No 252 Woensdag 28 Juli ISMW at .a e Jaargang School wet-herinneringen. wJpf Uitgave van de Naomi Venn. LUCTOR ET EMERGO, gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: LANGE VORSTSTRAAT 219. (Telefoon No. 11), Bureau te Middelburg: FIRMA F. P. DHUIJ L. BURG. Drukkers Oosteibaan Le Cointre, Goes. hl Het zou ons te ver voeren wanneer wij een overzicht .gaven van dje debatten naai' aanleiding van dit wetsontwerp gevoeld. Pijnlijk was voor ons kleine hoopske vrienden in de Kamer' het gemis eener pers, die aan het plichtmatig verzet daad werkelijken steun kon verieenen. De Nederlander en H|et-S choo 1- hlad hadden opgehouden te bestaan. Toch hield Groen van Prinsterer stand in zijn onwrikbaar geloof aan hetgeen zij noemden „den onoverwinbaren tegenstand der Natie". „Thans wordt", zoo schreef hij in die dagen, „thans wordt, sedert 1848 voor de derde maal, verloochening v_a n het Evangelie in het nationale schoolwezen ter sprake gebracht; zal dit ook nu wederom plaats hebben zonder dat er van den afkeer en de ontroering der christenen eenig blijk zij?" Aandoenlijk is het in zijne brieven aan da Costa en Wormser de klacht te lezen over den geringen steun hem van de welgezindea buiten de Kamer geboden. Daarom te meer prees hij den steun door zijne naaste vrienden en geestver wanten in de Kamer Elout, v. Lijnden, v. Rieede en Mackay geboden. Toen ten slotte de minister v. d. Brugghan zelfs genoegen nam mtet de ver werping van de alinea in art. 22, waarin steun aan de vrije school van Staatswege werd mogelijk gemaakt, was alle hoop voor hen afgesneden. Ten slotte werd de wet met 47 tegen 13 stemmen aangeno men. De tegenstemmers waren 6 Katho lieken en de gieheele kleine Anti-Revolu tionaire partij, welke destijds uit zeven leden bestond. Hunne namen willen wij in gedachtenis houden. Het waren de hee- nen Groen, Elout, v. Lijnden, Mackay, v. Reede, v. Z.uyien en v; Aseh v. Wijck'. Voor wie de> namen van eerstgènoemden volledig wenschen te onthouden, schrijven wij ze volledig over: Groen van Prinsterer, Elout van' Soeterwoude, W. van Lijnden, Aeneas Mackay van Ophemert en Zenne- wijnen, Van Reede van Outshoom, J. P. P. baron (niet te verwarren met P. J. J. A. graaf) van Zuylan van Nijevelt. Groien had zitting' voor het kiesdistrict Leiden; Elout voor Gorinchem; Van Ljjn- den en Mackay voor Arnhem; v. Reede en v. Asch v. Wijck voor Amersfoort. Tijdens de discussie had Groen van Prinsterer tot zijn ouden vriend, den mi nister v. d. Brugghen, den vader der schoolwet, de volgende waarschuwing ge richt, welke echter door dezen bewinds man, voor wat zijn persoon betreft, jam merlijk werd in den winid geslagen: „Het zal leen groote winst zijn wanneer de ethisch-i reni s c he richting, waar mee de Minister van Justitie(*) homogeen ï,s>, mocht leeren dat zij, inzoover ze met onze hoofdbeginselen breekt, medewerkt tót een stelsel, hetwelk, in Kerk en School, ■aan het. volk het ééne noodige ontrooft". Terstond na de stemming verliet mr. Groen van Prinsterer de vergaderzaal, een brief aain den voorzitter achterlatende, waarin hij verklaarde met smart, maar uit plichtbesef zijn ontslag te nemen als lid der Tweede Kamer. De Eerste Kamer nam het ontwerp met algemeen© stemmen aan. Deze bestond al leen uit Liberalen, Conservatieven en Ka tholieken, welke laatsten zich, bij mondie van Jhr. van Nispen van Pannerden, vol komen door deze wet bevredigd verklaar den. Dat Groen juist gezien had, en zij zich vergist hebben, heeft de geschiedenis daar na geleerd. De liberale partij verviel in den loop der jaren met haar schooldwang en verbre ding vaJn het beginsel der rechtsgelijk heid vpi kwaad tot erger, tegen de waar schuwing in van liberalen als Allard Pier- son en anderen, om op dezen weg niet voort te gaan. Dit, gevoegd bij de omstandigheid dat weldra bij de groote meerderheid des volks de tegenzin tegen de openbare school als de secteschool der moldennen die overhand kreeg, en het- aantal vrije, Christelijke scholen vermeerderde, maakte ld© Liberale partij ai meer impopulair, en dieed haar onder de kiezers steeds meer terrein ver liezen. En zelve won zij er slechts dit bij, dat de schoolstrijd met te grooter beslistheid, doch nu buiten de Kamer, werd voortgezet. Het volk achter de kiezers bleef Groen getrouw ,en verdubbelde zijn ijver. Straks werd dei Vereeniging „Christelijk Nationaal ■Schoolonderwijs"-gesti-cht. Groen had zeer juist gezien toen hij (3 Dec. 1857) aan Wormser schreef: „De woordenwisseling ui de Tweede Kamer omtrent het onder- Wljs is niet onbelangrijk geweest; thans 2al men spoedig het begin van den strijd De Zeeuw VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG, Aboaoemenfgpls^si Prijs per 3 maanden ïr. ppost £2,50 Losse nummersf 6.05 tusschen die- neutrale en de qua si-christe lijke opleiding zien; misschien kan ditt nog strekken om veler oogen open te doen gaan. En zoo geschiedde het ook. Reeds in 1847 in een zijner Brieven aan Grom v. Prinsterer, bad Wormser geschreven „In de jeugd, op de school, ontvangt men doorgaans de grondslagen der denk beelden en beginsielen die ons gansche leven regelen en besturen, en die, zoo zij valsch geweest zijn, er niet dan met de grootste moeite weder uitgedreven kun nen worden. Deze overweging heeft mij versterkt in het besluit om, bij de vele werkzaamheden, waartoe de geloovigen elkander tegenwoordig opwiekken, mijn ge ringe krachten hoofdzakelijk te blijven toe wijden aan de bevordering van het school wezen". (Brieven van Wormser, bl. 96.) Tien jaar 'latei' zou de actie voor Chris telijk Volksonderwijs duizenden in den ■lande aangrijpen om dit voorbeeld te volgen. Het was door Gods genade aan dr. Kuyper, Groens vriend en geestverwant, straks zijn opvolger, gegeven, daarbij lei ding te geven, te bezielen dooi' woord ©n pen; tegelijk, eerst het conservatisme, niets meer dan een verkleurend liberalisme van de vaderlandsche erve te verdrijven, en daarna het liberalisme in zijn hartader aan te tasten. Het optreden van dr. Kuyper, dengroo- ten hervormer en organisator op elk ge bied, in Kerk en School en Pers en Wieten- schap en Staatkunde, den populairen jour nalist, den man met bet warme hart voor de kleine luyden, den onversaagden strij der voor de eere Gods op ieder levens terrein, was ©en evenement, waarover Groen zich grootelijks verblijdde. Het heeft -dan ook nimmer iemand verwon derd, hij zij vriend of tegenstander, hij zij tijdgenoot of nageslacht, dat aan dit krachtige optreden, (van dezen man met zoo. veelzijdige talenten en qualiteiten. Groen aan het einde zijns levens een oorzaak en een reden ontleende, hem als zijn opvolger „Kuyper is de leider" aan te wijzen. Intusschen mag niet worden vergeten, dat de; nederlaag door Groens denkbeeld geleden (splitsing der openbare school naar de gezindheden) een zegen is geweest, al is ook de triomf van d© neutral© school ondier Christelijke vlag de gegronde aanleiding tot den schoolstrijd geweest. Een schoolstrijd, in en door wel ken 't bij ons volk tot klaarheid kwam, gelijk ook bij' Groen, dat niet de split sing der openbare school, maar de vrije school het ideaal moest zijn. „De vrije school regel, de staatsschool aanvulling", Groens uiterste wil! Daar gaan wij naar toe! van f26 's weeks) m Vboieg veriioo- giïig voor (de .lagere ambtenaren, in trekking van de pensioenkorting van 7 procent voor de weduwen en wee- zen, en veriiooging van den veel te lagien kindertoeslag van f 50. Mevrouw Pothuis viel hem hij, ofschoon zij' kindertoeslag, die „in deze kapitalis tische maatschappij1" het grondtoon drukt, op zichzelf verwerpt. 3u£t8ft!&&d. De Ver. Staten, de vrede en de t(A/olkenbond. Uit .Washington wordt gemeld: Men denkt algemeen, dat Harding na zijd ver kiezing tot president het Congres on middellijk in een buitengewone zitting zal samenroepen en het zal voorstellen te verklaren, dat de vredestoestand tus schen de Vereenigde Staten en Duitschi- land hersteld is. Bovendien zal bij alle wetten opheffen, die zijn uitgevaardigd m'et het oog op de voortzetting van den oorlog. Hij zal bekend mlaken het Congres niet .nteer te willen vragen het verdrag van Versailles te bekrachtigen, mlaar een internationale van naties te vormen, die den wereldvrede door arbitrage en bemid deling wil tot stand brengen, zonder de souvereiniteit der aangesloten landen op te heffen. Korte Berichten. 1Majclalm'e Jules .Ferry, vrouw van Hen (staatlsmlan van 1870, is overleden. fTwee treinen rnifeit terugkeerende rsiechin-Slnwaki.scbe Irfnlrtujevalnimeinen v. d. Brugghen. Eerste Kamer. Anti-Revolutiewet aangenomen. Salarissen. Kindertoeslag. Minister! Heemskerk verdedigt het ontwerp; hij weerlegt (de juridische bezwaren en prijlst het ontwerp! als' 't tegendeel van vaag en onduidelijk. Wat onder omwenteling wordt ven staan wordt duidelijk en uitdrukkelijk ontschreven. De vrijheid van gedaich- tenwisseling wordt niet aangerand. Mien mlalg „redieUeeren en debatteereln zooveel men wil. Opruien echter is verboden. Trouwens opruien is nooit geoorloofd geweest. Spr. begrijpt niet waarom de S. D'. A. P. tegien het ontwerp^ i:s. Ook de leden dieir partij toch moeten beseffen dat sociale verbeteringen niet door revolutie worden verkregen en idat er een hemelsbreed verschil is tusschen hetgeen de revolutionairen willen en de democratische vrijheid; waarbij nog koimt dat degenen in die partij die over! revolutie praten zelf niet goed weten wat ze eigenlijk bedoelen en willen. Die Minister deelt nog: op een vraag van den heer v. d. Hoeven namens zijn .ambtgenoot van Arbeid mede, dat de heer Fimmen als lid der Arbeids commissie van den volkenbond, door het lot i;s aangewezen toen. de arbei dersorganisaties het niet eens konden worden. (Nadat de heeren Bosch (k) en v. d. Feltz (v. d.) het ontwierp haddein verdedigd, .wegens de er in aange brachte leemte-aanvullingen, werd het in stemming gebracht en aangenomen. Tegen stemden mevrouw Polhuis en de heOren Mendels en Vliegen, bene vens de heeren Bergsma (u. 1.) en v. Embden (v. d.) 'Onder de kleinere ontwerpen, die aangenomen .werden, was ook dat tot regeling der salarissen der ambtena ren. De heer Wittert (k.) wraakte de ook nu' 'nog te lage traktementen (o.a. Hamburg, door ongeveer 1000 arbei ders aangehouden en onderzocht of zij wapenen bevatten. Er werden meer dere wagons met wapenen en mu nitie gevonden en in beslag geno men. .Na een oponthoud van 5 uren konden de treinen verder "rijden. T:e FayettieKrillo is een gevangene, William! 'Bennet geheelen, dool' bel grauw uit (de gevangenis gehaald en gelyncht. Hij' was beschuldigd van moord op zijn vrouw. Lloyd George en Millerand zijn to Boulogne aangekomen en onmiddel lijk besprekingen begonnen over de Russische kwestie. In verband met helt Turksch vre desverdrag ijs ;eien geschil ontstaan tus schen Griekenland en Italië. Mogelijk zal Griekenland niet teekenen. Bij' een interpellatie in de Bel gische .kamer over de incidenten te Antwerpen, oefende Van Cauwelaert felle oritiek uit op het gemeentebestuur en de politie. Minister Jaspar beloofde een gerechtelijk onderzoek. In Italië wordt, na de staking's- onlusten der laatste dagen, het werk' hervat. 1De 'Keizer van Japan is lijdende .aan (suikerziekte. iDir. Dorien, die de Rijn-Repu bliek uiitrjiepj en opgelicht werd 'is op last ide,r( Dniteche1 regeering weer op! vrije voeten gesteld. ÜiHiiiitiftniS» Orthodoxie en hiomoeopathie. De „N. R iC."-redactie heeft zich! meer malen afgevraagd of er ook verband kan bestaan tusischen ortjh|odoxie en hombeoi- pathie. Immers was haar bij verschillende ge legenheid gebleken, dat juist onder de lechtzinnigen van alle gading deze ge neeswijze het m'eest in toepassing wordt gebracht. „Ëizonderlij'k onder predikanten, die, gelijk men weet, ten plattelande niet zelden den geneesheer vervangen of aan vullen, heeft de aanwezigheid van ho- moeopathische handboeken ons dikwijls de richting verraden. Het orthodoxe weekblad Timotbsiis houdt er een geneeskundige rubriek op na, waarin een geneesheer den lezers wenken geeft voor allerlei ziektegevallen. Ook deze voorlichter blijkt wederom een hiomoeopaath te zijh. De „N. R. 'CL"-redactie gajat dan voort: Wijl allicht meerdere lezers van onze rubriek dezelfde ervaring zullen hebben opgedaan en dezelfde vraag zullen hebben gesteld, hebben wij ons door 'bemidde ling van den hoofdredacteur van Timo theüs in verbinding gesteld miet -de artsen Dir. J. Voorhoeve te Dillenburg en Dr. N. A. J. Voorhoeve te 's-Gravenhage. Beiden hebben ons betreffende het aan hangige vraagstuk met de meeste wel willendheid ingelicht. Dr. J. Voorhoeve, vooropstellend, dat hij omtrent de aangelegenheid niets bepaalds kan zeggen, voegde ahn deze negatieve opm'erking de volgende positieve mede- deeling toe: „Het kan zijfn, dat het ge loof in de kleinheid der doses een rol speelt. En de orthodoxie kent aan het geloof een groote kracht toe. Het geloof doet bergen verzetten. Toch werken de homoeopatische middelen1 ook zonder ge loof, getuigen de treffende genezingen bij zuigelingen, krankzinnigen, dieren. De om standigheid, dait de grondlegger der hio moeopathie zoo vaak God de eer gaï van zijn genezingen en dikwijls den naam van God noemde, ook op zijin sterfbed, kan el" ook toe hebben bijgedragen, dat zoo vele orthodoxen zich aangetrokken gevoel den tot deze geneeswijze''. Hiernaast merkt Dr. N. A. J. Voor hoeve bet volgende op: „Een direct antwoord op uw vraag is er m. i. uiet te geven. Er zijn m. i. alleen verschillende factoren, die er toe samen werkten. De homoeopafhie is ontstaan eind 18e, begin 19e eeuw, toen in de medische wetenschap nog de oud-vitalistische theo rieën den meesten aanhang hadden. De grondlegger der Homoeopathie was een overtuigd vitalist. (Zoover ik kan nagaan is zijin godsdienst niet orthodox in onzen zin). De theorieën, waairm'ee hij zijn „ho- moeopathiscbe" waarneming trachtte te verklaren, zijn ook zuiver vitalistisch. Ook later, de geheele 19e eeuw door. Zijtn de pogingen tot „verklaring"- van de ho moeopathie altijd vitalistisch' getint. Tot pl.m. 1850 zijn 't zeer duidelijk neovitalis- ten onder de medici, die de homoeopa thie gaan bestudeeren en pïactisehi toe passen. Toen met het meer en meer door dringen van het zuivere materialisme de stof alles wals en men naast de „levens kracht'', die geheel ontkend werd, zelfs alle kracht en energie op de tweede plaats ging stellen, was het met de homoeo pathie wetenschappelijk heelemaal uit. De tweede helft der 19e eeuw is dan ook voor de homoeopathie als wetenschap absoluut onvruchtbaar geweest. In dien tijd waren de homoeopatWische artsen bij na uitsluitend religieuze naturen; 't is het begin van den bloei d.er hiomoeopathie in de Katholieke landen; in (le andere landen zijn 't de schaarsche positieve Christenen onder de artsen, of althans zij, die nog aan een God gelooven, die* zich in Zijn schepping manifesteert. Pas sedert 't fiaisco van het materia lisme in de wetenschap verliest de Ho moeopathie in 't oog dei' groote massa van „wetenschapsmannen" zijn. cachet van absolute absurditeit. („Gekrönter wis- sensehaftlicber Blödsinn zegt o.a. een Duitsch Professor 1875). In den tijd dus, dat de wetenschap be slist anti-godsdienstig is, waren de Ho- moeopathische geneesheeren dit bijna vrij wel uitsluitend niet. Hun werken, vooral hun populaire propagandawerken, dragen daarvoor het duidelijke stèmpel. En om nu verder hij ons lancl te blijven, (want niet overal is dat zoo gegaan) is het gevolg daarvan geweest, dat deze boeken vooral ingang vonden bij ontwikkelde lee- ken van orthodoxen huize, met nalme bij orthodoxe predikanten en Christelijke onderwijzers. Men kan dam overal in het land zien, dat deze menschen propaganda maken voor de Homoeopathie. Misschien komt daarbij1, zooals som migen, vooral tegenstanders der Homoeoi- palthie, beweren, dat er bij ■orthodoxen, meer dan bij anderen bestaat: neiging tot het wonderbaarlijke, eerbied voor de macht van het kleine, sympathie voor wat de goddelooze wetenschap veroordeelt. Doch mij lijkt dit in elk geval niet de hoofdzaak. Tof zoover de uiteenzetting van de wel willende berichtgevers der „N. R. die de belangstelling der lpzers in de betreffende aangelegenheid volkomen zul len hebben bevredigd. Merkwaardig ten slotte zijn nog de nrededeelingen, die Dr. N. A. J. Voorhoeve verstrekte inzake de „schriftuurlij'kheid" van de homoeopaithie. Een Engelsch ho- moeopaalth heeft indertijd beweerd, dat het beginsel, waarop deze geneeswijze be rust, een Bijbelsch beginsel is. Dr. Lutze ging zelf zoo ver, met pr op te wijzen, dat Christus het beginsel het gelijke met het 'gelijksoortige te genezen (sjïnilia si- milibus curatur) zelf heeft toegepast; wijl hij' onder 't oordeel ging om anderen van het oordeel te verlossen. Een onzer lezers schrijft ons naair aan leiding van de vraag der „N. R. CL", iets, dat deze inlichtingen nog aianvult. Hij schrijft n.l. dit: Onze geloovige predikanten ondervin den zelden eenige samenwerking van ge neesheeren. Vaak staan dezen onverschil lig, soms vijandig tegenover den gods dienst. We zagen in een belijdend doïp een geneesheer, uit liberaal principe, op treden tegen de kérk, de belijdenis en Prgs jier Adverteatiëa: 1—4 regels f L12, elke regel meer 28 cent Eenzelfde adv, 3 maal geplaatst wwrdt 2 maal berekend. Bij abonnement belangrijke korting. Kleine advertenties 75 cent Bewijsnummers 5 cent. T T bi de predikanten. Kerkbezoek wals onge zond; de Bijbel was niet geloofwaardig. „Zola bevat niet zooveel immoreels als! sommige hoofdstukken uit den Bijbel". Boekjes met tegenstrijdige teksten wer den soms bij patiënten achtergelaten. Geen wonder, dat een predikant geprik keld wordt bij zulk een optreden. Zulk een arts bezit nu juist niet het volle vertrouwen. De predikant slaat bij' zijn ziekenbezoek nauwkeurig den arbeid van den dokter gade. Ende critiek koanit aan 't woord. Wc zagen een viertal predikanten ook verdienstelijk in hun kanselarbeid, in de zelfde gemeente, achtereenvolgens optre den in het belang dei- homoeopathie. En die mannen, we zagen bet van nabij, deden soms wonderen met hun geringe middelen. Ze redden soms kleine kin deren, vergiftigd door de zware medi cijnen der allopaithen van den dood. En welk arts vergist zich wel eens niet? Dat is menschelijk en te vergeven. Maar doet het volk niet bij een arts, die afbreekt, waf de kerk opbouwt'. Daarenboven is de homoeopathie goed koop. En wie heeft nooit vernomen naalr do uitwerking der „belledotma"? Ge hebt wel eens gehoord hoe dr. A. Kuyper de homoeopathie vooirstaat, om dat ze hem eens redde van den dood. We -waren eens getuige van een eigen aardige triumf der homoeopathie. In een dorp- van Z.-H. vestigde zich een jong arts doctorandus in de medicij nen. Van tijd tot tijd bracht deze een bezoek aam den pastor luci, een doctor in de theologie en warm hlomosopaat. Eens, 't was een paar jaar ,na zijn komst, zag dokter er bleek en lijdend uit. Dominé vroeg wat hem mankeerde. Dokter had ai heel wat uit zijn apotheek inge nomen, niets baatte. Dominé stelde nu de diagnose, stapte naar zijn slaapkamer, en kwam met een fleschje voor den dag wiaa'rvan de eti quette was weggenomen. Dominé zei, dat dokter ie deren dag zoo veel druppels moest innemen. Dokter volgde het advies op en beter de langzaam. Na de genezing ontmoette ik beiden, mag ik publiceeren, vroeg ik, dat een homoeopathdsch predikant een allopaat arts geneest? Beiden lachten, de dokter erg pijnlijk, 'k Kreeg geen antwoord. Na eenige jaren moest de dokter ve'r- trekken wegens onvoldoende praktijk. (Rotterdammer) S a 1 a r i s a c t i e P'. T. T. personeel. Dc besturen der samenwerkende orga nisaties van P. T. T. personeel in gecom bineerde hoof'dbesturenvérgadering, be sprekende den financiëelen toestand, be sloot tot een krachtige actie tér verkrij ging van een herziening: in de salarissen van 1 Januari 1920 af en een directe uitkeering ineens, bestaande in een maand salaris met een minimum van 200. In de groote plaatsen des lands zullen ge combineerde ledenvergaderingen wonleni belegd onder leiding van het comité om aan den gestelden ei'sch kracht bij te zetten. Dispensatie uitvoerverbod en. ■Met ingang van 1 Augustus 1920 is, tot nadere aankondiging dispensatie verleend van het verbod van uitvoer van jonge hanen iri geslachten staat, vallende onder het vcibo'd tot uitvoer vau levende en geslachte hoenders, ingesteld bij Kon. besl. van 31 December 1914, alleen voor zoover betreft jonge hanen broed 1920, waarvan, kop, pooten en sporen niet zijn verwijderd. Centraal OesteSPbureau. De minister van Landbouw, Nijverheid en Handel heeft, gelet op de bereidver klaring van de Chöperaltieve Vereeniging „■Centraal 'Oesterbureau" te Ierseke, om ook oesters vah niet-leden te verzenden of af te leveren, voor zoovel' wordt vol daan aan de voor de leden, met be trekking tot de sorteering', de prijzen en het voor den veirkoop toegelaten gedeelte van den voorraad, vastgestelde voorwaar den met ingang van 15 Augustus 1920 le. aangewezen als coöperatieve ver eeniging voor de verzending of afleve ring van oesters, afkomlstig uit de Zeeuw- sche Btroomien en voor de consumptie be stemd, voornoemde Coöperatieve Veree niging „Centraal Oestérbureau,, te Ier seke; i 2e. vastgesteld het formulier, volgens hetwelk de verklaring wordt opgemaakt, inhoudende, dat de verzending of afle vering van de sub le- bedoelde oesters geschiedt door de daarvoor aangewezen coöperatieve vereeniging. Uitvoer van vroege aard appelen. De Nederiandsche Uitvoer Maatschappij brengt ter kennis van belanghebbenden,

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1920 | | pagina 1