Dinsdag 10 Augustus S Sie Jaargang No %m Buitenland. Reclamas. Iedere uitgeputte vrouw Uitgave van ia Naatal. Venn. LÜCTOR ET EMERGO, gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: LANGE VORSTSTRAAT 219. (Telefoon No. 11), Bureau te Middelburg: FIRMA F. P. BHUIJ L. BURG. Drukkers Dosterbaan Le Coiatre, Goes., ,Waar en niet waar. Het Kamerlid v. d. Laar heeft op een openluchtmeeting te Doetinchem gezegd, dat ons tegenwoordig kabinet de revo lutie in de hand werkt; dat de rechtsche partijen staan in het teeken van het be houd; en dat het aantal kerken en het vele prediken oorzaak is van de besten diging van velerlei nood-. Dit alles is niet waar. Dit kabinet staat pal voor de hooghou ding van 't gezag, ten eerbiedigt tegelijk de vrijheid. De rechtsche partijen steunen het kabinet bij alle maatregelen en wetten, die de rechtssfeer van den arbeid, de vrije school en de religie verruimen, om den waren vooruitgang te bevorderen. Ter wijl de kerk en dé prediking, natuurlijk niet van het modernisme, maar van het volle rijke Evangelie, ten allen tijde tegen wicht bood ten biedt en zal blijven bieden tegen dien stoffelijken nood en de geeste lijke verwording van wie haar hooren. De christen sociale staatsman heeft op bedoelde meeting nog iets anders gezegd; namelijk dat, wanneer bet Duitscbe bols je. wisme zich met het Russische verbindt, het niet onmogelijk is, dat ter* over afzien - barem tijd ook in ons land een revo lutie voor de deur staat, waarbij de over winning is aan Wijnkoop en v. Ravestein. Deze voorzegging houden wij voor waar. Inderdaad de geschiedenis der laat ste dagen heeft 't weer bewezen -zijn de bolsjewiki niet te vertrouwen. Nie mand late zich misleiden door hun vrien delijk gelaat, doch lette liever op hun daden. Het bolsjewisme is nu eenmaal caesa- rist, annexion! st, imperialist, expansivist, met andere woorden het streeft naar de wereldopperinacht, en naar de uitzetting zijner grenzen. Daarom is aaneensluiting van alle gte- loovigen, en aanraking zoeken met allen die nog voelen, voor 't gezag, hoog noodig. De tijden zijn o, zoo ernstig. En met elkien nieuwen dag. zien de re dacteuren, die in de dagbladen de buitea- landsche overzichten schrijven moeten, steeds meer lichtpunten aan den poli- tieken hemel verdwijnen. Waarmee ge paard gaat steeds toenemende donkerheid. Zoo ooit, dan geldt: „Toenaadring eischt Gods orde len dezer tijden' nood". Meier nog bet waarschuwend woord van onzen Heiland: Hetglem ik zeg, idat zeg ik allen: ■Waakt. (Markus 13:37). Plantin—Moreius. De Zeeuwen, die bovengenoemd mu seum te Antwerpen, waarvan jarenlang nu wijlen de protestant Emanuel Rosseels conservator was, bezochten, hebben van dit bezoek een aangena,men indruk be houden. Het is gewijd' aan Plantijn. Zondagavond is te Antwerpen op het' stadhuis tde nagedachtenis van deze be roemde persoonlijkheid door een uitge lezen schaar van letterkundigen, onder welke ook enkele uit Nederlandr gehul digd als de stichter van bovengenoemd museum. Maandag werd de huldiging voortgezet. .Cbiristoffel Plaintijn wlais geboren in 1525 te Moni-I.ouis in Totiyiaine (Frankrijk). Hij: wlas eerst boekbindersknecht t#C!aen, bestudeerde verschillende talen en kwam in 1519 als drukkprsgast te Antwerpen. Do roem zijner bekwaamheid was hem daar reeds vooruitgegaan. Weldra richtte hij teAntwerpen een drukkerij op; hij had meer dan twaalf persen, en kon in honderd talen drukken. Hij gaf 'een premie voor elke fout, die in 't laatste proef blad gevonden werd. Hij' 'drukte onder anderen de Veeltalige Bijbel (Biblia Po ly glotta), op kosten van Philips den Tweede, van Spanje, die echter de be taling schuldig bleef, wegens den tach- tigjarigen oorlog, waardoor Plantijn grou te schade leed. De Koning benoemde hem echter tot koninklijk opperboekdrukker. Hij is Je Antwerpen drukker geweest van 1555 tot aan zijn dood 1 Juli 1589. Hij was een godvruchtig mian, en is gehuwd geweest met Johanna de la Ri- vière, zuster wan den hoogleertaJar de la Rivière in Frankrijk. Hij is begraven te Antwerpen in de Lieven-Vrouwenkerk. Zijn portret is te .zien in de Leidensche bibliotheek. Zijn dochter Marg'aretha huw de in 1565 met Franciscus Raphelingius, een andere dochter met Jan Moretas. Dez;e beide schoonzoons hebben de zaak nog meer uitgebreid. Van vader op zoon of bloedverwant heeft de Plantijnsche druk kerij ,zich bloeiend staande gehouden tot 1876, toen haar gebouwen, met drukper sen, handschriften, teekeningen, schilde rijen, enz. door de stad Antwerpen wer den aangekocht, om tot een grootsch en monumentaal „Museum PlantinMore- tus" te worden ingericht. VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG, Abonnementsprijs!" Prijs per 3 maanden £r. p. post f2.50 Losse mimmers fO.OS De tegenwoordige conservator is dr. Maiuxits Sabbe. De groote verdienste van Plantijn is in geen paar woorden te izeggen. Hij heeft op wetenschappelijk g;ebied aardrijks kunde;, izeevaartkunde, plantkunde, mu- iziek, veel aan de markt gebracht. Hij bracht de typographie op een zeer hoo- gen trap. Vooral eeren wij zijn nagedachte nis omdat hij zoo- krachtig de Bijbel verspreiding in meer dan één taal ter hand nam en bevorderde, en alz,oo krach tig meewerkte aan de Reformatie, en ook aan de verbreiding van het drukkersvak als (kunst in alle landen van Europa, ook in Holland. Tal van leerlingen, door hem gevormd, hebben zich in ons land gevestigd. Ook het werken voor het buitenland heeft Plantin met zijn bijihüizen (filialen) te Parijs, Leiden en Salamanca (in Span je) doorgedreven. Hij voerde de Antwerp- sche boekdrukkers tot de* hoogste tóppen. Hieraan herinnerde een der sprekers gisteren op 'het Antwerpsche stadhuis. Pater Kruitwagen, die namens de Né- derlandsche geleerden sprak, heeft ook hulde gebracht aan Max Rooses, den eer sten conservator van het MuseUm Plan tinMoretas. Waarom hij den tweeden (Em. Rosseels) oversloeg, om te komen op dein derden, den tegenwioiordïgen, be grijpen wij niet best. Het zal toch wel niet gelegen hebben aan diens afwijkende gevoelens (de heer Rosseels was kerkelijk protestant en staatkundig? liberaal). Wat niet wegneemt diait deze geleerde in zijn mooie speech veel wetenswaardigs omtrent Plantin meedeelde, waarop wij morgen hopen terug te komen. De Schelde en België. De sluimerende Schelde-quaestie is weer opgeroepen door een te Brussel verschenen geschrift van den Brussel- schen hoogleeraar Nys, onder den siffi- pélejn -titel: „Simples notes' '(eenvoudige aanteekeningea) Het geschrift eindigt met een geestdrif tig beroep op de (Belgische) regeering om door te tasten en zich „recht'' te verschaffen, namelijk tot wegruiming van alle hinderpalen, welke de vrije vaart op de Schelde voor koopvaardij en mar rime in den weg staan. Evenals Napoleon de inlijving Van ons land hij Frankrijk verdedigde mlet de her innering dat 't aanslibsel was van Fransche rivieren, verdedigt deze boogleeraar in ret necht de voornoemde vrije vaart, niet als gunst m'aar als recht, omdat de watermassa van bedoelde rivier voor een groot deel afkomstig is uit België. „Voor een groot deel"-. Zeker, m'aar (toch ook nog voor een deel krijgt de Schelde van Frankrij'k's heuvelen haar Water. Heeft dan Frankrijk ook niet het ïecht van het Schelde-gebruik, zou men mogen vragen? Voorts beroept hij zich op1 de uitspra ken van rechtsgeleerden uit de zestien de eeuw. Doch terecht merkt „Het Va derland" op dat grooter waarde mag tole- gekend aan uitspraken van geconstitu eerde gerechtshoven uit dien tijd. Ook beroept de hoogleeraar zich tip een waterstaatkundige, die beweert, dat de Schelde reeds vanaf1 Antwerpen een zee boezem' is, en dus geen rivier; een argu ment, dat door Het Vaderland wordt tot die vorming van het stellig volken- uitspraken van den vermaarden Sir Wal ter Scott, die langen tijd voorzitter was van 'het Engelsche prijshof en als zoo danig meer dan wie ook heeft bijgedragen, tot ed vorming van het stellig volken recht. Uit zijn vonnissen, aangaande de Misisisippi, de E;ems, enz. volgt onbetwist baar, dajt de Schelde m'et zijn uitmondin gen, dus ook de Wielingen, een .rivier is. En die rivier is een Nederlandsche rivier": Nog, zwakker is het historisch argument van den professor. Hij betwist, dat de Koning vari Spanje bij1 den vrede van Munster recht (had de Schelde aan ons' land (te laten. Hij vergeet echter, dat deze vorst niet als koning van Spanje miahr |als graaf van Vlaanderen en hertog van' Brabant over het lot der Schelde beschikte. Wij kunnen derhalve m'et genoegen vaststellen, dat (het Haagscbje blad den Brusselsclien hoogleeraar al diens wa penen, de theoretische, de aardrijkskun dige en de geschiedkundige uit de hand geslagen heeft. De toestand. Zoo, staan- de groote mogendheden op 't O-ogenblik weer even ver als voor eenige maanden. De samensprekingen te Hythe hebben tot niets geleid. De Mo-skü- sche regeering verwierp defi nitief de Britsche voorstel- fèn en de conferentie heeft nu de iz:a-ak in handen gesteld van de militaire en maritieme ad viseurs. Hetgeen zéggen wilnu gaan1 zij met grof geschut dreigen., Het is evenwel bijna onmogelijk dat een dergelijk dreigement eenig vat hebben zial op den bolsjewiek. Het Britsche voorstel was: een wapen stilstand van tien dagen, te beginnen mid dernacht van 9 -op 10 Augustus. Beide legers zouden de dan ingenomen posities behouden en de geallieerden zouden zich verbinden geen troepen of oorlo-gsvoorra- den naar Polen te zenden in de periode tusischen de beëindiging der vijandelijkhe den en de. onderteekening van den vrede. Het leuke antwoord van den Rus luidde dat de Potilsche rageerimg bereid is ge delegeerden naar Minsk te zenden; om een wapenstilstand te sluiten en voor bereidende vredesbesprekingen te houden, zoodat' het do-el der geallieerden, n'.l. de staking dér vijandelijkheden ear de vesti ging van vreedzame betrekkingen tasschen Rusland en Polen op den grondslag van de volkomen onafhankelijkheid van Po len, ten spoedigste en op de eenvoudigste wijze door reehtstreeksche onderhandelin gen Zal kunnen worden bereikt. Met 'andere woorden, kortaf g;e,zegdhou jullie je er buiten. Onderwijl gaan zij voort mét .Aanval len. Thans gaat 't ook tegen den D'uit- schen avonturier generaal Wraingel in het zuiden, nadat het dezen door zijne jong ste operaties, gelukt was -zijn front iets meer naar het Noorden te verleggen. D'e Russen melden thans Alexiandref te heb ben bezet en verdere vorderingen te heb ben gema'akt. D'e opmlarstih tegen Warschau gaat even zeer door. D'e Russen hadden gisteren het begin van de Potilsche corridor be reikt, dat as de toegang to-t den driehoek wlalarvlan. Warschau een der eindpunten is'. Hun tactiek doet' denken aan het D'uit- sche optreden in de Oekraine. Sterke ca- valeri-eposten, ondersteund door vliegende detachementen rukten langs de spoorlijnen op. De dunne linies van den vijand wor den' in igjunstige gevechten doorbroken. D'e c'avalerie volgt in den rug van het vij andelijk front en bezet daar de belOnlg- rijk'ste plaatsen, Waardoor het heele front aan het Wankelen wordt gebracht. D'e slechts onvolkomen geoefende Pool- sche troepen schijnen tegen' deze tactiek volkomen weerloos te zijn. ■Wat den toe-stand in Warschau betreft, de vestingwerken izijn indertijd door de D'uitsche troepen opgeblazen. Daarentegen' bestaat er een sterke linie van veldver- sterkingien ongeveer 15 K.M. van War schau. die indertijd door de D'uitsche troe pen .zijn uitgebouwd en' die werkelijk voor de verdediging van Warschau geschikt zoüden ,zijn. Op deize linie steunend, ,zal de Poolsche legerleiding Warschau verdedigen, echter zonder aan den fortengordel houvast te hebben. Overigens is de toestand nog als volgt samen te vatten: De Narew-Bioeg- sector, die tot nog toe do-o-r de Polen taai werd verdedigd, is in het Noorden prijsgegeven. Bij Brest-Litowsk hebben de ro-ode troepen over een breed front een' overtocht o-ver de Boeg: geforceerd en meer ten Zuiden Wladimir Wolinski be reikt. 1 Ook in Galicië hebben de Russen, die daar den sterksten tegenstand ontmoetten, bet offensief begonnen en rukken v-oor- wlalarts-. Op grond van deze berichten kan men er op rekenen, dat men spoedig de Weich- sel ten Noorden van Warschau zal over trekken. i Men zegt en 't zou o-ns niet ver wonderen, zoo 'twaar was dat Enge land en Frankrijk aan Polen hebben mede gedeeld, dat (het bun onmogelijk is vol doende troepen ter redding: van het Bool- sche leger te zenden. Als één der hoofd redenen daarvan noemen zij den binnen- Lamdschen politieken toestand in Frank rijk en Engeland, vooral dat de Engelsche en Fransche arbeiders den strijd tqgen (hun Russische partijigeno-o-ten niet kalm zouden toelaten. i Ook Roemenië wenscht neutraal te blij ven. Alleen wanneer de entente gemeen schappelijk militair ten gunste van Po len wil optreden, kan ook voor Roeme nië de (kwestie van deelneming dringend worden. De Ttejecho-Slowaken hebben eveneens voor de eer bedankt. Alleen de Hongaren ■zijn strijdvaardig;, doch dit is te verstaan, want (het gevaar is groot, dat de 'aanval der Russen zich ook tegen Hongarije zal richten; ook al krijgt men den indruk, dat hun' opmnrseh zich op het otig'e-nblik slechts tegen Polen richt. Het Tisza-proces. Een zeker temlartgevoel maakte zich' vóór verleden jaar van ons meester bij de tij ding van den moord op den edelen graaf Tiaza, den oud-minister van Oostenrijk- Hongarije. In dit smartgevoel sprak de geestverwantschap, de graaf was een cal vinist van den echten stempel, en wat zijn dood te tragischer maakte, was, dat (hij onschuldig was, want hij had zich Schier tot het einde tegen den oorlog verklaard, en tegen den aandrang op Ser vië. Reeds meldden wij, dat de moorde naars op 't «ogenblik terechtstaan, en de getuigen aan het woord zijn. D'e gravin weduwe is ernstig krank, zoo-dat zij: niet gehoord kan worden. Maar een niet min der belangrijke getuige verscheen Z'ater- daig; namelijk de nicht van graaf Tiaza, girlavin Almiassy. Zij schilderde uitvoerig de gebeurtenissen van 31 October 1918. Graaf Tisza had zijn diensten aange boden teneinde izijn ongelukkig volk met het '.'/.waard te" verdedigen. Omstreeks 5 uur in den namiddag; wer den in de nabijheid der villa schoten gelost. De kamerdienaar van graaf Tisza zeide weenend: „Excellentie, spring: uit het venster. Acht soldaten zijn hier aan gekomen en willen u doraden.". Graaf Tisizti sprak dan echter meer tot zich zelf: „Zooi- als ik igeleefd heb, wil ik sterven". Ge-taig'e vertelt dan het verloop van den aanslag;, waarna zij met de aange klaagden wordt geconfronteerd. In den beschuldigde Dobo- herkent de getuige den soldaat, die bij den aanslag; in het mid den der drie daders stond. In Szlahkovsky herkent izijt demgiene, dien zij in de deur zag. Op een vraag' van den verdediger, wien' iziji van blaar kant voor de aanstokers (hield, verklaart getuige: „Ongetwijfeld Mi chael Rarolyi en zijn vrienden". Op een verdere vraag, of, toen zij in September 1919 als getuige door de po litie te Boedapest werd ondervraagd, de toenmalige regeering met eenigen goeden wil de schuldigen had kunnen vinden, verklaart getuige: „De regeering moet ze ker de moordenaars kennen". Zij wijst er dan op, dat het haar vaste overtuiging isp dat de moord met de groot ste koelbloedigheid van tevoren was be raamd. 'Diaar-op legt de kamerdienaar verkla ringen ai, die in de voornaamste pun ten toet de Inededeelingen van gravin Al- maissy overeenkomen. Schrikkelijke cijfers. Wat heeft de oorlog in Frankrijk en België toch een verwoestingen aangericht Eenige cijfers voor wat nog maar een enkele streek van Frankrijk aangaat, kun nen dit bewijzen. Van de 841 gemeenten, die het depar tement der Aisne telt, zijn er 725 geteis terd. Er moeten 5.200.000 kubieke meter (terrein opgeredderd wordener zij'n 50.888 woningen van de 144.628, die er in 1914 Waren, volkomen vernietigd. 650.000 H.A. terrein mtoet vanf projectielen gezuiverd worden; de oppervlakte van het gehéele departement bedraagt 736.727 H.A. E,r m'oet 40.275.000 vierkante meter prikkel draad versperring opgeruimd worden; 37 millioen kubieke meter loopgraaf moet opgevuld worden; 6391 kilometer wegen moéten er geheel vernieuwd of hersteld worden, de lengte van het geheel we gennet bedraagt 400 KM. Er zijn 8812 belangrijke werken verwoest' (bruggen, enz.); bijna alle electriscke installaties zijn vernietigd; 265 KM. waterwegen moe iten weer bevaarbaar gemaakt worden. Van de 460.000 H.A. bouwgrond zijn er 120.480 onbruikbaar gemaakt'. Bijna het geheele telegraaf- en- telefoonnet is on bruikbaar. ;Ex zijn intusschen m'et liet' herstellings werk al resultaten bereikt. Op. 1 Juni Van dit jaar waren er 1.870.000 kubieke meter afbraak en puin opgeruimd; 40.620 woningen waren Voorloopig hersteld; 5157 bouten buizen en 5054 huizen van oude bouwstoffen' waren er gebouwd. Er waren 591.200 H.A. van projectielen bevrijd, er waren 591.200 H.A. van projectielen be vrijd, er waren 25.950.600 meter prik keldraad verwijderd; 21.400.000 kubieke meter loopgraaf waren' opgevuld'? 3538 kilometer weg Was verbeterd; er waren 319 bouten noodbruggen, 44 voiorloopig'e bruggen van ijzer en 47 nieuwe, defini tieve ijzeren bruggen gebouwd. Water wegen waren over 217 julom'eter bevaar baar gemaakt412.000 H.A. bouwgrond waren' voor de cultuur gereed gemaakt. Korte Berichten. Varieza, ambténaar aan het mini sterie voor nationale minder beden té Boe. dapést', die als bolsjewistisch propagan dist naar Slowakië wajs gezonden, is te Praag gearresteerd. Gistermiddag om twaalf uur zou den de Weensche telefoon- en telegraaf- Prij's der Adverte«tién: 1—4 regels f 1.12, elke regel meer 28 cent Eenzelfde adv. .3 maal geplaatst wordt 2 maal berekend. Bij abonnement belangrijke korting. Kleine advertenties 75 cent. Bewijsnummers 5 cent diende dit te weten. Zorgen en overwerking veroorzaken de meeste zenuwachtigheid en nierkwalen bij vrouwen. Uitgeput voor de dag begint en te ver moeid om de noodige rust te genieten na afloop van het werk dat is wat zich' iederen dag voordoet, als de nieren aan gedaan zijn. Hoofdpijn, duizeligheid, rugpijn, urinte- kwalen, bloedarmoede en vreemde pijnen, die komen en gaan, zijn de eerste aan.' wijzingen van onzuiver bloed ten vatbaar heid voor urinezuur, te wijten aan nier zwakte. r Om gezond te worden en de gevaren van rheumatiek, blaassteen, waterzucht, ontstoken nieren en urinezuurvergiftiging te vermijden, dient gij onmiddellijk te be ginnen met leen eenvoudige, goed geregelde voeding,' frissche lucht en rust, en uw zorgen en overwerking ter zijde te" zetten. Foster's Rugpijn Nieren Pillen zullen uw herstel bevorderen, want zij werkten zacht, doch rechtstreeks op de nieren en blaas, alle nier-organen verzachtend en versterkend Zelfs in gevorderde' gevallen van nierziekte hadden Foster's Pillmi op merkelijk succes. Vrouwen zullen haar be hulpzaam vinden op alle tijden van nier- of urfnestoornissen. Men dient te onthouden, dat Foster's Pillen hoegenaamd niet op de ingewanden werken, doch uitsluitend op. de nier-organen. De handteekening van James Foster op de verpakking waarborgt de echtheid. Fos ter's Rugpijn Nieren Pillen zijn te Goes verkrijgbaar bij de Paauw Co., te Mid delburg ,bij fa. C. Schulte Co. a f 1.75: p. doos of f10.p. zes doozen. (42) beambten dn staking gaan, indien hun eischen niet ingewilligd werden. Voor de hospitalen, de diplomatieke vertegenwoor digers en de commissie van herstel zou 'het telefoonverkeer gehandhaafd blijven. In de Alra Pampa in de Argen- 'tijhsche provincie Tucum'an in de Andes! zijn uitgebreide kolenfeeddingen gevonden. De politie te Dletroit onderzoekt een1 vermoedelijke poging <>m een deel Van Ford's motorfabrieken in de lucht te laten vliegen. E;en belangrijke hoeveel heid dynamiet in een handdoek gebon den; werd aangetroffen in de machine kamer tasschen de brandstoffen, die voor het stoken der ovens bestem'd waren. De Oostenrijfcsche veiligheidspolitie is een nieuwe smokkelbende op het spoor, waarbij vroegere leden der Italiaansche missie in Oostenrijk zijp betrokken. De daders m'aakten gebruik vap passen, wier geldigheidsduur reeds was verstreken en andere valsche papieren. De smokkelaars zouden reeds voor zestig millioen Kro nen gesmokkeld hebben. Tien millioen aan goederen is tengevolge van huiszoe kingen bij verdachte personen terugge vonden. Het vredesverdrag met Rusland is docr de Litausche constitueerende ver gadering te Kowno geratificeerd. De Rus sen zijn met de ontruiming van de door hen bezette deelen van Litauen en van de stad Wilna begonnen. D'e runderpest breidt zich in België nog steeds lichtelijk uit in de provincies Vlaanderen en Brabant. Zoo zijh nieuwe haarden' geconstateerd te Leuven, Diest en, Aerschot. Het groote benzinedepot van de Auglo-American Petroleum Comp. in Bromley (Kent) is door brand verwoest. De „Aquitania'* heeft hja,ar eerste reis van New-York uitsluitend met het gebruik van1 stookolie m'et succes vol bracht. Die gemiddelde snelheid was 23.58 knöopen. Heit interantionOal zeeliedpn-congres is te Brussel geopend, waarop' vertegen woordigd zijn: Engeland, Nederland, Bel gië, de Ver. Staten, Zweden, Noorwegen, Denemarken en Italië. D'e (Belgische) mi nister Wautets heette de afgevaardigden' welkom'. Het congres heeft ten doel, voort zetting van (het congres van Genua, waar men, zooals men weet, niet tot een ac- coord kon komen inzake den 8-urigen werkdag., der zeelieden. I-Iet gerechtshof te Buda Pest ver oordeelde een 19-jarigen jongen, die als lid eener gïoep had deelgenomen Aan den aanval tip 'gasten in een café en een. der vluchtelingen had doodgestoken, "tot 12 jaar zwjaire gevangenisstraf. De ove rigen zullen binnen een week voor hef gerecht kom'en. Tusschen Italië en Griekenland is een overeenkomst bereikt betreffende den

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1920 | | pagina 1