No 361 Zaterdag- 7 Augustus 1930 S4e Jaargang BystenEasssL gggsieftland, PANORAMA. Uitgave van' de Naam!. Venn. LUCTOR ET EMERGO, gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: LANGE VORSTSTRAAT 219. (Telefoon No. 11), Bureau te Middelburg: FIRMA F. P. DHUIJ - L. BURG. Drukkers: Dosterbaan Le Cointre, Goes» VERSCHIJNT ELKEN WERKDAGi, Abonnemenfs pP§s'i Prijs pet 3 maanden fr. pf post £2.50 Losse nummers fO.OS Prijs der Advertentiënl: 14 regels f 1.12, elke regel meer 28 cent, Eenzelfde adv. '3 maal geplaatst wordt 2 maal berekend. Bij abonnement belangrijke korting. Kleine advertenties 75 cent. Bewijsnummers 5 cent. Onjuiste tegenstelling. Wanneer straks, dank zij de aanneming der nieuwe schoolwet, de politieke strijd bijl begraven is, dient ook eten minder juiste tegenstelling te worden vergieten. Wij bedoelen de tegenstelling: de Vrije school en de Openbare school. Nu wij de nieuwe periode zijta. ingetreden, be hoort deze foutieve tegen stelling der oude periode te worden losgelaten. Dat „openbaar" in ons schoolwezen is trouwens altijd een vreemdeling geweest, dien men nimmer op onze erve had moe ten "toelaten. In de periode 17951806 hebben onze wetgevers ons schoolonderwijs in twtee lo ketten weten onder te brengen:' openbaar schoolonderwijs en bijzonder schoolonder wijs; de benamingen, gelijk vele andere, waren aan het Fransch ontleend. Maar er zat geien tegenstelling in, die tot het ge zond verstand sprak. De spraakmakende gemeente vroeg al dadelijk wat 't nu zijn moest. Tegenover openbaar staat wel verborgen, besloten, ge heim. Maar dan zou 't onderwijs van de vrije school eten onderwijs „onder ons", een in 't verborgen gegeven onderwijs moeten zijn. Wat natuurlijk niet ging, om dat het niet waar was. Het „bijzonder" onderwijs toch was al even openbaar als 't andere, en de Wet en de Overheid zorg den wel dat 't zoo bleief. Al van den beginne ging dan ook 't pro test uit tegen dien naam „openbaar". Een grappenmaker onder onze Christelijke sehoolpaedagogen schreef eenige jaren ge leden de overeenkomsten tusschen het „openbaar" onderwijs en dat andere nog eens op voor „De School met den Bijbiel". Hij telde er elf, maar opdat bij in dat ietwat malle getal niet zou blijvien steken, schreef hij er nog een twaalfde overeen komst bij, doch het was een overeenkomst die zich oploste in ©en groote tegenstel ling, die meer dan drie kwart ieeuw ge golden heeft: het Bijzonder Onderwijs wordt door de Begeering in het open baar behandeld; terwijl het Openbaar Onderwijs in het bijzonder ver. zorgd wordt. En bij die tegenstelling had men nu nog het verschil. .Verschil van 'invloed, van gezindheid van 't Rijkstoe-zicht, ver schil in Overheidszorg; verschil, uitkomen de in rechtsongelijkheid; verschil in rich ting, het godsdienstig verschil. Doch dit alles is nu voorbij. 't Ware daarom wel goied, dat wij: dien naam „openhaar" maar weg deden; en de1 spraakmakende gemeente van een halve eeuw terug recht deden wedervaren; deze toch zocht ide tegenstelling uitsluitend in de richting, in 't beginsel: zij maakte er Neutraal e|n Christelijk van. De vrije school tegenover de staats school, als zijnde de school opgericht en onderhouden door vrije burgers, de staats school of overbeidsschool is dan de school die gesticht ten verzorgd wordt door den Staat of de1 Overheid. En niet meer de Publieke of Openbare school en de Particuliere of Bijzondere, gelijk onze Fransebe „broeders" in de achttiende leeuw deze leerinrichtingen onderscheidden al naar gelang ze voor het „publiek" bestemd of door „particu lieren" gesticht waren. En wat de' richting, de strekking, dein inhoud van 't onderwij s aangaat: neu traal, dat j,s: opvoerende tot een God, waarvan Keuchenius in de Kamer zteide, idat hij geen goed doet ten geen kwaad, gelijk in de dagen van den Profeet Jere- mia het afvallige Israël zich uitdrukte; of Christelijk, dat is opleidende tot dien Eenigen Beene, die zich in Zijn Zoon Jezus Christus heeft geopenbaard als de Bron des Levens, ook voor onze kinderen. Het clericalisme len de school. (Hief clericalism© van het liberalis me is van oujds het meest uitgekomen Ui 'de quaes'ti-e van 't oinjd-erwijs. iï^ u i i'eer vala 'de gemengde volksschool, dat wil zeggen 'dat e'r over het gansóh© land moest zón één soort van 'school voer geloovigen en iiMolooraen voor Protestanten, Roomjschen Joden en, zoo ze in ons Vaderland komen ook voor Moham medanen en Heidenen, wa,s al sinds de Franscihe revolutie, van dit cleri calisme de vrucht, welke door d'ett groot® profeet der liberalen met de belofte van een christendom boven geloofsverdeeldheid wercl bezegeld. berate ^jj° dogina ilcr H" (Maair m den grond was dit eehuit- loepen van den revolutionairen gods dienst waarbij: demensch in plaats van God, den Schepper van hemel en aaide, op het voetstuk der ©ere wordt geplaatst. En hierbij duldde zif als clerical© plartij' van zuiver allooi geen tegenstand. En omdat zij bij- 'top zien komen van tegenstand' vreesde 'tnielt .alleen af te kunnen, greep zij naar ide Staatsmacht, en dreef zij' met behulp van deze macht haar wil door. (De droeve nederlagen der laatste jaren hebben velen liberalen de oögen geopend; zoodat zij met dit clerica lisme hunner partij braken. jZoo kon ld© nieuwe periode ingeluid worden, waarbij de onderscheiding tus- S-chen ,een .liberale geestelijkheid en de schare Idie de wet niet kent kon vervallen. ,'Laat dit nu zoo blijven. (Zo© zial, wanneer straks deouid-mih. Treub zijn volgelingen weer in de ou)d© liberale gelederen terug roept, d|it niet geschieden kunnen onder de leus' vanTegen het clericalism© rechts .en tegen het socialisme links (Wamt jdeze lens is, althans wat de eerste helft aangaat, een valsehe1. (Omldait wij! niet zij'n clericaal, maar, als goede calvinisten, het tegendeel van clewoaal! Juli 1920. Geen wonder dat in de afgeloöplen maand ide oog!en der beele wereld zich richtten naar Sp|a, de kleine badplaats! in de provincie Luik, het Belgische Domburg. (V-an daaruit zon geregeld worden op .welke wijze het .arm'e Europa van nooddruft zou voorzien worden, want te Spia kwamlen de vertegenwoordigers! der Staten die in iden oOrlog betrok ken waren bijeen, om nog eens te spreken over de uitvoering van het vredesverdrag, otulor den druk der ohi1- stajnjdigbeiden te Versailles geteiefcend. Daar is-, zooals mlön in ons spraakge bruik zegt te Versailles overvraagd' en nu is men te Brussel, fe Spia, straks! te Genève aan het afdingen en ook aaln het afkeuren. |Alk ik zeg dat alle oiogen zich naar Spia richtten, dan bedoel ik daarmee ook .alle oogen van toieelevenden in de neutrale landen, oiok in Nederland. (Zoolang het op 'die conferentie ging om. de verdeelirtg Ider ,schajdevepgo|e- Idjiwg, door üuitschland te betalen, dan was onze belangstelling gering. .Ook trokken we er ons niet zooveel van aan of het staande leger in Duitsch- land één honderd of tweehonderd dui zend man tellen z.ou. Maar toen de hoeveielheid kolen door Duitschl and te leveren aa'n Frankrijk, Italië en Bielgië .aan de orde, kw.am, tojen spitsten we onze ooren, en toen werd de conferentie te Spa onderwerp; on zer gesprekken. Duidelijk genoeg, want de hedendaagsiche maatschappn leeft onder de 'heerschappij van Koning Kool. Ook wij. Gebrek aan kolen be- teekent stopzetten van menigten arbeid, belemmering in het onderling verkeer. G ebrek aan kolen betieekettt in de korte dagen |di© op deze sohoone lange da gen met helder© lucht en veiel zonne schijn volgen zullen, tasten in de duisternis, en als de temperatuur tot' 30 gfad-en of minder daalt, leven in de koude. DuitSicihland met zijn Ruhï- kolen is' onze beste leverancier, wie! moeten ize al puurder betalen, maar de Vraag is' of z-e nog te k'oopien zul len zijn. Met het pistool op' de borst of liever niet het geweer bij den voet wordt Duitschlanld igeldwongen zooveel kolen te leveren dat slechts de hoop| (blijft dat ook wij' Idie zoo (welwil lend meewerken 'aan den opibonw 'dei- verwoeste wereld ook noig eenige kruim kens krijgen zullen van de tafel der homgerigen. W,at zouden we moe- ben beginnen m'et de kleine -hoeveel heid die ionldergro!nidsch Limburg onis bezorgen kan iD|e .zesde winter Zou de vijf voor gaande in ellende overtreffen. L'aat on's hopen (dat te Spa ide eerste stap op den weg van bevrediging van vele behoeften gezet is. 'Nu ,Sp|a ons: toch in Bielgië verplaatst, laten we in den geeislt (nogi eetnjigie oOge'n- blikken daar vertoeven. D© kennisma king van dat deel van Groot-Nederland iS wel Ide moeite wadrld. België is het meest volkrijke Ideel der Wereld', be woond door een werkzaam1 'volk. Maar in België tiert de partijschap) inteer dan in eenig ander land. Juli levérde weer het bewijs, dat in België alles, alles tot een partijkwestie wordt .gemaakt, en dat. door net lawaai, waarmee 'die partijstrijd gep-a'arld igaat, de wereld, in roere gébracht wordt.. 1 Tot recht verstatod van datgene wdt nu den partijstrijd weer heeft ver scherpt, ga hier een historische her innering vooraf. Het staat wél vast dat de toenma lige Kioning van 'Ffainkrijk (Bodewijk Ellips) Ide hand had in den opstand van 1830. Hij1 wilde, getrouw a;an het devies' de'r Bourbons, altijd vermeer deraar jdes rijks, de grenzen van Frank rijk verschuiven tot de Schelde, maar 'dat wilde Engeland tot geen priij's. En toen kwam .het in den Raald ider Mo gendheden tot een vergelijk. België zou een zelfstandige staat worden, eetoz.g. buffer-staat. Maar zoo zat België dan ook opgescheept met een tweetalige bevolking, VlaamschWaalsch. De Vlamingen de meerdere in getal, He' Walen .de meerderen in 'brutaliteit. En nu iS het ideaal van de regeering en van de hoogere standen sinds 1830 steeds geweest, om uit dat tweetalig volk een eeentalig Frans ch-België te smeden. Maar al wat Vlaming is ver zet zich daartegen met hand en tand'. Vandaar ide neiging der Walen' tot an- nexeeren, van daar den heftigten bin- aenlandschen partijstrijd, die elke ge legenheid' aangrijpt, deshood's zelfs' een begrafenis, om voor zichzelf te propageeren of om de tegenpartij1 te knauwen. Daartoe was in Ide afgie- loopien maand weer eens ee;n gunstig© gelegenheid. Het zou feest zijn. Wanneer is 'tin Vlaanderen ge-en feest .Vlaanderen zou als ieder jaar zijn bevrijding: in den Gulden Sporenslag herdenken. Dat is een 'der voornaamste nationale feest dagen. Onder leiding vain Jan van Ar- tevelde en Pi-eter de Koniinck', wiler standbeeld tegenover de Hallei-toren te Brugge staat, werd de vrijheid ver worven. Men zou Jdat feest voorna melijk te Antwerpen vieren. Maar de Schout van Antwerpien, Jan de Vos!, en de isdh-epen, Frederik Strauss, ver boden een -openbare feestviering. (Wat is idat,zeiden de Couranten j Staan wij dan gelijk 'mtet de Polen di-e door ide Kozakken worden ver moord, of met de Armeniërls die door de Turken vprvolgd worden, of mtet de Ieren dooi de Êngels'cheii gebrand schat? Wat is dat zingt het volk in de straten van Antwerpen, wij willen loS van Jan de „Vos of Berauis met -Srauiss. Tegenover geweld kwalm opstand en bij' diem opstand viel één jeugdige dooide, wiens begrafenis plaats had) op de luidruchtigste wijze. iZoo werd België het slagveld der natiën en eetn sportterrein voor. partij schappen. Zoo werd de Brabancoiine het volkslied Ider Walen en de Vlaam- sche Leeu.w dat der Vlamingen. ilndien we Itn-og niet wisten dan zou Juli o|ns hebben kunnen duidelijk maken dat 's werelds eere en 's we relds goed gelijk' zijn aan ebbe en vloed. (Diaar kw.amen "do-oidsberichten vah. de 94-jarige Keizerin van Frankrijk, de laatste, -eens levende in de dagen van glorie, reeds een halve eeuw bal linge op vreemden bodem, en van Iden 30-jairigen zoon van Keizler Wil helm, op ongewone wijze gestorven, tengevolge Ivan de rampen waardoor Ide Hohenzö-llernis zijn getroffen. (En Idan ide wereld maakt 'zich gereed oiri Amerika's ^President, Wilson.zoo kort geleiden ,als' menschenrédder ijl Europa begroet, te vergeten. iHet -oog der politieke wereld richt zich nu, op James 'Cox of Warren Hapding, die hem als President opvol gen z,al. Die eerste is candidaat der D'eimio<c;r,atem, 'de tweede der Rep'ubli- keinen. De eerste is Gouverneur, de tweede Senator in .Ohte, een der rijk ste Midden-Stalen. Beiden zijn gebo ren in 'iden werkmiansStand. Beiden begonnen op eeln drukkerij: werden journalist, en gingeh jn 1de politiek. jDiat is wel een der kenmerkende verschillen tusschen Ide oude .en de nieuwe wereld. OnidahkS revolutie en democratie neigt deou'de wereld al tijd weer tot de ,,-hoogen." De nieuwe wereld neigt zich tot hen die opklim men en zich onderscheiden opiden weg pimjhoog, r En nu gaat de gele kleur op onze akkers' en in onze tuinen het groen weer verdringen. De zomer en welk een schoon© zome-r is op' zijn hoogte. De oogsttijd nadert op| het veld, de oogisttijlu opi onze scholen is' reeds voprbijL De examien-zeis hee-ft gemaaid wat er te maaien was', en ide vaoantie is ingetreden. (Voor één m'aand, voor één week', voor één dag gaat ieder zijns weegs. De een naar het strand en de ander naaf het bo'sch, de een naar de heide en Ide ani'der naar de bergen. De een zoekt afleiding tusschen de oorlog's- ruïnen in Noord-Frankrijk of België, en de ander zal de voorkeur geven aajn het bezoek yan een groote stad. Baat o|nS hopen dat velejn zich ver kwikken mogen door een rusttijd, ha een idagelijkschen arbeid van niet al te langen 'duur. (Als pps volgend Panorama verschijnt zullen misschien velen Vondel na zeggen; LD|0 wereld is wel schoon En Jieflijk om te aanschouwen. Maar 't reizen heeft wat in, |Men moet zijn beurs bero.uwen. de K. Korte Berichten. tTe Beinig'hausen bij Ludenscheid heeft een 22-jarige arbeider zijn moe der en broer met rattekruid vergif tigd. Bij! zijn bekentenis vertelde de dader idat hij: de werking van het gif eerst op: een varken en een hond had geprobeerd. Hij was tot het misdrijf gekomten omdat „zijn moeder hem! niets gunde." I ill Een gasontploffing heeft te OhligIS een huis geheel vernield. Van het 'gezin dat er woonide zijn de va der en 5 kinderen, henevens ©en En- gelsch soldaat die er ingekwartierd' wals, gedood. Gebleken is dat de va der, die al lang met zelfmoordplannen rondliep', in zij'n kamer de gasleiding had geopend en toen het vertrek' vol gas; stond, Ier ide vlam in had gestoken. IBij' het uitbaggeren van de ka naalhaven te Bio'ttrop; is een niam- hioethtand gevonden ter lengte' van 284 cM. en met een gewicht van 100 K.G. Te Parijs willen 'de bakkers, niet mleer van 7 uur 's avonds tot 4 uur '|s ochtends werken. Ze zullen voort aan om1 yi©r uur 's ochtends te werk komen. Ze-er vele kleine patroons1, di© zelf bakken, -houden de gewone werk uren. Van werkgeverszijde wordt be weerd, dat vele arbeiders het nacht- boven het dagwerk verkiezen. Dan is het koeler en rijden alle vervoermid delen bij: het ga,an naar (de bakkerij1. Voor 'de afschaffing van den nacht arbeid is niets in orde. Alle groote bakkerijen werken dag en nacht. Het aantal -ovens en materiaal 'dient in geval van 'afschaffing verdubbeld. iVeel opzien baart te Parij's een moord, dien mevrouw Weissmann er op haaT m|an, een welge-stelden in dustrieel gepleegd 'heeft. Zij heeft haar m!an in zijn slaap' 'doodgeschoten, het lijk in -een koffer gepakt en dien aan ©en gefingeerd aldres, t© Nancy, afge zonden. Nadat m'evrouw Weissmann, toen ide verdwijning van haar m'an Ide aandacht begon te trekken, eerst volgehouden ha|d, dat hij waarschijn lijk mtet een zijlner minnaressen op1 reis was, heeft zij' later, toen 'de koffer iu het- station te Nancy gevonden en het lijk van Weissmann er in ontdekt was', aan 'den rechter van instructie een volledige bekentenis afgelegd. Ons 'huwelijk1, zeilde zij, .was "een hel. Hij! bedroog mij'; hij 'had minna ressen; ik had hemi moeten verlaten; ja. ik heb verkeerd gedaan. Maar hij heeft 'mijn heel-e bruidschat op'ge1- miaakt. Ik wajs' geruineerd, waar moest ik naar toe. Vrijdag; heb ik een brief gevonden van dia vrouw uit Evian, Idie hem' schreef: „kom, ik houd van je."- Toen heb ik hem aan taf el bittere verwijten gedaan. Waar rriijh dochter bij wals (een meisje van 21 jaar uit een eerst© huwelijk van me vrouw Weissmann) heeft hij' toen te gen mij' gezegd: „Ga jij' toch weg, ik heb genoeg van je" en ander© yree- selijke, wreed© en schandelijke din gen, 'zoojdat mijn dochter van* tafel is' wegigeloopleu. Toen hij' naar bed ging' heeft onze twist voortgeduurd. Hij: wou me -worgentoen heb ik mijn revolver gehomjen. Ik heb niets meer gezegd; hij' heeft nog een p'aalr beleedi gingen uitgebraakt en is' ingeslapen. En toen heb ik hem' gedood ©n ik was dade lijk bahgl voor 'de gevolgen. Ik dacht dat het schot het heele huis wakker gemdakt had. Ik hoorde loop'en, ik w-aS' ontdekt; 't Was mijn (dochter. Wat doe je mJoOder, vroeg. ze. Niets, ant woordde ijd Ide ketel is gevallen. D'en heelen nacht heb ik verder m'et het lijk doorgebracht, '-s Ochtends heb ik' mijn dochter gezegd een koffer te gaan halen en touw te koopten. Zij heeft dat allemaal gedaan, maar ze wist niets. In 'den tusschentijd heb ik: het lijk in Id-en koffer gestopt Aan het slot van haar bekentenis wierp mevrouw Weissmann zich snik kend aan |de voeten van den rechter, voortdurend uitroepend: Mijn dochter is' er niet bij betrokken, zij heeft niets' gedaan- Ik smeek ,u, doe haar toch niets; zij' ilS niet schuldig. De dochter van mevrouw Weiss-: mann is vervolgens door den rechter van instructie gehoord. Zij heeft me degedeeld' haar moeder geholpen te hebben om „een groot pakket'in den' koffer -te plakken. tDe Figaro vertelt als waar ge beurd het volgende historietje: Jn ide hal van een hotel te Parijs] zat een jongeman (rustig een pijp, t© rooken. In zijn knoopsgat droeg hijj het oörlogskruis en het rood van het Legioen van eer. Het was een En- gelschmah, idie tijdens den oorlog vlie ger-officier was geweest en deel haldi uitgemaakt van het beroemd© eskader. Nieuwploort no. 40. Hij was een van dia vliegers; idie; bij gelegenheid vani den -aanval van Vim'y in enkele minu ten «twaalf Duitsche ballons neerscho4 ten. Zooals' men ziet heeft hij dus een roiemvolle en bewogen militaire loop}- baan -achter iden rug. Terwijl hij; zool zijn pijp 'z'at te rooken, kwam' er een' andteré man het bleek een Amieri- kaanscho toerist te zijn naar hem! toe en vroeg hem joviaal weg: Hallo, reist u voor uw genoegen door Frankrijk? Hebt u de slagvelden ge zien D© vlieger-officier neemt zijn pijp uit 'den mond en zegt vriendelijk én 'rustigNiet na den; -oorlogWa.arop hijl vepder rookte, terwijl het stil bleef.: :-Het ,g:eheele district Mulheiml a.d. RijU Wordt wegens het heerschett van het mbnld-en klauwzeer geïsoleerd.; Er m'ajg geen .,vee iu- of uitgevoerd worden. Te Hagen zijn van een trans port slachtvee uit Beieren 21 stuksj aan deze ziekte gestorven. IDe Canard-Maatschappij heeft 10,000 p. st. aan 'de Liverpoolsch© universiteit gegeven. In do Belgische Kamer hebben dertien Walen, n.l. elf katholieken en twee socialisten vóór artikel I van de wet betreffende de taairegeling in bestuurszaken gestemd. i tDe staking van veklarbeiders iu het district Wolfenhüttel heeft tot bloe dige onlusten geleid. Boeren en werk willige arbeiders zijn door stakers mis handeld en van de velden, waar zijl werkten, verjaagd. lOpi 'goe'd gezag kan gezegd wor den, dat wanneer de bolsjewistisch© vteidesvoorwaarden aan Polen worden overhandigd, zij 'de belangrijke bepa ling zullen blijken te bevatten, dat ep vrij verkeer zal zijn tusschen Sovjet- Rusland en Duitschland via Polen. l— De militaire medaille is do-orde Fransche regeering toegektend aan Mar cel Blancharld te Aulnoy, „plichtsge trouw soldaat, gesneuveld op, 26 Sep tember- 1914."- Dezelfde Bureaucratius1,- die na >z©s jaar den gesneuveld© deco reert, heeft tevens' ontdekt, dat de' ge sneuvelde nog leeft. ID© commissie van herstel teWee- nen heeft gelast, dat de Russische ge delegeerden te Wennen geen draadloos! telegrafisch verkeer meer mogen heb ben met de Russische sovjet-rege-eriug. H©t vakvereenigingis-congres en het uitvoerend comité der arbeiderspartij te Boliden publiceeren een manifest, waajri'n aangekondigd wordt, dat de arbeiders' zullen weigeren eienigen ar- hedld -te verrichten ten gunste van den oolrlog. Zij dreigen met algemeen© sta king. D© leiders' Jder arbeiderspartij; die op het oogenblik te Genève ver toeven-, hebben instructies gekregen direct naar Londen terug te keere-n. D© boycot van Hongarije staat opgeheven té worden. 1De Belgisóha kamer beeft met -algeimJeene stemmen het wetsontwerp] tot toekenning eener 'dotatie aan de opd-!sii|rij|d:©rs góedg'ékeurld. iHet wetsontwerp, op het gebruik van jh-ót Vlaam'sch in de besturen is; na levendige debatten met groote meer derheid door de Belgische kamer aan genomen. Beschouwingen der Belgi sche 4>ers-: f 1 S.uikerkaarf Die Minjsfer van Landbouw, Nijverheid en Handel maakt bekend, dat in het .tijd vak van Maandag' 9 Augustus' tot en met 'Zóndag 15 Augustus e. k. geldig zullen zijn de bons no;s, '44 en 45 van de Rijkst suikerkaart.

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1920 | | pagina 1