ÏVo 22) Woensdag 23 Juni I 34e Jaargang Staten-GeneraaL FEUILLETON. DE PEIGRÏMVADERS Provinciale Staten van Zeeland. Uitgave van Naaml. Venn. LUCTOR ET EMERGO, gevestigd te Goes. Hoofdbureau te Goes: RANGE 'VORSTSTRAAT 219. (Telefoon No. 11). Bureau te Middelburg: FIRMA F. P. DHUIJ L." BURG- Drukkers Oostte'rbaan Le Cointre, Goes. Zij. die zich' met ingang van 1 JULI op „DE ZEEUW" abonneeren, ontvangen de tot dien datum verschijnende nummers kosteloos. De abonnementsprijs bedraagt van 1 Juli Bf f 2,50 per kwartaal. Tweede Kamer. i Pet is niet vlot geloopen met de jalhaJndeling) der laatste artikelen van jdö lager-onderwijswet. Het gold mja,ar jeem piaar artikelen, maar ©en er van regelde de dubbeltje:s-quaestie; en dat is altijd! een teerel De laatste loodjes wegen daardoor ook hier het zwaarst. Maar de laatste sprekers waren ook (het vervelendst, met nam© de heetj jOtto, wegens' zijn steeds betoonde bet weterij en alzijidig© would-be kennis bij zijn collega's, blijkbaar ongeveer het minst .vaii -allemaal getapt; en het -vpajndiglst, miet name d© neer ter Laan, Rie zelfs d© opmerking uitspuwde dat hij zich' door den minister niet zoq, •laten „bedu.vielen", en het waintrou,- wigst, met parn©- dei oud-liberale heer Dresselhuys, Üi© Idie bij'z onder© school besturen der toekomlst verdacht maakte door de .bewering dat zij uit het door den minister goedgekeurde artikel '198 ©en slaatje zouden slaan voor parti culiere beurs. Meer dam één spreekwoord schiet ons ondier 't schrijven vail dit verslag te binnenbij' 't scheiden van de markt leert Meln de 'kooplui kennendit geldt voor jle sprekers van links, 'die zich! tegen d'e Rijks tegemoetkoming verzet- Sten, jte weten D-refeselhuys (vrij lib.), .Otto (unie lib.) Teenstra (vrijz.' Rem.) en B. ter Laan (see. dtenii.) En wat de vijanidschap' bij' link's tegen 'de vrije school en het Christelijk onderwijs aan belangt, waarvan in netten vorm de ©uÖ liberaal, en op; onbeschaa$den toon -d© sociaal democraat blijk gaven, hierop! paist .allicht 't spreekwoord van •den vos, die jvel zijn haren verliest) doch niet het .andere. En d© scherpe uitval yan E. ter Laan, nog wel een lid 'der 'BevMdigiingiScomteisBie telgen het artikel ©n den minister en de rechtsche verdedigers, ©en uitval, die zijn stem tegen het ontwierp voorspelt, brengt 't spreekwoord van de pijl van dein Paxth in herinnering. En dan over 't geheelwelk een drukte voor een omelet, zou de Franschman zeggen. Men wist nu toch eenmaal dat de schoolbesturen recht en aanspraak hadden op' vergoeding voor de over neming van terreinen en schoolgebou wen door de gemeenten. [Zij kort aangeduid boe de quaesti© stiiat. v *jAït. 198 bepaalt dat Voor de ter reinen en gebouwien van bijzondere scholen, die 1 Jan. 1920 in gebruik of in aanbouw waren d© gemeenten, te beginnen 1 Jan. 1922 een jaarlijksch© vergoeding uitkeerön, berekend over Be geschatte waaide miet inbegripi van de schoolimenbelen, ©n wel zooveel ten honderd! van de geschatte waard© als d© 3 pet. rentageVe'nde Nat. Schuld iop( dén eersten beuïlsldag: van bet jaar der schatting bedraagt, met een half (procent vermeerderd. Dat komt neer op 6V2 procent. IDiit artikel 'willen de linkische hee- retn! nu wijzigen; enkelen dreigden al 19) _o_ D'e heer Carver zag hlem met deernis aan. „Ik heb mijn zoon moeten missen", sprak hij bij zichzejven, „maar hij, hij is alleen," 'en uit volle meewarigheid ging hij den heer Bradford opzoeken. De eer waarde ouderling was bezig, op den grond gezeten, bundels van riet ten biezen te maken die dienen molesten om de- wonin gen te overdekken. Hij was niiet sterk genoeg om balken te maken, ook niet bekwaam .genoeg om als metsielaar te werken. Hij had zich daarom eenvoudig gewijd aan het binden van de bossiem biezen en het slijpien van ihet timmer mansgereedschap. Gezeten in het midden van een menigte biezen, den Bijbel open geslagen op ©e nboomstam naast zich, met de bril op den neus om zijn ver zwakt gezicht te hulp te komen, sloteg de heer Brewster de oogen op naar den gouverneur met eten zoo htelderen, zoo kalmten blik, dat de heer Carver uit riep: „Och, wat zou die arme Bradford gelukkig zijn, als hij dien vrede had, die van u uitstraalt." „Den vrede geeft de Heer", zeide de beer Brewster op ernstigen toon; „maar onzen broeder gaan in deze oogenblikken VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG. 'Abonnementsprijs: Prijs per 3 maanden fr. p. post f 2,25 Losse nummers f0,05 Prijs der Advertentiën: 1'4 regels f 1.12, elke regel meer 28 cent. Eenzelfde adv. 3 maal geplaatst wordt 2 maal berekend. Bij abonnement belangrijke korting. Kleine advertenties 75 cent. Bewijsnummers 5 cent. miet verwerping. inldien hun wijzigings* voobstelleni worden afgfesteMd. Het mfe's Ruls opt id© keel! |De neier 'O Ito steldé vo'or 'die ver goeding elk jaair miet 5 pirocent te vermïirijderen, zoodat na twintig jaar ld© school, enz. iö geconfiskeerd. Dit voorstel vohd' Haldelijlc steun bij Ide heetren Ter Laan en Teenstra; doch weid! bestreden door den heer v. d. Molen, idie terecht we'es o-pi de gTOote offers, welke die bijzondere scholen steeds voor hn'n onderwijs hebbtein ge bracht en op( d© praktijk/ wielke hij met ©ein voorbeeld toelichttewanneer men een huisj huurt a 7 pet, Rati krijgt men het toch ook niet in zijn hoofd pim| ina twintig! jaar te zeggen: ik h!eib Inu 20 X 7 140 procent jbetaalid) het huis is dus mijn eigendom. Bovendien is (d© lagere rente onbillijk, dewijl er toch otiBerhoud en rente verlies! valt te boeken. (Dia heer (Rutgers voegde hieraan to© de wAaïschnwing:plast'op; want als gij. artikel ,198 verwerpt (aius 'de ver- goddïng afwijst), [Ran is dat een voor deel voor die bijzonder© scholen, want dan m'oeten da gemeenten zelf gaan bouwen, en JcL'alt zal haar heel wat 'duurder uitkom'en, want de schoolbe sturen geven hu de scholen aan de gemeentebesturen tegen ©en 'heel wat ntinidere watirfle dan nn te bouwen Scholen Zoujdien kosten. Want Men be denke wiel(die schoolgebouwen zijin volledig het eigendom v;an d© op- richtersi, die zionder één cent .sui> Siiidae Icfo scholen bebbien gebouwd. De subsidies dienden alleen om de exploitatie mogelijk' te maken. |Nu maken idie heer Tter Laan c.s, z,ich druk of de terug, te betalen gel den gtoeid' worden besteed'. Maar wat hebben zij daarmlelde te maken Zij hebben nooit ©en cent voor d'e bijzon dere scholen gegeven. Abt. 198 geeft aa)n de schoolbesturen geen enkel voor deel. Deze besturen hadden bet v-olle recht om' nn tot ide gemeenten te zeg gen: Bouwt nu zelf maar de scholen, die g© noodig hebt. Maar dat zeggen ze niet. 'Zij' ohdlerwetpleh zich aan de wet en geven idie; school tot veel ver minderden prijs aan d© gemieenten over. Maar zegt de heer ter Laa'n; en de ,arid!erein stemmen hiermtee in, stel je toch eens voor dat die scholen over 70 jaren nog bestaan, dan zou men 70 jaar rentei moeten betalen; doch idat is juist een: buitensporig voor deel voor jd'e optembar© kas. Men kan toch! veel beter 70 jaren een matig© rente betalen dan over 20 jaar een nieuwe school bouwen. Dan heeft men immers de bouwkosten plus de rente daarvan te betalen. (Zoo is 't, voegde de heer Snoeck Henkemdns (c. h.) er ,aan toe. 1 Er is gezocht naar een billijke rege ling om de gemeentebesturen niet al te zwaar te belasten. De regeling welke d© minister nu voorstelt voldoet aan billijk© e'ischen. In de residentie wor den door het gemeentebestuur scholen tebouwd van f400.000. Waarom zou- en de schoolbesturen dan niet het recht hebben hun scholen te verkno pen om van de gemeente ook zulke kostbare scholen te eiiseheti? 1 [De vergoieidingen, welke- worden ge geven, komen ook niet ten goede aan de leden der schoolbesturen, zooals de beer Dtesiselhuys insinueerde. Die zware golven over het hoofd. Ik zal trach ten zijn hart voor God len in het gebied te doorzoeken, omdat .on'ze waarde vriend en herder Robinison hier niet is, wat ik alle dagen betreur"'. „Zou hij reeds dood zijn?" sprak de heer Carvter ontsteld. „En met Christus", hernam de heer Brewster: „de dood scheen hem slecht? een stap tot het leven". De huizen verrezen langzaam. De onge huwde mannen, of zij die hunne vrou wen in Engeland hadden achtergelaten, zooals Samuel Fuller en vel© anderen, waren .aangezocht zich bij ©enige familiën aan te sluiten, ten leind© |een kleiner aan tal woningen noodig te hebben. William Bradford had zich tot den heer Carver gewend, met die vraag: „Wilt gij mij in uwe woning opnemen?" „Uw God is mijn God", antwoordde1 de gouvejjf eur, „ien mijn dak is ;uw dak". An#, had de oogen neergeslagen, om hare teleurstelling niiet te laten blijken. Na zoovieJe maanden op de „May Flower" te hebben doorgebracht, zondier dat bet haar mogelijk was geweest de, eenzaam heid of het vertrouwelijke van bet familie leven te genieten, had zij gehoopt op het land iets terug te vinden v.a,n die vredige eenheid, die het kleine huis in Leiden kenmerkte; de tegenwoordigheid van den heer Bradfort voegde ier een nieuw ele- f 9 wordt door 21.000 arisen erkend als het beste versterkingsmiddel voor Zenuwen en Lichaam." gelden zijn. boog noodig vooir bet be- waarschoolonderwij's. (Ook de beer Lobman kwam met nadruk op tegen 'de voorstelling alsof art. 198 de schoolbesturen met on rechtmatig© bedragen zou verrijken. Zijn rede bevatte rake zetten, miet schero'zinrii-gheijdi bedacht en miet fij nen humor uitgedeeld'. (Anderen, aldus ld© heer Lohmlah,; hebben gezegd dat wij vroegen terug gave yan hetgeen wij' heli beri. uit'ge-- geven voor onze scholen. Doch 'daar van is gieen sprake. Men vraagt: wat willen jde hleeren doen met. dat geld? Zij worden in eens schatrijk als hun 180 miljoen wordt teruggegeven voor gebouwen. Als men dat 'nu zegt, dan nebben de beeren vroeger weinig schaamtegevoel ge toornd, dat zij: ons die 180 mib joen hebben laten uitgeven voor de scholen, waaróp wij recht haidden. Toen deed men of dit van zelf sprak! [Het zijn echter geen 100 miljoen. De heer Dresselhuys is een man van zaken. Wil hij; zé voor de helft overnemen? De zaak is doodeenvoudig dezeTot dusverreonthield men ons, wat ons toekwam; voor -onze scholen. Voort aan wordt idit anders. Wij' vragen niets terug van wat voordien gebeurd is; alleen, dat we nu de scholen krijgen in de toekomst, zoo als "de andered ze steeds kregen. [Vel© vereenigingen hebben meer ac tief dan passief, hetzij in gebouwen of in contanten. Spreker heeft niet gehoord, dat men wil hebben, dat dé contanten ook in de publieke kas wor den gestort, jlat men moest toon'en' of men nog geld haid; 'dat dan in de publieke kas zou moieten worden ge stort. D© heer Dtr'esBielhuyB: Er zou veel voor te zeggen zijn, als men de verplichtingen overneemt. D© heer De Savornin Lohman heeft dat dus goed begrepen. Dat zou men eigenlijk willen. Maar dat komt niet voor bij school besturen alleen, mlaar bij allerlei vêr- eeniigimgleU en stichtingen. En dan timet de algemeen© wet bepalen wat er bij ontbinding gebeurt. Die aJgeM&ene wet laat Re vereenigingen vrij om dat zelf te bepalen en dla't staat ook in all© statuten. Maar bij ontbinding! het geld onder élkaar verdoelen komt nergens voor. Het geld, dat overblijft, 'w.oxidt voor .het naastbij gelegen doel ge bruikt; dat doet elke fatsoenlijke ver- eeniging. Zo© is- Ide zaak; hier is zie eigen lijk me© uit. Toevallig hebben de ver eenigingen schoolgebouwen; dat be- ho'afde niet; er zouden o:ok gehuurde gebouwen kunnen zijn. Het voordeeligSt is', dat Men over eenkomt, hoe men teien contract maakt. Het gaat niet aan om te zeggen Jolt ment aan toe. dat haar niet beviel. Zij waagde het daaromtrent iets t-ot 'hare moe der te zeggen. „Hij zet de eenzamen in ieen huisgezin", zteide mistress Carver; „uw vadSir zegt, dat de ordinantie van den raad de ver vulling is van de belofte". Anna zweeg; zij was niet gewoon, de bevelen van haren vader tegen te spreken. De kleine kolonie was verdeeld; den gehselem dag door wterkten de mannen op het land; ©enige vrouwen hielpen hen, zooveel hare zwakke krachten tolelieten. Anna had haren vader met .plankenzagien willen helpen; maar hare teedere handen weigerden zich voor dit hardie wlerk'. „Gij doet wat gij kunt, mijn kinid!" zeide haar vader, die het wlerk even neer legde; „gij kunt mij niet doen vergieten, dat ik mijn zoon niet meer heb". „Ach, waarom in Christoffel hier niet?" riep zij smartvol uit. „ChristofM heeft de stem van zijn gte- weten gevolgd", antwoordde de heer Car ver ernstig. Hij gaf alzoo ieen zeldzaam voorbeeld van ©en zijnier broederen niet zeer eigen gematigdheid en rechtvaardig heid, idiie voor henzelven vuriglijk een vrij heid begeerden, welke zij niet altijd ge zind waren anderen toe te staan. Aan het leind van de plaats der ont ginning, waar de beer Hopkins zijn huis begoln te bouwen, ontstond plotseling een ld© ©dn© p'aïtij', <Tajt zij' te veel gtelidi beeft en nat rrjoet overgeven. Dat doet Men niet in de practijk'. Da schoolbesturen werkten niet in bet algemeen belang, alleen in dat der kinderen, idie de school bezoeken. D© heer Van B e r s t e y nMen- Bchen zonder kinderen hebben toch' ook bijgedragen. D© heer ide Savornin Lobman: Di© menscben handelden in een speci aal belang, piet in Idait der gemeen schap. Met |de gemeenschap hebben wij aus uhsoluut niet's te maken. D© gemeenschap heeft ook niets te ma ken met mijn. geld, behalve als de fiscus zegt, 'dat ik betalen moet [Waarom maakt men zich hier ietr zoö warm pver? Het blijkt wel goed dat de gebeel© oniderwijSquaestie' eeï!st in particulier 'gesprek is behandeld!. Hier ware er niets van terecht geko- men. Met da .voorwaarden heeft men niets te mlaJcen wat het eigendom d©r vereeniging betreft. Alleen het school bestuur en de gemeente hebben daay mie'd© te maken. Die (doen samen zaken. Het schoolbestuur verhuurt het ge bouw aan de gemeente en nu kan men rustig praten rover ide vergoeding. Er is veel te zeggen voor het aange boden systeem, maar ook veel voor het dvemragen van den eigendom aan ld© gemeente. Dat wilde ide ondierwijs- commissie, maar op gloed© gronden is men daarvan afgeweken. [Is het nn juist om ©en huurprijs onveranderd' Vast te stellen? Spreker kan goedvinden dat men 6V2 pot. re kent, mlaar ide waard1© van het g'eld kan wel veranderen, en spreker gieefl toe, dat Men dus bezwaar kan hebben tegen onveranderde (vaststelling van de huur. 1 Men Moet niet uit het oog verliezen dat zij1, idie bouwden in 1914, geld opnamen tegen een 'hooge rente eh die Moeten betalen, ook' als de rente- standaard' vermindert. .Ook js' gebouwd lang voor dien tijd, toen d© rente laag was. Willen we nu niet. profitee'ren van den .tegienwooidigen toestand 'der Maatschappij, dan. zou er iets vootl te zeggen 'zijn, dat 'na een aantal jaren de rent© weer geregeld werd. Daarover behoeven wij elkaar ni©t in het haar; te pakken, vo or zoover men haar heeft daar is over te praten. D© héér Dresselhuys nu zegt, dat de rente behouden blijft ook na 150 jaren. Dat is: heel gloed; want dei ge meenten hebben geen uitgaven voor idie scholen. Is Ide zaak geregeld, dan doet de lengte van den termijn er niets aan af. D© heeT Dress fel buys: U stelt zich op het standpunt, dat de school particulier bézit is, terwijl ,^e gesticht is miet feien publiek doel. D© heer De Savornin Lob man erkent, dat yijn standpunt is, dat de School is privaat bezit, maar dat zij' is gebouwd met ©en publiek doel, blijkt uit niets.. D© beer Dresselhuys: Het feit, Idat d'e -Staat au het werk voortzet, wijst er op!, dat het ©en publiek'werk is'. D© heer De Savornin Lohman adhifc het o!m!g_ekéerd;& b'et geval. Het werk wordt niet voortgezet; bef wordt nu eerst staatszaak', terwijl het vroe ger privaat zaak' was. Dat was juist on zie grief. [Nu ziegit de .beier Dresselhuys, als opschudding. De hieier Carver fegde zijn zaag ineier, ten liep naar de plaats vanwaar het rumoerig geluid kwam. Vele kolonis ten liepien er ook heen. Eduard Dotey en Richard Liester, beide knechten van den höer Hopkins, hadden hun gereedschap weggeworpen ©n vochten met elkaar. „Zij hadden twist over de geaardheid van den grond in hlet graafschap Kent en bet graafschap Suffolk," zeïd© die hieer Hopkins, diie. idaar in een werkmanspak stond, levenals de anderen, die er bij ge komen waren; „en op eens- hebben ze lelkaar bij de keel gegrepen". „Dit is schand'elijk", zeide de heer Car ver; len ieen schrede vooruitgaande, raak te hij zachtkleins den arm van Dotey aan, die ide meest verwoede sch©eh. „In naam v,aU het gtezag van flen' raad, glebied ik u op te houden", zeide hij. Dotey was heftig, maar hij was onder danig ten aan tucht gewend; zijn handen vielen langs zijn lijf neer, alsof zij daar aan gehecht waren; hij bekeek zijne in d;e worsteling gekwetste handen een voor elen; hij streek twee- of driemaal de hand door het hoofdhaar, ien Mep hieen., een vertoornden blik op Richard Lester wer pend©, die zich op een boomstam had netergeztet. f Nog e|e|ns verhief de heer Carver zijn stem. „Tot straf voor hunne gtewelddadigheid blijkbaar prachtig argument, tiat alle© is publiek en te vergelijken met lees zalen en ziekenhuizen. Stel eens Idalt overal 'in tie gemeenten weeshuizen en leeszalen waren, waarin geen Ka tholieken mochten uit éigen beginsel. Nu zegjt 'de wetgever: wij zullen wees huizen m!aken voor aJlen toegankelijk, Maar wijl zullen üi© maken naar elks! behoefte. En nu Meent Ide heer Dres selhuys, dat men de bestaand© wees huizen, en leeszalen cadeau moet ge ven aan de Overheid. Want daarop komt het neer. (Spreker honldt zich alleen aan het recht en z-egt, dat d© scholen het recht hebben oin zich te Ontbinden, t© liqui deer en en dö gemeenten om schoten! te vragen. D© heel* Dresselhuys wil de wet nu' eens ©ven veranderen om dien men- schen dat recht te ontnemen; dochi we zijn niet in Rusland.' Ongelukkig voor heM hebben we hier .het parle mentaire stelsel en vve komen er nog niet aan toe oM d© wet te wijzigen,- zooals d© heer Dresselhuys dat nu wil. [Nu heeft die heer van Beresteyn glezegld, dat Men, als men z'ooveel geld haid gekregien, dat cadeau mö'est doen aan de geMeent© dat was zoo zedelijk. [Spreker neemt, dat ©en oogen blik aa)n en ziet jd© schoolbesturen liet geld1 aan de gemeenten als cadeau aan bieden.; Een cadeau echter moet yrij- .willig zijn, doch d'e heer van Bere steyn wil dat bijl d'e wet vastleggen. Diat is (afpersen. En daarom stelt spre ker voor niet mee te gaan met Lenin' Trotsky van dien kajnt en wel roe© te gaan mtetde voorstellen 'der Re- geering, al of nijgt eenigszms gewijzigd; .Om te zeggen: jullie hebt geen recht op het geld, dat moeten wij hebben,- daaraan d!o©t spreker niet mee. Dat is iets verkéeticfë in de hersenen. (Hef antwoord' van den minister ge ven wij' morgen. Men ziet wel dat Z.Exo. en d© Rechterzijde de rech ten dter Vrij© school voet voor voet hebben mfeeten verdédigen, en dat de echt© vrijheidszin nog lang niet overal ter Linkerzijde gevonden wordt. [Intusscben de behandeling loopt hé den af; en de eindstemming volgt over eenige dagen. Onder de ingekomen stukken voor de Zomerzitting der Provinciale Staten, van Zeeland bevindt zich een voorloopig rap port van de uit de Staten benoemde com missie voor het instellen van een onder- zoiek naar de mogelijkheid eener reorga nisatie der Provinciale verkeersmiddelen ten een adres van het Comité voor be hartiging van die belangen van Neuzen om verbetering van het verkeer van en naar Zeeuwsch-Vlaanderien te bevorderen. Onder de door Ged. Staten te verstrek ken mededeelingen komt er eien voor be treffende die in de zomer- en najaarsver gadering 1919 aangenomen moties van d© heeren Hensel en Vienings, onderscheidié- lijfc betreffende verruiming van het be lasting glebied ten behoeve der Px*ov. geld middelen en verhooging van het Rijkssub sidie voor de ProvinciaJie stoombootdien- stem. Deze mededeel-big is gedrukt aan d© leden toegezonden en bevat de uit voerige correspondentie tusschen Ged. Sta- ien hun onbetamelijk gedrag, zullen Eduard Dotey Ian Richard Lester geboeid worden ein zoo vier-ien-twintig uren zonder voedsel zijn". Die sehuidiglan boden niet den minsten wederstand. Peter Brown, door den gou verneur belast -om het vonnis te vol trekken, liep naar hen toe. „Diez» kastijding doe u tot uzelven in- keieren, en leer© u, u van uwe zonde voor God te befceeren!" zeide hij met luide stem, onderwijl hij de twee veroordeelden boeide. Raar lagen zij in hunnle pijnlijke hou ding op den grond. Al de pelgrims keken ben stilzwijgend aan. „Die gouverneur is streng", zeiden de timmerlieden -onder elkander, toen zij naar hun werk teruggingen. „Hij is te teier van harte," zeiden de strengerien, toen de heer Carver een uur later op voorspraak van. hun mfeester, den beer Hopkins, bevel gaf de boeien los te maken. „Zij bebben pijn in al hunne leden, verzwar|en hummie smarten". „Daar bleek, toen zij vochten, niets van", zeide de heer Carver met leen: glim lach; maar hij gaf verlof hlem te ontboeien. (Wordt vervolgd.)

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1920 | | pagina 1