het plastisch uit- idrukte, dat ieder mensch op zijn eigen manier mag zalig wordien. En dat hij dat zoo bedoelt, mag' af geleid Uit den oproep tot den strijd tegen het streven „om den Godsdienst zooveel mogelijk Uit ons maatschappelijk leven te doen verdwijnen en principieel in te gaan tegen alles wat kan strekken, om het Godsdienstig leven van onis volk te be vorderen en te versterken". Het is „De Loods" in de eerste plaats te doen om „godsdienstzin". Want „het feit valt niet te loochenen', dat de ondermijning van den Godsdienst zin leidt tot platte genotzucht, grof ma terialisme era egoïsme, en daardoor tot (aanwakkering van ontevredenheid, stan den- en -klassenhaat, afgunst en nijd, in een woord tot versterking der gelederen van socialisme en bolsjewisme". Natutniijk waardeeren wij de goede be doeling: van die nieuwe leüs, dewijl de erkenning er aan vast zit dat „gods dienst" en „godsdienstzin" nog wel er gens goed voor .zijn. Bijvoorbeeld voor het verrichten van politiedienst, als rem tegen den door het liberalisme wel uit geroepen; maar toch nimmer .zoo vlug bedoelden „vooruitgang"; als tegenwicht teg'en „socialisme en bolsjewisme", en wat al niet meer. Maar, afgedacht niu van de vaagheid der leus: „geen anti-godsdienstig karak ter", een leus, die desnoods een spotter als Kleerekoper nog wel aanvaarden kan; die over de hel schrijvende, deze „de hiernamaalsche izeer langdurige crema tie1)" noemt; iisi deze leius een teruggang van meer dan een halve eeuw. Zij is de leus der oude conservatieve partij'. D'e conservatieven, de voorloopers der liberalen van '48 en daarna verklaarden bij elke verkiezing: wij zijn niet tegen den Godsdienst; onze partij heeft geen anti-Godsdienstig karakter; een verklaring waarmee zdji aanvankelijk nogal succes ge had hebben. Tot het Christelijk volks deel de ihhoudloosheid der leus gewaar werd en die partij; de wegbereidster der liberalen, dien rug toeikieleridieen de Jan Rap's uit deze partij gerecruteerd, aan de liberalen toevielen. De conservatieve partij is den weg van alle vleeseh gegaan, wegens het gemis van een vast omlijnd beginsel. Dit izal ook met He nieuwe liberale partij, het maaksel Van onzen oud-minister gebeuren^ wanneer haar toekomstige leider niet zorgt dat hij de negatieve leus van thans spoedig inruilt voor een positieve leus •die pakt, en daardoor kans biedt op ral liement. Maar of diat gaan zal? x) Lijkverbranding. 5: a Ook revolutie. Eeln Indisch blad gaf onlangs een geest driftig artikel over den overleden Dr. J. A. der Mouw, wiens nagelaten wierk „Brahman" philosphiscbe poëzie heette te bevatten. In dat boek, zoo heette het, is dionysi. scbe di'onkenhteid, ongetoomde juiching, teugellooze trots over het verworven in zicht, over de zekerheid dat alles één is. In de volgende regelen was dat door den schrijver saamgevat „Ik hein de Weg, de Waarheid en het Leven, Ik zelf hen die Profeten, ben de Wiet; Ik heb geen Christus noodig, die mij redt; Mij heeft geen God mijn zonden te vergeven." Met ontroering leest men dat woord, waarin zoo duidelijk uitkomt, dat deze man met de Schrift bekend is, maar dan niet aarzelt om het woord van den Chris tus aldus openlijk tegen te staan. Alles in zijn tegendeel verkeeren, dat is de revolutie. Wat onder is boven, en wat binnen is buiten keeren, en het hei lige omzetten in 't onheilige, ook in de poëzie, ook in de propageering van Gods Woord, dat is het streven van den tijd geest, op welken het scherpé Schriftwoord past: die vuil is dat hij nog vuil worde. Het intellectueele bolsjewisme is veel gevaarlijker dan het ongeleerde, gelijk het wetenschappelijke liberalisme steeds meer kwaad gesticht heeft dan het tweedehand- sche van den gaanden en komenden man. De toestand. De bijeenkomst te Hythe hééft tot uit slag ,dat de Geallieerden het eens zijn geworden over hun houding ten aanzien van het Russïsch-Poolscbe conflict. Be sloten is de Polen zoo noodig te steunen met technischen raad, met munitie én wellicht met maatregelen ter zee, doch niet met troepen. Dit laatste juist spreekt, niet als eten boek, maar boekdoelen. Het beteekent on macht en machteloosheid om eenige hulp te bieden. Het beteekent regeeringloosbeid, verplaatsing van het gezag. De arbeiders regeeren in Europa. Het is de praktijk van het ontzettende: Heel bet raderwerk, en wat daar meer volgt. Welk een toe stand! Doch daar hebben de heieren Frankrijk met zijn revanche-politiek; En geland in zijn almachtswaan, het naar gemaakt. Intusschen rest hun niets dan weer maar lijdzaam af te wachten wat de Russen doen zullen. Lenin beteft weer nieuwe telegrammen gezonden; en de saam sprekingen te Minsk tusschen Rus land en Polen kunnen nog meevallen Hoofdzaak echter is de overwinnaars van West-Europa kunnen niets anders doen dan afwachten. Niiet zij, de Russi sche heeren zijn de baas, dank zij hunne bekendheid met de geestesgesteldheid (mentaliteit) der arbeiders in alle landen. Reeds moet dan ook naar Warschau ge seind zijn, dat geen troepen kunnen ge zonden worden, omdat de Engelsche en Fransche arbeiders een oorlog tegen de radenrepubliek niet werkeloos zouden aan zien. De Entente heeft 'die volgende voorstel len in verband met de conferentie te Minsk naar Moskou verzonden: De vredesvoorwaarden van Rusland moeten onmiddellijk volledig worden ge publiceerd. De conferentie moet fundamen- teele vraagstukken bespreken, waarvan bet sluiten van den wapenstilstand afhangt Als gevolg hiervan moet iedere poging in het werk worden gesteld om binnlen 24 uur een overeenkomst te bereiken, afdoen de om de onmiddellijke staking der ge vechten te rechtvaardigen. De volledige besprekingen van de conferentie te Minsk moeten worden gepubliceerd. Terwijl de Entente de kat uit den boom blijft kijken, heeft Hongarije kleur be kend. De regeiering te Warschau is in-on derhandeling getreden met Horthy, over diens aanbod, om Polen met troepen, mu- pitie ten ander krijgstuig en met graanleve- ringen te helpen. Te Warschau vertoeft een Hongaarsche afvaardiging, die de be sprekingen namens het Hongaarsche staatshoofd voert. Een bericht dat men overigens niet te hoog moet aanslaan. Immers er zijn ook tal van elementen in Hongarije, die liever andersom zouden doen of neutraal blijvien. De ineienzinking op den uitersten Noor delijken vleugel der Polen heeft verderen voortgang gemaakt. De Poolscbe legercon- tingenten, die tot nu toe het beste ge streden hebben, beginnen ook terug te deinzen. Ook op het Zuid-front schijnt de terugtocht geweldige verhoudingen aan te nemen. Alles samengenomen, kan men zeggen, dat het Poolscbe leger op géén enkel deel van het front meer ernstigen tegenstand kan bieden. Intusschen beeft de raad van defensie teén nieuwen oproep tot de bevolking van Warschau gericht om 'de hoofdstad tot den laatsten druppel bloed te verdedigen, daar de vijamld steeds nader komt en men reeds uit'de verte het kanongebulder kanhooren. Gisteren hebben er in Warschau 15 vergaderingen van verschillende partijen plaats gehad om over den dreigenden toe. stand te beraadslagen. Eenparig werd be sloten, de stad tot het uiterste te ver dedigen. In aansluiting met deze vergade ringen hadden er groote optochten plaats. Verder wordt uit Warschau gemeld, dat de nota der Poolsche regeering aan Rus- lahd, welke nota het draadloos station te Moskou weigerde aan te nlem'en, giste, ren via Noorwegen aan de sovjet-regeering is gezonden. Tenslotte komt uit Boekarest het be richt, dat de diplomatieke conferentie te Belgrado, waarop de Servische en Roie- jraeensché ministers van buitenlandschte zaken, alsmede vertegtenwoordigers van Tsejcho-Slowakië en Bulgarije tegenwoor dig waren, besloten heeft, elke medewer king aan een militaire interventie tegen Rusland te weigeren, elkaar wederkeerig in hun neutraliteit te steunen, ten elk verzoek om doortocht der Hongaarsche troepen naar het Poolsche front af te wijzen. Inmiddels nadert de opmarsch zijn doel. Reeds veroverden dei Russen Tsjerwin, ten zuiden van Ostrolenka, en Sokolof aan de spoorlijn OstrolenkaSjedlec. Aan deze lijn ligt ook bet belangrijke station Malkin 'en wel op het punt waar de twe'e lijnen BjelostokWarschau en Ostrolen kaSjedlec de Boeg snijden. Hunne vor. deringen tusschen Naref en Boeg en ten zuiden van de Boeg tusschen Malkin en Sjedlec maken dat men thans met rlecht van een conoentrischen opmarsch naar de hoofdstadkan spreken. De Warschau- sche bladen verbloemen het dreigende ge vaar niet meer en vergelijken den toestand met dien van Parijs in bet najaar van 1914. De regeering bereidt ©en hardnek kige verdediging voor. Maar 't zal den dapperen Polen wel vergaan, gielijk 't hun nen vaderen steeds vergaan iszonder hulp van buiten, opgeschreven ten doode. Reeds werd een oproep verspreid van het internationaal antimilita ristisch bureau aan de arbeiders en soldaten van alle landen om te beletten den oorlog tegen Sovjet-Rusland. De op roep zegt onder meer ,dat „teen overwin ning van de razende witte wereldterneur" verhinderd moet worden en verzoekt alle arbeiders en soldaten zich gereed te hou- jden voor ma s sa-dien s t weiger i n g en algemeens werkstaking. Een nieuwe martelaar. De arrestaties te Brussel in verband met de overrompeling van het Kamer gebouw door de Vlaamsche Oudstrijders (V.O.S.) houden aan. Grooten tegenzin beeft gewekt de arrestatie van dr. J. Ver- duyn, den leider der V.O.S.-bonden. Deze laatsten hebben, 800 in getal, moties aan genomen, 'en sommige Kamerleden heb ben stappen gedaan om de invrijheidstel ling van Verduyn te krijgen; doch de regeering en bet parket weigeren deze hardnekkig. Zondag 15 Augustus zal een reuzencongres nogmaals protesteteren. Ook de huiszoekingen nemen toe. De Vlaamsche pers bevat opruiende artikelen, s Wat hiervan nog eens komen zal, wanneler de regeering geen recht doet! Hongarije en de Joden. [De Nationale Vergadering in boven- Ïemoetald landl (wij zouiden zeggen 'weelde Klauter) heeft op dé lage'nlaa ter behandeling igéplaatst een voorstel van hiet liid Bnjdaveny tot regeling Van de Joidenqoaejstiie, Zijn. betoog; komt opj hét voigelnide neer [De Jolden dragen de séhuld' Van het ongelukkige lot van Hongarije'. Den Jo|den moet het grondbezit en de gronderfp'acht ontnomen worden. Jo lden mlogien taiet meer dan féén huis be zitten en overtollige woonruimte moet hun ohtnolmen worden. Aan d'e Joden mjoet geen recht tot vestiging fen geen burgerrecht verleend worden. Dé Jo den, die seldert 1 Januari (1914 naar Hongiarijé gekéuten zijh, moeten het land uitgezet. Het verm'oigen, dat 'zijl sedert den oorlog verkregen haddien, moet gecomfiskeerld (staatseigendom' Verklaard) worden. Joden kunnen geen onidierwijzer, leeraar of professor méér woirden. De Schouwburgen en open- hate vermakelijkheden, in handen van Joden, m'oeten onder Streng toezicht gesteld., Jojdlen mogen niet met bouw werk of leveranties1 voor den jstaat belast worden. Jolden zullen geen Christelijk© dienstboden mogen heb ben. Ze zullen niet de leiding van dag bladondernemingen mogen voeren. Ze zojleto verder niet het friinister- ,a|iribt mjolgeln bekleelden en ook' niet soldaat en niet politieagent kunnen woirden. Tenslotte zullen alle deel- nelméts aan jde bolsjewistische be- .wlégpilnig em diegenen, dié imlet [dien vij and tot Schalde van Hongarije in ver band geweest zijn, en voor het bol sjewisme propaganda maken, naar standrecht ter djood veroordeeld moe ten Worden. De voorsteller verklaarde; tegen Jo denvervolging 'én pogroms .te zijn; maak' een onbloedig pogrom gelijk bovenbedoelde k'an ook doodén. In- tuséchen |de Joden in Hongarije, de geldjo|den' en 'dé familie van Hela Run hébben 't er wel naar gemaakt, dat zij in 't oog gehouden worden, ook [al komt er van Pit im'alle voorstel van Bud'aveny niets. I België, Frankrijk en Nederland. (Najat aanleiding van de onlangs te Braame-l' Alleud door den socialis- tischen Kamervoorzitter Brunet uitge sproken rede, waarin hij' o. m. ver klaarde, voorstander te zijn van een militair verbond met Frankrijk, en de hoop: uitdrukte, Nederland alsdan, dank zij den vain Fransche [zijde te verwachten steun, eveneens tot dit verbond te zien toetreden, schrijft 'Jaequemotte, van de soctalisti sch-com- ministische groep1 in 1' Exploité. „Mis schim hebben deze woorden géén be- teekenis; .maar hebben ze er 'wél een,- dan moeten zij beduiden, .dat wij; Ne derland, dank zij' Idè militaire hulp van' 'Frankrijk, (tot dit verbond1 zouden fd'wïn- geh. Diaama zal men een Imooien lof zang mogen aanheffen opj het zelf- béschiklking|srecht der volken." Jacque- im|otte besluit met de woorden: „Van een (dergelijk! Socialisme willen wij hief hooren." t Duitsche speelbanken. Eén dill vruchten van den 'oorlog iS in Duitschlawd dé toenemende 'speel woede. Reedis meldden wij'de door de regeering van Mecklenburg toeg'e- stalne oplricnting eener speelbank in Warnemünde. vah déze gelegenheid wordt zleer veel gebruik geöiaakt en de lstaa|t, die een bepaald percentage' van (dein olmzét Ointvangt, maakt eb goede zaken mee. Daarna opende |dé badplaats Heiligendamm ook 'n speel plaats, fdjie echter spoedig door dé re geering verhojden werd'. Maar nu 'gaan ze 't in Lubeok (Travemunde) en Ol denburg (Tilmimerldiorf) beproeven. De Entente en Rusland. Op. een vergadering van het bestuur der arbeiderspartij en Van het comité uit het vakvereeniging'scongres te Londen is een motie aangenomen; waarin de regee ring wordt gewaarschuwd, dat de georga- j niseer'de arbeiders hun geheele macht zul len gebruiken, om den oorlog, welke te gen sovjet-Rusland o-p touw wordt gezet, te verijdelen. Er is een commissie be noemd, teneinde een nationale arbeiders- conferentie te beleggen, op wier instruc tie alle leden van de aangesloten honden het werk .z'ullen neerleggen. De staking in het Saargebied. De Fransche bezettingsautoriteiten heb ben van die stakende beambten geëischt, dat zij wederom dienst zullen doen daar zij anders voor den krijgsraad zullen te recht moeten staan. Alle beambten, dié weigeren aan het werk te gaan worden gearresteerd. Velen zijn reeds gevlucht. Bijzonder scherp wordt opgetreden tegen die personen, die op een of andere wijze voor het „Deutschtum" waren opgekomen. De ambtenaren bij de post, telegrafie en de spoorwegen hebben zich met de overige ambtenaren solidair verklaard en zullen eveneens in staking gaan. Nieuwe Fransche troepen zijn nu in het Saargebied aangekomen. Korte Berichten. Een conferentie van de sociaal-de- miocratische districtsleiding in hét -Wes ten jyan Westf'alen en het Neder-Rijnge- bied, onder deelneming van mijnwerkers- afgevaardigden te Essen gehouden, heeft geconstateerd, dat de gevolgen van de overeenkomst van Spa thans reeds merk baar worden in de snel toenemende wer keloosheid. De L 72, het door Diuitschland aan Frankrijk uitgeleverde luchtschip, heeft boven Parijs gevlogen. Het gevaar te was op weg van Maubeuge naar de. Middellandsche Zeekust. Er zijn driehonderd Amerikaansche padvinders te Parijs aangekomen. De me nigte heeft den soldaten in miniatuur een warme ontvangst bereid. Zij wor den naar Reims en Soissons gevoerd om' er de verwoestingen te zien. In Rusland is een reuzen.proces wegens omkooping tégen 500 sowjet-amb- tenaren ten einde gebracht. Op de 500! zijh 44 ter dood veroordeeld. Omkooi- ping had plaats gehad bij de brandstof- verdeeling te Moskwotop; en bijl de spoor wegen. Een klein bootje van 15 ton is t'e Cowes aangekomen na het merkwaar dige feit te hebben volbracht den Atlan- tischen Oceaan te zijn overgestoken. De boot was besteld om mee te doen aan' de motorboot-wedstrijdeni te Cowes om de internationale trofee. Dhar mlen tijd te kort kwam moest men vertrekken vóóP de boot voltooid wasj de overtocht moest dus uitsluitend zeilende worden volbracht.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1920 | | pagina 1